|
#ΑΝΑΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ[[Αυγό]]
{{πηγές|15|06|2011}}
[[Αρχείο:Waterhoennest.JPG|μικρογραφία|Φωλιά με αβγά]]
Το '''αβγό''' (εναλλακτικά και '''''αυγό''''') είναι δομή που παράγουν, ως αναπαραγωγικό μέσο, τα θηλυκά άτομα ορισμένων ειδών ζώων
(πτηνών, ερπετών, ψαριών και [[έντομα|εντόμων]])<ref>[http://www.biology-online.org/dictionary/Egg Biology Online]</ref>, η οποία έχει [[σφαίρα|σφαιρικό]] ή ωοειδές σχήμα και συνήθως περιβάλλεται από κέλυφος. Το αβγό γενικά χρησιμοποιείται για την εξωμήτρια ανάπτυξη αυτών των οργανισμών κατά τα πρώτα στάδια της ζωής τους, αν και υπάρχουν οργανισμοί, όπως η [[οχιά]] που κυοφορούν αυγά.
[[Αρχείο:Thrachemys scripta elegans egg.JPG|μικρογραφία]]
Τα αβγά διακρίνονται σε ''γονιμοποιημένα'', αυτά δηλαδή στα οποία υπάρχει [[ζυγωτό]] που αναπτύσσεται και στα μη γονιμοποιημένα. Τα αβγά ειδικά τα μη γονιμοποιημένα θεωρούνται [[κύτταρο|κύτταρα]], αφού αποτελούν ουσιαστικά ένα [[ωάριο]]. Το κολοσσιαίο σχετικά με τα υπόλοιπα κύτταρα μέγεθος οφείλεται στις [[θρεπτικές ουσίες]] που περιέχουν, οι οποίες προορίζονται για την ανατροφή των οργανισμών των γονιμοποιημένων ωαρίων. Ωστόσο, οι θρεπτικές αυτές ουσίες εξακολουθούν να υπάρχουν και στα μη γονιμοποιημένα αβγά, ώστε τα αυγά να αποτελούν τροφή μεγάλης διατροφικής αξίας και τμήμα της ανθρώπινης και όχι μόνο διατροφής.
[[Αρχείο:Anatomy of an egg unlabeled.svg|μικρογραφία|Ανατομία του αβγού]]
Το αβγό γονιμοποιημένο ή όχι χρησιμοποιείται στη διατροφή πολλών οργανισμών. Τα αγονιμοποίητα αυγά της [[κότα]]ς χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο για τροφή, ενώ τα γονιμοποιημένα για καλλιέργεια [[Εμβόλιο|εμβολίων]] και φυσικά για να αναπαραχθούν οι κότες. Επίσης, το αβγό χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη στην παρασκευή [[αβγοτέμπερα]]ς.
== Η ανατομία του αβγού κότας==
'''Εσωτερικά '''βρίσκονται 3 κύρια μέρη:<ref>{{Cite web|url = http://www.auga.gr/anatomia-augo/|title = Auga.gr}}</ref>
* Ο κρόκος, ο οποίος περιέχει το μεγαλύτερο μέρος των θρεπτικών ουσιών και είναι μια πορτοκαλοκίτρινη ημίρρευστη σφαίρα.
* Το ασπράδι, το οποίο είναι ένα παχύρρευστο διαφανές υγρό που αποτελείται κυρίως από την [[πρωτεΐνη]] [[αλβουμίνη]]<ref name="Σχολική Λυκειακή Βιολογία Β΄">{{cite book|last=Καψάλης|first=Αθανάσιος|coauthors=Ιωάννης Ευάγγελος Μπουρμπουχάκης, Βασιλική Περάκη, Στέργιος Σαλαμαστράκης|title=Βιολογία Γενικής Παιδείας Β΄Γενικού Λυκείου|editor=Παιδαγωγικό Ινστιτούτο|publisher=Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων|location=Αθήνα|date=17-7-2007|edition=2007|pages=25|chapter=1.2 ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ|isbn=960-06-0657-9|accessdate=10-4-2010}}
</ref>.
* Τη χάλαζα που συγκρατεί τον κρόκο στο κέντρο του αβγού.
'''Εξωτερικά''':
Το κέλυφος αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο, την ίδια ουσία από την οποία δομούνται τα μάρμαρα και η κιμωλία!
