Κανέλα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Flyax (συζήτηση | συνεισφορές) μ γλωσσική επιμέλεια, χρειάζονται και άλλες διορθώσεις |
|||
Γραμμή 2:
{{άλλεςχρήσεις}}
[[Αρχείο:Baton de cannelle.jpg|250px|right|thumb|Μασούρια κανέλας.]]
Η '''Κανέλα '''ή '''Κανέλλα''', (ή σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη καννέλα) είναι ένα [[μπαχαρικό]] που βρίσκεται στο εσωτερικό του φλοιού αρκετών [[δέντρο|δέντρων]] από το γένος [[Κιννάμωμον]] ''(Cinnamomum)'' που χρησιμοποιείται τόσο στη [[μαγειρική]] όσο και στη [[ζαχαροπλαστική]]. Ενώ το [[κιννάμωμον το γνήσιον]] ''(Cinnamomum verum)'' θεωρείται μερικές φορές
Στην [[Κύπρος|Κύπρο]] αποκαλείται: '''καπαμάς''' ή / και '''καπαμάς βαρωσιώτικος'''.
Η κανέλα είναι το όνομα για ίσως μια ντουζίνα είδη δέντρων και
==Ονομασία==
Γραμμή 13:
Το όνομα ''cassia'' ([[κασσία]]), καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Αγγλική γλώσσα γύρω στο 1000 μ.Χ., είχε δανειστεί μέσω της Λατινικής και σε τελική ανάλυση προέρχεται από το Εβραϊκό ''q'tsīʿāh'', μια μορφή του ρήματος ''qātsaʿ'' που σημαίνει "απογυμνώνω το φλοιό".<ref>{{OED2|cassia}}; also {{Etymonline|cassia}}.</ref>
Στα πρώιμα νεότερα Αγγλικά χρησιμοποιείται επίσης το όνομα ''canel'' ή ''canella'', παρόμοιο με τα σημερινά ονόματα της κανέλας σε πολλές άλλες Ευρωπαϊκές γλώσσες, τα οποία προέρχονται από τη Λατινική λέξη ''cannella'',
==Ιστορία==
Γραμμή 23:
* Το ''Malabathrum'' ή ''malobathrum'' (από τα σανσκριτικά तमालपत्रम्, ''tamālapattram'' κυριολεκτικά "φύλλα σκούρου δέντρου"), διάφορα είδη συμπεριλαμβάνουν την ''C. tamala'' από τη [[Βόρεια Ινδία]].
* Serichatum, ''C. cassia'' από τις Σέρες ''(Seres)'', δηλαδή, την ''[[Κίνα]]''.
Η κανέλα είναι γνωστή από την μακρινή αρχαιότητα. Εισαγόταν από την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]] από το 2000 π.Χ., αλλά εκείνοι που αναφέρουν ότι είχε έρθει από την Κίνα τη συγχέουν με την κασσία ''(cassia)''.<ref>"The Indians obtained cassia from China" (Toussaint-Samat 2009, p. 437).</ref> Η κανέλα ήταν τόσο ιδιαίτερα πολύτιμη μεταξύ των αρχαίων λαών που εθεωρείτο ως δώρο κατάλληλο για μονάρχες, ακόμη και για
Η πρώτη ελληνική αναφορά στην [[κάσια]] ''(kasia)'' βρίσκεται κατά τον 7ο αιώνα π.Χ., σε ένα ποίημα της [[Σαπφώ|Σαπφούς]]. Σύμφωνα με τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]], τόσο η κανέλα όσο και η κασσία φύτρωναν στην Αραβία, μαζί με [[λιβάνι]], το [[μύρο]], και το [[λάβδανον]] ''(labdanum)'' και φυλάσσονταν από φτερωτά [[φίδι]]α. Ο μυθολογικός φοίνικας είχε τη φήμη ότι έχτιζε τη φωλιά του από κανέλα και κασσία. Ο Ηρόδοτος αναφέρει και άλλους συγγραφείς που πίστευαν ότι η πηγή της κασσίας ήταν η πατρίδα του Διονύσου, που βρισκόταν κάπου ανατολικώς ή νοτίως της Ελλάδος.
