Βικιπαίδεια

Κιργιζία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Αλλαγή πρώτου Η από έντονη γραφή σε κανονική
Ετικέτες: Οπτική επεξεργασία Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό
μ μδιορθώσεις
Γραμμή 26:
| σύνορα = 3.051
| θέση_πληθυσμού = 111
| πληθυσμός = 45.896362.100800
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 19992009
| πυκνότητα_πληθυσμού = 30,7
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 183
Γραμμή 57:
}}
 
Η '''Δημοκρατία της Κιργιζίας''' (γνώστη{{lang-ky|Кыргыз Республикасы|Kyrgyz Respublikasy}}, {{lang-rus|Кыргызская Республика|r=Kyrgyzskaya Respublika}}) (γνωστή και ως '''Κιργιστάν''') είναι κράτος της κεντρικής [[Ασία]]ς. Περικλείεται από την [[Κίνα]], το [[Καζακστάν]], το [[Τατζικιστάν]] και το [[Ουζμπεκιστάν]]. Πρωτεύουσά της είναι η [[Μπισκέκ]]. Προηγουμένως ήταν δημοκρατία της [[Σοβιετική Ένωση|Σοβιετικής Ένωσης]] και είναι ανεξάρτητη από το [[1991]]. Έχει έκταση 198.500 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και πληθυσμό 6.140.200<ref name="stats"/> κατοίκους, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2017. [[Επίσημη γλώσσα|Επίσημες γλώσσες]] της χώρας είναι η [[κιργιζική γλώσσα|κιργιζική]] (μια [[τουρκικές γλώσσες|τουρκική γλώσσα]]) και η [[ρωσική γλώσσα|ρωσική]].
 
Η καταγεγραμμένη ιστορία του Κιργιστάν ξεπερνά τα 2.000 χρόνια, περιλαμβάνοντας μια ποικιλία πολιτισμών και αυτοκρατοριών. Το Κιργιστάν έχει βρεθεί στα σταυροδρόμια αρκετών μεγάλων πολιτισμών ως μέρος του [[Δρόμος του Μεταξιού|Δρόμου του Μεταξιού]] και άλλων εμπορικών και πολιτιστικών διαδρομών. Επίσης, η γεωγραφική απομόνωση λόγω των υψηλών οροσειρών της χώρας, έχει βοηθήσει στη διατήρηση των αρχαίων πολιτισμών. Καθώς έχει κατοικηθεί από διάφορες ανεξάρτητες φυλές, κατά καιρούς το Κιργιστάν έχει περιέλθει υπό την ξένη κυριαρχία και έγινε ανεξάρτητο μόνο μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Γραμμή 110:
[[Αρχείο:Multinational_forces_participate_in_Regional_Cooperation_12_Exercise_-06.JPG|μικρογραφία|Κιργίζιοι στρατιώτες πραγματοποιούν ασκήσεις εύρεσης ναρκών]]
{{Main|Ένοπλες Δυνάμεις της Δημοκρατίας της Κιργιζίας|}}
Οι ένοπλες δυνάμεις του Κιργιστάν σχηματίστηκαν μετά από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και αποτελούνται από τις Χερσαίες Δυνάμεις, την Πολεμική Αεροπορία, τις Εσωτερικές Δυνάμεις, την Εθνοφρουρά και τη Συνοριοφυλακή. Ο στρατός συνεργάζεται με τις Ένοπλες Δυνάμεις των [[ΗΠΑ]]. Οι τελευταίες νοίκιαζαν μια εγκατάσταση, το Κέντρο Διέλευσης στο Μανάτ στο Διεθνές Αεροδρόμιο Μανάτ κοντά στοστη Μπισκέκ, μέχρι τον Ιούνιο του 2014.<ref>{{cite web|url=http://www.stripes.com/news/first-troops-move-through-new-us-transit-point-in-romania-1.265698|title=First troops move through new US transit point in Romania|date=5 February 2014|website=www.stripes.com|publisher=Stars and Stripes|accessdate=5 February 2014|last1=Vandiver|first1=John}}</ref> Τα τελευταία χρόνια, οι ένοπλες δυνάμεις έχουν αναπτύξει καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία, και υπογράφηκε μία συμφωνία εκσυγχρονισμού, με κόστος 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια. Επίσης, οι Κιργιζικές Ένοπλες Δυνάμεις συμμετέχουν σε περισσότερες ασκήσεις μαζί με ρωσικές δυνάμεις.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/18/russia-tightens-control-over-kyrgyzstan|title=Russia tightens control over Kyrgyzstan|date=18 September 2014|work=[[The Guardian]]|author=Ott, Stephanie}}</ref> Το Γραφείο της Εθνικής Ασφάλειας συνεργάζεται με το στρατό και έχει παρόμοιους σκοπούς με τη σοβιετική προκάτοχό του, την [[KGB]]. Επίσης, έχει μία ειδική αντιτρομοκρατική ομάδα γνωστή ως «Άλφα», που έχει το ίδιο όνομα με άλλες πρώην σοβιετικές χώρες, συμπεριλαμβάνοντας την Ρωσία και το Ουζμπεκιστάν. Η αστυνομία και η συνοριοφυλακή διευθύνονται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Τον Ιούλιο του 2009 συμφωνήθηκε να μην κλείσει η αμερικανική βάση στο Μανάτ. Τη σχετική συμφωνία υπέγραψε ο πρόεδρος Μπακίγιεφ.<ref>[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=08/07/2009&id=61432 Ελευθεροτυπία], Κιργισία: Η βάση πάλι στις ΗΠΑ!, 8 Ιουλίου 2009.</ref>
 
