Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Δεν υπάρχει αυτό το πράγμα.Λήμμα γραμμένο με βάση τον Ριχτερ,με ασχετα θέματα,λήμμα που έχει ξεπεράσει κάθε έννοια υποκειμενικότητας. |
||
Γραμμή 1:
{{Κουτί πληροφοριών πολεμικής παράταξης
|Όνομα = Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών
|Πόλεμος = Συμμετείχε στον αγώνα της Κύπρου για ανεξαρτησία από την Βρετανική αποικιοκρατία
|Έμβλημα = EOKA.jpg <!-- [[Αρχείο:|border|150px]] -->
|Λεζάντα εμβλήματος = Το φερόμενο ως έμβλημα της ΕΟΚΑ{{εκκρεμεί παραπομπή}}
|Ημερομηνίες = 1955–1959
|Ομάδες =
|Ιδεολογία = [[Αντιιμπεριαλισμός]] <br />[[Ένωσις]] <br />[[Εθνικισμός]]<br /> [[Αντικομμουνισμός]]
|Ηγέτες = [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιος Γρίβας(Διγενής)]]
|Φυλές =
|Αρχηγείο =
|Περιοχή = [[Κύπρος]]
|Δύναμη = 1.250
|Υπαγωγή =
|Προέλευση =
|Εξέλιξη =
|Σύμμαχοι = [[Ελλάδα]]
|Αντίπαλοι = [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] <br />[[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης]]
|Συμπλοκές =
|Ονομασία συμβόλου2 =
|Αναγνωριστικό σύμβολο2 =
|Ονομασία συμβόλου3 =
|Αναγνωριστικό σύμβολο3 =
|Ονομασία συμβόλου4 =
|Αναγνωριστικό σύμβολο4 =
}}
Η '''Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών''' ('''ΕΟΚΑ''') ήταν οργάνωση των [[Ελληνοκύπριος|Ελλήνων]] της Κύπρου που έδρασε κατά την χρονική περίοδο [[1955]]-[[1959]] για την ελευθερία της [[Κύπρος|Κύπρου]] από την [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανική]] κυριαρχία, [[εθνική αυτοδιάθεση]] και την [[Ένωσις|ένωσή]] της με την [[Ελλάδα]].
==Οι απαρχές==
Ο [[Γεώργιος Γρίβας]], πρώην αρχηγός της αντικομμουνιστικής [[Οργάνωση Χ|Οργάνωσης Χ]]<ref>Χάγκεν Φλάισερ, «Οι μικρότερες οργανώσεις», Ιστορία του Ελλληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ.20</ref> στη δεκαετία του [[1940]], είχε συλλάβει από νωρίς την ιδέα της ένοπλης δράσης. Στις αρχές της δεκαετίας του [[1950]], παρουσίασε τις απόψεις του στον [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο Γ΄]], ο οποίος αρχικά ήταν αρνητικός. Το [[1952]] πραγματοποιήθηκε σειρά συναντήσεων, στις οποίες συμμετείχαν εκτός του [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Αρχιεπισκόπου Κύπρου Μακάριου Γ΄]] και του ίδιου του [[Γεώργιος Γρίβας|Γρίβα]], ο κυπριακής καταγωγής δημοσιογράφος [[Αχιλλέας Κύρου]] και οι δικηγόροι Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης, καθώς και Ελλαδίτες και Ελληνοκύπριοι πνευματικοί άνθρωποι και στρατιωτικοί. Σύνδεσμος με την [[Κύπρος|Κύπρο]] ήταν ο Ανδρέας Αζίνας.
Ο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριος Γ΄]] είχε αρχικά δισταγμούς. Τελικά συναίνεσε το [[1954]], με τον όρο ότι οι επιθέσεις θα γίνονταν κατά των βρετανικών εγκαταστάσεων χωρίς ανθρώπινα θύματα.