== Διατροφική αξία του αβγού κότας ==
Σύνθεση του λευκώματος ('''ασπράδι'''):
* Νερό 85-90%
* Πρωτεΐνες (αλβουμίνες) 12%
* Λίπος 0,25%
* Τέφρα 0,6%
* Υδατάνθρακες (κυρίως λακτόζη) 0,7%
* Μικρές ποσότητες λεκιθίνης, χοληστερόλης, βιταμινών Β και ενζύμων
Συστατικά '''κρόκου''':
* Νερό 45-51%
* Πρωτεΐνες 16-17%
* Λίπος 31-36%
* Τέφρα 1,3%
* Υδατάνθρακες 0,2-1,1%
== Το αβγό στην ανθρωπότητα ==
=== Μαγειρική ===
Τα συστατικά του αβγού αλλάζουν ιδιότητες μετά από ψήσιμο, τηγάνισμα ή κάποια άλλη διαδικασία. Τα αβγά των πτηνών και συνηθέστερα της [[κότα]]ς και της [[Στρουθοκάμηλος|στρουθοκαμήλου]], είναι το υλικό για την παρασκευή βραστού ή τηγανιτού αβγού, της [[ομελέτα]]ς, της [[μαρέγκα]]ς και της [[σαντιγί (κρέμα)|σαντιγί]] στη [[ζαχαροπλαστική]], ενώ μπορεί να υπάρχει και σε φαγητά που στηρίζονται στον [[κιμάς|κιμά]] ή στο ζυμάρι. Το φαγώσιμο μέρος του αβγού είναι το εσωτερικό του και όχι το κέλυφος, το οποίο αποτελείται από [[ανθρακικό ασβέστιο]] η ίδια ουσία από την οποία δομούνται τα [[μάρμαρο|μάρμαρα]] και η [[Κιμωλία (πέτρωμα)|κιμωλία]].
Υπάρχουν λαοί που καταναλώνουν και αβγά άλλων οργανισμών όπως της [[στρουθοκάμηλος|στρουθοκαμήλου]]. Επιπλέον, το [[χαβιάρι]] είναι αβγά [[οξύρρυγχος|οξύρρυγχου]] και αποτελεί ακριβό έδεσμα.
=== Πάσχα ===
Στον [[ορθόδοξη Εκκλησία|ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο]] υπάρχει το έθιμο το [[Πάσχα]] να [[Πασχαλινά αυγά|βάφονται τα κόκκινα αβγά]] τη [[μεγάλη Πέμπτη]], τα οποία τσουγκρίζονται αμέσως μετά την [[Ανάσταση του Χριστού|Ανάσταση]].
=== Περιστατικά με αβγά ===
==== Μυθολογία ====
* Πολλοί λαοί στη μυθολογική [[κοσμολογία]] τους περιλαμβάνουν τη γέννηση του [[σύμπαν]]τος ως ένα αβγό που εκρήγνυται ή εκκολάπτεται.
* Η [[Ελένη (τραγωδία)|Ελένη]] σύμφωνα με την [[ελληνική μυθολογία]] γεννήθηκε από ένα αβγό που γέννησε η μητέρα της, γιατί είχε συλληφθεί με το [[Ζευς|Δία]] να είχε πάρει τη μορφή [[Κύκνος (πτηνό)|κύκνου]].
==== Το αβγό του Κολόμβου ====
Το ''[[Το αβγό του Κολόμβου|αβγό του Κολόμβου]]'' είναι μια λογοτεχνική παράδοση και πιθανό ιστορικό γεγονός σχετικά με τη σημασία της περιόδου των μεγάλων ανακαλύψεων με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον [[Χριστόφορος Κολόμβος|Χριστόφορο Κολόμβο]].
Μετά την επιστροφή του Κολόμβου από το πρώτο του ταξίδι στην [[Αμερική]], αφού είχαν γίνει γνωστές οι ανακαλύψεις του βρέθηκε σε ένα γεύμα με μερικά άλλα σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής. Στη συζήτηση κατά τη διάρκεια του γεύματος γινόταν λόγος για τη σημασία της ανακάλυψης του Κολόμβου και κάποιοι συνομιλητές υποβίβαζαν την ανακάλυψη με το επιχείρημα ''αρκεί να σκεφτεί κανείς, για να καταλάβει ότι υπάρχει γη μετά τον ωκεανό''. Τότε ο Κολόμβος έθεσε το εξής πρόβλημα: ''Πώς θα στηριχθεί ένα αβγό στη μύτη;'' Κανένας από το τραπέζι δε μπορούσε να λύσει το πρόβλημα και ο Κολόμβος το στήριξε σπάζοντας τη μύτη του βραστού αβγού λέγοντας ότι ''αρκεί να σκεφτεί κανείς!''.
== Παραπομπές ==
<references />
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
{{βικιλεξικό}}
{{Authority control}}
{{βιολογία-επέκταση}}
[[Κατηγορία:Αναπαραγωγή]]
[[Κατηγορία:Ζωολογία]]
[[Κατηγορία:Τρόφιμα ζωικής προέλευσης]]
[[Κατηγορία:Ζωικά προϊόντα]]
| 