Βαρσοβία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτες: IP σχολείου Οπτική επεξεργασία |
Diu (συζήτηση | συνεισφορές) μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 194.63.177.42 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Esslet Ετικέτα: Επαναφορά |
||
Γραμμή 1:
[[File:Warsaw montage.JPG|thumb|right|250px|Βαρσοβία]]
{{πηγές}}Η '''Βαρσοβία''' ([[πολωνική γλώσσα|πολωνικά]]: ''Warszawa'', {{προφορά|varˈʂava|Pl-Warszawa.ogg}}) είναι η [[πρωτεύουσα]] της [[Πολωνία]]ς και μεγαλύτερη πόλη της. Έχει πληθυσμό 1.758.143 κατοίκους το 2017, ενώ η ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή έχει περίπου 3.101.000 κατοίκους.
Η έκταση της πόλης ανέρχεται σε 517,24 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|χλμ²]], ενώ η μητροπολιτική περιοχή της Βαρσοβίας ''(Obszar Metropolitalny Warszawy)'' έχει έκταση 6.100,43 χλμ². Η Βαρσοβία είναι μια ''powiat'' (νομός), και χωρίζεται περαιτέρω σε 18 δήμους, ο καθένας είναι γνωστός ως ''dzielnica''.[[File:POL Warsaw Royal Castle 2008 (1).JPG|right|thumb|250px|Άποψη του [[Βασιλικό Κάστρο της Βαρσοβίας|Βασιλικού κάστρου της Βαρσοβίας]]]]
== Ιστορία ==
=== Προϊστορία & αρχαιότητα ===
Παρόλο που στην ίδια την Βαρσοβία δεν υπάρχουν ενδείξεις ζωής κατά τη προϊστορία. Η αρχαιολογική σκαπάνη του πολωνού αρχαιολόγου ''Zdzisław Rajewski'' έφερε στην επιφάνεια αποδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή της Βαρσοβίας ήδη από την παλαιολιθική εποχή με ευρήματα που ανάγονται στο 14000 π.Χ. Η περιοχή αυτή κατοικείτο από μικρές κοινότητες μέχρι και τον πρώιμο μεσαίωνα οπότε και αρχίζει η ανάπτυξη της περιοχής. Σχετικά με την εθνολογική καταγωγή των πρώτων κατοίκων της περιοχής ελάχιστα είναι γνωστά. Σίγουρα έχουμε να κάνουμε με προ-σλαβικά φύλα που ως κύρια ασχολία είχαν το κυνήγι και το τοπικό εμπόριο. Τη δεκαετία του 1960 βρέθηκε στην περιοχή Βιλάνουβ στα νότια της Βαρσοβίας αρχαίο νεκροταφείο (του 5<sup>ου</sup> αιώνα π.Χ) που έδωσε σημαντικές πληροφορίες για την ταξική σύνθεση αυτής της κοινωνίας<ref>{{Cite book|title=Historia Warszawy|last=Drozdowski|first=M.|publisher=Pańśtwowy Wydawnictwo Naukowe|year=1972|isbn=|location=|page=11-12}}</ref>.
=== Μεσαίωνας & νεότερη ιστορία ===
Η πρώτη ιστορική αναφορά στη Βαρσοβία χρονολογείται το έτος 1313 μ.Χ., την εποχή εκείνη πρωτεύουσα της Πολωνίας ήταν η [[Κρακοβία]]. Στα τέλη του 13 αιώνα ο Βολεσλάβος ο 2ος, Δούκας της Μαζοβίας εγκαθίδρυσε την έδρα του στην δυτική πλευρά του ποταμού Βιστούλα. Όλοι οι μετέπειτα δούκες της Μαζοβίας διοίκησαν το Δούκατο τους από την Βαρσοβία μέχρι το 1526 οπότε και το Δουκάτο έγινε μέρος της Πολωνό-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας.
