Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{Κουτί πληροφοριών πολεμικής παράταξης|Όνομα=Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|Πόλεμος=Συμμετείχε στον αγώνα της Κύπρου για ανεξαρτησία και στην [[Κυπριακή διακοινοτική βία]]|Έμβλημα=EOKA.jpg <!-- [[Αρχείο:|border|150px]] -->|Λεζάντα εμβλήματος=Το φερόμενο ως έμβλημα της ΕΟΚΑ{{εκκρεμεί παραπομπή}}|Ημερομηνίες=1955–1959|Ομάδες=|Ιδεολογία=[[Ένωσις]] <br />[[Εθνικισμός]]<br /> [[Αντικομμουνισμός]]|Ηγέτες=[[Γεώργιος Γρίβας]]|Φυλές=|Αρχηγείο=|Περιοχή=[[Κύπρος]]|Δύναμη=1.250 Άνδρες|Υπαγωγή=|Προέλευση=|Εξέλιξη=|Σύμμαχοι=[[Ελλάδα]]|Αντίπαλοι=[[Βρετανική Αυτοκρατορία]] <br />[[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης|TMT (Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης)]]<br /> [[ΑΚΕΛ]]|Συμπλοκές=|Ονομασία συμβόλου2=|Αναγνωριστικό σύμβολο2=|Ονομασία συμβόλου3=|Αναγνωριστικό σύμβολο3=|Ονομασία συμβόλου4=|Αναγνωριστικό σύμβολο4=}}Η '''Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών''' ('''ΕΟΚΑ''') ήταν [[Ελληνοκύπριοι|ελληνοκυπριακή]], εθνικιστική και αντάρτικη οργάνωση που έδρασε κατά την χρονική περίοδο [[1955]]-[[1959]] στην [[Κύπρος|Κύπρο]], με διακηρυγμένο σκοπό την αυτοδιάθεση της Κύπρου, απαλλαγή από την [[Βρετανική Αυτοκρατορία|Βρετανική Αποικιοκρατία]] και τελικά την [[Ένωσις|Ένωση]] της Κύπρου με την [[Ελλάδα]].<ref>{{cite web|url=http://www.onalertglobalsecurity.grorg/storiesmilitary/poiaworld/para/eoka.htm|title=EOKA (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston)|accessdate=2008-itan12-i-eoka/2383212}}</ref><ref>[http://www.lse.ac.uk/europeanInstitute/research/hellenicObservatory/pdf/4th_%20Symposium/PAPERS_PPS/HISTORY%20II/KARYOS.pdf EOKA and Enosis in 1955-59: Motive and Aspiration Reconsidered] Karyos Andreas, 2009, London</ref>

Το νησί της Κύπρου στα μέσα του 20ου αιώνα ήταν τμήμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, με τους Ελληνοκύπριους να αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού (77% του συνόλου) και τους Τουρκοκύπριους το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου (18% του συνόλου). Ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους αναπτυσσόταν έντονα ο εθνικός πόθος της Ένωσης με την «μητέρα πατρίδα», την Ελλάδα, η οποία ήταν μέρος της [[Μεγάλη Ιδέα|Μεγάλης Ιδέας]] του Έθνους<ref>http{{sfn|Ker-Lindsay|2011|p=14-15|ps=://archive «They hoped that the transfer of administration would pave the way for the island to be united with Greece—an aspiration known as “enosis.patris” At the time, these calls for enosis were not just limited to Cyprus.gr/articles/70255# Instead, Cyprus was part of a wider political movement [.WmI-9bxl9dg</ref>..] This overarching political ambition was known as the Megali Idea (Great Idea)»"}}, δηλαδή οι περιοχές με ελληνικό πληθυσμό να προσαρτηθούν στο Ελληνικό κράτος. Οι [[Τουρκοκύπριοι]] ανάπτυξαν τον δικό τους εθνικισμό, με αίτημα για αυτοδιάθεση του λαού τους, προτάσσοντας την διχοτόμηση του νησιού.<ref name{{sfn|Mirbagheri|2009|p=xiv|ps=":21" />«Greek Cypriots engaged in a military campaign for enosis, union with Greece. Turkish Cypriots, in response, expressed their desire for taksim, partition of the island.»"}} Το 1950, η [[Εκκλησία της Κύπρου]] διοργάνωσε [[Ενωτικό Δημοψήφισμα|δημοψήφισμα]] μεταξύ ελληνοκυπρίων, όπου ανέδειξε την θέληση του λαού για Ένωση με την Ελλάδα. Η θέληση των ελληνοκυπρίων δεν εισακούστηκε, για αυτό ο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Γ]]', αποφάσισε, μετά από προτροπές από προσωπικότητες της εποχής, τον ένοπλο αγώνα με επικεφαλής τον απόστρατο στρατηγό [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιο Γρίβα]].<ref name=":7" />

Ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ ξεκίνησε την 1η Απριλίου 1955. ένάντιαΟ στηναγγλικός αγγλικήστρατός αποικιοκρατικήδυσκολευόταν δύναμηνα τουπατάξει νησιού,μετο αντάρτικο στις πόλεις και στα βουνά της Κύπρου. Μετά από πολλές διπλωματικές προσπάθειες, η Ελλάδα, η Τουρκία, η Βρετανία και εκπρόσωποι των κοινοτήτων της Κύπρου, κατέληξαν στις [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου]] και την ίδρυση της [[Κύπρος|Κυπριακής Δημοκρατίας]]<ref>http://churchofcyprus.org.cy/20803</ref>.

Με το τέλος του [[Ρωσοτουρκικός Πόλεμος (1877-1878)|Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-1878]] και την ήττα της Τουρκίας, πραγματοποιήθηκε το [[Συνέδριο του Βερολίνου]] (13 Ιουνίου έως 13 Ιουλίου 1878). Η Αγγλία και η Τουρκία προχώρησαν σε συμμαχία κατά την διάρκεια του Συνεδρίου, η οποία μεταξύ άλλων, προνοούσε την παραχώρηση της Κύπρου στους Άγγλους. Η συμφωνία αυτή επισημοποιήθηκε με την [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης]] το 1878. Η κυριαρχία πάντως,παρέμενε ''[[de jure]]'' οθωμανική, μέχρι τις 5 Νοεμβρίου 1914, όπου η απόφαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων, οδήγησε την Αγγλία να κηρύξει την Κύπρο προτεκτοράτο.<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus">{{cite websfn|url=http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_LausanneΡίχτερ|title=Treaty of Lausanne2007|publisherp=144}}</ref>

Οι Ελληνοκύπριοι αντιμετώπισαν θετικά την μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Αγγλοκρατία. Πίστευαν πως θα οδηγούσε στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η Ένωσις ήτανε ενταγμένη στην [[Μεγάλη Ιδέα]], μια ευρύτερη φιλοδοξία ώστε το Ελληνικό κράτος να προσαρτήσει περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν Έλληνες, όπως την Κύπρο, την Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη. Την ιδέα αυτή την προωθούσε η Κυπριακή Ορθόδοξη εκκλησία πού είχε πολλά μέλη της εκπαιδευμένα στην Ελλάδα.<ref name="lindsay14">{{cite booksfn|url=https://books.google.co.uk/books?id=xTL382g5sWwC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=falseLange|title=The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know|date=2011|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199757169|pages=14–5|last1=Ker-Lindsay|first1=James|quote=They hoped that the transfer of administration would pave the way for the island to be united with Greece—an aspiration known as “enosis.” At the time, these calls for enosis were not just limited to Cyprus. Instead, Cyprus was part of a wider political movement [...] This overarching political ambition was known as the Megali Idea (Great Idea).}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=Ac2NRpHoY3EC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Educations in Ethnic Violence: Identity, Educational Bubbles, and Resource Mobilization|date=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781139505444|pagep=88|last1=Lange|first1=Matthew}}</ref> Οι Ελληνοκύπριοι θεωρούσαν πως το νησί ήταν ιστορικά ελληνικό και πίστευαν πως η Ένωση με την Ελλάδα ήταν φυσικό δικαίωμα.<ref name="diez83">{{cite booksfn|url=https://books.google.co.uk/books?id=A4QTUWBEC2kC&pg=PA83&cad=0#v=onepage&q&f=falseDiez|title=The European Union and the Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union|date=2002|publisher=Manchester University Press|isbn=9780719060793|pagep=83|last1=Diez|first1=Thomas}}</ref>

