Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 37:
|υπογραφή=
}}
Ο '''Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας''' (''David I of Scotland'', περί το [[1084]] - [[24 Μαΐου]] [[1153]]) πρίγκιπας της Κάμπριας ([[1113]] - [[1124]]) και βασιλιάς της Σκωτίας ([[1124]] - [[1153]]) ήταν έκτος και νεώτερος γιος του [[Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας]] και της [[Αγία Μαργαρίτα της Σκωτίας|Αγίας Μαργαρίτας]]. Έζησε την παιδική του ηλικία στη [[Σκωτία]] αλλά εξορίστηκε προσωρινά στην [[Αγγλία]] το 1093. Την δεκαετία του 1100 έγινε δεκτός από τον [[Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας|Ερρίκο Α΄ της Αγγλίας]], στην αυλή του γνώρισε τις Άγγλο-Γαλλικές συνήθειες και τα Νορμανδικά έθιμα.
 
Όταν πέθανε ο αδελφός του [[Αλέξανδρος Α΄ της Σκωτίας]] (1124) με την βοήθεια του Ερρίκου Α΄ τον διαδέχθηκε στον θρόνο της Σκωτίας και πιέστηκε σε εμφύλιες μάχες με τον ανιψιό του και διεκδικητή του θρόνου [[Μάλκολμ Μακ Αλεξάντερ]], τον υπέταξε ύστερα από δεκαετή πόλεμο. Μετά το θάνατο του προστάτη του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας υποστήριξε την κόρη του [[Αυτοκράτειρα Ματθίλδη]] και ήρθε σε σύγκρουση με τον επόμενο βασιλιά [[Στέφανος της Αγγλίας|Στέφανο της Αγγλίας]]. Στις μάχες που ακολούθησαν είχε πολλά κέρδη στη βόρεια Αγγλία παρόλο που ηττήθηκε στην κρίσιμη ''μάχη του Στάνταρντ'' (1138).
Ο όρος ''"Δαυιδιανή Επανάσταση"'' χρησιμοποιήθηκε από ιστορικούς για να καθορίσουν τις σημαντικές αλλαγές που επέφερε στην Σκωτία η περίοδος της βασιλείαςβασιλεία του. Έκτισε μοναστήρια, αναμόρφωσε το [[Γρηγοριανό ημερολόγιο]], οργάνωσε την επικράτειά σε δήμους και διαμόρφωσε το βασίλειο στα φεουδαρχικά πρότυπα της Γαλλίας και της Νορμανδικής Αγγλίας.
 
==Πρώτα χρόνια==
Γραμμή 48:
Γεννήθηκε στην Σκωτία γύρω στο 1084 αλλά δεν έχει καταγραφεί η ακριβής ημερομηνία.<ref>Oram, David: The King Who Made Scotland, p. 49.</ref> Ήταν ο όγδοος και μικρότερος από όλους τους γιους του Μάλκολμ Γ΄, πιθανότατα ο έκτος από την δεύτερη σύζυγο του Μαργαρίτα του Ουέσσεξ, εγγονός του [[Ντάνκαν Α΄ της Σκωτίας]].<ref>Malcolm seems to have had two sons before he married Margaret, presumably by Ingibiorg Finnsdottir. Donnchad II was one, and there was another called Domnall who died in 1085, see Annals of Ulster, s.a. 1085.2, here; see also Oram, David, p. 23; and Duncan, The Kingship of the Scots, p. 55; the possibility that Máel Coluim had another son, also named Máel Coluim, is open, G. W. S. Barrow, "Malcolm III (d. 1093)".</ref>
 
Ο πατέρας του και ο μεγαλύτερος αδελφός του Εδουάρδος σκοτώθηκαν στην διάρκειασε μιαςμια επίθεσηςεπίθεση στην [[Νορθουμβρία]].<ref>Duncan, Scotland: The Making of the Kingdom, p. 121.</ref> Ο Δαυίδ Α΄ και οι δυο μεγαλύτεροι αδελφοί του [[Αλέξανδρος Α΄ της Σκωτίας]] και [[Έντγκαρ της Σκωτίας]] ήταν παρόντες όταν πέθανε η μητέρα τους αμέσως μετά.<ref>See A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 114, n. 1.</ref> Οι τρεις αδελφοί ήταν στο [[Εδιμβούργο]] και σύμφωνα με μεσαιωνική παράδοση πολιορκήθηκαν από τον θείο τους [[Ντόναλντ Γ΄ της Σκωτίας]] που κατέλαβεσφετερίστηκε τον θρόνο.<ref>E.g. John Fordun, Chronica gentis Scotorum, II. 209.</ref>
Δεν είναι βέβαιογνωστή τιη συνέβητύχη μετάτους, τα ''Χρονικά του Μέλροουζ'' αναφέρουν ότι ο Ντόναλντ Γ΄ έστειλε τα τρία αδέλφια εξορία και συμμάχησε με έναν άλλο ανιψιό του τον Εδμόνδο.<ref>A.O. Anderson, Early Sources, vol. ii, p. 89.</ref> Ο Ιωάννης του Φορντάν πολλούς αιώνες αργότερα γράφει ότι δημιουργήθηκε ένας πυρήνας οπαδών στην Αγγλία για να υποστηρίξει τα τρία αδέλφια υπό την ηγεσία του [[Έντγκαρ Έθελινγκ]] από μητέρα θείου τους [[Έντγκαρ Έθελινγκ]].<ref>John Fordun, Chronica gentis Scotorum, II. 209–10.</ref>
 
===Παρουσία στην Αγγλική αυλή===
Γραμμή 56:
Ο [[Γουλιέλμος Β΄ της Αγγλίας]] ήταν ο πρώτος που αντέδρασε στην απόφαση του Ντόναλντ Γ΄ να ανέβει στον θρόνο της Σκωτίας και έστειλε τον ετεροθαλή αδελφό του Δαυίδ [[Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας]] με στρατό εναντίον του αλλά ηττήθηκε και σκοτώθηκε.<ref>Anglo-Saxon Chronicle, MS. E, s.a. 1094; A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 118; see also A.O. Anderson, Early Sources, vol. ii, pp. 90–1.</ref> Ο Γουλιέλμος έστειλε δεύτερη αποστολή (1097) με τον αδελφό του Δαυίδ Έντγκαρ που κατέληξε σε επιτυχία, ο Έντγκαρ στέφθηκε βασιλιάς της Σκωτίας στα τέλη της ίδιας χρονιάς.<ref>Anglo-Saxon Chronicle, MS. E, s.a. 1097; A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 119.</ref> Την περίοδο των συγκρούσεων (1093 - 1097) ο Δαυίδ βρισκόταν στην Αγγλία, το 1093 ήταν περίπου εννιά ετών.<ref>Oram, David, p. 49.</ref> Την δεκαετία 1093 - 1103 δεν βρέθηκε καμιά καταγραφή στην Σκωτία για τον ίδιο πιθανότατα βρισκόταν μόνιμα στην Αγγλία.
 
Ο Γουλιέλμος Ρούφος σκοτώθηκε και τον διαδέχθηκε ο μικρότερος αδελφός του [[Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας]] που παντρεύτηκε την αδελφή του Δαυίδ [[Ματθίλδη της Σκωτίας]], ο Δαυίδ Α΄ σαν κουνιάδος του βασιλιά είχε πολύ ψηλή θέση στην Αγγλική βασιλική αυλή.<ref>For David's upbringing and transformation of fortune at the Anglo-Norman court, see the partially hypothetical account in Oram, David, pp. 59–72.</ref> Παρά την Κέλτικη καταγωγή του η μακρόχρονη παραμονή του στην Αγγλία τον είχε μετατρέψει πλήρως σε Άγγλο-Νορμανδό πρίγκιπα, ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι γράφει ''απέβαλλε όλη την Σκωτσέζικη βαρβαρότητα, έγινε ευγενικός και φιλικός μαζίμε τουςόλους''.<ref>William of Malmesbury, Gesta Regum Anglorum, W. Stubbs (ed.), Rolls Series, no. 90, vol. ii, p. 476; trans. A.O. Anderson, Scottish Annals, (1908), p. 157.</ref>
 
===Πρίγκιπας της Κάμπρια===
 
Ο Δαυίδ ξεκίνησε την ηγεμονική παρουσία του παρουσία ως ''πρίγκηπας της Κάμπρια'' (1113), την ίδια χρονιά ο Ερρίκος Α΄ τακτοποίησε τον γάμο του με την [[Μαώ του Χάντιγκτον]] κληροδοτώνταςκληρονομώντας τον τίτλο του κόμη και τεράστιες εκτάσεις στην νότια Σκωτία. Ο αδελφός του Έντγκαρ επισκέφτηκε τον Γουλιέλμο Ρούφο και κληροδότησε στον μικρότερο αδελφό του Δαυίδ μεγάλες εκτάσεις στην Σκωτία νότια του ποταμού Φορθ.<ref>Oram, David: The King Who Made Scotland, pp. 59–60.</ref> Ο Έντγκαρ πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1107 και τον διαδέχθηκε ο επόμενος αδελφός του Αλέξανδρος Α΄ ενώ ο Δαυίδ ανέλαβε την κυβέρνηση των εδαφών του στην νότια Σκωτία.<ref>Judith Green, "David I and Henry I", p. 3. She cites the gap in knowledge about David's whereabouts as evidence; for a brief outline of David's itinerary, see Barrow, The Charters of David I, pp. 38–41</ref> Δεν είχε ωστόσο την εξουσία στις περιοχές που κληροδότησε μέχρι τα τέλη του 1113 την εποχή που ιδρύθηκε το ''αβαείο του Σέλκιρκ''.<ref>See Oram, David, pp. 60–2; Duncan, The Kingship of the Scots, pp. 60–4.</ref> Ο ιστορικός Ρίτσαρντ Οράμ (γεν. 1960) γράφει ότι μόλις το 1113 την εποχή που ο Ερρίκος Α΄ επέστρεψε στην Αγγλία από την [[Νορμανδία]] κατόρθωσε ο Δαυίδ να κυβερνήσει τα εδάφη στην νότια Σκωτία.<ref>For all this, see Oram, David, pp. 59–63.</ref>
 