Χάρη στην κεντρική της θέση μεταξύ των πρωτευουσών της [[Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία|Πολωνικό-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας]] της Κρακοβίας και του [[Βίλνιους]], η Βαρσοβία έγινε η πρωτεύουσα της Κοινοπολιτείας και του Στέμματος του Βασιλείου της Πολωνίας, όταν ο βασιλιάς [[Σιγισμούνδος Γ΄ της Πολωνίας|Σιγισμούνδος Γ΄]] μετέφερε την πρωτεύουσα από την Κρακοβία στη Βαρσοβία το 1596.<ref>[http://warsawtour.pl/en/about-warsaw/history-of-the-city-2076.html Ιστορία της Βαρσοβίας {{en}}]</ref> Την εποχή αυτή άρχισε να χτίζεται και το Βασιλικό Παλάτι (ή κάστρο) της Βαρσοβίας. Ο γιος του [[Σιγισμούνδος Γ΄ της Πολωνίας|Σιγισμούνδος Γ]]', [[Βλαδίσλαος Δ΄ της Πολωνίας|Βλαδίσλαος Δ']], ανέγειρε προς τιμήν του πατέρα του μία στήλη με τη μορφή του Σιγιμούνδου. Μέχρι την Σουηδική Εισβολή στα μέσα του 17ου αιώνα, η Πολωνία ήταν μία από τις πλουσιότερες και ισχυρότερες χώρες της Ευρώπης και η Βαρσοβία όντας πρωτεύουσα γνώρισε εξαιρετική ανάπτυξη. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1655 οι Σουηδοί κατέλαβαν την Βαρσοβία. Μετά από συνεχείς μάχες ακόμη σώμα με σώμα μέσα στους δρόμους τις πόλης οι πολωνικές δυνάμεις ανακατέλαβαν την πόλη.
[[Αρχείο:Warszawa - Wilanów Palace.jpg|μικρογραφία|320.98x320.98εσ|Το παλάτι του Βιλάνουβ στην Βαρσοβία]]
Το 1676 στο πολωνικό θρόνο ανέβηκε ο Ιωάννης 3ο Σομπιέτσκι (''Jan III Sobieski)'' ο οποίος πήρε μέρος στην [[δεύτερη πολιορκία της Βιέννης]] και με τους [[Ουσάροι|Ουσάρους]] του επέφερε την σωτήρια νίκη εναντίον των Μουσουλμάνων στις 12 Σεπτεμβρίου 1683. Η πολιτική και η διπλωματία του Σομπίεσκι ενδυνάμωσε την Πολωνία και καθυστέρησε για έναν αιώνα την επερχόμενη καταστροφή της χώρας του. Την εποχή του Σομπιέτσκι στην πόλη έγιναν σοβαρά έργα ευποιίας με κορυφαίο το Παλάτι του Βιλάνοοβ (''Pałac w Wilanowie'').
Ο 18 αιώνας ήταν για την Πολωνία ίσως ο σημαντικότερος της ιστορίας της χώρας. Πολιτικά και οικονομικά ισχυρή, η Πολωνική αριστοκρατία προχωρά σε ριζοσπαστικές αλλαγές για την εποχή με αποκορύφωμα την υπογραφή του Συντάγματος της 3ης Μαΐου 1791. Στο Σύνταγμα εκτός των άλλων επιβεβαίωνε την θέση της Βαρσοβίας ως πρωτεύουσα του κράτους.