Ο [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιος Γρίβας(Διγενής)]], πήρε το πολεμικό όνομα '''Διγενής''' με άμεση αναφορά στον θρυλικό Βυζαντινό Διγενή Ακρίτα ο οποίος απωθούσε τους εισβολείς από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Έχοντας προετοιμάσει το έδαφος με παλιότερες επισκέψεις του στο νησί, αφού μετακινήθηκε αρχικά στη [[Ρόδος|Ρόδο]], έφτασε και στην Κύπρο. Η σύλληψη του ελληνικού καϊκιού "Άγιος Γεώργιος", που μετέφερε πολεμοφόδια στο νησί, από τους Βρετανούς τον [[Ιανουάριος|Ιανουάριο]] του [[1955]] δεν εμπόδισε τελικά τη σύσταση της οργάνωσης.<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η περίοδος του εθνικοαπελευθερωτικού αώνα, 1955-1959. Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ. 441</ref>
== Η στάση της Ελλάδας ==
Η στάση της [[Κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπάγου 1952|Κυβέρνησης Παπάγου]] απέναντι στην ΕΟΚΑ θεωρούνταν από τους Άγγλους και τους Τούρκους φιλική και υποστηρικτική. Όμως αρχικά ο [[Αλέξανδρος Παπάγος]], ενήμερος για τις προθέσεις του [[Γεώργιος Γρίβας|Γρίβα]], προσπάθησε να τον αποθαρρύνει. Μάλιστα «φαίνεται να είχε διατάξει τη σύλληψή του όσο ήταν στη Ρόδο»,<ref>όπ.π., σελ. 442</ref> όμως η διαταγή είχε φτάσει καθυστερημένα αφού ο [[Γεώργιος Γρίβας|Γρίβας]] είχε φύγει για την Κύπρο. Μετά την απόρριψη της ελληνικής προσφυγής στον [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|ΟΗΕ]] αποδέχθηκε ο [[Αλέξανδρος Παπάγος|Παπάγος]] το ενδεχόμενο της ένοπλης δράσης. Αυτό που είναι σίγουρο όμως είναι ότι «Ελλαδίτες ιθύνοντες, ακόμα και άνθρωποι γύρω από τον Παπάγο, βοηθούσαν στο πρώτο αυτό στάδιο την ΕΟΚΑ»<ref>όπ.π</ref> Σε κάθε περίπτωση ο Γρίβας δεν λάμβανε εντολές από την ελληνική κυβέρνηση: η ΕΟΚΑ οργανώθηκε και στελεχώθηκε με την προσωπική φροντίδα του ίδιου του αρχηγού της. Οι μαχητές της ΕΟΚΑ στρατολογούνταν κατ΄ εξοχήν από οργανώσεις της Εθναρχίας και κυρίως οργανώσεις της νεολαίας. Συγκεκριμένα, τα περισσότερα μέλης της ΕΟΚΑ προέρχονταν από οργανώσεις όπως η [[Ορθόδοξη Χριστιανική Ένωση Νέων|ΟΧΕΝ]], η ΠΕΟΝ, η ΣΕΚ και η ΠΕΚ ενώ δεν ήταν λίγοι και οι μαθητές σχολείων.<ref>Λάμπρου Γιάννης Κ., Ιστορία του Κυπριακού, Τα χρόνια μετά την ανεξαρτησία, 1960 - 2004, Λευκωσία 2004, σελ. 39</ref>
==Η στάση των Βρετανών==
Οι Βρετανοί χαρακτήρισαν την ΕΟΚΑ ως οργάνωση ''τρομοκρατική'' και φάνηκαν αποφασισμένοι να την καταστρέψουν. Επίσης ισχυρίζονταν ότι ο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριος]] ήταν ο πραγματικός ηγέτης της οργάνωσης, κάτι που δεν ήταν ακριβές. Έτσι άρχισαν να συνεργάζονται με τους Τούρκους στο ίδιο το νησί.
Ανησυχίες εξέφρασε και η Τουρκική κυβέρνηση. Η αποικιακή διοίκηση συγκρότησε νέα σώματα επικουρικής αστυνομίας από [[Τουρκοκύπριος|τουρκοκύπριους]], οι οποίοι «αποδείχθηκαν ιδιαίτερα πρόθυμοι στις κατασταλτικές επιχειρήσεις σε βάρος της ΕΟΚΑ και του ελληνοκυπριακού πληθυσμού»<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου,όπ.π. σελ 442</ref>
Ο αριθμός των Βρεταννικών δυνάμεων που αντιμετώπιζαν την ΕΟΚΑ κυμαινόταν από 12000 άνδρες το φθινόπωρο του [[1955]] έως πάνω από 34000 ένα χρόνο αργότερα.<ref>Επειδή ήταν συγκεντρωμένες στο νησί επιπλέον δυνάμεις οι οποίες είχαν συμμετάσχει στην αγγλογαλλική εισβολή στην Αίγυπτο</ref> Αργότερα, το [[1957]], και όταν η ΕΟΚΑ είχε κηρύξει ανακωχή, ο αριθμός μειώθηκε αισθητά. Στα τέλη του [[1958]] εποχή νέας κορύφωσης της σύγκρουσης, υπήρχαν περί τους 30000 στρατιώτες. Οι αριθμοί δείχνουν ότι πάρα και την ύπαρξη της επικουρικής αστυνομίας και άλλων μέσων , οι Βρεταννοί αδυνατούσαν να εξαρθρώσουν την ΕΟΚΑ.<ref>όπ.π., σελ.443</ref>