Ο Ερρίκος Α΄ πίεσε σκληρά τον Αλέξανδρο να αναγνωρίσει τα δικαιώματα του μικρότερου αδελφού του στην νότια Σκωτία, δεν προχώρησε σε αιματοχυσία αλλά το έκανε κάτω από μεγάλη πίεση και απειλές.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, (1908), p. 193.</ref> Οι ενέργειες αυτές του Δαυίδ και του προστάτη του φαίνεται δυσαρέστησαν έντονα τους Σκωτσέζους, ένα Κέλτικο ποίημα της εποχής γράφει :
Γραμμή 66:
''"Ήταν πολύ κακό αυτό που έκανε ο γιος του Μάλκολμ
να διαιρεθεί από τον Αλέξανδρο
δεν το έκανε ποτέ κανένας γιος βασιλιά
να λεηλατήσει την σταθερότητα της ΆλμπαΑλβιόνας"''.<ref>Thomas Owen Clancy, The Triumph Tree, p.184; full treatment of this is given in Clancy, "A Gaelic Polemic Quatrain from the Reign of Alexander I, ca. 1113" in: Scottish Gaelic Studies vol.20 (2000), pp. 88–96.</ref>
 
Η φράση ''"να διαιρεθεί"'' αναφέρεται στις περιοχές που βρέθηκαν υπό την διοίκηση του Δαυίδ στην νότια Σκωτία.<ref>Clancy, "A Gaelic Polemic Quatrain", p. 88.</ref>
Τα αμφισβητούμενα εδάφη αποτελούσαν τις προ του 1975 κομητείες του Ρόξμπουργκσαιρ, του Σέλκιρκσαιρ, του Μπέργουικσαιρ και του Λάναρκσαιρ, ο Δαυίδ πήρε επιπλέον τον τίτλο του ''κόμη της Κάμπρια'' όπως αναφέρεται σε διάταγμα της εποχής.<ref>For all this, see Oram, David, pp. 62–64; for Princeps Cumbrensis, see Archibald Lawrie, Early Scottish Charters Prior to A.D. 1153, (Glasgow, 1905), no. 46.</ref> Πολλές περιοχές ωστόσο στην νότια Σκωτία όπως το Γκαλογουέι βρέθηκαν εκτός της επιρροής του Δαυίδ.<ref>Richard Oram, The Lordship of Galloway, (Edinburgh, 2000), pp. 54–61; see also following references.</ref> Ο Δαυίδ δημιούργησε διάφορες μορφές ηγεμονίας σε μέρη του Ντάμφρισαιρ, του Άυρσαιρ και του Ρένφριουσαιρ.<ref>See, for instance, Dauvit Broun, "The Welsh Identity of the Kingdom of Strathclyde", in The Innes Review, Vol. 55, no. 2 (Autumn, 2004), pp. 138–40, n. 117; see also Forte, Oram, & Pedersen, The Viking Empires, (Cambridge, 2005), pp. 96–7.</ref> Στα εδάφη ανάμεσα στο Γκαλογουέι και στην κομητεία της Κάμπρια ο Δαυίδ τοποθέτησε διάφορους ηγεμόνες όπως τον Ρόμπερτ Μπρους στο Άννανταλ, τον Ούγο του Μόρβιλ στο Κάνινγκχαμ και πιθανότατα τον Γουόλτερ Φίτζαλαν στο Στράθγκριφ.<ref>E.g., Oram, David, p. 113, also n. 7.</ref>
===Διάδοχος του αδελφού του Αλεξάνδρου===
 
Στα τέλη του 1113 ο Ερρίκος Α΄ έδωσε σύζυγο στον Δαυίδ την Μαώ του Χάντιγκτον κόρη και διάδοχο του Βάλντεφ της Νορθουμβρίας, ο γάμος του έδωσε τον τίτλο του ''τιμητή του Χάντινγκτον'' μιας κομητείας που ήταν μοιρασμένη ανάμεσαβρισκόταν στις ακτές του [[Νορθάμπτον]], του Χάντιγκτον και του Μπέντφορντ. Η Μαώ σε λίγα χρόνια του γέννησε τον διάδοχο, τον οποίο ονόμασε ''Ερρίκο'' για να τιμήσει τον προστάτη του βασιλιά της Αγγλίας. <ref>G. W. S. Barrow, "David I (c. 1085–1153)".</ref> Οι κομητείες που απέκτησε ο Δαυίδ του έδωσαν ισχυρό πλούτο και δύναμη, έγινε ένας από τους ισχυρότερους ευγενείς σε ολόκληρη την Βρετανία, οι περιοχές που κληρονόμησε από τον πατέραπεθερό τηςτου περιείχαν τεράστιες εκτάσεις στην βόρεια Αγγλία όπως το Κάμπερλαντ, το [[Γουεστμόρλαντ]] και τηνη κομητεία του Ντάραμ. Μετά τον θάνατο του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας ο Δαυίδ διεκδίκησε τιςτην περιοχές της κομητείας τουκομητεία για τον γιο του Ερρίκο.<ref>For all this, see Duncan, Scotland: The Making of the Kingdom, pp. 134, 217–8, 223; see also, for Durham and part of the earldom of Northumberland in the eyes of Earl Henry, Paul Dalton, "Scottish Influence on Durham, 1066–1214", in David Rollason, Margaret Harvey & Michael Prestwich (eds.), Anglo-Norman Durham, 1093–1193, pp. 349–351; see also G. W. S. Barrow, "The Kings of Scotland and Durham", in Rollason et al. (eds.), Anglo-Norman Durham, p. 318.</ref>
 
Οι δραστηριότητες του Δαυίδ μετά το 1114 δεν έχουν εντοπιστεί, τον περισσότερο χρόνο περνούσε πέρα από το πριγκιπάτο του στην Αγγλία και στην Νορμανδία. Η αδελφή του πέθανε στις 1 Μαΐου 1118 αλλά εξακολουθούσε να έχει την υποστήριξη του Ερρίκου Α΄, όταν πέθανε ο αδελφός του Αλέξανδρος χωρίς διάδοχο ανέβηκε με την βοήθεια του στον θρόνο της Σκωτίας.<ref>Oram, David, pp. 69–72.</ref>
Γραμμή 82:
===Στέψη===
 
Οι ιστορικοί Μίχαελ Λιντς (γεν. 1946) και Ρίτσαρντ Οράμ (γεν. 1960) περιγράφουν ότι ο Δαυίδ Α΄ δεν είχε καμία σχέση με τα Σκωτσέζικα έθιμα τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του.<ref>Lynch, Scotland: A New History, p. 79; Oram, David, pp. 75–6.</ref> Οι ίδιοι συγγραφείς ωστόσο τονίζουν ότι σταδιακά άρχισε να προσαρμόζεται και σε μεγάλη ηλικία είχε γίνειέγινε τέλειος Σκωτσέζος.<ref>Lynch, Scotland: A New History, p. 83; Oram, David, esp. for instance, pp. 96, 126.</ref> Η περίπτωση να ήταν ο νόμιμος διάδοχος του Σκωτσέζικου θρόνου είναι πολύ αμφίβολη, ήταν όγδοος και μικρότερος γιος του πατέρα του, δυο από τους μεγαλύτερους αδελφούς του ήταν βασιλείς είχαν αφήσει κληρονόμους, ο [[Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας]] τον [[Γουλιέλμος φιτζ Ντανκάν|Γουλιέλμο φιτζ Ντανκάν]] και ο Αλέξανδρος Γ΄ τον [[Μάλκολμ Μακ Αλεξάντερ]]. Οι δυο διεκδικητές είχαν μεγαλύτερη προτεραιότητα από τον Δαυίδ Α΄ αλλά δεν είχαν την υποστήριξη του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας, η αριστοκρατία της Σκωτίας αναγκάστηκε να δεχτεί τον Δαυίδ από φόβο μήπως ξεσπάσει πόλεμος με την Αγγλία.<ref>Oram, David, pp. 70–2.</ref> Ο Μάλκολμ Μακ Αλεξάντερ δεν υποχώρησε και αποφάσισε ανοιχτά να κηρύξει ανοιχτά τον πόλεμο στον Δαυίδ Α΄. Ο Όρντερικ Βιτάλις γράφει : ''"Προσπάθησε πολλές φορές να ανατρέψει από τον θρόνο τον Δαυίδ και πολέμησε σκληρά εναντίον του σε πολλές μάχες αλλά ο βαθύπλουτος και ισχυρός Δαυίδ ήταν πάντοτε ο νικητής"''.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 158.</ref> Ο Μάλκολμ δραπέτευσε σε περιοχές της Σκωτίας που δεν ήταν υπό την εξουσία του Δαυίδ, εκεί βρήκε βοήθεια και προστασία.<ref>Oram, David, pp. 84–5.</ref>
 
