Κομοτηνή: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Κατά την διάρκεια της συνεχόμενης [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής]] κυριαρχίας στην πόλη (το διάστημα 1363-1912) πλειοψηφούσαν κατά διαστήματα οι μουσουλμάνοι Οθωμανοί <ref name="brill_enc_islam_komotini_p330">{{cite encyclopedia harvnb| title=Gümülcine Kiel| accessdate=2013-05-07 | editor=P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. Van Donzel and W. P. Heinrichs | encyclopedia=The Encyclopedia of Islam | year=2004 | volume=12 Supplement | edition=2nd | publisher=E. J. Brill | location=Leiden | pagesp=330 | isbn=90 04 13974 5}}</ref> <ref>{{cite web|last=Huseyinoglu|first=Ali|title=The Development of Minority Education at the South-easternmost Corner of the EU: The Case of Muslim Turks in Western Thrace, Greece|url=http://sro.sussex.ac.uk/39339/1/Huseyinoglu,_Ali_%28secured%29.pdf|publisher=University of Sussex|accessdate=7 Μαΐου 2014 2013|pages=121–122|year=2012}}</ref>. Η περίοδος της ενσωμάτωσης της πόλης στην Ελλάδα όπως και της υποδοχής των πληθυσμών της [[Ανταλλαγή πληθυσμών|ανταλλαγής]] που συμφωνήθηκε με τη [[συνθήκη της Λωζάνης]] μετέβαλε ελαφρώς τα δημογραφικά δεδομένα καθιστώντας τον χριστιανικό πληθυσμό σταθερά πλειονοτικό έναντι του μουσουλμανικού <ref name="ilsp_komotini_thrakikos_thysayros" /><ref name="georgatzis_statistikh_1923_komotini" /><ref name="Huseyinoglu_123">{{cite web|url=http://sro.sussex.ac.uk/39339/1/Huseyinoglu,_Ali_%28secured%29.pdf|title=The Development of Minority Education at the South - easternmost Corner of the EU: The Case of Muslim Turks in Western Thrace, Greece|last=Huseyinoglu|first=Ali|year=2012|publisher=University of Sussex|page=123|accessdate=2 May 2013}}</ref><ref name="minority_policy_p51">{{cite journal|url=https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12606351/index.pdf|title=Continuities of changes in the minority policy of Greece: The case of Western Thrace|journal=Master in the Department of International Relations / Social Sciences of Middle East Technical University|year=2005|page=51|author=Chousein Ali|month=August|filetype=pdf}} </ref><ref name="brill_enc_islam_komotini_p331">{{harvnb|Kiel|2004|p=331}}</ref>. Η πληθυσμιακή σύνθεση συμπληρωνόταν από σημαντικές κοινότητες [[Αρμενία|Αρμενίων]] και [[Εβραίοι|Εβραίων]], εικόνα που έμελλε να αλλάξει στη διάρκεια του [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]], ως αποτέλεσμα της [[Ολοκαύτωμα|εξόντωσης των τελευταίων]].

Σε αυτή την περίοδο η πόλη επεκτάθηκε και εκτός των τειχών. Το 1452-5 είχε 511 εστίες από τις οποίες η πλειοψηφία (422 σπίτια) ήταν μουσουλμανικές και αποτελούσε το μεγαλύτερο πληθυσμιακό κέντρο στην περιοχή.