Εκλάμψεις ακτίνων γ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
συμπλήρωση |
μ Διόρθωση συνδέσμου |
||
Γραμμή 2:
Η πρώτη ανίχνευση των εκρήξεων ακτίνων γ έγινε από στρατιωτικούς, και όχι επιστημονικούς, τεχνητούς δορυφόρους. Συγκεκριμένα, η απαγόρευση διεξαγωγής δοκιμών [[πυρηνικά όπλα|πυρηνικών όπλων]] στην [[ατμόσφαιρα]] το 1963 ώθησε το αμερικανικό Πεντάγωνο να εκτοξεύσει μια σειρά δορυφόρων, τους Vela, εξοπλισμένων με ανιχνευτές ακτίνων Χ και γ ικανούς να καταγράφουν ακτίνες από όλες τις κατευθύνσεις, για να «προσέχουν» μήπως κάποια χώρα δοκίμαζε παράνομα πυρηνικές κεφαλές στην επιφάνεια της Γης, στον αέρα ή στο διάστημα. Αποτελεί ειρωνεία της τύχης το γεγονός ότι οι δορυφόροι αυτοί δεν ανίχνευσαν ποτέ έκρηξη πυρηνικού όπλου, αλλά συνέλαβαν από την αρχή ([[2 Ιουλίου]] [[1967]]) εκρήξεις ακτίνων γ (Gamma-Ray Bursts, GRB) από τα βάθη του [[Σύμπαν|Σύμπαντος]].
Τριάντα περίπου χρόνια αργότερα, μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις του επιστημονικού δορυφόρου-αστεροσκοπείου ακτίνων γ "Compton [[GRO]]" αφορούσε τη φύση των εκρήξεων ακτίνων γ. Μέχρι τότε, οι περισσότεροι αστρονόμοι πίστευαν ότι προέρχονταν από [[αστέρας νετρονίων|αστέρες νετρονίων]] στην άλω του δικού μας [[Γαλαξίας|Γαλαξία]], σε αποστάσεις κάτω των 200.000 [[έτος φωτός|ετών φωτός]]. Λίγοι μόνο αστρονόμοι, όπως ο Bohdan Paczynski του Πανεπιστημίου Princeton, υποστήριζαν ότι οι ξαφνικοί αυτοί συρμοί ακτίνων γ έφθαναν σε μας από δεκάδες χιλιάδες φορές μεγαλύτερες αποστάσεις, ίσως και από τα όρια του ορατού Σύμπαντος, και επομένως πρόδιδαν την ύπαρξη φαινομένων ισχυρότερων κατά εκατοντάδες εκατομμύρια φορές, βίαιων γεγονότων στα οποία [[ενέργεια]] ίση με τη συνολική παραγωγή του [[Ήλιος|Ήλιου]] τα τελευταία δισεκατομμύρια χρόνια απελευθερώνεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Το GRO ανακάλυψε ότι η κατανομή τους στην ουράνια σφαίρα ήταν ισοτροπική, δηλαδή προέρχονταν εξίσου από όλες τις διευθύνσεις και δεν έδειχναν συγκέντρωση προς το ημισφαίριο που περιλάμβανε το κέντρο του Γαλαξία μας ή προς τον [[Γαλαξίας της Ανδρομέδας|Μεγάλο Γαλαξία της Ανδρομέδας]] (M31). Με τον τρόπο αυτό δόθηκε ισχυρότατη υποστήριξη στην άποψη του Paczynski. Μία πιθανή εξήγηση της δημιουργίας των συρμών αυτών είναι ότι συνιστούν τα ίχνη του θανάτου [[διπλό σύστημα αστέρων|διπλών συστημάτων]] αστέρων νετρονίων σε μακρινούς [[γαλαξίες]], με τη σύγκρουση των δύο αστέρων μεταξύ τους και τη δημιουργία μιας [[μαύρη τρύπα|μαύρης τρύπας]]. Η συνεργασία του [[GRO]] με τον ευρωπαϊκό τεχνητό δορυφόρο [[BeppoSAX]], που ανιχνεύει [[ακτίνες Χ]], έδειξε ότι εκρήξεις ακτίνων γ (στις [[28 Φεβρουαρίου]] [[1997]] και το Μάιο 1997 στους αστερισμούς [[Ωρίων (αστερισμός)|Ωρίωνα]] και [[Καμηλοπάρδαλις|Καμηλοπάρδαλη]] αντίστοιχα) συνοδεύονταν από εκπομπή ακτίνων Χ. Επειδή οι ανιχνευτές του BeppoSAX μπορούν να εντοπίσουν με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια τη θέση της πηγής στον ουρανό, πραγματικός συναγερμός σήμανε σε αμφότερες τις περιπτώσεις στη διεθνή αστρονομική κοινότητα και, όσο γινόταν γρηγορότερα, τα ισχυρότερα [[τηλεσκόπιο|τηλεσκόπια]] του κόσμου στράφηκαν προς τις διευθύνσεις που υπέδειξαν οι δορυφόροι. Στην πρώτη περίπτωση εντοπίσθηκε ένα αμυδρό φωτεινό σημείο, ένα εκατομμύριο φορές αμυδρότερο απ’ ό,τι μπορεί να διακρίνει το γυμνό μάτι, που εξαφανίσθηκε πριν μελετηθεί καλά. Στη δεύτερη περίπτωση όμως εντοπίσθηκε ένα λίγο φωτεινότερο σημείο λίγες ώρες μετά το συρμό ακτίνων γ, και οι αστρονόμοι πρόλαβαν να καταγράψουν το [[φάσμα]] του με το τηλεσκόπιο Keck II στη [[Χαβάη]] τρεις ημέρες αργότερα ([[11 Μαΐου]] [[1997]]). Γραμμές [[σίδηρος|σιδήρου]] και [[μαγνήσιο|μαγνησίου]] στο φάσμα αυτό εμφανίζουν [[μετατόπιση προς το ερυθρό]] ίση με 0,8. Αντίστοιχη απόσταση: 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός...
Ο χάρτης των εκρήξεων ακτίνων γ που εντόπισε το GRO κατά τα πρώτα έτη της λειτουργίας του, δείχνει καθαρά την ισότροπη κατανομή τους σε όλη την ουράνια σφαίρα. Δεν υπάρχει συγκέντρωση προς το γαλαξιακό επίπεδο ή προς την περιοχή του κέντρου. Ούτε μία δεν έχει επαναληφθεί στο ίδιο σημείο.
| |||