Τον Απρίλιο ή τον Μάιο την ίδια χρονιά ο Δαυίδ στέφθηκε βασιλιάς της Σκωτίας στην Σκον.<ref>Chibnall, Anglo-Norman Studies, p. 33</ref> Στις Σκωτσέζικες και στις Ιρλανδικές πηγές η τελετή της στέψης του περιγράφεται αρκετά περίτεχνη χωρίς να έχει καμιά σχέση με τις παραδοσιακές τελετές.<ref>John Bannerman, "The Kings Poet", pp. 120–49.</ref> Η τελετή περιείχε πολλά παγανιστικά στοιχεία τα οποία στον Άγγλο-Γαλλικό χριστιανικό κόσμο του 12ου αιώνα θεωρήθηκαν ακατανόητα.<ref>John J. O'Meara (ed.), Gerald of Wales: The History and Topography of Ireland, (London, 1951), p. 110.</ref> Ο Άιλρεντ του Ριεβώ φίλος ενός αυλικού του Δαυίδ αναφέρει ''ήταν τόσο αποτρόπαιοι οι όρκοι που έδωσε απέναντι στο έθνος των Σκωτσέζων σε βαθμό που πολλοί επίσκοποι με μεγάλη δυσκολία δέχτηκαν να παραστούν''.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 232.</ref>
 
===Εξέγερση από διεκδικητές===
 
Πέρα από το πριγκιπάτο της Κάμπριας ο Δαυίδ Α΄ είχε ελάχιστες εξουσίες την δεκαετία του 1120 στο μεγαλύτερο μέρος της Σκωτίας, όπως γράφει ο Ρίτσαρντ Οράμ ''ήταν βασιλιάς μονάχα στο όνομα''.<ref>Oram, David, p. 87.</ref> Στο μεγαλύτερο μέρος της Σκωτίας δεν είχε εξουσίες την περίοδο 1127 - 1130, ενώ την προηγούμενη χρονιά βρισκόταν στην αυλή του Ερρίκου Α΄.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, pp. 163–3.</ref> Επέστρεψε στην Αγγλική αυλή το 1130 και υπηρέτησε σαν δικαστής στο Γούντστοκ στην διάρκεια της δίκηςδίκη του Γοδεφρείδου του Κλίντον για προδοσία.<ref>Oram, David, p. 83.</ref> Την ίδια χρονιά την εποχή που βρισκόταν στην Αγγλία πέθανε η σύζυγος του Μαώ και οι Σκωτσέζοι επαναστάτησαν εναντίον του.<ref>Oram, David, p. 84.</ref> Ο υποκινητής της εξέγερσης ήταν ο Μάλκολμ, είχε την στήριξη του Άνγκους του Μόρεϊ του πιο ισχυρού Σκωτσέζου ευγενή εγγονού του [[Λούλαχ της Σκωτίας]] κάτι που τον έκανε διεκδικητή ακόμα και στον θρόνο. Οι εξεγερμένοι βαρόνοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον στρατηγό του Δαυίδ Εδουάρδο, στην μάχη που ακολούθησε κοντά στο Μπρέχιν, σύμφωνα με τα ''Χρονικά του Ούλστερ'' : ''"1.000 σκοτώθηκαν από τον στρατό του Εδουάρδου και 4.000 από τους αντιπάλους του ανάμεσα στους οποίουςτους και ο ίδιος ο Άνγκους"''.<ref>Annals of Ulster, s.a. U1130.4</ref>
 
Ο Όρντερικ Βιτάλις αναφέρει ότι ο Εδουάρδος στην συνέχεια βάδισε βόρεια στο Μόρεϊ και ''κατέλαβε ολόκληρο το βασίλειο για λογαριασμό του βασιλιά του''.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 167; Anderson uses the word "earldom", but Orderic used the word ducatum, duchy.</ref> Παρά τις επιτυχίες του όμως δεν μπόρεσε να σταθεροποιηθεί στον θρόνο, στα τέλη του χρόνου ο Μάλκολμ δραπέτευσε και ακολούθησε τα επόμενα χρόνια σκληρός εμφύλιος πόλεμος που ήταν για τον Δαυίδ Α΄ ''αγώνας επιβίωσης''.<ref>Oram, David, p. 88.</ref>
Γραμμή 95:
===Επικράτηση στους διεκδικητές===
Ο Ρίτσαρντ Οράμ δίνει την πληροφορία ότι ο Δαυίδ εκείνη την περίοδοεποχή παραχώρησε στον Βάλτερ φιτζ Άλαν το Στράθφκριφ, το βόρειο Κάιλ και την περιοχή του Ρένφριου δημιουργώντας την ''Στιούαρτ'' ηγεμονία του Στράθγκριφ, επίσης αναφέρει ότι ο Ούγος ντε Μόρβιλ κέρδισε το Κάνινγκχαμ. Το συμπέρασμα είναι ότι η εκστρατεία του 1130 - 1134 είχε ως αποτέλεσμα την προσάρτηση αυτών των περιοχών.<ref>For all this, see Oram, David, pp. 93–6.</ref>
 
Δεν είναι γνωστό πόσο χρειάστηκε για να φέρει την ειρήνη στο Μόρεϊ, την ίδια περίοδο ο Δαυίδ διόρισε τον ανιψιό του Ουίλλιαμ φιτζ Ντανκάν διάδοχο του Άνγκους ως αποζημίωση για την απώλεια της διαδοχής του θρόνου μετά την γέννηση του γιου του Ερρίκου. Ο Γουλιέλμος παντρεύτηκε την κόρη του Άνγκους για να νομιμοποιήσει την κυριαρχία του στην περιοχή, τα προάστια του Έλγιν και του Φόρρ ιδρύθηκαν στο ίδιο σημείο για να ισχυροποιήσουν την βασιλική κυριαρχία στο Μόρεϊ.<ref>For all this, see Oram, David, pp. 93–6; Oram also believes that the burghs of Auldearn and Inverness may also have been founded at this time, but it is more usual to ascribe these to the reign of David's grandson William the Lion; see, for instance, McNeill, Peter & MacQueen, Hector (eds), Atlas of Scottish History to 1707, (Edinburgh, 1996), pp. 196–8.</ref> Ο Δαυίδ ίδρυσε επίσης το μοναστήρι του Ούρκχαρτ σαν ''νικηφόρο μοναστήρι'' αφιερώνοντας ένα ποσοστό των λαφύρων του από το Άρτζιλ.<ref>Oram, David, pp. 91–3.</ref>
Την ίδια περίοδοΤότε συμφωνήθηκε ο γάμος ανάμεσα στον γιο του Μάταντ, μορμάρου του Άθολ και στην κόρη του Χάακον Πόλσον, κόμη των Ορκάδων, ο γάμος εξασφάλιζε τα βόρεια σύνορα του βασιλείου με την προοπτική ένας από τους μορμάρους του Δαυίδ να κερδίσει τις Ορκάδες και το Καίθνες για λογαριασμό του βασιλείουβασιλιά. Την εποχή που πέθανε ο Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας στις 1 Δεκεμβρίου 1135 ο Δαυίδ Α΄ είχε υπό τον έλεγχο του ολόκληρη την Σκωτία.<ref>Oram, David, p. 119.</ref>
 
===Πρώτοι πόλεμοι με Αγγλία και Νορβηγία===
 
Ενώ βρισκόταν μετά το 1136 σε πόλεμο με τον [[Στέφανος της Αγγλίας|Στέφανο της Αγγλίας]] στην βόρεια Αγγλία στα εδάφη της βόρειας Σκωτίας εξακολουθούσε να έχει τον πλήρη έλεγχο. Το 1139 ο ξάδελφος του, ο πεντάχρονος Χάραλντ Μάντανσον πήρε τον τίτλο του ''κόμη'' μαζί με τα εδάφη της κομητείας των Ορκάδων και το Σκωτσέζικο Καίθνες, την δεκαετία του 1140 το Σάδερλαντ και το Καίθνες βρέθηκαν υπό Σκωτσέζικο έλεγχο επιρροής.<ref>Richard Oram, "David I and the Conquest of Moray", p. 11.</ref> Ο Δαυίδ Α΄ πριν το 1146 διόρισε έναν Σκωτσέζο τον Ανδρέα πρώτο επίσκοπο του Καίθνες, μια νέα επισκοπή ιδρύθηκε στο Θάρσο σε μια περιοχή εθνολογικά Σκανδιναβική.<ref>John Dowden, The Bishops of Scotland, ed. J. Maitland Thomson, (Glasgow, 1912), p. 232; Kenneth Jackson, The Gaelic Notes in the Book of Deer: The Osborn Bergin Memorial Lecture 1970, (Cambridge, 1972), p. 80.</ref>
 