<ref name="cambridge_byzantium_to_turkey_page_146">{{cite book | title=History of Turkey Vol 1, Byzantium to Turkey 1071-1453 | author=Kate Fleet | year=2009 | publisher=Cambridge University Press | pages=146 | isbn=978-0-521-62093-2}}</ref> Σε Οθωμανική απογραφή το 1519 η Κομοτηνή αναφέρεται ότι είχε 590393 μουσουλμανικέςμουσουλμανικά οικίεςνοικοκυριά, 56197 χριστιανικέςάγαμους/ες οικίεςμουσουλμάνους/ες, 42 χριστιανικά νοικοκυριά, έξι άγαμους/ες Χριστιανούς/ες, 8 χήρες αλλά και 2419 εβραϊκέςΕβραϊκά νοικοκυριά και 5 άγαμους/ες Εβραίους/ες. Σε απογραφή το 1530 έχει αναφερθεί ότι στην Κομοτηνή υπήρχαν 17 μαχαλάδες/γειτονιές με Τουρκικά ονόματα. Υπήρχε 1 ισλαμικό τέμενος, 15 μαστζίντ (μικρότερα ισλαμικά τεμένη), 4 ζαβιγιέ (ισλαμικά εκπαιδευτικά ινστιτούτα), τέσσερα σχολεία και μια οικίεςεκκλησία. <ref name="brill_enc_islam_komotini" /> Αντίθετα, οΟ [[Γάλλοι|Γάλλος]] περιηγητής [[Πιέρ Μπελόν]] αναφέρει, γύρω στα 1540, ότι κατοικείτο από [[Έλληνες]] και λίγους [[Οθωμανοί|Τούρκους]]{{Ref_label|A|α|none}} (η περιγραφή του Πιέρ Μπελόν αμφισβητήθηκεαμφισβητείται απόκαι τονθεωρείται ιστορικόότι τέχνης,δεν Ακαδημαϊκόείναι Μάτσιελαντικειμενική Κιλχαρακτηρίζεται (Machielως ''περίεργη Kiel)και ότι σίγουρα δεν ανταποκρίνεται με την πραγματική κατάσταση''<ref name="brill_enc_islam_komotini"/> σύμφωνα με τον Οθωμανολόγο-Ακαδημαϊκό Machiel Kiel). Το 1590 ο Οθωμανός γεωγράφος Μεχμέντ-ι Ασίκ και περιέγραψε ότι υπήρχαν [[Τέμενος της Παρασκευής|τεμένη της Παρασκευής]], [[χαμάμ]] και αγορές. Οι επίσημες απογραφές του 15ου και 16ου αιώνα (9η και 10η απογραφή) δείχνουν την ισχυρή πλειοψηφία των μουσουλμάνων Οθωμανών στην Κομοτηνή και στα χωριά της γύρω περιοχής. <ref name="brill_enc_islam_komotini"/> Από τον 16ο αιώνα σχηματίστηκε σε αυτή εβραϊκή κοινότητα, η οποία αποτελούνταν από [[Σεφαρδίτες|Σεφαραδίτες]] Εβραίους που ασχολούνταν με το εμπόριο υφασμάτων, μεταξιού και μαλλιού.<ref name="parathrhths_evraioi_sxoleia_komotini"/><ref name="kis_ebraioi_komitini">{{cite web | url=http://www.kis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=291&Itemid=107 | title=H Εβραϊκή Κοινότητα της Κομοτηνής | accessdate=2011-05-17 | publisher=Επίσημη ιστοσελίδα Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβούλιου}}</ref> Το [[1585]] η μουσουλμανική κοινότητα της Κομοτηνής ίδρυσε το ιεροσπουδαστήριο ([[Μεντρεσές|μεντρεσέ]]) του Γενί τζαμιού που είχε τότε δύναμη 104 μαθητών και 19 δωμάτια<ref name="soltaridis_ierospoudasthria_komotini" />. Για την περίοδο των αρχών του 16ου αιώνα, ο καθηγητής Μπαρκάν έχει δημοσιεύσει χάρτη ο οποίος δείχνει το τουρκικό στοιχείο στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Σύμφωνα με τον χάρτη αυτό η Κομοτηνή τον 15ο και το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα ήταν μια μικρή πόλη με 250 μουσουλμανικές και 50 χριστιανικές οικογένειες. Η ανάπτυξη της πόλης θα πρέπει να έγινε μεταξύ του 16ου και 17ου αιώνα. <ref name="komotini_kiel_418"> {{cite journal | title=Observations on the History of Northern Greece during the Turkish Rule: Historical and Architectural Description of the Turkish Monuments of Komotini and Serres, their Place in the Development of Ottoman Turkish Architecture, and their Present Condition | author=Machiel Kiel | journal=Balkan Studies Thessaloniki | year=1971 | volume=12 | pages=418}} </ref> Ο Οθωμανός περιηγητής του 17ου αιώνα, [[Εβλιγιά Τσελεμπή]] επισκέφτηκε την πόλη το 1667-8, περιγράφει το [[Φρούριο Κομοτηνής|φρούριο]] της πόλης ως στέρεη κατασκευή από τούβλα και πέτρες το οποίο κατοικείτο από πολλούς Εβραίους. Σύμφωνα με τον Τσελεμπή η πόλη τον 17ο αιώνα έχει αναπτυχθεί και έχει 4.000 πλούσια σπίτια, καθώςχτισμένα καιαπό πέτρα, 16 ισλαμικάμαχαλάδες τεμένη(συνοικίες), τα5 οποία[[Τέμενος αντιστοιχούντης στις 16 συνοικίεςΠαρασκευής|Τεμένη της πόλης.