Αρχικά, οι τουρκοκύπριοι αντιμετώπισαν θετικά και αυτοί την μετάβαση στην Αγγλοκρατία.<ref name="papadakis2">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=wzPG7b_m4swC&pg=PA2&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Divided Cyprus: Modernity, History, and an Island in Conflict|last2=Peristianis|first2=Nicos|date=18 July 2006|publisher=Indiana University Press|isbn=9780253111913|page=2|last1=Papadakis|first1=Yiannis|last3=Welz|first3=Gisela}}</ref> Αργότερα, βλέποντας την επιδίωξη της πολιτικής της Ένωσης, και υπό τον φόβο να επαναληφθεί η ίδια ιστορία όπως με την Ένωση Κρήτης-Ελλάδας που οδήγησε στην φυγή των Τουρκοκρητικών, υπήρξαν αρκετά ανήσυχοι.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=FQeVnXmjBzYC&pg=PA37&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Making of Informal States: Statebuilding in Northern Cyprus and Transdniestria|date=2012|publisher=Palgrave Macmillian|isbn=9780230392076|page=37|last1=Isachenko|first1=Daria}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=PHQAAwAAQBAJ&pg=PA135&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan|date=2009|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857711939|pages=135–6|last1=Pericleous|first1=Chrysostomos}}</ref> και επεδίωξαν μια διχαστική πολιτική.<ref name=":21">{{cite book|title=Historical Dictionary of Cyprus|date=2009|publisher=Scarecrow Press|isbn=9780810862982|page=xiv|last1=Mirbagheri|first1=Farid|quote=Greek Cypriots engaged in a military campaign for enosis, union with Greece. Turkish Cypriots, in response, expressed their desire for taksim, partition of the island.}}</ref> Οι τουρκοκύπριοι έβλεπαν πως είναι ξεχωριστή εθνοτική ομάδα και ήθελανείχαν τηνδικαίωμα στην αυτονομία τους από τους Ελληνοκύπριους.<ref name="diez83" />

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1950, σε ηλικία 37 ετών, ο μητροπολιτης Κιτίου Μακάριος εκλέχθηκε αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Ο εκάστοτε αρχιεπίσκοπος ήταν πέραν από θρησκευτικός ηγέτης και de facto εθνάρχης των Ελληνοκυπρίων.{{Εκκρεμεί παραπομπήsfn|σχόλιοΡίχτερ|2007|p=537}}

Ο Μακάριος ήτανε ένθερμος υποστηρικτής της ιδέας της Ένωσης και για αυτόν τον σκοπό ακολούθησε δυο παράλληλες πολιτικές: αφενός προσπάθησε να διεθνοποιήσει το Κυπριακό Ζήτημα, ιδίως μέσω του νεοσύστατου ΟΗΕ και αφετέρου επιχείρησε να πιέσει την Βρετανική Αυτοκρατορία μέσω μιας ένοπλης εξέγερσης στην Κύπρο.<ref name=":0">{{Cite journal|url=https://bjmh.org.uk/index.php/bjmh/article/viewFile/33/25Insurgency|title=British Intelligence and the Origins of the EOKA Insurgency|last=FRENCH|first=DAVID|date=2015|journal=|accessdate=14/6/2016|doi=}}</ref>

Στην Αθήνα σχηματίστηκε μια δωδεκαμελής Επιτροπή από πρόσωπα της Κύπρου και της Ελλάδας, η οποία αποφάσισε να διεκδικήσει δυναμικά την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αρχικά συναντηθήκαν στις 2 Ιουλίου στην οδό Μαυρομιχάλοι, στο διαμέρισμα του Λοϊζίδη, οι Σάβας και Σωκράτης Λοϊζίδης, ο Γεώργιος Στράτος, ο στρατηγός Ν. Παπαδόπουλος, ο πρωην Χίτης Ηλ. Αλεξόπουλος, ο Γεώργιος Γρίβας και άλλοι. Ο Μακάριος προέδρευσε, ο Γρίβας παρουσίασε τα σχέδια του για αντάρτικες επιθέσεις στην Κύπρο, αλλά ο Μακάριος τα απέρριψε.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=111}} Τα μέλη της Επιτροπής επισφράγισαν την πίστη τους στον σκοπό του Αγώνα με όρκο στην Καινή Διαθήκη στις 7 Μαρτίου 1953.<ref name=":1">{{Cite booksfn|title=Ιστορία του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959Ρίχτερ|last=Βαρνάβα|first=Ανδρέα|publisher=ΙΔΡΥΜΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΕΟΚΑ 1955-1959|year=2002|isbn=|location=Λευκωσία2011|pagep=31-32}}</ref>