Το Καίθνες και ολόκληρηοι η περιοχή των ΟρκάδωνΟρκάδες βρισκότανβρέθηκαν το 1150 πλήρως υπό πλήρη Σκωτσέζικο έλεγχο ωστόσο από τότε οι κτήσεις του Δαυίδ στον βορρά παρουσίασαν σημαντικά προβλήματα. Το 1151 ο [[Έιστεν Β΄ της Νορβηγίας]] εξέπλευσε για τις [[Ορκάδες]] με έναν μεγάλο στόλο συνέλαβε τον νεαρό Χάραλντ στην κατοικία του στο Θάρσο και τον πίεσε να του δώσει όρκο υποτέλειας για να τον ελευθερώσει. Ο Δαυίδ απάντησε τοποθετώντας κόμη των Ορκάδων τον αντίπαλο του Χάραλντ Έρλεντ Χάραλντσον και του παραχώρησε το ήμισυ του Καίθνες, ο Έιστεν Β΄ απάντησε με νέα παραχώρηση την ίδια εποχή στον Έρλεντ ακυρώνοντας την παραχώρηση του Δαυίδ. Η εξασθένηση του Δαυίδ στις Ορκάδες οφείλεται στο ότι οι Νορβηγοί βασιλείς ήταν προετοιμασμένοι να κατακτήσουν την περιοχή χωρίς να οπισθοχωρήσουν.<ref>Oram, David, p. 199–200.</ref>
 
==Αγγλία==
Γραμμή 113:
Οι σχέσεις του Δαυίδ Α΄ με το Αγγλικό στέμμα ακολούθησαν δυο διαφορετικούς δρόμους, με τον Ερρίκο Α΄ οι σχέσεις ήταν πολύ καλές και όλοι οι ιστορικοί συμφωνούν ότι ο πραγματικός κυβερνήτης της Σκωτίας τα πρώτα χρόνια ήταν ο Ερρίκος που ο Δαυίδ είχε ''προστάτη του''.<ref>Oram, Lordship of Galloway, pp. 59, 63.</ref> Μετά τον θάνατο του Ερρίκου Α΄ και την άνοδο του Στέφανου ο Δαυίδ υποστήριξε την κόρη του Ερρίκου [[Αυτοκράτειρα Ματθίλδη]] και ενώθηκε μαζί της σε πόλεμο εναντίον του Στέφανου, όταν έφτασε η Ματθίλδη στην Αγγλίας δήλωσε την υποταγή του και έστεψε ιππότη τον γιο της [[Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας|Ερρίκο]].<ref>Stringer, Reign of Stephen, 28–37; Stringer, "State-Building in Twelfth-Century Britain", pp. 40–62; Green, "Anglo-Scottish Relations", pp. 53–72; Kapelle, Norman Conquest of the North, pp. 141ff; Blanchard, "Lothian and Beyond", pp. 23–46.</ref>
 
Η πολιτική του Δαυίδ με την Αγγλία είχε άλλη μια πρόσθετη προοπτική, προσπαθούσε να δημιουργήσει μια Σκώτο-Νορθουμβρική αυτοκρατορία στην βόρεια Αγγλία και την υποστήριξη στην Ματθίλδη την βρήκε ως πρόσχημα για να ξεκινήσει τον πόλεμο με τον Στέφανο. Οι από μητέρα πρόγονοι του Δαυίδ ήταν μέλη του [[Οίκος του Ουέσσεξ|Οίκου του Ουέσσεξ]] και οι πρόγονοι του γιου του Ερρίκου από την μητέρα του ήταν κόμητες της Νορθουμβρίας. Το έργο συνεχίστηκε και τελείωσε μονάχα όταν ο Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας απαίτησε από τον εγγονό του Μάλκολμ τον Παρθένο να του παραδώσει όλα τα κέρδη του πατέρα του στην Αγγλία.<ref>Historians such as Stringer, Kapelle, Green and Blanchard (see previous note), emphasize David's role as an English magnate, while not denying his ambition; a middle line is perhaps Oram's supposed quest for a "Scoto-Northumbrian realm", David, pp. 121–44, 167–89.</ref>
Ο Ερρίκος Α΄ κληροδότησε το Αγγλικό στέμμα στην κόρη του αυτοκράτειρα Ματθίλδη αλλά ο Στέφανος νεώτερος αδελφός του [[Θεοβάλδος Β΄ της Καμπανίας|Θεοβάλδου Β΄ της Καμπανίας]] σφετερίστηκε τον θρόνο.<ref>M.T. Clancy, England and its Rulers, pp. 84–5; Robert Bartlett, England under the Norman and Angevin Kings, p. 10.</ref> Ο Δαυίδ ήταν ο πρώτος που πήρε όρκο να υποστηρίξει την Ματθίλδη, όταν ο Στέφανος στέφθηκε βασιλιάς στις 22 Δεκεμβρίου 1135 αποφάσισε να κηρύξει τον πόλεμο απέναντι του.<ref>Oram, David, pp. 121–3.</ref>
 
===Φρικαλεότητες του στρατού των Σκωτσέζων===
 
Πριν τελειώσει ο Δεκέμβριος ο Δαυίδ Α΄ βάδισε στην βόρεια Αγγλία και στις αρχές του Ιανουαρίου κατέλαβε τα κάστρα του Καρλάιλ, του Γουόρκ, του Άλνουικ, του Νόρχαμ και του Νιούκαστλ, τον Φεβρουάριο συναντήθηκε με τον στρατό του Στέφανου στο Ντάραμ. Οι δυο βασιλείς προχώρησαν σε συνθήκη σύμφωνα με την οποία ο Δαυίδ θα κρατούσε το Καρλάιλ ενώ ο γιος του Ερρίκος θα κρατούσε τους τίτλους και το ήμισυ των εδαφών της κομητείας του Χάντινγκτον περιοχές που κατασχέθηκαν από τον Δαυίδ όταν εξεγέρθηκε. Ο Στέφανος θα δεχόταν τα υπόλοιπα κάστρα, ο Δαυίδ δεν θα έδινε όρκο υποτέλειας ο ίδιος αλλά θα το έκανε ο γιος του Ερρίκος τόσο για το Καρλάιλ όσο και για τις υπόλοιπες Αγγλικές περιοχές. Ο Στέφανος δέχτηκε να δώσει το άχρηστο για τον ίδιο δουκάτο της Νορθουμβρίας αλλά συμφωνήθηκεσυμφώνησαν ότι ο Ερρίκος θα ήταν οέπρεπε πρώτος πουνα θα έδινεδώσει όρκο υποτέλειας. Η ''Συνθήκη του Ντάραμ'' ωστόσο έσπασε πολύ γρήγορα από τον Δαυίδ με πρόσχημα την μεταχείριση του γιου του Ερρίκου από τον Στέφανο στην αυλή του.<ref>Oram, David, pp. 122–5.</ref>
 
Τον χειμώνα του 1136 - 1137 ο στρατός του Δαυίδ ετοιμάστηκε ξανά να επιτεθεί στην Αγγλία, ο Σκωτσέζος βασιλιάς συγκέντρωσε στρατό στα σύνορα με την Νορθουμβρία, ο Στέφανος με την σειρά του απάντησε συγκεντρώνοντας στρατό στο Νιούκασλ, η μάχη δεν έγινε αλλά η ειρήνη διατηρήθηκε μέχρι τον Δεκέμβριο.<ref>David Crouch, The Reign of King Stephen, 1135–1154, Ed. Longman, 2000, p. 70</ref> Μετά τον Δεκέμβριο ο Δαυίδ ζήτησε από τον Στέφανο ολόκληρο το δουκάτο της Νορθουμβρίας, ο Άγγλος βασιλιάς το αρνήθηκε και ο Δαυίδ το χρησιμοποίησε ως πρόσχημα για να ξεκινήσει την τρίτη του εκστρατεία τον Ιανουάριο του 1138.<ref>Oram, David, pp. 126–7.</ref>
Ο Σκωτσέζικος στρατός που επιτέθηκε στην Αγγλία τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1138 έφερε σοκ στους Άγγλους χρονικογράφους. Ο Ριχάρδος του Χέξαμ γράφει : ''ένας βιαιότατος στρατός χειρότερος και από τους πιο άγριους στρατούς των παγανιστών, χωρίςδεν να υπολογίζειυπολόγιζε ούτε θεό, ούτε ανθρώπους. Έσφαζε, έκαιγε, λεηλατούσε, ακρωτηρίαζε όποιον άνθρωπο έβρισκε μπροστά του χωρίς καμιά διάκριση παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένους και ιερείς, έκαιγε εκκλησίες, νοσοκομεία και σπίτια''.<ref>e.g. accounts of Richard of Hexham and Ailred of Rievaulx in A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 180, & n. 4.</ref> Αρκετές αμφίβολες κατηγορίες κανιβαλισμού καταγράφηκαν, οι ίδιοι χρονικογράφοι όμως σχεδίαζαν τις ιστορίες τους σε τοιχογραφίες.<ref>e.g. Richard of Hexham, John of Worcester and John of Hexham at A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 181.</ref>
 