Παρασκευής]] Γίνονταικαθώς αναφορέςκαι στο11 [[Εσκί Τζαμί|ισλαμικά Κομοτηνήςτεμένη]], το2 [[Γενίχαμάμ, Τζαμί2 Κομοτηνής]]ιμαρέτ αλλά και στα τεμένη Χατζή Μπιτλίσλι(πτωχοκομεία), Κουλχά, Γαζί Εβρενός. Στην πόλη υπήρχαν 25 [[ιμαρέτΜεντρεσές|μεντρεσέδες]] (πτωχοκομείαισλαμικά σχολεία), ισλαμικά7 Μακταμπ (σχολεία βασικής εκπαίδευσης), 17 χάνια (καραβάν σεράι) και 400 καταστήματα. Σύμφωνα με τον Οθωμανολόγο Machiel Kiel οι περιγραφές του Τσελεμπή και τα νούμερα θέλουν έλεγχο και κάποια από τα στοιχεία που έχω παρουσιάσει ο Τσελεμπή για την Κομοτηνή είναι σωστά αλλά για παράδειγμα τον αριθμό των σπιτιών (4000) το θεωρεί ύποπτα υψηλό. <ref name="brill_enc_islam_komotini_p330" /> Η πόλη ήταν εμπορικό κέντρο και, μέσω του περάσματος της [[Νυμφαία Ροδόπης|Νυμφαίας,]] (δια της οροσειράς της [[Ροδόπη]]ς) υπήρχε εμπορική σύνδεση με τη [[Φιλιππούπολη]]{{Ref_label|Z|στ|none}}. <ref name="komotini_kiel_419"> {{cite journal | title=Observations on the History of Northern Greece during the Turkish Rule: Historical and Architectural Description of the Turkish Monuments of Komotini and Serres, their Place in the Development of Ottoman Turkish Architecture, and their Present Condition | author=Machiel Kiel | journal=Balkan Studies Thessaloniki | year=1971 | volume=12 | pages=419}} </ref><ref name="sigouros_book_nomos_rodopis_ebligia_tselebh_komotini">{{cite book | title=Νομός Ροδόπης: Ιστορία - Αρχαιολογία - Γεωγραφία - Ανθρωπογεωγραφία - Πολιτισμός | author=Ιωάννης Λ. Σιγούρος | year=1997 | publisher=Εταιρία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής | location=Κομοτηνή | pages=95 | isbn=960-85512-6-9}}</ref> Από την Κομοτηνή προερχόταν ο λόγιος [[Αθανάσιος Βατοπεδινός ο εκ Κομοτηνής]] και{{Εκκρεμεί ο [[Αλβανίαπαραπομπή|αλβανικής]]σχόλιο=}} καταγωγής. Είτε από την Κομοτηνή είτε από τη Δράμα καταγόταν ο [[Νασούχ πασάς]] (τουρκ. ''Gümülcineli Damat Nasuh Paşa''), [[Μεγάλος Βεζίρης|Μέγας Βεζίρης]] (1611 - 1614) και σύζυγος της Αϊσέ σουλτάν, κόρης του Σουλτάνου [[Αχμέτ Α'|Αχμέτ του Α']]. Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι ο Νασούχ Πασάς είχε χριστιανική καταγωγή (είχε πατέρα Έλληνα κληρικό) και άλλες αναφέρουν ότι είχε Αλβανική καταγωγή. <ref> {{cite encyclopedia | last = Babinger | first =Franzl | title=Nasuh Paşa| accessdate=2018-01-30 | editor=P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs | encyclopedia=The Encyclopedia of Islam | year=1960-2007 | volume=7 | edition=2nd | publisher=E. J. Brill | location=Leiden | pages=1033 | isbn=9789004161214 | doi = 10.1163/1573-3912_islam_SIM_5847 | url = http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/nasuh-pasha-SIM_5847}}</ref>