Από τις πρώτες αντιδράσεις των Άγγλων ήταν η θέσπιση του νόμου της 15ης [[Ιούλιος|Ιουλίου]] [[1955]] για προσωποκράτηση χωρίς δίκη και η δημιουργία κρατητηρίων. Σύμφωνα με τον έκτακτο αυτό νόμο, η αστυνομία μπορούσε να συλλάβει οποιονδήποτε και να τον κρατήσει χωρίς δίκη με διάταγμα που εκδιδόταν με εντολή του Κυβερνήτη και υπογραφή του Διοικητικού Γραμματέα. Πρώτο κρατητήριο ήταν οι Κεντρικές Φυλακές [[Λευκωσία]]ς και στη συνέχεια το μεσαιωνικό κάστρο της [[Κερύνεια]]ς. Μετά από απόδραση 16 αγωνιστών της ΕΟΚΑ από το κάστρο (3 [[Σεπτέμβρης|Σεπτεμβρίου]] του [[1955]]<ref>Γιάννη Σπανού, Γιώργου Μαυροκορδάτου, Νίκου Ορφανίδη, Ο απελευθερωτικός μας αγώνας 55΄-59΄, εκδ.Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού-Διεύθυνση Μέσης Εκπαιδεύσης, Λευκωσια, 2003, σελ.37-38</ref>) ιδρύθηκαν στρατόπεδα συγκέντρωσης στην [[Κοκκινοτριμιθιά]], κι αργότερα στην [[Πύλα]], στο [[Πολέμι]], την [[Αγύρτα]], το [[Μάμμαρι]], το [[Πυρόι]]<ref>όπ.π., σελ.32</ref>
==Η στάση των Τουρκοκυπρίων==
Η συγκρότηση εκ μέρους αποικιακής διοίκησης αστυνομικού σώματος από [[Τουρκοκύπριος|Τουρκοκυπρίους]] έδινε άλλη διάσταση στην σύγκρουσή της με την ΕΟΚΑ: θα προκαλούσε συγκρούσεις ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Συγκροτήθηκε πολύ σύντομα αντίστοιχη τουρκοκυπριακή οργάνωση με την ονομασία ''Βολκάν'', η οποία το [[1957]] θα μετονομαστεί σε Τ.Μ.Τ (Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης-Türk Müdafaa Teskilâti). Αξιωματικοί του Τουρκικού στρατού θα την οργανώσουν και θα την καθοδηγήσουν. Η σχέση της με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ήταν άμεση «σε αντίθεση με την ΕΟΚΑ, η οποία οργανώθηκε από απόστρατο αξιωματικό του ελληνικού στρατού και δεν αποτέλεσε ποτέ όργανο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων»<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, όπ.π.,σελ.442</ref>
Δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις εξασφάλισης πολεμικού υλικού από Τουρκοκυπρίους, όπως από τον [[Σταύρος Στυλιανίδης|Σταύρο Στυλιανίδη]] από τη [[Γυαλούσα]].<ref>Γιάννη Σπανού, Γιώργου Μαυροκορδάτου, Νίκου Ορφανίδη, όπ.π, σελ.38</ref>
==Προπαρασκευή==
Η αρχική προπαρασκευή σύμφωνα με τον Γρίβα διήλθε από δύο φάσεις, εκ της πρώτης περιελάμβανε δύο προσωπικές του αναγνωρίσεις στην Κύπρο ώστε να καταρτιστεί και να εξεταστεί το Γενικό σχέδιο, οργάνωθηκαν οι πρώτοι πυρήνες αντίστασης και έγινε η παραλαβή πολεμικού εξοπλισμού εξ Ελλάδος. Η πρώτη φάση διήρκεσε από τον Ιούνιο 1951 και τελείωσε τον Νοέμβριο 1954. Η δεύτερη φάση περιελάμβανε την εκπαίδευση των πυρήνων και την επιλογή και κατάρτιση των επιχειρησιακών σχεδίων για την προσβολή των πρώτων στόχων. Αυτή η φάση διήρκεσε από τον Νοέμβριο 1954 εώς και την 1η Απριλίου 1955 με την έναρξη του αγώνος. Οι Βρετανοί αξιωματούχοι παραδέχτηκαν ότι δεν γνώριζαν τίποτε περί της δράσης της ΕΟΚΑ.<ref>Αγών Εοκα και ανταρτοπόλεμος, Γεώργιος Γρίβας - Διγενής, Εκδόσεις Πελασγός, 2013</ref>
==Γενικό Σχέδιο και Αντικειμενικός Σκοπός==
[[Αρχείο:Flag_of_EOKA.tif|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Flag_of_EOKA.tif|μικρογραφία|Η σημαία της ΕΟΚΑ]]
Το γενικό σχέδιο συντάχθηκε στην Ελλάδα και χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την μελέτη και διεξαγωγή του αγώνος.
''Δια πράξεων ηρωισμού και αυτοθυσίας να κινήσωμεν το ενδιαφέρον της Διεθνούς κοινής γνώμης, ιδία δε των Συμμάχων, επί του Κυπριακού ζητήματος, το οποίον θα ήτο δυνατόν, ούτω, να τοις παράσχη πράγματα, εάν δεν δοθεί λύσις, ικανοποιούσα ημάς.
Δια συνεχούς σοβαράς παρενοχλήσεως των Άγγλων εν Κύπρω να διαδηλώσωμεν την σταθεράν απόφασιν και θέλησιν μας ότι δεν θα υποχωρήσωμεν προ ουδεμίας θυσίας, αλλά, τουναντίον, θα προχωρήσωμεν μέχρις επιτεύξεως του σκοπού μας.
Ο Αγών θα συνεχισθεί μέχρις ού η Διεθνής διπλωματία - ΟΗΕ - και οι Άγλλοι, ειδικώς, εξαναγκασθούν να εξετάσουν το Κυπριακόν ζήτημα και δώσουν ΑΜΈΣΩΣ λύσιν σύμφωνον με τους πόθους του Κυπριακού λαού και ολοκλήρου του Ελληνικού Έθνους. ''
==Πολεμικές επιχειρήσεις και διπλωματικές εξελίξεις==
Η δράση της ΕΟΚΑ, ξεκίνησε τα μεσάνυχτα της 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου 1955, με μια σειρά από εκρήξεις βομβών (στον προπαγανδιστικό των Βρετανικών θέσεων ραδιοφωνικό σταθμό στη Λευκωσία, σε βρετανικό στρατιωτικό καταυλισμό στην Αμμόχωστο, στον κεντρικό αστυνομικό σταθμό της Λεμεσού κλπ). Παράλληλα, ρίχτηκαν χιλιάδες προκηρύξεις με το πρώτο επαναστατικό μήνυμα της ΕΟΚΑ. Οι Βρετανοί, αιφνιδιάστηκαν, όπως και η Αστυνομία.