Μετά την τρίτη κατάτμηση της Πολωνίας το 1795, η Βαρσοβία ενσωματώθηκε στο Βασίλειο της [[Πρωσία]]ς. Το 1806 κατά τη διάρκεια των [[Ναπολεόντειοι Πόλεμοι|Ναπολεόντειων πολέμων]], η πόλη έγινε η επίσημη πρωτεύουσα του Μεγάλου Δουκάτου της Βαρσοβίας, ένα κράτος μαριονέτα της [[Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία|Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας]], το οποίο ιδρύθηκε από τον [[Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας|Ναπολέοντα Βοναπάρτη]]. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του [[Συνέδριο της Βιέννης|Συνεδρίου της Βιέννης]], η [[Ρωσική Αυτοκρατορία]] προσάρτησε τη Βαρσοβία το 1815 και έγινε μέρος του ρωσικού Βασιλείου της Πολωνίας. Το 1830 ξεσπά εξέγερση στην Βαρσοβία που οι τσαρικές δυνάμεις την κατέπνιξαν ένα χρόνο αργότερα. Για να μην επαναληφθεί οι Ρώσοι ένα τεράστιο φρούριο στα βόρεια-δυτικά της πόλης.
[[Αρχείο:Warszawa Alexandro-Nevsky sobor 1910-e 02.jpg|μικρογραφία|Ο ορθόδοξος ναός του Αλεξάνδρου Νιέβσκι, στην Σαξονική Πλατεία στη Βαρσοβία (δεν υπάρχει σήμερα)]]
Οι Ρώσοι σε μεγάλο βαθμό σεβάστηκαν τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα της πόλης. Παρόλα αυτά στα 123 χρόνια παρουσίας τους στη Βαρσοβία χτίστηκαν αρκετοί ορθόδοξοι ναοί σύμφωνα με την ρωσική νοοτροπία. Πολλές από τις εκκλησίες κατεδαφίστηκαν στο μεσοπόλεμο ή μετατράπηκαν σε καθολικές. Χαρακτηριστικό ήταν ο μεγαλοπρεπής ορθόδοξος καθεδρικός ναός του Αλέξανδρου Νιέβσκι χτισμένος του 1905 και κατεδαφίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920. <ref>{{Cite book|title=Pod berłem Romanowów: sztuka rosyjska w Warszawie, 1815-1915|last=Paszkiewicz|first=Piotr|publisher=Instytut Sztuki - Polska Akademia Nauk|year=1991|isbn=ISBN 978-83-900047-7-8|location=Warszawa|page=}}</ref> Οι Ρώσοι - ειδικά μετά την δεύτερη εξέγερση του 1863 - προσπάθησαν να εξερωσίσουν την πόλη υποχρεώνοντας όλες τις υπηρεσίες και εταιρείες να έχουν όλες τις επιγραφές και στα ρωσικά. Παρομοίως και οι επιγραφές ονοματοδοσίας θα έπρεπε να είναι και στα ρωσικά.
Η ρωσική κατοχή της Βαρσοβίας έληξε το 1915 με την εισβολή των γερμανικών δυνάμεων στη πόλη στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
=== Σύγχρονη ιστορία ===
Τον Νοέμβριο του 1918 η Πολωνία ανακτά την ανεξαρτησία της από την ξένη κυριαρχία και η Βαρσοβία επιλέγεται ως η πρωτεύουσα της ανεξάρτητης Δημοκρατίας της Πολωνίας. Η [[Γερμανική εισβολή στην Πολωνία (1939)|γερμανική εισβολή το 1939]], η σφαγή του εβραϊκού πληθυσμού και οι απελάσεις σε στρατόπεδα συγκέντρωσης οδήγησε στην [[Εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας|εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας]] το 1943 και στην καταστροφική [[Εξέγερση της Βαρσοβίας]] μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου 1944. Η Βαρσοβία είναι διεθνώς γνωστή από το [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας]].
Ως πρωτεύουσα της Πολωνίας, η Βαρσοβία είναι το πολιτικό κέντρο της χώρας. Όλες οι κρατικές αντιπροσωπείες βρίσκονται εκεί, συμπεριλαμβανομένου του πολωνικού Κοινοβουλίου, του προεδρικού γραφείου και του ανωτάτου δικαστηρίου.