=== Διοικητική διαίρεση ===
{{Main|Περιφέρειες του Κιργιστάν|Επαρχία του Κιργιστάν}}
Το Κιργιστάν διαιρείται σε εφτά περιφέρειες (ενικός: ''oblast'' (область), πληθυντικός: ''oblasttar'' (областтар)) που κυβερνώνται από διορισμένους κυβερνήτες. Η πρωτεύουσα, το Μπισκέκ, και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, το Ος, είναι διοικητικά ανεξάρτητες πόλεις (''shaar'') με καθεστώς ισοδύναμο με μια περιφέρεια.
 
Οι περιφέρειες, και οι ανεξάρτητες πόλεις είναι οι εξής:
# [[Μπισκέκ|Πόλη του Μπισκέκ]]
# [[Περιφέρεια Μπάτκεν]]
# [[Περιφέρεια Τσούι]]
Γραμμή 137:
Το Κιργιστάν είναι ένα μεσόγειο κράτος στην [[Κεντρική Ασία]], και συνορεύει με το [[Καζακστάν]], την [[Κίνα]], το [[Τατζικιστάν]] και το [[Ουζμπεκιστάν]]. Βρίσκεται μεταξύ του 39ου και 44ου παράλληλου βόρεια, και μεταξύ του 69ου και 81ου μεσημβρινού ανατολικά. Έχει τη μεγαλύτερη απόσταση από την θάλασσα σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα, και όλοι οι ποταμοί της Κιργιζίας είναι ενδορρεϊκοί, δηλαδή δεν καταλήγουν στη θάλασσα. Η οροσειρά Τιαν Σαν καλύπτει πάνω από το 80% της χώρας (περιστασιακά αναφέρεται ως «Ελβετία της Κεντρικής Ασίας»).<ref>{{cite web|url=http://www.atimes.com/atimes/Central_Asia/GC26Ag03.html|title=The Tulip Revolution takes root|last=Escobar|first=Pepe|date=26 March 2005|publisher=Asia Times Online}}</ref>
 
Η λίμνη [[Ισσύκ-Κουλ]], ή Ysyk-Köl στα Κιργιζικά, στα βορειοανατολικά Τιαν Σαν, είναι η μεγαλύτερη λίμνη στην Κιργιζία και η δεύτερη μεγαλύτερη ορεινή λίμνη στον κόσμο, μετά την [[Τιτικάκα]]. Οι μεγαλύτερες κορυφές βρίσκονται στην οροσειρά Κακσαάλ-Τόο, και σχηματίζουν τα κινεζικά σύνορα. Η κορυφή Τζενγκίς Τσόκουσου, που βρίσκεται στα 7.439 μέτρα (24.406 πόδια), είναι το υψηλότερο σημείο και προσδιορίζεται από γεωλόγους ότι είναι η βορειότερη κορυφή με υψόμετρο πάνω από 7.000 μέτρα (22.966 πόδια). Η βαριά χιονόπτωση και οι πλημμύρες την άνοιξη προκαλούν σοβαρές ζημιές στη χώρα. Η απορροή από τα βουνά χρησιμοποιείται επίσης για υδροηλεκτρισμό.
 