Πρόεδρος της Επιτροπής αυτής ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο οποίος ενεργούσε ως πολιτικός αρχηγός του απελευθερωτικού αγώνα, τον οποίο και χρηματοδοτούσε. Η Επιτροπή διόρισε ένα από τα μέλη της, τον [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιο Γρίβα]], στρατιωτικό αρχηγό του Αγώνα.<ref name=":1" /> Ο Γρίβας επισκέφθηκε το νησί τον Ιούλιο του 1951 (όπου έκανε αναγνώριση εδάφους του Τροόδους και του Πενταδάκτυλου, ενώ ήρθε σε επαφή με εθνικιστικές οργανώσεις νέων{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=112}}) και πέντε μήνες το 1952, με τουριστική βίζα. Το 1954 όμως δεν του ξαναχορηγήθηκε βίζα και έτσι επέστρεψε στην Κύπρο μυστικά.<ref name=":0" /><ref name=":1" />

Το ΑΚΕΛ αντίδρασε αρνητικά στη δράση της ΕΟΚΑ και καταδίκασε την ένοπλη δράση της.<ref>Σταύρος Παντελής, ''Ιστορία της Κύπρου'', Στρατηγικές εκδόσεις, Αθήνα, χ.χ., σελ. 342.</ref> Ο κύριος λόγος ήταν η ανάληψη της αρχηγίας από τον Γεώργιο Γρίβα, τον οποίο τον έβλεπαν ως [[Οργάνωση Χ|χίτη]], φανατικό αντικομμουνιστή, σοβινιστή και συνεργάτη των ναζί στην Ελλάδα, κατά την [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|περιοδο της Κατοχής]].<ref>{{Cite web|url=https://www.akel.org.cy/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%BA%CE%BA-%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%BB/#.WUJCXSuUeSo|title=Οι απαρχές και οι πρώτοι αγώνες|last=|first=|date=|website=ΑΚΕΛ|publisher=ΑΚΕΛ|accessdate=15/6/2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://edon.org.cy/index.php/dik-antilipsi/istoria/668-gia-ton-griva|title=Για τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή|last=|first=|date=|website=ΕΔΟΝ|publisher=ΕΔΟΝ|accessdate=15/6/2017}}</ref> Η Ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου του ΑΚΕΛ στις 2 Απριλίου έγραφε μεταξύ άλλων:<blockquote>''«α) Πώς πρέπει όμως ο Κυπριακός λαός να δει αυτά τα γεγονότα; Είναι μήπως γεγονότα, που έστω και κατά διάνοιαν μπορούν να προ­άγουν την υπόθεση του; Είναι μήπως "πατριωτικό" έργο που κάνουν οι εμπνευστές αυτής της δράσης, όπως διατείνεται ένα ύποπτο φυλ­λάδιο, που κυκλοφόρησε ταυτόχρονα με τις πρωινές δυναμιτιστικές εκρήξεις; Είναι μήπως οι εμπνευστές αυτής της δράσης "διαλεκτοί" ήρωες, που πρέπει να τιμήσει ο λαός; Είναι πιθανό μερικοί καλής πίστης άνθρωποι, επηρεασμένοι απόβδημαγωγικάαπό δημαγωγικά λόγια, να πιστεύουν ότι αυτή η τακτική εξυπηρετεί τον εθνικό αγώνα. Αδίστακτα όμως το ΑΚΕΛ λέγει: Αυτού του είδους ηδραστηριότηταη δραστηριότητα μονάχα ζημιά μπορεί να προκαλέσει στον κυπριακό αγώνα. Πιστεύουμε δε ότι ο Κυπριακός λαός, βασισμένος και στηνπείραστην πείρα του, συμφωνεί απόλυτα μ' αυτή τη θέση».''</blockquote><blockquote>''β) «Ο πατριωτικός Κυπριακός λαός δεν έχει καμιά σχέση μ' αυτές τις τρομοκρατικές πράξεις. Το αλάθητο συμπέρασμα, που πρέπει να βγάλει κάθε Κύπριος πατριώτης, είναι ότι τέτοιες μέθοδες ποτέ δενπροωθούνδεν προωθούν τον αγώνα για εθνική απελευθέρωση. Οι μέθοδες αυτές εκ­φυλίζουν τον αγώνα και τον εκθέτουν στη συκοφαντία και τα κτυπή­ματα των εχθρών του». ''<ref name=":9">Βαρνάβα Ανδρέα, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ (1955 - 1959), ΙΔΡΥΜΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΕΟΚΑ 1955-1959, Λευκωσία, 2002, σελ 68</ref></blockquote>Επιπλέον, ο γ.γ. του ΑΚΕΛ, [[Εζεκίας Παπαϊωάννου]], κατηγόρησε από τον κομματικό ραδιοσταθμό του ΚΚΕ, "Ελεύθερη Ελλάδα" την ΕΟΚΑ, τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και την ελληνική κυβέρνηση Παπάγου.<ref>«Η κυπροκαπηλία και οι τυχοδιωκτισμοί σκοπόν έχουν να συγκαλύψουν την υποταγή και συνθηκολόγηση της κυβέρνησης Παπάγου και του αρχιεπισκόπου Μακαρίου στους Εγγλέζους αποικιστές...Η Εθναρχία να εγκαταλείψει την πολιτική της διάσπασης και της υποταγής στα θελήματα των ξένων» (βλ. Π. Παπαδημήτρη, Π. Πετρίδη, ''Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, εκδόσεις Κ. Επιφανίου, Λευκωσία 1979 - 1980'', τόμος 11ος, σελ. 12).</ref>