[[File:Palace of Culture and Science nightshot.JPG|right|thumb|320px|[[Παλάτι του Πολιτισμού και Επιστημών]]]]
== Γεωγραφία ==
Η Βαρσοβία βρίσκεται στην κεντροανατολική Πολωνία περίπου 300 χιλιόμετρα από το [[Καρπάθια Όρη]] και περίπου 260 χιλιόμετρα από τη [[Βαλτική Θάλασσα]], 523 χιλιόμετρα ανατολικά του [[Βερολίνο]]υ, στη [[Γερμανία]]. Η πόλη διασχίζεται από ποταμό [[Βιστούλας|Βιστούλα]]. Βρίσκεται στην καρδιά της πεδιάδας της [[Μασοβία]]ς, και το μέσο υψόμετρο είναι 100 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, αν και υπάρχουν ορισμένοι λόφοι (συνήθως τεχνητοί) που βρίσκονται εντός των ορίων της πόλης.
== Κλίμα ==
Το κλίμα της Βαρσοβίας είναι υγρό ηπειρωτικό (Koppen DFB) με σχετικά ήπιο χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι. Η μέση θερμοκρασία είναι -3 °C τον Ιανουάριο και 19,3 °C τον Ιούλιο. Θερμοκρασίες φτάνουν συχνά τους 30 °C το καλοκαίρι. Ετήσιοι μέσοι όροι βροχόπτωσης 495 χιλιοστά, ο πιο βροχερός μήνας είναι ο Ιούλιος. Η Άνοιξη και το φθινόπωρο (Χειμερινό) είναι συνήθως όμορφες εποχές.
{{Weather box
|location= Βαρσοβίας
|metric first=Yes
|single line=Yes
|Jan record high C=12.5
|Feb record high C=15.9
|Mar record high C=23.3
|Apr record high C=29.1
|May record high C=32.7
|Jun record high C=34.8
|Jul record high C=36.0
|Aug record high C=36.4
|Sep record high C=33.0
|Oct record high C=26.1
|Nov record high C=19.3
|Dec record high C=16.1
|year record high C=36.4
|Jan high C=0.1
|Feb high C=0.9
|Mar high C=4.7
|Apr high C=12.2
|May high C=19.4
|Jun high C=21.7
|Jul high C=23.8
|Aug high C=23.0
|Sep high C=18.3
|Oct high C=12.9
|Nov high C=5.0
|Dec high C=2.1
|year high C=12.0
|Jan mean C=−3.0
|Feb mean C=−2.3
|Mar mean C=1.7
|Apr mean C=8.2
|May mean C=14.0
|Jun mean C=17.6
|Jul mean C=19.3
|Aug mean C=18.3
|Sep mean C=14.0
|Oct mean C=8.2
|Nov mean C=2.9
|Dec mean C=−0.5
|year mean C=8.2
|Jan low C=−6.1
|Feb low C=−5.5
|Mar low C=−1.3
|Apr low C=4.2
|May low C=8.6
|Jun low C=13.5
|Jul low C=14.8
|Aug low C=13.6
|Sep low C=9.7
|Oct low C=3.5
|Nov low C=0.8
|Dec low C=−3.1
|year low C=4.4
|Jan record low C=−30.7
|Feb record low C=−30.4
|Mar record low C=−23.5
|Apr record low C=−10.1
|May record low C=−3.6
|Jun record low C=0.3
|Jul record low C=4.2
|Aug record low C=2.0
|Sep record low C=−4.7
|Oct record low C=−9.0
|Nov record low C=−18.2
|Dec record low C=−27.4
|year record low C=−30.7
|Jan record low F=−23.3
|Feb record low F=−22.7
|Mar record low F=−10.3
|Nov record low F=−0.8
|Dec record low F=−17.3
|year record low F=−23.3
|Jan precipitation mm=21
|Feb precipitation mm=25
|Mar precipitation mm=24
|Apr precipitation mm=33
|May precipitation mm=44
|Jun precipitation mm=62
|Jul precipitation mm=73
|Aug precipitation mm=63