Το Κιργιστάν έχει σημαντικά αποθέματα μετάλλων, συμπεριλαμβανομένων του χρυσού και σπάνιων μετάλλων. Καθώς το μεγαλύτερο μέρος της χώρας είναι ορεινό, λιγότερο από το 8% της χώρας καλλιεργείται, και συγκεντρώνεται κυρίως στις βόρειες πεδιάδες και στην Κοιλάδα [[Φεργκάνα]].
 
Το 2015, ο πληθυσμός τουτης Μπισκέκ, της πρωτεύουσας της χώρας, ανερχόταν στα 937.400 άτομα. Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη είναι η αρχαία πόλη Ος, που βρίσκεται στην κοιλάδα Φεργκάνα, κοντά στα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν. Ο κύριος ποταμός είναι ο Κάρα Ντάρια, που ρέει δυτικά διαμέσου της Κοιλάδας Φεργκάνα στο Ουζμπεκιστάν. Απέναντι από τα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν, συναντιέται με έναν μεγάλο κιργιζικό ποταμό, τον Ναρίν. Η συμβολή των δύο σχηματίζει τον [[Συρ Ντάρια]], που αρχικά κυλούσε μέχρι τη λίμνη [[Αράλη]]. Το 2010, πλέον δεν φτάνει τη θάλασσα, καθώς τα νερά του χρησιμοποιούνται για να ποτίσουν φυτείες βαμβακιού στο [[Τατζικιστάν]], στο [[Ουζμπεκιστάν]] και στο νότιο [[Καζακστάν]]. Ο ποταμός Τσου ρέει για λίγο στο Κιργιστάν πριν μπει στο Καζακστάν.
 
== Εκλογές ==
Γραμμή 150:
[[Αρχείο:Pyramide_Kirghizistan.PNG|μικρογραφία|350x350εσ|Μια πληθυσμιακή πυραμίδα που δείχνει την ηλικιακή κατανομή της Κιργιζίας (2005)]]
{{Main|Δημογραφία της Κιργιζίας|}}
Ο πληθυσμός του Κιργιστάν εκτιμόταν στα 5,6 εκατομμύρια το 2013.<ref name="census">{{cite web|url=http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf|title=Ethnic composition of the population in Kyrgyzstan 1999–2014|publisher=National Statistical Committee of the Kyrgyz Republic|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706220049/http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf|archivedate=6 July 2014|accessdate=14 April 2014|deadurl=yes}}</ref> Από αυτούς, το 34.,4% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 και το 6.,2% του πληθυσμού είναι άνω των 65. Η χώρα είναι αγροτική: περίπου το ένα τρίτο ζει σε αστικές περιοχές. Η μέση πυκνότητα πληθυσμού είναι 25 κάτοικοι ανά km²τ.χλμ.
 
=== Εθνικές ομάδες ===
Η μεγαλύτερη εθνική ομάδα της χώρας είναι οι Κιργίζιοι, ένα [[τουρκικά φύλα|τουρκικό]] φύλο, που αποτελεί το 72% του πληθυσμού (εκτίμηση του 2013). Στις άλλες εθνικές ομάδες συμπεριλαμβάνονται οι [[Ρώσοι]] (6.,0%) που συγκεντρώνονται στα βόρεια, και οι [[Ουζμπεκιστάν|Ουζμπέκοι]] (14.,5%) και είναι συγκεντρωμένοι στα δυτικά. Επίσης, υπάρχουν μικρές αλλά αξιοσημείωτες μειονότητες [[Ντουγκάνοι|Ντουγκάνων]] (1.,1%), [[Ουιγούροι|Ουιγούρων]] (1.,1%), [[Τατζίκοι|Τατζίκων]] (1.,1%), [[Καζακστάν|Καζάκων]] (0.,7%), και [[Ουκρανία|Ουκρανών]] (0.,5%) και άλλες μικρότερες εθνικές μειονότητες (1.,7%). Η χώρα έχει πάνω από 80 εθνικές ομάδες.<ref>{{cite web|url=http://www.rferl.org/content/10_Things_You_Need_To_Know_About_The_Ethnic_Unrest_In_Kyrgyzstan/2071323.html|title=10 Things You Need To Know About The Ethnic Unrest In Kyrgyzstan|date=14 June 2010|publisher=RFERL}}</ref>
 