Γραμμή 33:
Η [[Εβραϊκή Βίβλος]] κάνει ειδική μνεία του μπαχαρικού πολλές φορές: την πρώτη όταν ο [[Μωυσής]] έχει εντολή να χρησιμοποιήσει τόσο τη γλυκιά κανέλα (Εβραϊκά: קִנָּמוֹן, qinnāmôn) και την κάσια στο άγιο λάδι του χρίσματος,<ref>[[Book of Exodus|Exodus]] 30:22-25</ref> στο Βιβλίο των Παροιμιών, όπου το κρεβάτι του εραστή είναι αρωματισμένο με [[μύρο]], [[αλόη]] και κανέλα,<ref>Proverbs 7:17</ref> και στο Άσμα Ασμάτων ''(Song of Solomon)'', ένα τραγούδι που περιγράφει την ομορφιά της αγαπημένης του κανέλας που αρωματίζει τα ρούχα της, όπως "η μυρωδιά του Λιβάνου".<ref>Song of Solomon 4:11-14</ref> Η κασσία ήταν επίσης μέρος της ''ketoret'', το αγιασμένο θυμίαμα που περιγράφεται στην [[Εβραϊκή Βίβλος|Εβραϊκή Βίβλο]] και το [[Ταλμούδ]]. Προσφερόταν στον ειδικό βωμό θυμιαμάτων την εποχή που η στο χρόνο, όταν η [[Σκηνή του Μαρτυρίου]] ''(Tabernacle)'' βρισκόταν στο [[Ναός του Σολομώντα|Ναό του Σολομώντα]] και το Δεύτερο [[Ναός του Σολομώντα|Ναό της Ιερουσαλήμ]]. Η ''ketoret'' ήταν ένα σημαντικό συστατικό των υπηρεσιών του Ναού στην [[Ιερουσαλήμ]]. Ο Ψαλμός 45:8 αναφέρει ότι τα ρούχα του βασιλιά (ή των μελετητών του Τορά) μύριζαν μύρο, [[αλόη]] και κάσια.
Ο [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος]] <ref>Pliny, (nat. 12, 86-87){{full|date=April 2014}}</ref> δίνει έναν απολογισμό του πρόωρου εμπορίου μπαχαρικών από την [[Ερυθρά Θάλασσα]], τα οποία κοστίζουν στη [[Ρώμη]] κάθε χρόνο, 100 εκατομμύρια σηστερτίους ''(sestertius)''. Η κανέλα ταξίδεψε γύρω από την Αραβική χερσόνησο "σε σχεδίες, χωρίς πηδάλια ή πανιά ή κουπιά",
Σύμφωνα με τον Πλίνιο, μια
Τα φύλλα ''malabathrum'' (''folia'') χρησιμοποιούντο στο μαγείρεμα και για την απόσταξη ενός ελαίου που χρησιμοποιείτο σε μια σάλτσα σπόρων [[κύμινο]]υ για τα [[στρείδι]]α από το Ρωμαίο
Η διάσημη αλοιφή ''Commagenum'' που παράγεται στην Κομμαγηνή ''(Commagene)'', στη σημερινή ανατολική [[Τουρκία]], γινόταν από λίπος [[χήνα]]ς αρωματισμένο με λάδι κανέλας και [[νάρδος|νάρδο]] ''(spikenard)''. Το ''malobathrum'' από την Αίγυπτο (Διοσκουρίδης Ι, 63) βασιζόταν στο βοδινό λίπος και επίσης περιείχε κανέλα, μια λίβρα κόστιζε 300 δηνάρια ''(denarii)''. Ο [[Ρωμαίος]] ποιητής [[Μαρτιάλης]] (VI, 55) κορόιδευε τους Ρωμαίους οι οποίοι στάζουν αλοιφές, με τη μυρωδιά της κασσίας και της κανέλας που ελήφθησαν από τη φωλιά ενός πουλιού και να κοιτούν χαμηλά έναν άνθρωπο που δεν μυρίζει καθόλου.