|Sep precipitation mm=42
|Oct precipitation mm=37
|Nov precipitation mm=38
|Dec precipitation mm=33
|year precipitation mm=495
|Jan humidity=81
|Feb humidity=82
|Mar humidity=78
|Apr humidity=71
|May humidity=67
|Jun humidity=68
|Jul humidity=72
|Aug humidity=74
|Sep humidity=75
|Oct humidity=77
|Nov humidity=80
|Dec humidity=86
|year humidity=76
|Jan precipitation days=15
|Feb precipitation days=14
|Mar precipitation days=13
|Apr precipitation days=12
|May precipitation days=12
|Jun precipitation days=13
|Jul precipitation days=13
|Aug precipitation days=12
|Sep precipitation days=12
|Oct precipitation days=13
|Nov precipitation days=14
|Dec precipitation days=16
|year precipitation days=159
|Jan sun=43
|Feb sun=59
|Mar sun=115
|Apr sun=150
|May sun=211
|Jun sun=237
|Jul sun=226
|Aug sun=214
|Sep sun=153
|Oct sun=99
|Nov sun=39
|Dec sun=25
|year sun=1571
|source 1=<ref> {{cite web|author=|url=http://www.imgw.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=147&Itemid=180 |title=Institute of Meteorology and Water Management |work=www.imgw.pl|language= Αγγλικά, Πολωνικά, Γερμανικά|publisher=}}</ref>
|date=August 2010
}}
== Πληθυσμός ==
[[Αρχείο:Population of Warsaw, 1880 - 2000.jpg|μικρογραφία|281.989x281.989εσ|Η ανάπτυξη του Πληθυσμού της Βαρσοβίας κατα τα έτη 1800 - 2000]]
{| class="wikitable"
!Έτος
!Πληθυσμός
!Έτος
!Πληθυσμός
!Έτος
!Πληθυσμός
!Έτος
!Πληθυσμός
|-
|'''1700'''
|30 000
!'''1882'''
|383 000
!1960
|1 139 200
!2005
|1 694 825
|-
|'''1750'''
|25 000
!1897
|638 000
!1970
|1 315 600
!2006
|1 700 536
|-
|'''1770'''
|40 000
!1900
|686 000
!1975
|1 436 100
!2015
|1 744 351
|-
|'''1792'''
|100 000
!1925
|1 003 000
!1980
|1 596 100
!2016
|1 748 916
|-
|'''1800'''
|63 400
!1939
|1 300 000
!1990
|1 611 800
!2017
|1 753 977
|-
|'''1830'''
|139 700
!1945
|422 000
!2002
|1 707 100
|
|
|-
|'''1850'''
|163 700
!1956
|1 000 000
!2004
|1 676 600
|
|
|}
== Αθλητισμός ==
* [[Λέγκια Βαρσοβίας]] - Ποδόσφαιρο
* [[Πολόνια Βαρσοβίας]] - Ποδόσφαιρο
== πανόραμα ==
[[File:Panorama ul. Emilii Plater w Warszawie radek kołakowski.jpg|center|thumb|700px|Βαρσοβία]]
== Πολιτισμός ==
Το ιστορικό κέντρο της Βαρσοβίας έχει χαρακτηριστεί από την [[UNESCO]] σαν μνημείο Παγκόσμιας Πολιτισμικής Κληρονομιάς.
==Παραπομπές==
<references />
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιλεξικό|Βαρσοβία|Βαρσοβία}}
{{commons|Warszawa}}
{{Wikivoyage|Warszawa}}
* {{dmoz|Regional/Europe/Poland/Provinces/Mazowieckie/Warsaw/}}
{{πρωτεύουσες ευρωπαϊκών κρατών}}
{{Authority control}}
{{Πολωνίας γεωγραφία-επέκταση}}
[[Κατηγορία:Πόλεις της Πολωνίας]]
[[Κατηγορία:Βαρσοβία|*]]
[[Κατηγορία:Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην Πολωνία]]
[[Κατηγορία:Πρωτεύουσες της Ευρώπης]]
| |||