Δειναρικές Άλπεις: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 10:
Στην οροσειρά υπάρχουν πολλά απομεινάρια παλιών πολιτισμών. Οι Ρωμαίοι έκαναν τρεις αιώνες για να κατακτήσουν τους Ιλλυριούς, που κρύβονταν σε ρεματιές των Δειναρικών Άλπεων. Σε ειρηνικές περιόδους, ο τοπικός πληθυσμός συχνά μετακινούνταν λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης, η περιοχή εξακολουθεί και σήμερα να είναι αραιοκατοικημένη, με τη δασοκομία και την εξόρυξη να έχουν παραμείνει η κύρια βιομηχανία της περιοχής.
==Ονομα==▼
Τα μεγαλύτερα βουνά, τμήμα των Δειναρικών Άλπεων είναι τα :▼
Οι Δειναρικές Άλπεις πήραν το όνομά τους από το Ορος [[Ντίναρα]] (1.913 μ.), μια πασίγνωστη κορυφή στο κέντρο της οροσειράς στα σύνορα Κροατίας και Βοσνίας. Η οροσειρά ονομάζεται ''Alpet Dinaride'' ή ''Alpet Dinarike'' στα [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]], ''Dinarsko gorje'' ή ''Dinaridi'' στα [[Βοσνιακή γλώσσα|Βοσνιακά]] και στα [[Κροατική γλώσσα|Κροατικά]], ''Dinarske planine'' ή ''Dinaриди'' στα [[Σερβική γλώσσα|Σερβικά]], ''Dinarsko gorstvo'' στα [[Σλοβενική γλώσσα|Σλοβενικά]] και ''Alpi Dinariche'' στα [[Ιταλική γλώσσα|Ιταλικά]].▼
==Γεωλογία==▼
[[File:ValbonaPass.jpg|thumb|230px|left|Ο Αυχένας Βαλμπόνα, στη βόρεια Αλβανία]]▼
[[File:Планина Мучањ.jpg|thumb|230px|left|Το Ορος Μούτσαν, στις κάτω Δειναρικές Αλπεις, στη δυτική Σερβία]]▼
Ο [[Μεσοζωικός αιώνας|Μεσοζωϊκός]] ασβεστόλιθος σχηματίζει μια πολύ χαρακτηριστική περιοχή των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]], αξιοσημείωτη για χαρακτηριστικά όπως το ''καρστ'', που έχει δώσει το όνομά του σε όλα αυτά τα εδάφη από ασβεστόλιθο διαβρωμένο από υπόγεια ύδατα. Οι [[Τεταρτογενής περίοδος|τεταρτοταγείς]] [[Εποχή των Παγετώνων|εποχές παγετώνων]] είχαν σχετικά μικρή άμεση γεωλογική επίδραση στα Βαλκάνια. Δεν υπήρχαν μόνιμα [[Παγοκάλυμμα|παγοκαλύμματα]] και υπάρχουν λίγες ενδείξεις εκτεταμένων παγετώνων. Μόνο οι υψηλότερες κορυφές Ντούρμιτορ, Οριεν και Πρεντων έχουν παγετωγενείς κοιλάδες και μοραίνες μέχρι τα 600 μέτρα. Ωστόσο στο Προκλέτιγε, μια οροσειρά στα βόρεια αλβανικά σύνορα που εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά (παραβιάζοντας έτσι τη γενική γεωγραφική τάση του Δειναρικού συστήματος), υπάρχουν ενδείξεις σημαντικών παγετώνων. Ένα γεωλογικό χαρακτηριστικό που έχει μεγάλη σημασία για το σημερινό τοπίο των Δειναρικών Άλπεων πρέπει να εξεταστεί λεπτομερέστερα: αυτό των ασβεστολιθικών βουνών, με τα ρήγματα που συχνά τα συνοδεύουν. Είναι σκληρά και ελάχιστα διαβρωμένα και συχνά επιβιώνουν ως απότομοι μυτεροί γκρεμοί, μέσω των οποίων [[Φαράγγι|φαράγγια]] με απότομη κλίση ανοίγονται από τα ποτάμια που αποστραγγίζουν τις ψηλότερες πλαγιές.▼
Οι μερικώς βυθισμένες δυτικές Δειναρικές Άλπεις σχηματίζουν τα πολυάριθμα νησιά και λιμάνια κατά μήκος των ακτών της Κροατίας.▼
===Ποτάμια στο Δειναρικό καρστ===▼
Το πιο εκτεταμένο παράδειγμα ασβεστολιθικών ορεινών όγκων στην Ευρώπη είναι εκείνο του καρστ των Δειναρικών Άλπεων. Εδώ όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα συναντώνται ξανά και ξανά καθώς ταξιδεύουμε μέσα από αυτή την άγρια και αραιοκατοικημένη περιοχή. Ο ασβεστόλιθος είναι πολύ πορώδες πέτρωμα, αλλά πολύ σκληρό και ανθεκτικό στη διάβρωση. Το νερό είναι η πιο σημαντική διαβρωτική δύναμη, διαλύοντας τον ασβεστόλιθο με τη χημική δράση της φυσικής του οξύτητας. Καθώς κατεισδύει μέσα από σχισμές στον ασβεστόλιθο διανοίγει ρωγμές και κανάλια, συχνά μεγάλου βάθους, έτσι ώστε να αναπτυχθούν ολόκληρα συστήματα υπόγειας αποστράγγισης. Κατά τη διάρκεια των επόμενων χιλιετιών αυτά προχωρούν βαθύτερα, αφήνοντας στο πέρασμά τους τεράστια άνυδρα [[Σπήλαιο|σπήλαια]] και [[Δολίνη|δολίνες]] και σχηματίζοντας υπόγειους λαβύρινθους καναλιών και πηγαδιών. Οι οροφές μερικών από αυτά τα σπύλαια μπορεί τελικά να πέσουν, δημιουργώντας μεγάλα κατακόρυφα φαράγγια, εκθέτοντας το νερό στην επιφάνεια για άλλη μια φορά.▼