Μέσα από το Μεσαίωνα, η πηγή της κανέλας ήταν ένα μυστήριο για τον Δυτικό κόσμο. Από την ανάγνωση των Λατίνων συγγραφέων που ανέφεραν τον Ηρόδοτο, οι Ευρωπαίοι είχαν μάθει ότι η κανέλα ήρθε από την [[Ερυθρά Θάλασσα]] στα εμπορικά λιμάνια της Αιγύπτου, αλλά από πού προερχόταν, ήταν λιγότερο από σαφές. Όταν ο ''Sieur de Joinville'' συνόδευε τον βασιλιά του στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], στη σταυροφορία του 1248, ανέφερε
Η πρώτη αναφορά ότι ο μπαχαρικό φύτρωνε στη [[Σρι Λάνκα]] ήταν περίπου το 1270, στο βιβλίο του ''Zakariya al-Qazwini'' ''"Athar al-bilad wa-akhbar al-‘ibad"'' ("Μνημείο των Περιοχών και της Ιστορίας των Εγγυητών του Θεού").<ref>{{cite web | last = Tennent | first = Sir James Emerson | title = Account of the Island of Ceylon | url=http://www.biodiversitylibrary.org/item/61724#page/11/mode/1up | accessdate = 8 November 2014}}</ref> Αυτό ακολουθήθηκε αμέσως μετά, περίπου το 1292 σε μια επιστολή, του Ιωάννη από το ''Montecorvino'' ''(John of Montecorvino)''.<ref>{{cite web | last = Yule | first = Col. Henry | title = Cathay and the Way Thither | url=http://dsr.nii.ac.jp/toyobunko/III-2-F-b-2/V-1/page/0487.html.en | accessdate = July 15, 2008 | postscript = <!--None--> }}</ref>
Γραμμή 47:
Οι Ινδονησιακές σχεδίες μετέφεραν την κανέλα απευθείας από τις νήσους [[Μολούκες]] στην [[Ανατολική Αφρική]] (βλέπε επίσης ''Rhapta''), όπου στη συνέχεια τοπικοί έμποροι τη μετέφεραν βόρεια<ref>{{cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1310/is_1984_June/ai_3289703 |title=The life of spice; cloves, nutmeg, pepper, cinnamon | UNESCO Courier | Find Articles at BNET |publisher=Findarticles.com |accessdate=August 18, 2010 | year=1984}}</ref><ref>{{cite web|author=Independent Online |url=http://www.iol.co.za/index.php?click_id=588&art_id=iol1078376795319P146&set_id=1 |title=News - Discovery: Sailing the Cinnamon Route (Page 1 of 2) |publisher=Iol.co.za |accessdate=August 18, 2010}}</ref><ref>{{cite journal |jstor=299440 |pages=222–224 |last1=Gray |first1=E. W. |title=The Spice Trade of the Roman Empire 29 B.C.-A.D. 641 |volume=60 |journal=The Journal of Roman Studies |year=1970 |doi=10.2307/299440 |last2=Miller |first2=J. I.}}</ref> στην [[Αλεξάνδρεια]] της Αιγύπτου. Οι [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Ενετοί]] έμποροι από την [[Ιταλία]] κατείχαν το μονοπώλιο του εμπορίου μπαχαρικών στην [[Ευρώπη]], διανέμοντας την κανέλα από την [[Αλεξάνδρεια]]. Η διατάραξη αυτού του εμπορίου, με την άνοδο των Μεσογειακών δυνάμεων, όπως του [[Σουλτανάτο των Μαμελούκων|Σουλτανάτου των Μαμελούκων]] ([[Κάιρο]]) και της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]], ήταν ένας από τους πολλούς παράγοντες που οδήγησε τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν ευρύτερα για άλλες διαδρομές προς την [[Ασία]].