===Επιτυχίες απέναντι στον στρατό του Στέφανου===
 
Τον Φεβρουάριο ο στρατός του Στέφανου βάδισε για να συγκρουστεί με τον στρατό του Δαυίδ, οι δυο στρατοί στην αρχή απέφυγαν να συγκρουστούν μεταξύβρεθούν τουςαντιμέτωποι. Το καλοκαίρι ο Δαυίδ διέσπασε τις δυνάμεις του, έστειλενέστειλε το πρώτο σώμα υπό την ηγεσία του Γουίλιαμ φιτζ Ντανκάν στο Λάνκασιρ. Ο Γουίλιαμ φιτζ Ντανκάν συνάντησε στις 10 Ιουνίου μια ομάδα ιπποτών, στην ''μάχη του Κλίθερο'' που ακολούθησε ο Αγγλικός στρατός συνετρίβη.<ref>Oram, David, pp. 132–3.</ref> Τον Ιούλιο του 1138 οι δύο Σκωτσέζικοι στρατοί συναντήθηκαν στην ''γη του Αγίου Κάθμπερτ'', ο Αγγλικός στρατός υπό την ηγεσία του Γουίλλιαμ κόμητος του Ωμάλ απεστάλη να αντιμετωπίσει τους Σκωτσέζους οι οποίοι μετά τον θρίαμβο του Κλίθερο τους έβλεπαν με υπεροψία. Οι 26.000 άντρες του Δαυίδ Α΄ συναντήθηκαν με τον Αγγλικό στρατό στις 22 Αυγούστου στο Κάουντον Μουρ στο βόρειο [[Γιορκσάιρ]].
<ref>Oram, David, pp. 136–7; A. O. Anderson, Early Sources, p. 190.</ref>
Στην ''μάχη του Στάνταρντ'' που ακολούθησε οι Σκωτσέζοι ηττήθηκαν, ο Δαυίδ με τον στρατό του αποσύρθηκαναποσύρθηκε στο Καρλάιλ αλλά η ήττα δεν ήταν συντριπτική και μπόρεσε συντομασύντομα να ανασυγκροτήσει τον στρατό τουανασυγκροτηθεί. Τον Ιανουάριο πολιόρκησε και κατέλαβε το Γουάρκ ενώ εξακολουθούσε να έχει στην κατοχή του το μεγαλύτερο τμήμα της Νορθουμβρίας.<ref>Oram, David, pp. 140–4.</ref>
 
Στις 26 Σεπτεμβρίου ο καρδινάλιος ΑλβερίκιοΑλβερίκιος, επίσκοπος της Όστρια έφτασε στο Καρλάιλ στο οποίο κλήθηκε ο Δαυίδ μαζί με τους ευγενείς του βασιλείου του, τους ηγουμένους και τους επισκόπους, ο Αλβρίκιο βρισκότανΑλβερίκιος εκείπροσπαθούσε για να λύσει τις διαφορές του επισκόπου της Γλασκώβης με τον αρχιεπίσκοπο της Γιορκ. Ο Αλβερίκιος βρισκόταν εκεί σε ρόλο ειρηνοποιού και κλείστηκε ειρήνη έξι ετών που απέκλεισε την πολιορκία της Γουάρκ. Στις 9 Απριλίου ο Δαυίδ Α΄ συναντήθηκε με την σύζυγο του Στέφανου [[Ματθίλδη της Βουλώνης]] στο Ντάραμ και έκλεισαν νέα συμφωνία. Ο Ερρίκος πήρε την κομητεία της Νορθουμβρίας, δέχτηκε επίσης την κομητεία του Χάντινγκτον και την ηγεμονία του Ντόνκαστερ, ο Δαυίδ επιπλέον θα κρατούσε το Καρλάιλ και το Κάμπερλαντ, στον βασιλιά Στέφανο θα παρέμειναν μονάχα μερικά στρατηγικά κάστρα όπως το Μπάμπουργκ και το [[Νιούκασλ]]. Η συμφωνία εκπλήρωσε πλήρως όλους τους στόχους του Δαυίδ Α΄.<ref>Oram, David, pp. 140–4.</ref>
 
===Συνάντηση και συμμαχία με την Ματθίλδη===
 
Η νέα συμφωνία επίσης δεν κράτησε και αυτή πολύ καιρό, η Αυτοκράτειρα Ματθίλδη έφτασε στην Αγγλία και ο Δαυίδ πήγε αμέσως να πολεμήσει στο πλευρό της εναντίον του Στέφανου. Στα τέλη της άνοιξης βάδισε νότια συνάντησε την Ματθίλδη και ενώθηκε με τον στρατό της, βρισκόταν στην εικονική στέψη της Ματθίλδης στο [[Αββαείο του Ουέστμινστερ]] που τελικά δεν έγινε ποτέ. Ο Δαυίδ Α΄ βρισκόταν μαζί με την αυτοκράτορα μέχρι τον Σεπτέμβριο που η ίδια οπισθοχώρησε στο Ουιντσέστερ.<ref>Oram, David, pp. 170–2.</ref>
 
Ο εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε στην Αγγλία γνωστός ως ''Αναρχία'' επέτρεψε στον Δαυίδ Α΄ να εδραιώσει την εξουσία του σε ολόκληρη την βόρεια Αγγλία, ο Δαυίδ κράτησε τα εδάφη τόσο τα δικά του όσο και αυτά που δόθηκαν στον γιο του. Τα κάστρα του Νιούκασλ και του Μπάμπουργκ ήταν υπό τον έλεγχο του και διατήρησε την κυριαρχία του σε όλα τα Αγγλικά εδάφη βορειοδυτικά του ποταμού Ρίμπλ και στα Πένινα Όρη ενώ κράτησε τα εδάφη μέχρι τα νότια του ποταμού Τάιν στην καρδιά της περιοχής που αποτελούσεαποτελούσαν ητην ''κομητεία του Ντάραμ''. Με την κομητεία της Νορθουμβρίας στην κυριαρχία του γιου του ο Δαυίδ έκτισε ξανά το ''κάστρο του Καρλάιλ'' που γρήγορα αντικατέστησε το Ρόξμπουργκ σαν βασιλική κατοικία. Η εκμετάλλευση των ορυχείων του Άλστον επέτρεψε στον Δαυίδ να κόψει τα πρώτα ασημένια νομίσματα, εξέδωσε διατάγματα στο ''αβαείο του Σρούσμπερυ'' για τα εδάφη του στο Λάνκασιρ.<ref>Oram, David, p. 179.</ref>
 
===Επισκοπή του Ντάραμ και αρχιεπισκοπή της Γιορκ===
 
[[Αρχείο:David_I_and_Malcolm_IV.jpg|thumb|right|250px|O βασιλιάς της Σκωτίας Δαυίδ Α΄ με τον διάδοχό του [[Μάλκολμ Δ΄ της Σκωτίας|Μάλκολμ Δ΄]].]]
Ο Δαυίδ πέρα από τις στρατιωτικές του επιτυχίες είχε και μεγάλες αποτυχίες, η μεγαλύτερη ήταν η αδυναμία του να αποκτήσει τον έλεγχο στην αρχιεπισκοπή του Ντάραμ και την αρχιεπισκοπή της Γιορκ. Ο Δαυίδ Α΄ επιχείρησε να διορίσει τον καγκελάριο του Ουίλλιαμ Κόμυν στην επισκοπή του Ντάραμ η οποία ήταν κενή από τον θάνατο του Γοδεφρείδου Ρούφου (1140). Την περίοδο 1141 - 1143 ο Κόμυν είχε τον έλεγχο στο κάστρο της περιοχής αλλά δεν αναφέρεται στο διάταγμα. Η μόνη ελπίδα για τον Δαυίδ να ολοκληρώσει τα σχέδια του ήταν να έχει την υποστήριξη του παπικού απεσταλμένου [[Ερρίκος του Μπλουά|Ερρίκου του Μπλουά]] ο οποίοςπου ήταν αδελφός του βασιλιά Στεφάνου. Ο Δαυίδ ζήτησε την βοήθεια της αυτοκράτειρας Ματθίλδης αλλά είχε αποτύχει μέχρι την εποχή που εξελέγη στην επισκοπή ο Γουλιέλμος της Αγίας Βαρβάρας (1143).<ref>For David's struggle for control over Durham see Oram, David, pp. 169–75.</ref>
 
Ο Δαυίδ Α΄ προσπάθησε να επέμβει στην διαδοχή της αρχιεπισκοπής της Γιορκ, ο Ουίλιαμ Φιτσχέρμπερτ ανιψιός του βασιλιά Στεφάνου βρήκε την θέση του υποτιμημένη λόγω της κατάρρευσης της δύναμης του Στεφάνου στην βόρεια Αγγλία και εκθρονίστηκε από τον πάπα. Οι σχέσεις με τους Κιστερκιανούς επέτρεψαν στον Δαυίδ να δημιουργήσει δεσμούς με τον νέο αρχιεπίσκοπο Ερρίκο Μουρντάκ. Οι οπαδοί του Ερρίκου και του ανιψιού του Ουίλιαμ Φιτσχέρμπερτ κατάφεραν να αποτρέψουν από τον Δαυίδ Α΄ να αποκτήσει τον έλεγχο της αρχιεπισκοπής της Γιορκ παρά την υποστήριξη που του παρήχε ο [[Πάπας Ευγένιος Γ΄]]. Ο Ερρίκος ζήτησε την υποστήριξη του Δαυίδ (1149) που βρήκε την ευκαιρία να φέρει την αρχιεπισκοπή υπό τον έλεγχο του. Οι οπαδοί του Στέφανου ωστόσο ειδοποίησαν τον βασιλιά τους που έστειλε στρατό να εμποδίσει τον Δαυίδ, ο Σκωτσέζος βασιλιάς δεν ήθελε να ρισκάρει περισσότερο και υποχώρησε.<ref>For David's struggle for control over York, see pp. 186–9.</ref> Ο ιστορικός Ρίτσαρντ Οράμ σημειώνει ότι ο Δαυίδ Α΄ ''έχασε την μεγάλη ευκαιρία να κατακτήσει ολόκληρη την βόρεια Αγγλία κάτι που ιστορικά θα άλλαζε ολόκληρο τον χάρτη στα Βρετανικά νησιά''.<ref>Oram, David, p. 189.</ref>
Γραμμή 148:
===Δημιουργία νέων επισκοπών===
 
