|
[[Αρχείο:Yeniceri aga.jpg|thumb|right|Ένας Γενιτσάρ Αγάς]]
Ο '''Αγάςαγάς''' ήταν τίτλος αξιωματούχου στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] που δήλωνε άρχοντα, διοικητή. Στην οθωμανική τουρκική γλώσσα η λέξη (agha ή ağa), περσικής προέλευσης (Āġā) σημαίνει κύριος, πάτρωνας, αρχηγός, σεβαστός, διοικητής,<ref>[https://aristomenismessinios.blogspot.gr/search?updated-max=2016-12-25T21:53:00%2B02:00&max-results=10&reverse-paginate=true&start=9&by-date=false Λιακόπουλος Κ. Γεώργιος, Οθωμανικές Επιγραφές της Μεσσηνίας, ''Πελοποννησιακά,'' Παράρτημα 31, 2014 σσ. 475-498, επιγραφή υπ' αρ. 4. </ref> ενώ σπανιότερα χρησιμοποιείται και με την έννοια του ιδιοκτήτη γης<ref name="eoi">Encyclopedia of Islam, σελ. 245-6</ref>. Στη νεοελληνική δημώδη γλώσσα φέρεται ως χαρακτηρισμός ανθρώπου τυραννικού ή δεσποτικού, καθώς επίσης και για εκείνον που ζει με αρκετή οικονομική άνεση.
Αρχικά ο τίτλος του Αγά δίνονταν τόσο σε πολιτικούς όσο και σε στρατιωτικούς αξιωματούχους της Αυτοκρατορίας. Ανάλογα δε του αντικειμένου διοίκησης λάμβαναν και ιδιαίτερο όνομα, όπως Χασεκή Αγάς (αρχιφύλακας), Χαζνεντάρ[[χαζνεντάρ Αγάςαγάς]] (προϊστάμενος του θησαυροφυλακίου), Κιζλάρ[[κιζλάρ Αγάςαγάς]] (διοικητής των ευνούχων των ανακτόρων), Γενιτσάρ[[αγάς Αγάςτων γενιτσάρων]] (διοικητής τμήματος των [[Γενίτσαροι|Γενιτσάρων]]), [[Γερλήδες|Γερλήγερλή Αγάςαγάς]] (διοικητής των [[Γερλήδες|Γερλήδων]]) και Δερβέν Αγάς, ή [[Δερβέναγαςδερβέναγας|δερβέν αγάς]] (διοικητής φύλαξης περασμάτων των Δερβενίων, Κλεισούρες, κ.ά.«δερβενίων»).
Βαθμιαία ο τίτλος αυτός άρχισε να χάνει την αρχική του σημασία. Μετά το διωγμό των Γενιτσάρων από τον σουλτάνο [[Μαχμούτ Β΄]], επικράτησε να δίνεται περισσότερο σε αγράμματους διοικητές σε αντιδιαστολή με τους μορφωμένους άρχοντες και διοικητές που λάμβαναν τον τίτλο του [[Εφέντηεφέντη]]<ref name="eoi"/>.
Κατά τη διάρκεια της [[Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα|τουρκοκρατίαςΤουρκοκρατίας]] για τους Έλληνες ο τίτλος αυτός ταυτίστηκε με την έννοια του εξουσιαστή που όφειλαν να τον υπακούν και να εκτελούν τις εντολές του. Παρατηρήθηκε όμως πολλές φορές και Έλληνες που λάμβαναν τον τίτλο αυτόν να συνδέεται το όνομά τους με τον τίτλο όπως π.χ. Δημήτραγας, Θανάσαγας, Μανούσαγας κ.λπ.
Σήμερα, στην [[Τουρκία]], o τίτλος αγάς χρησιμοποιείται ως ευγενής προσφώνηση, αντίστοιχα με το κύριος, που όμως δεν προηγείται αλλά έπεται του ονόματος π.χ. Αχμέτ αγάς=κύριος Αχμέτ, [[Μποράν αγάς]]=κύριος Μποράν και [[Φιρούζ αγάς]]=κύριος Φιρούζ.
== Λαογραφία ==
Στα ελληνικά τραγούδια τόσο στα παραδοσιακά όσο και σε λαϊκά ο τίτλος του Αγά απαντάται πολλές φορές και μάλιστα σε όλες τις κατ΄ έκφραση και ιστορικές αποδόσεις. Χαρακτηριστικότερα αυτών είναι:
|