Η κυπριακή Αστυνομία, το 1955, είχε συνολική δύναμη 3.838 άνδρες. Το 62% (!) της δύναμής της ήταν Τουρκοκύπριοι! Το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 69% το 1956. Μόλις 16% των Κυπρίων αστυνομικών ήταν ελληνικής καταγωγής και το υπόλοιπο 15% ήταν Βρετανοί οι οποίοι στελέχωναν τις ανώτατες διοικητικές θέσεις του Σώματος.
Η δράση της ΕΟΚΑ προκάλεσε αίσθηση και ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί νέοι να ενταχθούν στις τάξεις της. Στις 25/5/1955, τοποθετήθηκε ωρολογιακή βόμβα κάτω από τη θέση που καθόταν ο Βρετανός κυβερνήτης Ρόμπερτ Αρμιτέιτζ στο κινηματοθέατρο "ΠΑΛΛΑΣ". Η έκρηξη της βόμβας έγινε στις 23.10 όμως ο Αρμιτέιτζ είχε φύγει 10' νωρίτερα.
Μια εξίσου τολμηρή ενέργεια ήταν η επίθεση με χειροβομβίδες εναντίον του σπιτιού του αρχηγού των χερσαίων βρετανικών δυνάμεων Μέσης Ανατολής Τσαρλς Κίτλι, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Σταδιακά, οι δυνάμεις της ΕΟΚΑ, διαχωρίστηκαν σε ομάδες ανταρτών και ομάδες δολιοφθορέων πόλεων και υπαίθρου.
Οι Βρετανοί άρχισαν να αυξάνουν τις δυνάμεις τους στην Κύπρο. Στις 10 και 11 Σεπτεμβρίου μεταφέρθηκαν εκεί 1.500 κομάντος από τη Μάλτα και λίγο αργότερα τρία Τάγματα από τη Γηραιά Αλβιόνα, μεταξύ των οποίων το 1ο Τάγμα Σκώτων Χαϊλάντερ.
Στις 29 Αυγούστου 1955, οι Ελληνοκύπριοι προχώρησαν σε γενική απεργία και μια σειρά από διαδηλώσεις. Στις 15 Δεκεμβρίου 1955, συλλαμβάνεται το ηγετικό στέλεχος της ΕΟΚΑ Ρένος Κυριακίδης, μετά από προδοσία του δασοφύλακα Κώστα Ζαβρού. Ο Ζαβρός εκτελέστηκε από μαχητές της ΕΟΚΑ. Στο σακάκι του βρέθηκε επιταγή 400 βρετανικών λιρών! Την ίδια ημέρα, η ΕΟΚΑ θρηνεί τον πρώτο της νεκρό. Είναι ο Χαράλαμπος Μούσκος, ξάδελφος του Μακάριου. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι ο Μούσκος τραυματίστηκε στη διάρκεια συμπλοκής με Βρετανούς. Ωστόσο, ο ταγματάρχης Μπράιαν Κουμπς, εκτέλεσε εν ψυχρώ τον Μούσκο, που βρισκόταν τραυματισμένος και πεσμένος στο έδαφος (!). Η εσπευσμένη μετάθεση του Κουμπς σε μονάδα στην Αγγλία δείχνει ότι επρόκειτο για μια εν ψυχρώ δολοφονία.
Εν τω μεταξύ, η Βρετανία θέλοντας να "βάλει" στο Κυπριακό και την Τουρκία, με την οποία είχε κοινά συμφέροντα στο νησί, προσκάλεσε Ελλάδα και Τουρκία σε τριμερή διάσκεψη για την Κύπρο στο Λονδίνο (29/8-7/9/1955).
Διαπράττοντας τεράστιο λάθος, η κυβέρνηση Παπάγου, δέχτηκε τη συμμετοχή της Τουρκίας, η οποία πλέον αναγνωρίστηκε ως συμβαλλόμενο μέρος και με δικαιώματα στην Κύπρο. Ενώ η διάσκεψη βρισκόταν σε εξέλιξη, ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη τα "Σεπτεμβριανά", που σήμαναν ουσιαστικά τον ξεριζωμό του ελληνισμού της Πόλης.
Οι Βρετανοί συνέχισαν να μεταφέρουν στρατιώτες στην Κύπρο ενώ ο κυπριακός λαός διαδήλωνε ασταμάτητα εναντίον τους. Στις 27/9/1955, σκοτώθηκε εν ψυχρώ ο 16χρονος μαθητής Ανδρέας Γεωργίου. Παράλληλα, εκατοντάδες πολίτες φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης με βάση το νόμο περί προσωποκράτησης.
[[Αρχείο:Jharding.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Jharding.jpg|μικρογραφία|Ο κυβερνήτης Τζον Χαρτινγκ.]]