Οι ιστορικοί τονίζουν τον σημαντικό ρόλο του Δαυίδ Α΄ στην οργάνωση των Σκωτσέζικων επισκοπών και την επίδραση των Νορμανδών στην εκκλησία της Σκωτίας ξεκινώντας με την επισκοπή της Γλασκώβης την εποχή που ήταν πρίγκιπας της Κάμπριας και καταλήγοντας στην εκκλησία της Σκωτίας όταν έγινε βασιλιάς. Οι βασικοί του στόχοι ήταν η ανεξαρτησία της εκκλησίας της Σκωτίας από τις αρχιεπισκοπές της Γιορκ και του Καντέρμπερι. Τα πρώτα χρόνια υπήρχε η άποψη ότι το πατριαρχικό σύστημα στην Σκωτία και οι επισκοπές ήταν δημιούργημα του Δαυίδ Α΄ αλλά οι νεώτεροι ιστορικοί έχουν διαφορετική γνώμη. Ο Άιλρεντ του Ριεβώ έγραψε στον επιθανάτιο θρήνο ότι ''όταν ανέβηκε ο Δαυίδ στην εξουσία βρήκε τρεις ή τέσσερις επισκόπους σε ολόκληροολόκληρη τοτην βασίλειο της ΣκωτίαςΣκωτία χωρίς να υπάρχει πάστορας να καταγράφει την απώλεια των περιουσιακών τους στοιχείων, όταν πέθανε άφησε εννιά και πολλές νέες επισκοπές είχαν δημιουργηθεί''.<ref>A. O. Anderson, Scottish Annals, p. 233.</ref> Δεν χρεώνεται όμως καμιά νέα επισκοπή στον Δαυίδ πέρα από την μετακίνηση της επισκοπής του Μορτλάχ στο [[Αμπερντίν]] και την δημιουργία της νέας επισκοπής του Καίθνες.<ref>Oram, David, p. 158; Duncan, Making of the Kingdom, pp. 257–60; see also Gordon Donaldson, "Scottish Bishop's Sees", pp. 106–17.</ref>
 
Η επισκοπή της Γλασκόβης αναβαθμίστηκε και ο Δαυίδ Α΄ τοποθέτησε επίσκοπο τον εφημέριο Ιωάννη, ανέθεσε στην επισκοπή όλα τα εδάφη του πριγκιπάτου εκτός από αυτά της ανατολής που κυβερνήθηκαν από την επισκοπή του Αγίου Ανδρέα.<ref>To a certain extent, the boundaries of David's Cumbrian Principality are conjecture on the basis of the boundaries of the diocese of Glasgow; Oram, David, pp. 67–8.</ref> Ο Δαυίδ θεωρήθηκε ιδρυτής νέων ημιήμι-επισκοπών όπως του Μπρέχιν, του Ντάνκλεντ, του [[Αμπερντίν]] και του Ντάνμπλαν που σταδιακά έγιναν επισκοπές και εντάχτηκαν στην εκκλησία της Σκωτίας.<ref>Barrow, Kingship and Unity, pp. 67–8</ref> Η ανάπτυξη του ενοριακού εκκλησιαστικού συστήματος δεν μπορεί να χρεωθεί αποκλειστικά στον Δαυίδ.<ref>Ian B. Cowan wrote that "the principle steps were taken during the reign of David I": Ian B. Cowan, "Development of the Parochial System", p. 44.</ref> Η Σκωτία είχε το δικό της ενοριακό σύστημα από τα πρώτα χρόνια του μεσαίωνα και ο Νορμανδισμός της Σκωτσέζικης εκκλησίας θεωρούνται μόνο μικρές αλλαγές, ο Δαυίδ Α΄ έφερε πιο κοντά την εκκλησία της Σκωτίας στις εκκλησίες της Αγγλίας και της Γαλλίας αλλά δεν την δημιούργησε.<ref>Thomas Owen Clancy, "Annat and the Origins of the Parish", pp. 91–115.</ref>
 
===Οι αρχιεπίσκοποι της Γιορκ και του Καντέρμπερι===
Γραμμή 156:
Το πρώτο πρόβλημα που συνάντησε ο Δαυίδ ήταν οι διαφωνίες του με την Αγγλική εκκλησία και η υποταγή των Σκωτσέζικων επισκοπών στις αρχιεπισκοπές της Γιορκ και του Καντέρμπερι, αυτό απέτρεψε τον Ροβερτο του Σκον από το 1124 να αφοσιωθεί στην επισκοπή του Αγίου Ανδρέα η οποία από τον 11ο αιώνα έγινε αρχιεπισκοπή. Ο τίτλος του ''αρχιεπισκόπου'' σύμφωνα με τις Σκωτσέζικες και Ιρλανδικές πηγές χορηγήθηκε στους επισκόπους Γκίρικ και Φοθάντ Β΄.<ref>Dauvit Broun, "Recovering the Full Text of Version A of the Foundation Legend", pp. 108–14.</ref><ref>AU 1093.2, text & English translation; see also Alan Orr Anderson, Early Sources , p. 49</ref>
 
Ο αρχιεπίσκοπος της Γιορκ Θοέρσταν και ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι Ιωάννης του ΚορμπέιγΚορμπέγ ταξίδευσαν μαζί στην Ρώμη για να αντιταχθούν στο αίτημα του Δαυίδ. Ο Δαυίδ ωστόσο είχε την υποστήριξη του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας και ο αρχιεπίσκοπος της Γιορκ συμφώνησε αναβολή για έναν χρόνο και να μην του δηλώσει ο Ροβέρτος του Σκον την υποταγή του.<ref>Duncan, Making of the Kingdom, p. 260; John Dowden, Bishops of Scotland, (Glasgow, ), ed. J. Maitland Thomson, (Glasgow, 1912) pp. 4–5.</ref> Τα αιτήματα του αρχιεπισκόπου της Γιορκ για δικαιοδοσία στους επισκόπους βόρεια του ποταμού Φορθ εγκαταλείφθηκεαποσύρθηκαν τοτα υπόλοιπουπόλοιπα χρόνια της βασιλείας του Δαυίδ αλλά διατήρησε τα αντίστοιχα από τα αιτήματα του για την υποταγή της Γλασκώβης.<ref>Duncan, Scotland: The Making of the Kingdom, pp. 60–1.</ref>
 
===Αποτυχία στην δημιουργία Σκωτσέζικης αρχιεπισκοπής===
 
Το 1151 ο Δαυίδ έκανε νέο αίτημα ναστον ζητήσει ξανά ένα ''πάλλιουμ''πάπα για την αρχιεπισκοπή του Αγίου Ανδρέα, ο καρδινάλιος Τζων Πάπαρο συνάντησε τον Δαυίδ στην κατοικία του στο Καρλάιλ τον Σεπτέμβριο του 1151. Ο καρδινάλιος βρέθηκε μετά στην Ιρλανδία με τέσσερα ''πάλλιουμ'' για την δημιουργία τεσσάρων νέων αρχιεπισκοπών. Όταν επέστρεψε στο Καρλάιλ ο Δαυίδ επανέλαβε το αίτημα του, στα σχέδια του Δαυίδ Α΄ ήταν η δημιουργία μιας μεγάλης Σκωτσέζικης αρχιεπισκοπής με όλες τις επισκοπές που είχε υπό την εξουσία του μαζί τους μαζί με τις επισκοπές των Ορκάδων και των Νησιών. Ο καρδινάλιος δυστυχώς για τον Δαυίδ δεν μετέφερε το αίτημα στον πάπα, την επόμενη χρονιά μια νέα Νορβηγική αρχιεπισκοπή δημιουργήθηκε, η αρχιεπισκοπή του [[Τρόντχαϊμ]] η οποία περιείχε τις επισκοπές των Νησιών και των Ορκάδων που ήθελε ο Δαυίδ για λογαριασμό του.<ref>Oram, David, p. 155.</ref>
 
==Αναφορές==
Γραμμή 166:
===Θάνατος===
 
Το μεγαλύτερο χτύπημα για τον Δαυίδ Α΄ ήταν ο θάνατος του γιου και διαδόχου του Ερρίκου, κόμη της Νορθουμβρίας στις 12 Ιουλίου 1152 ο οποίος υπέφερε καιρό από μια μορφή ασθένειας. Ο Δαυίδ ηλικιωμένος και άρρωστος γνώρισε ότι δεν θα ζήσει και ο ίδιος πολύ γι'αυτό προσπάθησε να αποκαταστήσει τον εγγονό του Μάλκολμ διάδοχο του θρόνου της Σκωτίας και τον άλλο εγγονό του [[Γουλιέλμος Α΄ της Σκωτίας|Γουλιέλμο]] κόμη της Νορθουμβρίας, o Ντόνντσαντ Α΄ μορμάρος του [[Φάιφ]] ορίστηκε κηδεμόνας του 11χρονου Μάλκολμ και έκανε περιοδείες μαζί του για να του δώσουν όρκο υποτέλειας οι Κέλτες υπήκοοι του. Η υγεία του ηλικιωμένου Δαυίδ χειροτέρευσε σημαντικά την άνοιξη του 1153 και πέθανε στις 24 ΜαίουΜαΐου 1153.<ref>Oram, David, pp. 200–2; G. W. S. Barrow, "David I (c.1085–1153)", gives date as 24 May.</ref> ΣταΤα ''Χρονικά του Τίγκερναχ αναφέρεται σαν ''βασιλιάς της Σκωτίας και της Αγγλίας'' για να τονίσουν τις μεγάλες επιτυχίες του απέναντι στους Άγγλους και τις Αγγλικές επιδράσεις στο βασίλειο του.
 
