|
|binomial_authority = [[Κάρολος Λινναίος|L.]]
}}
ηλιο ταλασσα μαλμπορα QIFSHA ΟΛΑ
Η '''τομάτα''', αλλιώς και '''ντομάτα''' (επιστ. ''Στρύχνον το λυκοπερσικόν''<ref>http://www.oedb.gr:8080/pdf/book26.pdf%3Bjsessionid=ED9047433B428DCCCF661647349F8331</ref>, ''Solanum lycopersicum'' συνώνυμο ''Lycopersicon esculentum'', ''Λυκοπερσικόν το εδώδιμον'') είναι [[φυτό]] της οικογένειας των [[Στρυχνοειδή|Στρυχνοειδών]] (''Solanaceae'')<ref>http://jupiter.chem.uoa.gr/thanost/konstas/XX_3A(1938)353.pdf</ref>, ιθαγενές της [[Κεντρική Αμερική|Κεντρικής]] και [[Νότιος Αμερική|Νοτίου Αμερικής]], από το [[Μεξικό]] μέχρι το [[Περού]]. Ζει μόνο μερικά χρόνια και συνήθως καλλιεργείται ως [[μονοετές φυτό]]. Τυπικά φτάνει τα 3-3 μ. ύψος, αλλά δεν έχει αρκετά ανθεκτικό [[βλαστός|βλαστό]] και στηρίζεται σε άλλα φυτά. Τα [[Φύλλο (βοτανική)|φύλλα]] έχουν μήκος 10-25 εκ. και είναι σύνθετα, αποτελούμενα από 5-9 μικρότερα φύλλα το καθένα μέχρι και 8 εκ. μακρύ με πριονοειδή περιφέρεια. Τόσο ο βλαστός του φυτού όσο και τα φύλλα φέρουν τρίχωμα. Τα [[άνθος|λουλούδια]] έχουν διάμετρο 1-2 εκ., είναι κίτρινα με πέντε μυτερούς λοβούς και μεγαλώνουν σε ομάδες αποτελούμενες από 3-12.
Υπάρχουν τομάτες θερμοκηπίου (αναρριχώμενες) και υπαίθριες τομάτες (ημιαναρριχώμενες και αυτοκλαδευόμενες). Οι αναρριχώμενες και οι ημιαναρριχώμενες χρειάζονται στήριξη, η οποία γίνεται είτε με σπάγκο (θερμοκήπιο από οριζόντιο σύρμα) είτε σε καλάμια όταν πρόκειται για υπαίθρια καλλιέργεια. Οι αυτοκλαδευόμενες τομάτες δεν χρειάζονται στήριξη, διότι τυφλώνουν μόνες τους την κορυφή τους και δεν αυξάνονται προς τα πάνω.
Το Μάιο του 2012 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ''[[Nature]]'' το [[γονιδίωμα]] της τομάτας, ολοκληρωμένο κατά σχεδόν 80%. Το πρόγραμμα αποκωδικοποίησης του [[γονιδίωμα|γονιδιώματος]] της τομάτας, γνωστό ως Tomato Genome Consortium, ξεκίνησε το 2003 και μελέτησε το γονιδιώμα της ποικιλίας Heinz 1760 και της άγριας τομάτας ''Solanum pimpinellifolium''. Συνολικά στο πρόγραμμα συμμετείχαν 300 επιστήμονες από 14 χώρες.<ref>Θ. Tσώλη (1 Ιουνίου 2012) [http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=460148 Αποκωδικοποιήθηκε το γονιδίωμα της ντομάτας] ''Το Βήμα'', Ανακτήθηκε την 2 Ιουνίου 2012</ref> Αρχικά η αποκωδικοποίηση έγινε με παραδοσιακό τρόπο και μέχρι το 2008 υπήρχαν πολλά κοινά, οπότε και χρησιμοποιήθηκαν πιο σύγχρονες μέθοδοι, όπως η whole-genome shotgun sequencing.<ref name=nature/> Το γονιδίωμα της τομάτας έχει 12 [[χρωμόσωμα|χρωμοσώματα]], στα οποία βρίσκονται 31.760 [[γονίδιο|γονίδια]].<ref>[http://health.in.gr/news/scienceprogress/article/?aid=1231198564 Αποκωδικοποιήθηκε το DNA της τομάτας] in.gr. 1 Ιουνίου 2012</ref> Εκτιμάται ότι η αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος θα οδηγήσει σε νέες ποικιλίες σε περίπου 5 χρόνια, ενώ θα οδηγήσει σε βελτιωμένες ποικιλίες συγγενικών ειδών όπως η [[μελιτζάνα]] και η [[πιπεριά]]. Η τομάτα και η [[πατάτα]] έχουν το 92% των γονιδίων τους κοινά.<ref>Σωτήρης Δαματόπουλος (31 Μαΐου 2012) [http://www.ert.gr/vioepistimes/item/13644-To-DNA-ths-ntomatas-echei-perissotera-gonidia-apo-to-anthrwpino Το DNA της ντομάτας έχει περισσότερα γονίδια από το ανθρώπινο] [[ΕΡΤ]]. Ανακτήθηκε την 2 Ιουλίου 2012</ref>
== Ο καρπός ==
[[Αρχείο:Tomato.jpg|thumb|200px|Τομάτα]]
[[Αρχείο:Καρποί τομάτας.JPG|μικρογραφία|200px|Παραμορφωμένοι Καρποί Τομάτας]]
Ο [[καρπός]], που επίσης λέγεται τομάτα, είναι σφαιρικός ή μακρόστενος, είναι εδώδιμος, και όταν είναι ώριμος είναι ζουμερός και έχει έντονο [[κόκκινο]] χρώμα. Το κόκκινο χρώμα του οφείλεται στο ότι περιέχει τη χρωστική [[λυκοπένιο]]. Πριν ωριμάσει, η τομάτα έχει [[πράσινο]] χρώμα. Στα άγρια φυτά ο καρπός έχει διάμετρο 1-2 εκ., αλλά στα περισσότερα ήμερα είναι αρκετά μεγαλύτερος, από 5-10 εκ. Η τομάτα είναι ιδανική για σαλάτες και είναι το κύριο συστατικό της [[χωριάτικη σαλάτα|χωριάτικης σαλάτας]].
Η λέξη τομάτα προέρχεται από τη λέξη ''τόματλ'' (''tómatl'')<ref>στην Νάουατλ ο τονισμός είναι πάντα στην προτελευταία συλλαβή</ref> της [[Νάουατλ γλώσσα|γλώσσας Νάουατλ]].
Από βοτανικής άποψης η τομάτα είναι φρούτο (ράγα). Όμως με βάση μια δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών το 1893, η ντομάτα προκηρύχθηκε ως λαχανικό. Το βάρος της φτάνει τα 250 -350 γραμμάρια (μεγαλόκαρπη), ενώ υπάρχουν και μικρόκαρπα υβρίδια (''cherry'') τα οποία μπορούν να συγκομιστούν με το τσαμπί (και όχι μεμονωμένα) και έχουν βάρος 50 - 100 γραμμάρια.
== Χρήσεις ==
| 