Στις 3/10/1955, έφτασε στην Κύπρο ο νέος κυβερνήτης του νησιού Τζον Χάρτινγκ. Οι Βρετανοί πίστευαν ότι ήταν ικανός να συντρίψει την ΕΟΚΑ. Είχε υπηρετήσει στην Κένυα και τη Μαλαισία και έφτασε ως τον βαθμό του αρχηγού του Αυτοκρατορικού Γενικού Επιτελείου Στρατού. Στην Αθήνα, μετά τον θάνατο του Παπάγου, έγινε πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ο Χάρτινγκ συναντήθηκε με τον Μακάριο αλλά φάνηκε αμέσως η χαώδης διαφορά μεταξύ τους. Με νέα, σκληρότερα μέτρα καταστολής, ο Βρετανός προσπάθησε να κάμψει το φρόνημα των Κυπρίων.
Στις 9 Μαρτίου 1956, ο Μακάριος και η συνοδεία του (ο Μητροπολίτης Κυρήνειας Κυπριανός, ο πρωθιερέας Σταύρος Παπαγαθαγγέλου και ο δημοσιογράφος και αγωνιστής Πολύκαρπος Ιωαννίδης) βρίσκονται στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας με προορισμό την Αθήνα. Ωστόσο, απαγάγονται στην κυριολεξία από τους Βρετανούς, που τους μεταφέρουν στο νησί Μαχέ των Σεϋχελλών! Εκεί, έμειναν φρουρούμενοι σε μια έπαυλη ως τα τέλη Μαρτίου 1956.
Ήταν μια πράξη που ξεπερνούσε κάθε όριο νομιμότητας και πολιτισμένης συμπεριφοράς. Προκλήθηκε διεθνής κατακραυγή και η ελληνική κυβέρνηση ανακάλεσε τον πρεσβευτή της από το Λονδίνο και προσέφυγε στον Ο.Η.Ε.
Εν τω μεταξύ, ο Χάρτινγκ ίδρυσε την "Επικουρική και Μηχανοκίνητη Αστυνομία", η οποία στελεχώθηκε αποκλειστικά από Τουρκοκύπριους, μερικοί μάλιστα από τους οποίους, ήταν άνθρωποι του υποκόσμου!
Άλλα "εκλεκτά" μέλη της ανήκαν στην τουρκοκυπριακή τρομοκρατική οργάνωση "Volkan" (μετέπειτα ΤΜΤ)<ref>http://www.mixanitouxronou.gr/i-vretani-sinergazonte-me-tous-tourkokiprious-ke-kanoun-ta-strava-matia-stin-enopli-drasi-tous-enantion-tis-eoka/</ref>, η οποία είχε στις τάξεις της τα πλέον εξτρεμιστικά στοιχεία των Τουρκοκύπριων που εκπαιδεύονταν από Τούρκους αξιωματικούς.
Στις 20/3/1956, ο θαλαμηπόλος του κυβερνήτη Χάρτινγκ, Νεόφυτος Σοφοκλέους, τοποθέτησε κάτω απ' το κρεβάτι του Βρετανού ωρολογιακή βόμβα η οποία όμως δεν εξερράγη, από λανθασμένη εκτίμηση του χρόνου έκρηξης.
Στις 10/5/1956, απαγχονίζονται τα στελέχη της ΕΟΚΑ Ανδρέας Δημητρίου και Μιχαλάκης Καραολής<ref>http://www.kathimerini.gr/768599/article/epikairothta/ellada/o-apagxonismos-karaolh-kai-dhmhtrioy</ref>.
[[Αρχείο:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|μικρογραφία|Η ΕΟΚΑ εναντίον άγγλων στρατιωτών, 1956]]
Ξεσπούν διαδηλώσεις σε Κύπρο και Ελλάδα. Στην Αθήνα, τρεις νεκροί είναι ο απολογισμός της πρωτοφανούς κρατικής βίας. Ο τότε υπουργός Προεδρίας (και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας) διανοούμενος και πολιτικός Κωνσταντίνος Τσάτσος δήλωσε: "Έδωσα εντολή να τους συντρίψουν"!
Στις 9 Αυγούστου 1956, απαγχονίστηκαν οι αγωνιστές Ιάκωβος Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ και Ανδρέας Ζάκος.
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, απαγχονίστηκαν οι Στέλιος Μαυρομμάτης, Ανδρέας Παναγίδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας. Οι εκκλήσεις προς την (ως σήμερα) βασίλισσα Ελισάβετ, τον πρόεδρο των Η.Π.Α. κ.ά. για να μην γίνουν αυτές οι εκτελέσεις δεν είχαν αποτέλεσμα.
Σε αντίποινα, η ΕΟΚΑ σκοτώνει δεκάδες Βρετανούς.
Πλέον, η Κύπρος ήταν άκρως επικίνδυνη για κάθε Βρετανό. Κρούσματα στάσης εμφανίζονται σε διάφορες μονάδες ενώ στα τέλη του 1956, βρετανική μονάδα από το Σουέζ διατάχθηκε να μεταβεί στην Κύπρο αλλά οι άνδρες της στασίασαν και αρνήθηκαν (!). Έτσι τελικά κατάφεραν να γυρίσουν στη χώρα τους.
Στις 18 Φεβρουαρίου 1957, άρχισε η συζήτηση του Κυπριακού στην Πολιτική Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Η Ελληνική Κυβέρνηση, με την ηγεσία του Υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου Αβέρωφ, υποστήριξε την εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και την εξέταση των βιαιοπραγιών των Άγγλων έναντι των κατοίκων του νησιού.