===Πρώτες ιστορικές γνώμες===
 
Οι πρώτες πηγές για την βασιλεία του Δαυίδ τον παρουσιάζουν τίμιο και ευσεβή βασιλιά αν και βρέθηκε στην δύσκολη θέση να κυβερνήσει ένα βάρβαρο έθνος. O Γουλιέλμος του Νιούμπεργκ τον χαρακτηρίζει ''μη βάρβαρο βασιλιά ενός βάρβαρου έθνους και προσπάθησε να περιορίσει την βαρβαρότητα των υπηκόων του'' επιπλέον τονίζει την ευσέβεια του γράφοντας ότι ''συχνά έπλενε τα πόδια των φτωχών''.<ref>A. O. Anderson, Early Sources, p. 231.</ref> Ο Άιλρεντ του Ριεβώ ήταν άλλος ένας υμνητής του Δαυίδ Α΄ που τονίζει την ευσέβεια και την δικαιοσύνη του γράφοντας ''η βιαιότητα των Σκωτσέζων περιορίστηκε σημαντικά χάρη της μεγάλης ευγένειας του βασιλιά τους''.<ref>A. O. Anderson, Early Sources, pp. 232–3</ref>
 
Οι πρώτοι από τους μετέπειτα ιστορικούς τον 12ο αιώνα δεν έχουν διαφορετική γνώμη σχετικά μεγια την εικόνα του Δαυίδ Α΄ σαν βασιλιά όπως οι χρονικογράφοι του 12ου αιώνα Τζων του Φορντάν, Άντριου Ουίντον και Ουόλτερ Μπάουερ, ο τελευταίος μάλιστα επαναλαμβάνει τους ύμνους του Άιλρεντ του Ριεβώ για τον Δαυίδ.<ref>Felix J. H. Skene & William Forbes Skene (ed.), John of Fordun's Chronicle of the Scottish Nation, (Edinburgh, 1872), 200ff.; Donaldson, The Sources of Scottish History, p. 34: "... at what point its information about Scotland should receive credence is far from clear". Though Wyntoun, Fordun and Bower may have had access to documents which are no longer extant, much of their information is either duplicated in other records or cannot be corroborated; for a survey of David's historical reputation, see Oram, David, pp. 203–25.</ref> Οι γνώμες αυτές καθόρισαν σημαντικά την περιγραφή του Δαυίδ και σε μετέπειτα ιστορικούς σύμφωνα και με τα γραπτά των ιστορικών του μεσαίωνα Τζον Μάικεν, [[Τζωρτζ Μπιουκάναν]] και Χέκτορ Μπόες. Οι ιστορικοί του 18ου αιώνα τον παρουσιάζουν σαν ευσεβή βασιλιά και πρωταγωνιστή της Σκωτσέζικης ανεξαρτησίας.<ref>Oram, David, pp. 213–7.</ref>
 
===Σύγχρονες ιστορικές γνώμες===
 
Την σύγχρονη περίοδο τονίζεται σημαντικά η συμβολή του Δαυίδ στον εκπολιτισμό των Σκωτσέζων με πρώτη αναφορά στην απόφαση του πατέρα του Μάλκολμ Γ΄ να παντρευτεί την Μαργαρίτα του Ουέσσεξ.<ref>See, for instance, Steve Boardman, "Late Medieval Scotland and the Matter of Britain", in Edward J. Cowan and Richard J. Finlay (eds.), Scottish History: The Power of the Past, (Edinburgh, 2002), pp. 65–71.</ref> Οι σύγχρονοι ιστορικοί του 19ου αιώνα θεωρούν ως ''πατέρες του Σκωτσέζικου πολιτισμού'' τον Δαυίδ Α΄ και τον πατέρα του ως ''πατέρες του Σκωτσέζικου πολιτισμού''. Ο ιστορικός [[Άντριου Λανγκ]] γράφει (1900) : ''ο αδελφός του Αλέξανδρος τελείωσε την κυριαρχία των Κελτών στην Σκωτία και ο ίδιος ο ΑλέξανδροςΔαυίδ έφερε την κυριαρχία των Άγγλων και των Νορμανδών στην περιοχή''.<ref>Quoted in Oram, David, p. 219, citing Lang, A History of Scotland, vol. 1, pp. 102–9; Lang did not neglect the old myth about Margaret, writing of the Northumbrian refugees arriving in Scotland "where they became the sires of the sturdy Lowland race", Lang, A History of Scotland, vol. 1, p. 91.</ref>
Τις εποχές της [[Αναγέννηση|Αναγέννησης]] και του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]] αναφέρεται σαν εχθρικόςεχθρός με τους γηγενείς Σκωτσέζους και οι μεταρρυθμίσεις έγιναν υπό το πρίσμα της επιθετικότητας του απέναντι στους καθυστερημένους Κέλτες.<ref>See Matthew H. Hammond, "Ethnicity and the Writing of Medieval Scottish history", pp. 1–27.; see also, Murray G.H. Pittock's work, Celtic Identity and the British Image, (Manchester, 1999), and Oram, David, pp. 219–20.</ref>
 
Τον 20ο αιώνα πολλοί ιστορικοί στα έργα τους αναλύουν σημαντικά τον εκνορμανδισμό της Σκωτίας τον 12ο αιώνα όπως το έργο του Ντέιβιντ Ρίτσι ''"Οι Νορμανδοί στην Σκωτία"'' (1954), το έργο του Άρτσι Ντάνκαν (1926 - 2017) ''Η δημιουργία του βασιλείου των Σκωτσέζων"'' (1954) και πολλά έργα του Μπάρροου (1924 - 2013).<ref>Græme Ritchie, The Normans in Scotland, (Edinburgh, 1954); Duncan, Scotland: The Making of the Kingdom, pp. 133–73; most of Barrow's most important essays have been collected in two volumes, Scotland and Its Neighbours In the Middle Ages, (London, 1992) and The Kingdom of the Scots: Government, Church and Society from the eleventh century to the fourteenth century, 2nd edn. (Edinburgh, 2003).</ref>
Την δεκαετία του 1980 ο Μπάρροου προσπάθησε να συμβιβάσει τις διαφορετικές απόψεις τονίζοντας ότι ο Δαυίδ Α΄ ήταν ''μείγμα του νέου με το παλιό''.<ref>Barrow, "The Balance of New and Old", passim.</ref> Η άποψη αυτή στηρίχτηκε στο μνημειώδες έργο του Ουίλιαμ Φορμπς Σκίνε (1809 - 1902) ''"Η Ιστορία της Γηραιάς Αλβιόνας"'' (1876 - 1880) που έγραψε ότι η Κέλτικη ιστορία ήταν παρούσα σε μεγάλο βαθμό επί Δαυίδ Α΄.<ref>William Forbes Skene, Celtic Scotland: A History of Ancient Alban, 3 vols. (Edinburgh, 1876–80); see also, Edward J. Cowan, "The Invention of Celtic Scotland", pp. 1–23.</ref> Ο Μίχαελ Λιντς (γεν. 1946) ακολουθώντας την ίδια άποψη τονίζει ότι ο Δαυίδ Α΄ σε μεγάλη ηλικία έγινε και ο ίδιος καθαρός Κέλτης.<ref>Lynch, Scotland: A New History, pp. 82–83.</ref> O Ρίτσαρντ Οράμ συμφωνεί με τον Λιντς και τοποθετεί την βασιλεία του Δαυίδ Α΄ στο πραγματικό της πλαίσιο.<ref>Oram, David I, (Stroud, 2004).</ref>
 
Ο θεσμός του αρχιεπισκόπου στην Σκωτία δεν είχε ξεκαθαριστείξεκαθαρίσει από τον πάπα ανοίγοντας τον δρόμο στους Άγγλους αρχιεπισκόπους να διεκδικήσουν ολόκληρη την Σκωτσέζικη εκκλησία με βασικότερο διεκδικητή τον αρχιεπίσκοπο της Γιορκ Θοέρσταν. Ο κύριος στόχος του ήταν η επισκοπή της Γλασκώβης που βρισκόταν νότια του ποταμού Φορθ και δεν φαινόταν να βρίσκεται στην επικράτεια της επισκοπής του Αγίου Ανδρέα. Ο [[Πάπας Ονώριος Β΄]] έστειλε γράμμα στον Ιωάννη, επίσκοπο της Γλασκώβης και του ζήτησε την υποταγή του στην αρχιεπισκοπή της Γιορκ.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, pp. 160–1.</ref> Ο Δαυίδ Α΄ ζήτησε από τον Ιωάννη της Γλασκώβης να ταξιδεύσει στην [[Αγία Έδρα]] και να ζητήσει ένα ''πάλλιουμ'' το οποίο θα αναβάθμιζε την επισκοπή του Αγίου Ανδρέα σε αρχιεπισκοπή με δικαιοδοσία πάνω στην επισκοπή της Γλασκώβης.<ref>Duncan, Scotland: The Making of the Kingdom, p. 259; Oram, David, p. 49.</ref>
 
