|
Τελικά, η παρασκευή του χαρτιού διαδόθηκε σύντομα στη [[Μικρά Ασία]], και από εκεί στη Βόρεια [[Αφρική]], στη [[Σικελία]] και τον 12o αιώνα έφτασε στην [[Ισπανία]], ακολουθώντας τις αραβικές κατακτήσεις. Κατά τον 14o αιώνα όλες σχεδόν οι [[Ευρώπη|ευρωπαϊκές]] χώρες διέθεταν εγκαταστάσεις παραγωγής χαρτιού.
=== Το χαρτί σε Ανατολή και Δύση ===
Οι εχθροπραξίες ανάμεσα σε Άραβες και Βυζαντινούς ενδέχεται να είχαν δυσμενή αντίκτυπο στο εμπόριο, δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι από τότε, η χρήση του χαρτιού πέρασε στο [[Βυζάντιο]]. Βέβαια, οι σημαντικές συνέπειες της νέας άφιξης δεν έγιναν αμέσως αισθητές. Οι αρχαιότερες αναφορές που έχουν επισημανθεί για τα ''βαμβύκινα'', σε αντίθεση προς τις [[Περγαμηνή|περγαμηνές]], ανάγονται στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα και τις βρίσκουμε στο έργο "Διάταξη", του ιστορικού [[Μιχαήλ Ατταλειάτης|Μιχαήλ Ατταλειάτη]] και στην αρχή του επόμενου αιώνα, στο "Τυπικόν" της αυτοκράτειρας [[Ειρήνη Δούκαινα|Ειρήνης Κομνηνής (Δούκαινας)]]. Οπως φαίνεται, στα αυτοκρατορικά έγγραφα, το χαρτί άρχισε να χρησιμοποιείται από τα μέσα του 11ου αιώνα και πέρα. Το αρχαιότερο βυζαντινό έγγραφο σε χαρτί είναι το [[χρυσόβουλο]] του [[Κωνσταντίνος Μονομάχος|Κωνσταντίνου Μονομάχου]] για τη [[Μονή Μεγίστης Λαύρας]], του Ιουνίου [[1052]].
Το χαρτί που εισάχθηκε από τις αραβικές χώρες χρησιμοποιήθηκε πριν από τα τέλη του 11ου αιώνα από τη γραμματεία των [[Νορμανδοί|Νορμανδών]] βασιλέων της Σικελίας κατά μίμηση της αραβικής γραμματείας. Κατόπιν, γύρω στα μέσα του 12ου αιώνα, χρησιμοποιήθηκε στη [[Γένοβα]], εξαιτίας των σχέσεων της πόλης αυτής με τον βυζαντινό κόσμο, που χρησιμοποιούσε εκτεταμένα, από έναν αιώνα περίπου το χαρτί αραβικής κατασκευής. Έπειτα επιβάλλεται το [[Ισπανία|ισπανικό]] χαρτί, λιγότερο ωραίο από το αυθεντικό αραβικό χαρτί, αλλά πιο προσιτό και πιο φτηνό. Τέλος, οι [[Ιταλία|Ιταλοί]] κατασκευάζουν οι ίδιοι χαρτί, με τις πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες να γίνονται στην περιοχή της [[Γένοβα|Γένοβας]] γύρω στο 1210 και αργότερα στο [[Φαμπριάνο]].
Στο διάστημα των πέντε αιώνων που ακολούθησαν την κατασκευή χαρτιού από τους [[Άραβες]] στην Ανατολή, η παραγωγή του χαρτιού αυξήθηκε και συστηματοποιήθηκε στην Ανατολή και στη Δύση. Από τα μέσα του 13ου αιώνα, εισρέουν στο Βυζάντιο και οι δύο γνωστοί τύποι χαρτιού, ο ανατολικός και ο δυτικός, με αποτέλεσμα η πνευματική παραγωγή να έχει πλέον στη διάθεση της μια φθηνή ύλη γραφής.
Μετά το Φαμπριάνο, ιδρύθηκαν και σε άλλες πόλεις της [[Ιταλία|Ιταλίας]] εργοστάσια χαρτοποιίας. Από εκεί προμηθευόταν χαρτί η [[Γερμανία]] μέχρι τις αρχές του 14ου αιώνα, οπότε ίδρυσε δικά της εργοστάσια, εγκαταστημένα συνήθως μέσα σε [[Υδρόμυλος|υδρόμυλους]], όπου χρησιμοποιούνταν η κινητήρια δύναμη του νερού για την παρασκευή της χαρτομάζας. Το 14ο αιώνα μεγάλος αριθμός εργοστασίων χαρτοποιίας υπάρχει στην [[Ευρώπη]], ιδιαίτερα στην Ισπανία, Ιταλία, [[Γαλλία]], [[Γερμανία]], [[Αυστρία]], [[Ολλανδία]], [[Ελβετία]]. Κατά το 15ο αιώνα η [[Αγγλία]] που προμηθευόταν χαρτί από τη Γαλλία και Ιταλία απέκτησε δική της χαρτοβιομηχανία.
=== Επεξεργασία και κατασκευή ===
|