Ιστορικά, οι Κιργίζιοι είναι ημινομαδικοί κτηνοτρόφοι, που ζουν σε κυκλικές σκηνές που ονομάζονται γιουρτ, και εκτρέφουν πρόβατα, άλογα και [[γιακ]]. Αυτή η νομαδική δραστηριότητα συνεχίζει εποχιακά, καθώς οι κτηνοτροφικές οικογένειες επιστρέφουν στη βοσκή στα ψηλά βουνά (ή τζαϊλόο) το καλοκαίρι. Οι Ουζμπέκοι και οι Τατζίκοι παραδοσιακά έχουν αρδευόμενη γη στην Κοιλάδα [[Φεργκάνα]].<ref>"[http://countrystudies.us/kyrgyzstan/13.htm Kyrgyzstan – population]". [[Library of Congress Country Studies]]. {{PD-notice}}</ref>
Γραμμή 279:
 
Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου, ο κρατικός αθεϊσμός ενισύχθηκε. Ωστόσο, σήμερα το Κιργιστάν είναι ένα κοσμικό κράτος, καθώς το Ισλάμ έχει μια αυξανόμενη επιρροή στην πολιτική.<ref name="isn">{{cite web|url=http://www.isn.ethz.ch/news/sw/details.cfm?ID=18147|title=ISN Security Watch – Islam exerts growing influence on Kyrgyz politics|publisher=Isn.ethz.ch|accessdate=2 May 2010}}</ref> Για παράδειγμα, έχει γίνει προσπάθεια ώστε οι αξιωματούχοι να ταξιδέψουν στο [[Χατζ]] (το προσκύνημα στην [[Μέκκα]]), χωρίς φόρους.<ref name="isn" />
[[Αρχείο:Bishkek_church_01.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Η Ορθόδοξη Εκκλησία τουστην Μπισκέκ]]
[[Αρχείο:Mosque_under_construction_in_Kyrgyzstan.jpg|μικρογραφία|Τζαμί υπό κατασκευή στην Κιργιζία]]
Επίσης, στην χώρα εξασκείται η Ρωσική Ορθοδοξία και η Ουκρανική Ορθοδοξία, και εξασκούνται κυρίως από τους Ρώσους και τους Ουκρανούς, αντίστοιχα. Επίσης, υπάρχει μια κοινότητα Μαρτύρων του Ιεχωβά, και αποτελείται από 5.000 έως 10.000 ανθρώπους.<ref>{{cite web|url=http://www.jw.org/en/publications/books/?contentLanguageFilter=en&pubFilter=yb15&sortBy=1|title=2015 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, page 182|date=21 December 2015|publisher=Watchtower Bible & Tract Society}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.jw.org/en/jehovahs-witnesses/meetings/|title=Congregation Meetings of Jehovah’s Witnesses|date=21 December 2015|publisher=Watchtower Bible & Tract Society}}</ref> Μια μικρή μειονότητα Γερμανών είναι Χριστιανοί, κυρίως [[Λουθηρανισμός|Λουθηριανοί]] και και [[Αναβαπτιστές]]. Επίσης, υπάρχει μια μικρή ρωμαιοκαθολική κοινότητα.<ref>{{cite web|url=http://www.zenit.org/article-28637?l=spanish|title=Kirguistán la Iglesia renace con 600 católicos|date=2 October 2008|publisher=ZENIT|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081007173444/http://www.zenit.org/article-28637?l=spanish|archivedate=7 October 2008|deadurl=yes|df=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://asia.msu.edu/centralasia/Kyrgyzstan/religion.html|title=Religion in Kyrgyzstan|date=4 March 2010|publisher=Asia.msu.edu|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070702212941/http://asia.msu.edu/centralasia/Kyrgyzstan/religion.html|archivedate=2 July 2007|accessdate=2 May 2010|deadurl=yes|df=}}</ref>
Γραμμή 286:
 
=== Διάφορα ===
Το [[2008]] στη χώρα ξέσπασε σκάνδαλο με δεκάδες βρέφη και παιδιά μολυσμένα από τον ιό HIV τον οποίο μετέδωσαν και στις μητέρες τους μέσω του θηλασμού.<ref>[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=889907&lngDtrID=252 in.gr], "«Σκάνδαλο με δεκάδες μητέρες και παιδιά μολυσμένα από HIV στο Κιργιστάν"», 10 Απριλίου 2008.</ref> Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015 τα 70,36 χρόνια (66,19 χρόνια οι άνδρες και 74,8 οι γυναίκες).<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kg.html Kyrgyzstan] [[CIA World Factbook]]</ref>
 
== Επικοινωνίες και μεταφορές ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Κιργιζία"