===Εξευρωπαισμός των θεσμών===
Γραμμή 188 ⟶ 189 :
Ο ιστορικός Ρομπέρ Μπάρτλετ (γεν. 1950) στο μνημειώδες έργο του ''"Κατάκτηση, εποικισμός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός 950 - 1030"'' (1993) και το έργο του Μουρ ''"η πρώτη Ευρωπαϊκή Αναγέννηση 970 - 1215"'' (2000) τονίζουν την σημαντική συμβολή του Δαυίδ Α΄ για την είσοδο της Σκωτίας στην ''Ευρωπαϊκή Αναγέννηση''. Στα τέλη του 10ου αιώνα ο πολιτισμός των [[Δυναστεία των Καρολιδών|Καρολιδών]] εξαπλώθηκε όχι μονάχα σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και σε άγνωστες ή απομακρυσμένες περιοχές όπως η Σκωτία.<ref>Bartlett, The Making of Europe, pp. 24–59; Moore, The First European Revolution, c.970–1215, p. 30ff; see also Barrow, "The Balance of New and Old", passim, esp. 9; this idea of "Europe" seems in practice to mean "Western Europe".</ref>
 
Η εισαγωγή ξένων ιπποτών και η διανομή της γης σύμφωνα με τα φεουδαρχικά πρότυπα ήταν η μεγαλύτερη μορφή επανάστασηςεπανάσταση, οι μεταρρυθμίσεις συνεχίστηκαν με την δημιουργία των θεσμών του ''σερίφη'' και του ''δικαστή'', την αναμόρφωση του νομοθετικού συστήματος και της δικαιοσύνης σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.<ref>Haidu, The Subject Medieval/Modern, p. 181; Moore, The First European Revolution, p. 57.</ref> Η εισαγωγή ξένων ιπποτών ιδιαίτερα Γάλλων ήταν μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές, συνεχίστηκαν με την ανέγερση κάστρων υπό την επίβλεψη των ιπποτών, την χρήση του ιππικού και την εισαγωγή του θεσμού του ''όρκου υποτέλειας''. Οι αλλαγές εισήχθησαν από τον Δαυίδ Α΄ αρχικά στην Κάμπρια για τα ηγετικά μέλη της Γαλλικής αριστοκρατίας και με την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκαν νέες μικρότερες φεουδαρχικές εκτάσεις μικρότερης μορφής.<ref>"The Beginnings of Military Feudalism"; Oram, "David I and the Conquest of Moray", p. & n. 43; see also, L. Toorians, "Twelfth-century Flemish Settlement in Scotland", pp. 1–14.</ref> Έγιναν σημαντικά βήματα ώστε η διοίκηση της Σκωτίας να μην έχει καμιά διαφορά με αυτήν στηντην Άγγλο-Νορμανδική Αγγλία, η διοίκηση της γήςγης έγινε από τους ''σερίφηδες'' ιδιαίτερα στις περιοχές που βρίσκοντανβρέθηκαν στον απόλυτο έλεγχο του βασιλιά όπως το Ρόξμπουργκ, η Σκον, το Μπέργουικ-απόν-Τουίντ, το Στέρλινγκ και την [[Περθ]].<ref>McNeill & MacQueen, Atlas of Scottish History p. 193</ref> Παρά το γεγονός ότι όλες οι αλλαγές έγιναν με βάση τα Άγγλο-Νορμανδικά πρότυπα οι δεσμοί με την παλιότερη Σκωτία διατηρήθηκαν.<ref>See Barrow, G.W.S., "The Judex", pp. 57–67 and "The Justiciar", pp. 68–111.</ref>
 
===Η δημιουργία των προαστίων===
 
Τα έσοδα των Αγγλικών κομητειών και τα ορυχεία από ασήμι στο Άλστον επέτρεψαν στον Δαυίδ Α΄ να ιδρύσει το πρώτο νομισματοκοπείο και να φέρει μεγάλη εμπορική ανάπτυξη.<ref>Oram, David I: The King Who Made Scotland, pp. 193, 195; Bartlett, The Making of Europe, p. 287: "The minting of coins and the issue of written dispositions changed the political culture of the societies in which the new practices appeared".</ref> Ο Δαυίδ ήταν επιπλέον μεγάλος κτίστης και έμεινε στην ιστορία για την ίδρυση των ''προαστίων'', τα πρώτα από τα προάστια που έκτισε στην Κάμπρια ήταν το Ρόξμπουργκ και το Μπέργουικ.<ref>Duncan, Scotland: The Making of the Kingdom, p. 465.</ref> Τα προάστια ήταν αστικοί τόποι με καθορισμένα σύνορα, τοιχία και εμπορικά προνόμια ενώ ο βασιλιάς θα μπορούσε να συλλέξει τα προϊόντα, ο Δαυίδ Α΄ οικοδόμησε συνολικά 16 προάστια.<ref>Stringer, "The Emergence of a Nation-State", p. 67. Numbering is uncertain; Perth may date to the reign of Alexander I; Inverness is a case were the foundation may date later, but may date to the period of David I: see for instance the blanket statement that Inverness dates to David I's reign in Derek Hall, Burgess, Merchant and Priest, compare Richard Oram, David, p. 93, where it is acknowledged that this is merely a possibility, to A.A.M. Duncan, The Making of the Kingdom, p. 480, who quotes a charter indicating that the burgh dates to the reign of William the Lion.</ref>
Το κορυφαίο έργο του Δαυίδ ήταν η ίδρυση των προαστίων με αρχικό πυρήνα τους μετανάστες έμπορους , τα προάστια θα γίνουν η βασική δομή στην κοινωνία της Σκωτίας με κορυφαίο ρόλο τηνστην οικονομία και το εμπόριο. Τα προάστια ήταν καθαρά Αγγλικά στα έθιμα, στην κοινωνική συνήθεια και στην γλώσσα, όπως αναφέρεται στην εποχή του Γουλιέλμου του Λέοντα ''οι κάτοικοι στις πόλεις και τα προάστια του Σκωτσέζικου βασιλείου ήταν αποκλειστικά Άγγλοι''.<ref>A.O. Anderson, Scottish Annals, p. 256.</ref> Η έλλειψη των Σκωτσέζων στις νέες πόλεις και στα προάστια τους οδήγησε να κατακλύσουν την ύπαιθρο, στις ''Σκωτσέζικες πεδιάδες'' κυριαρχούσε η εθνότητα και η γλώσσα της Σκωτίας.<ref>Stringer, "The Emergence of a Nation-State", 1100–1300", p. 67; Michael Lynch, Scotland: A New History, pp. 64–6; Thomas Owen Clancy, "History of Gaelic", here Archived 11 September 2007 at the Wayback Machine.</ref>
 
Ο Δαυίδ Α΄ ήταν μεγάλος προστάτης της θρησκείας γνωστός για την ίδρυση πολλών νέων αβαείων με στόχο όχι μονάχα να διαδώσει την θρησκεία αλλά και τα νέα Ευρωπαϊκά έθιμα, το πρώτο μοναστήρι που οικοδόμησε σαν πρίγκιπας της Κάμπριας ήταν το ''αβαείο του Σέλκιρκ''.<ref>Oram, David, p. 62; Duncan, Making of a Kingdom, p. 145.</ref> Ο Δαυίδ ίδρυσε περισσότερα από 12 μοναστήρια κατάστην την διάρκεια της βασιλείαςεποχή του σύμφωνα με τα νέα μοναστικά τάγματα.<ref>Duncan, Scotland: The Making of a Kingdom, pp. 145–150; Duncan, "The Foundation of St Andrews Cathedral Priory", pp. 25, 27–8; Fawcett & Oram, Melrose Abbey, pp. 15–20.</ref> Τα μοναστήρια έγιναν σταδιακά το επίκεντρο της ξένης επίδρασης με την προαγωγή αντρών με σκοπόστόχο να υπηρετήσουν τον βασιλιά.<ref>Peter Yeoman, Medieval Scotland, p. 15.</ref> Τα μοναστήρια όπως και το [[Τάγμα των Κιστερκιανών]] εισήγαγαν νέες αγροτικές μεθόδους και μετέτρεψαν την Σκωτία σε κυρίαρχη χώρα στην εκτροφή των βοοειδών.<ref>Fawcett & Oram, Melrose Abbey, p. 17.</ref><ref>See, for instance, Stringer, The Reformed Church in Medieval Galloway and Cumbria, pp. 9–11; Fawcett & Oram, Melrose Abbey, p. 17; Duncan, The Making of a Kingdom, p. 148.</ref>
 
==Παραπομπές==