:Τελικά η Γενική Συνέλευση στις 26 Φεβρουαρίου ψήφισε το ακόλουθο κείμενο:
«Η Γενική Συνέλευσις, αφού εξήτασε το Κυπριακόν ζήτημα και εν τη πεποιθήσει ότι η λύσις του προβλήματος τούτου απαιτεί ατμόσφαιραν ειρήνης και ελευθερίας εκφράσεως, διερμηνεύει την ζωηράν ευχήν περί εξευρέσεως ειρηνικής, δημοκρατικής και δικαίας λύσεως, συμφώνως προς τας αρχής και τους σκοπούς του Χάρτου των Ηνωρένων Εθνών και την ελπίδα, ότι θα επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις, αι οποίαι και θα συνεχισθούν προς τον σκοπόν τούτον».
Στις 14 Μαρτίου 1957, μετά το επιτυχημένο για την Ελληνική πλευρά ψήφισμα του ΟΗΕ, ο Γρίβας σε ανακοίνωση του κάλεσε τους Αγγλους να απελευθερώσουν τον Μακάριο και η ΕΟΚΑ να κηρύξει εκεχειρία.
«Η ημετέρα Οργάνωσις, συμμορφουμένη προς το πνεύμα της αποφάσεως του ΟΗΕ, δια της οποίας εκφράζεται η επιθυμία ειρηνικής και δικαίας λύσεως του Κυπριακού, Βάσει των αρχών του Καταστατικού Χάρτου του ΟΗΕ, και διά να διευκολύνει την επανάληψιν διαπραγματεύσεων μεταξύ της Αγγλικής Κυβερνήσεως και του πραγματικού εκπροσώπου του Κυπριακού λαού Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, δηλοί ότι είναι πρόθυμος να διάταξη την αναστολήν των επιχειρήσεων, ευθύς ως ήθελεν απελευθερωθή ο Εθνάρχης Μακάριος»
Στις 31 Μαρτίου, ο Γρίβας κηρύξει αναστολή των επιχειρήσεων της ΕΟΚΑ, για να δώσει ώθηση στις διπλωματικές προσπάθειες, όπως ανάφερε.
Στις 17 Απριλίου Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και οι συνεξόριστοί του έφτασαν στην Αθήνα. Ο Μακάριος μπροστά σε πλήθος κόσμου εκφωνεί μια ιστορική ομιλία.
Στις 19 Ιουνίου 1957 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε συνέντευξή του στην Αθήνα με Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους κατήγγειλε τα βασανιστήρια των Άγγλων στην Κύπρο, ανέφερε συγκεκριμένες περιπτώσεις και ζήτησε τη διενέργεια αμερόληπτης διεθνούς έρευνας. Οι καταγγελίες του προκάλεσαν παγκόσμια συγκίνηση.
Την 21η Οκτωβρίου 1957 ανακοινώθηκε, στο Λονδίνο και στη Λευκωσία συγχρόνως, η παραίτηση του Κυβερνήτη της Κύπρου Χάρντιγκ και η αντικατάσταση του από τον Σερ Χιού Φούτ, Κυβερνήτη τότε της Ιαμαϊκής.
Στις 26 Νοεμβρίου 1957, η ΕΟΚΑ πραγματοποιεί δολιοφθορά στη Βάση Ακρωτηρίου.
Γραμμή 413 ⟶ 131 :
Στις 6 Απριλίου 1958, μια ανταρτική ομάδα της ΕΟΚΑ επιτέθηκε στον αστυνομικό σταθμό Κουτραφά και ανατίναξε το κτήριο, που έπαθε σοβαρές ζημιές.
Στις 19 Ιουνίου 1958, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Μακμίλλαν ανακοίνωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων βρετανικό συνεταιριστικό σχέδιο για πολιτική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος. Στο σχέδιο Μακμίλλαν οποίο διαφαίνεται καθαρά ως τελική λύση η διπλή ένωση (Σύνδεση της Κύπρου με Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία, συμμετοχή στη μεταβατική διακυβέρνηση αντιπροσώπων της ελληνικής και τουρκικής κυβέρνησης, διπλή ιθαγένεια των Κυπρίων - βρετανική και ελληνική για τους Ε/Κ, βρετανική και τουρκική για τους Τ/Κ)<ref name=":18">{{Cite journal|url=http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=234|title=Το Κυπριακό μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο|last=Γιάννη Μηλιού και Τάσου Κυπριανίδη|first=|date=1988|journal=Θέσεις|accessdate=|doi=}}</ref>. Απορρίπτεται αμέσως από τους Ελληνοκύπριους, ωστόσο κάλεσε ο Μακάριος τον Γρίβα να συνεχίσει την εκεχειρία.