Μετά τις εκρήξεις της 1ης Απριλίου 1955 ο Γραμματέας του [[Τουρκοκυπριακού Εθνικού Κόμ­ματος]], [[Φαζίλ Κιουτσούκ]] εξέφρασε τις ανησυχίες του προς τον Κυβερνήτη της Κύπρου Σερ Ρόμπερτ Άρμιτεϊτζ για τις επιθέσεις. Από τότε οι Τουρκοκύπριοι διακήρυτταν συνεχώς την αντίθεση τους προς το κίνημα της ΕΟΚΑ ενώ λίγο αργότερα, φυλλάδια στην τουρκική γλώσσα, τοιχοκολ­λημένα και μη, σε διάφορα μέρη της Λεμεσού, καλούσαν την τουρκική νεολαία να Βοηθήσει την τουρκική Οργάνωση [[ΚΙΤΕΜΠ]], για να κα­ταπολεμηθεί η ΕΟΚΑ και η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.<ref>http://www.mixanitouxronou.gr/sisfingan{{cite book|title=Ιστορία του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ|author=Ανδρέας Βαρνάβα|publisher=Ίδρυμα ΕΟΚΑ|isbn=9963-ta576-gennitika99-organa0|year=2002|chapter=|editor=|place=Λευκωσία|pages=67-ton-agoniston-evgazan-ta-nichia-tous-ekanan-ikonikous-pnigmous-mastigonan-13chrona-pedia-ta-vasanistiria-ton-anglon-stin-kipro-opou-apagchonisan-9-agonistes/68|url=}}</ref>

Τους επόμενους μήνες, Μάρτη εως Ιούλη του 1956, οι Άγγλοι διενήργησαν εκτεταμένεις επιχειρήσεις για ανεύρεση του Γρίβα και εξάρθρωση της ΕΟΚΑ . Συνέλαβαν 3 αντάρτικες ομάδες, όμως ο Γρίβας διέφυγε της συλληψης και μετεγκαταστάθηκε από την περιοχή Κύκκου στην Λεμεσό. <ref>{{Πηγήcite book|title=Ιστορία του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ|author=Ανδρέας Βαρνάβα|publisher=Ίδρυμα ΕΟΚΑ|isbn=9963-576-99-0|year=2002|chapter=|editor=|place=Λευκωσία|pages=164-166|url=}}</ref>