Όταν οι Πορτογάλοι έμποροι αποβιβάστηκαν στην [[Κεϋλάνη]] (Σρι Λάνκα), αναδιάρθρωσαν την παραδοσιακή παραγωγή και τη διαχείριση της κανέλας από Σινχαλέζους. Το 1518 εγκατέστησαν στο νησί
Οι Ολλανδοί έμποροι, τελικά εκτόπισαν τους Πορτογάλους, συμμαχώντας με το Βασίλειο του [[Κάντυ]] ''(Kingdom of Kandy)'', στην ενδοχώρα. Το 1638, εγκατέστησαν μια θέση εμπορικών συναλλαγών, από to 1640, πήραν τον έλεγχο των βιοτεχνιών και από το 1658
Το 1767, ο Λόρδος Μπράουν ''(Lord Brown)'' της [[Αγγλική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών|Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών]] ίδρυσε την ''Anjarakkandy Cinnamon Estate'' πλησίον του ''Anjarakkandy'' στη ''Cannanore'' (τώρα ''Kannur'') συνοικία της [[Κεράλα]] ''(Kerala)'' και αυτό το κτήμα έγινε το μεγαλύτερο κτήμα κανέλας στην Ασία. Το 1796, οι Βρετανοί πήραν από τους Ολλανδούς, τον έλεγχο της [[Κεϋλάνη]]ς. Ωστόσο, η σημασία του μονοπωλίου της Κεϋλάνης είχε ήδη φθίνουσα πορεία, καθώς εξαπλώθηκε σε άλλες περιοχές, η καλλιέργεια της δέντρου κανέλας, ο κοινός φλοιός της κασσίας έγινε πιο αποδεκτός από τους καταναλωτές και ο [[καφές]], το [[τσάι]], η [[ζάχαρη]] και η [[σοκολάτα]] άρχισαν να ξεπερνούν τη δημοτικότητα των παραδοσιακών μπαχαρικών.
Γραμμή 144:
==Τοξικότητα==
Το 2008 η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων ''(European Food Safety Authority)'' θεώρησε sxeik;a me την τοξικότητα της [[κουμαρίνη]]ς, η οποία είναι ένα γνωστό σημαντικό συστατικό της κανέλας, ότι σε υψηλές συγκεντρώσεις, προκαλεί καρκίνο του ήπατος και βλάβη των νεφρών και είναι ένα σημαντικό συστατικό της κανέλας και της μεταβολικής επίδρασης στους ανθρώπους με το CYP2A6 πολυμορφισμό ''(polymorphism)'' και επιβεβαίωσε τη μέγιστη συνιστώμενη Ανεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (TDI) του 0,1 mg κουμαρίνης ανά kg σωματικού βάρους.<ref>{{Cite journal | last = Harris | first = Emily | title = German Christmas Cookies Pose Health Danger | url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6672644 | accessdate = May 1, 2007 | publisher = [[National Public Radio]] | postscript = <!--None--> }}</ref><ref name=efas>{{Cite doi|10.2903/j.efsa.2008.793}}</ref> Η [[Ευρωπαϊκή Ένωση]] έθεσε μια κατευθυντήρια γραμμή για τη μέγιστη περιεκτικότητα κουμαρίνης στα τρόφιμα των 50 mg ανά κιλό ζύμης στα εποχιακά τρόφιμα και 15 mg ανά κιλό στα καθημερινά ψημένα τρόφιμα.<ref>[http://www.theguardian.com/world/2013/dec/20/cinnamon-intake-food-argument-denmark Guardian newspaper:Cinnamon sparks spicy debate between Danish bakers and food authorities, 20 December 2013]</ref>
==Καλλιέργεια και παραγωγή==
| |||