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 στον [[Μάχη του Αχυρώνα Λιοπετρίου|Αχυρώνα του Λιοπετρίου]] έγινε μία από τις πιο επικές μάχες, που έδωσε η ΕΟΚΑ. Τέσσερα μέλη της ΕΟΚΑ, ο Ανδρέας Κάρυος, ο Ηλίας Παπακυριακού, ο Φώτης Πίττας και ο Χρίστος Σαμάρας, εγκλωβιστηκαν στον Αχυρώνα του χωριού Λιοπέτρι από εγγλέζικα στρατεύματα, και επέλεξαν να αγωνιστούν μέχρι θανάτου αντί της παράδοσης. <ref>{{Cite web|url=https://lekythos.library.ucy.ac.cy/handle/10797/4438|title=Η μάχη στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου|last=|first=|date=|website=Λήκυθος|publisher=|accessdate=}}</ref>
Με την διαφαινόμενη ναυάγιση του Σχέδιου ΜακΜιλλαν, η ελληνική κυβέρνηση προώθησε την εμπλοκη του ΝΑΤΟ. Ο Γ.Γ του ΝΑΤΟ Π.Α. Σπάακ πρότενε μια λύση του ζητήματος περισσότερο ευνοϊκή για την Ελλάδα. Στις 23/9/1958 ο Σπάακ διατυπώνει στην Αθήνα τις προτάσεις για την επίλυση του Κυπριακούς Επταετή μεταβατική κυβέρνηση με ελληνική πλειοψηφία, ενιαία βουλή και δυο δευτερεύουσες συνελεύσεις για αμιγώς κοινοτικά θέματα, πενταμερή διάσκεψη (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία, Ε/Κ κοινότητα, Τ/Κ κοινότητα) για τον καθορισμό του τελικού καθεστώτος του νησιού. Η ελληνική και Ε/Κ πλευρά αποδέχεται τις προτάσεις Σπάακ δηλώνοντας, πλέον, ότι ως τελική λύση υποστηρίζει την ανεξαρτησία. Τελικά η μεσολαβητική προσπάθεια Σπάακ ναυαγεί, καθώς απορρίπτεται από τη Βρετανία και την Τουρκία.<ref name=":18" />
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1958 ο Μακάριος διαβιβάζει και επισήμως την πρόταση της ανεξαρτησίας στη βρετανική κυβέρνηση. Έκτοτε η ανεξαρτησία θα αποτελέσει την επίσημη πολιτική στρατηγική τόσο της «Εθναρχίας», όσο και της ελληνικής κυβέρνησης. Βέβαια επρόκειτο για ένα πολιτικό ελιγμό, για την «ανεξαρτησία» ως ενδιάμεσο σταθμό για την προσάρτηση ολόκληρης της Κύπρου σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα μιας έως δύο δεκαετιών.<ref name=":18" />Το σχέδιο όμως απορρίπτεται από την Βρεττανία.
Το Κυπριακό ζήτημα συζητήθηκε για μια ακόμη φορά στη 13η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο του 1958, όπου πέρασε ψήφισμα το οποίο ήτανε ήπια υπέρ των ελληνοκυπριακών θέσεων.
Οι επιχειρήσεις των Άγγλων εναντίον της ΕΟΚΑ συνεχίστηκαν τον Δεκέμβριο του 1958 και μετά την έκδοση του περί Κύπρου ψηφίσματος του ΟΗΕ. Στα Βορειοανατολικά της Κύπρου άρχισαν στις 10 Δεκεμβρίου στρατιωτικές επιχειρήσεις σε μεγάλη κλίμακα, που επεκτάθηκαν αργότερα στην περιοχή του Λευκόνοίκου, το οποίο αποκλείστηκε για δέκα μέρες. Στις επιχειρήσεις αυτές πήραν μέρος και πολεμικά πλοία και αεροπλάνα. Στην επαρχία Κερύνειας οι κάτοικοι υπέφεραν από τον κατ' οίκον περιορισμό, που πολλές φορές ήταν πολυήμερος, όπως στην περίπτωση του [[Αββαείο Μπελαπάις|Πέλλα-Πάις]]. Ο στρατός προέβαινε σε κακοποιήσεις και ομηρία των χωρικών, για να κάμψει το ηθικό τους. Γι' αυτό ο Γρίβας έδωσε οδηγίες να αμύνονται τα γυναικόπαιδα εναντίον του στρατού.<ref>{{harvnb|Βαρνάβα|2002}}</ref>
==
Μετά την συζήτηση του Κυπριακού στον ΟΗΕ, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας Αβέρωφ και Ζορλού, αντάλλασσαν απόψεις για εξεύρεση λύσης του προβλήματος. Νέες συνομιλίες μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και Τουρκίας έγιναν στο Παρίσι μεταξύ 18 και 20 Ιανουαρίου 1959. Επικράτησε τότε κλίμα αισιοδοξίας για λύση του Κυπριακού. <ref>{{harvnb|Βαρνάβα|2002|p=354}}</ref>
1959: 11 Φεβρουαρίου: Ζυρίχη. Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και Τουρκίας Κ. Καραμανλής και Α. Μεντερές υπογράφουν την ελληνοτουρκική Συμφωνία για την επίλυση του κυπριακού ζητήματος.
19 Φεβρουαρίου: Λονδίνο. Υπογράφεται η τελική συμφωνία για το κυπριακό, που ολοκληρώνει την Πενταμερή Διάσκεψη (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι). Το Κυπριακό κράτος κηρύσσεται ανεξάρτητο με τους εξής βασικούς όρους<ref>http://www.kathimerini.gr/807463/article/epikairothta/ellada/oi-symfwnies-zyrixhs-kai-londinoy</ref>:
Το απαραβίαστο του Συντάγματος το οποίο προβλέπει την τουρκοκυπριακή μειονότητα συνδιαχειριστή της νέας κυβέρνησης με δικαίωμα βέτο ενώ άτυπα χωρίζει φυλετικά τις δυο εθνικές κοινότητες.