Την 21η Οκτωβρίου 1957 ανακοινώθηκε, στο Λονδίνο και στη Λευκωσία συγχρόνως, η παραίτηση του Κυβερνήτη της Κύπρου Χάρντιγκ και η αντικατάσταση του από τον Σερ Χιου Φουτ, Κυβερνήτη τότε της Ιαμαϊκής. Αναχώρησε για το Λονδίνο στις 4 Νοεμβρίου 1957. Σε ερωτήσεις δημοσιογράφων λίγο πριν την αναχώρηση τους, αν έκρινε υπερβολικά αυστηρά τα μέτρα που πήρε ως Κυβερνήτης έναντι του Κυπριακού λαού, απάντησε: «''Βεβαίως όχι. Όταν έφθασα εις Κύπρον, συνήντησα μίαν βάναυσον και απάνθρωπον Οργάνωσιν, υποστηριζομένην υπό μιας ασυνειδήτου Εκκλησίας. Δεν πιστεύω ότι το έργον ρου θα ηδύνατο να εκτελεσθή κατ' άλλον τρόπον''».259<ref>{{Πηγήcite book|title=Ιστορία του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ|author=Ανδρέας Βαρνάβα|publisher=Ίδρυμα ΕΟΚΑ|isbn=9963-576-99-0|year=2002|chapter=|editor=|place=Λευκωσία|pages=263-68|url=}}</ref>

Οι συνθήκες Ζυρίχης - Λονδίνου επικρίθηκαν ευθύς εξαρχής από την ελληνική αντιπολίτευση ως εκτρωματικές και ανεφάρμοστες λόγω κυρίως των αυξημένων εξουσιών που αποκτούσε η Τ/Κ μειονότητα, γεγονός που θα οδηγούσε σε ένα πρωτοφανές στα διεθνή δεδομένα καθεστώς «δυαρχίας», που θα ήταν αδύνατον να λειτουργήσει.<ref>{{ΠηγήCite book|title=Η Κατάθεση μου|first=Γλαύκος|last=Κληρίδης|isbn=|year=1988|location=Λευκωσία|page=87-88}}</ref>

ΔολοφονήθηκανΑυτοί συνολικάήταν 203οι πολίτες και 14 αστυνομικοίακόλουθοι<ref>http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=718&-V=history</ref>.:

Εξίσου εθνικιστική, αντικομμμουνιστική και σωβινιστική με την ΕΟΚΑ, υπήρξε η ΤΜΤ [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης]]<ref>[http://www.ethnos.gr/politiki/arthro/miteres_patrides_ellada_kai_tourkia-63599039/ «Μητέρες πατρίδες Ελλάδα και Τουρκία»] ethnos.gr</ref> ([[τουρκικά]]: ''Türk Mukavemet Teskilati'', TMT),] οργάνωση που ίδρυσε ο Ραούφ Ντεκτάς σε συνεννόηση με την Άγκυρα. Η εμφάνιση και κοινονική αποδοχή της ΤΜΤ οφείλεται στην αγωνία που δημιουργούσε στους τουρκοκύπριους η προοπτική της Ένωσις. <ref name=":25">{{Cite journal|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01436598408419791?journalCode=ctwq20|title=An island apart: A review of the Cyprus problem|last=Souter|first=David|date=15/11/2007|journal=Third World Quarterly|accessdate=|doi=http://dx.doi.org/10.1080/01436598408419791}}</ref> H TMT απορρόφησε την προϋπάρχουσα οργάνωση Volkan.Τούρκοι πράκτορεςΗ κατέκλυσανΤMT το νησί παριστάνοντας Βρετανούς τουρίστεςεπιτέθηκε και προερχόμενοι από πρακτορείασε τουαριστερούς Λονδίνου<ref>http://www.mixanitouxronou.gr/o-tourkokyprios-mikropolitis-aplone-tin-pramateia-tou-ekso-apo-stratopeda-tis-ethnikis-frouras-itan-tourkos-antisyntagmatarxis-to-kataskopeftiko-diktyo-pou-kathodigise-ton-attila-stin-kypro/</ref>τουρκοκύπριους.