Ίδρυση ξεχωριστών Δήμων.
Δικαίωμα μονομερές στρατιωτικής επέμβασης από πλευράς εγγυητριών δυνάμεων.
Αποστολή 950 και 650 ελλήνων και τούρκων στρατιωτών αντίστοιχα (ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ) ενώ η Αγγλία κρατά δυο σημαντικές σε έκταση περιοχές για στρατιωτικές Βάσεις.
22 Φεβρουαρίου: Απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων.
23 Φεβρουαρίου: Δημοσιεύονται τα τελικά κείμενα των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου. 28 Φεβρουαρίου: Η ελληνική Βουλή απορρίπτει δύο προτάσεις δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Καραμανλή για την πολιτική της στο κυπριακό.
1 Μαρτίου: Λευκωσία. Επιστροφή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και ενθουσιώδης υποδοχή του από τον κυπριακό λαό. Μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα εκφωνείται το «Νενικήκαμεν». 9 Μαρτίου: Διατάσσεται από τον Γρίβα Διγενή και τυπικά η κατάπαυση πυρός.
17 Μαρτίου: Επιστροφή του Γ. Γρίβα στην Αθήνα. Του επιφυλάσσεται θριαμβευτική υποδοχή<ref>http://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/katochyrosi-tis-anexartisias-tis-kyprou-1i-martiou-1959/</ref>. Οι επόμενες εξελίξεις στην Ελλάδα τον καθιστούν πολιτικό ουραγό ύστερα από μια περίοδο ηρωοποίησής του.
13 Δεκεμβρίου: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εκλέγεται με άνετη πλειοψηφία (66.28%) πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντιπρόεδρος, χωρίς ανθυποψήφιο, εκλέγεται ο Φαζίλ Κουτσιούκ.
1960: 16 Αυγούστου: Τελετή εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και έπαρση της σημαίας του νέου κράτους<ref>http://www.law.gov.cy/law/lawoffice.nsf/dmlindependence_gr/dmlindependence_gr?OpenDocument</ref>.
==Αποτίμηση δράσης ΕΟΚΑ==
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ δεν κατάφερε να πετύχει τον στόχο της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα<ref>http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=422844</ref>. Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου οδήγησαν στην ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος υπό κηδεμονία και με τις εγγυήσεις της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Βρετανίας. Το κράτος που ιδρύθηκε το 1960 λειτούργησε ως δικοινοτικό για τρία μόνο χρόνια. Ακολούθησε η τουρκική ανταρσία τα Χριστούγεννα του 1963 και οι δικοινοτικές ταραχές. Το 1974 το πραξικόπημα της χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β' κατά του Μακαρίου οδήγησε στη τουρκική εισβολή και στη κατοχή που η μεγαλόνησος βιώνει μέχρι σήμερα.
==Σημαντικά μέλη της ΕΟΚΑ==
{|
|
Γραμμή 649 ⟶ 181 :
|- style="vertical-align: top;"
|
*[[Κυριάκος Παπαευαγόρας]]
*[[Γρηγόρης Αυξεντίου]]
*[[Μάρκος Δράκος]]
Γραμμή 655 ⟶ 188 :
*[[Ανδρέας Ζάκος]]
*[[Μιχαλάκης Καραολής]]
*[[Ανδρέας Παναγίδης]]
*[[Ιάκωβος Πατάτσος]]
*[[Μιχάλης Κουτσόφτας]]
* [[Ανδρέας Κάρυος]]
* [[Ηλίας Παπακυριακού]]
Γραμμή 661 ⟶ 197 :
* [[Χρήστος Σαμάρας]]
*[[Χαράλαμπος Μούσκος]]
*[[Ελενίτσα Σεραφείμ-Λοϊζου]]
*[[Χρίστος Τσιάρτας]]
*[[Σάββας Ροτσίδης]]
*[[Ανδρέας Αζίνας]]
*[[Πολύκαρπος Γιωρκάτζης]]
*[[Τάσσος Παπαδόπουλος]]
*[[Βάσος Λυσσαρίδης]]
*[[Νίκος Σαμψών]]
* Aντώνης Παπαδόπουλος
|}
== Δείτε Επίσης ==
* [[ΕΟΚΑ Β΄|ΕΟΚΑ Β']]
* [[Γεώργιος Γρίβας]]
* [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄]]
* [[Ένωσις]]
* [[Ενωτικό Δημοψήφισμα]]
* [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης]]
==Παραπομπές==
{{παραπομπές|2}}
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [http://myweb.cytanet.com.cy/iaae5559/greek_main.htm Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Ιδρύματος Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59]
* [http://www.eoka-simae.com/ Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59]
* [http://www.cyprus-tube.com/en/cyprus-tube.html?task=videodirectlink&id=513 «Αφιέρωμα στον Υπαρχηγό της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου»]
[[Κατηγορία:Απελευθερωτικός αγώνας της Κύπρου]]
Γραμμή 723 ⟶ 234 :
[[Κατηγορία:Εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα]]
[[Κατηγορία:Ελληνοκυπριακές σχέσεις]]
|