Οι Δειναρικοί ποταμοί άνοιξαν πολλά φαράγγια χαρακτηριστικά των Δειναρικών Άλπεων και ιδιαίτερα του καρστ. Μεγαλύτεροι και γνωστότεροι είναι οι [[Νερέτβα]], Ρακίτνιτσα, Πράτσα, [[Δρίνος]], Σούτιεσκα, [[Βρμπας (ποταμός)|Βρμπας]], Ούγκαρ, [[Πίβα]], [[Τάρα ποταμός|Τάρα]], Κομάρνιτσα, Μόρατσα, Τσεμ/Τσίγεβνα, [[Λιμ (ποταμός)|Λιμ]]και Ντριν.▼
Μόνο κατά μήκος των φαραγγιών των Δειναρικών είναι δυνατή η επικοινωνία σε όλη την περιοχή του καρστ και οι δρόμοι και οι σιδηροδρομικές γραμμές περνούν μέσα από σήραγγες απόκρημνες βραχώδεις ακτές και διασχίζουν στενά περάσματα πάνω από θορυβώδεις χείμαρρους. Αρκετές πηγές και ποτάμια πηγάζουν στη Δειναρική οροσειρά, όπως η Πηγή Γιάντρο, γνωστή ως η πηγή νερού για το [[Παλάτι του Διοκλητιανού]] στο [[Σπλιτ]]. Ταυτόχρονα η καθαρότητα αυτών των πετρωμάτων είναι τέτοια που τα ποτάμια είναι καθαρά σαν κρύσταλλο και έχουν ελάχιστα εδαφικά υπολείμματα. Τα δείγματα της ποιότητας του νερού του Ποταμού Γιάντρο, για παράδειγμα, δείχνουν τα χαμηλά επίπεδα ρύπων που υπάρχουν. Τα βράχια είναι συνήθως άγονα, χωρίς βλάστηση και κατάλευκα, αλλά όποιο λίγο έδαφος υπάρχει μπορεί να συγκεντρώνεται στις κοιλότητες και να ευνοεί την πλούσια βλάστηση που αντέχει στην ασβέστη ή να δημιουργεί στενές λωρίδες για καλλιέργεια.▼
==Ανθρώπινη δραστηριότητα==▼
[[Αρχείο:Dinaric Alps map sr.svg|μικρογραφία|Χάρτης των Δειναρικών Αλπεων]]▼
Ερείπια φρουρίων σημαδεύουν το ορεινό τοπίο, μαρτυρίες αιώνων πολέμων και του καταφύγιου που οι Δειναρικές Άλπεις είχαν παράσχει σε διάφορους στρατούς. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο παρείχαν καταφύγιο στους [[Ιλλυρία|Ιλλυριούς]], που αντιστέκονταν στη [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαϊκή]] κατάκτηση των Βαλκανίων, που άρχισε με την κατάκτηση των ανατολικών ακτών της Αδριατικής τον 3ο αιώνα π.Χ. Η Ρώμη κατέκτησε ολόκληρη την [[Ιλλυρία]] το 168 π.Χ., αλλά αυτά τα βουνά προστάτευαν τις δυνάμεις αντίστασης των Ιλλυριών για πολλά χρόνια μέχρι την πλήρη υποταγή της περιοχής το 14 μ.Χ. Πιο πρόσφατα η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] απέτυχε να υποτάξει πλήρως τις ορεινές περιοχές του [[Μαυροβούνιο|Μαυροβουνίου]]. Τον 20ο αιώνα, επίσης, τα βουνά παρείχαν ευνοϊκό έδαφος για [[Ανταρτοπόλεμος|νταρτοπόλεμο]], με τους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους να οργανώνουν ένα από τα πιο επιτυχημένα [[Συμμαχικές δυνάμεις (Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)|Συμμαχικά]] αντιστασιακά κινήματα του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]].▼
Η περιοχή παραμένει αραιοκατοικημένη και η δασοκομία και η εξόρυξη παραμένουν οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες στις Δειναρικές Άλπεις. Οι άνθρωποι των Δειναρικών Άλπεων έχουν καταγραφεί ως οι ψηλότεροι στον κόσμο, με μέσο ύψος 185,6 cm για τους άνδρες και 171,0 cm για τις γυναίκες. Οι άνθρωποι της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης έχουν τον υψηλότερο μέσο όρο σε επίπεδο χώρας, με μέσο όρο 183,9 cm για τους άνδρες και 172,72 cm για τις γυναίκες.▼
Οι μεγαλύτερες σήραγγες που διασχίζουν τις Δειναρικές Άλπεις βρίσκονται στην Κροατία και είναι οι : Μάλα Καπέλα (5.821 μ.), η μεγαλύτερη της Κροατίας, Σβέτι Ροκ (5.679 μ.) και Τούχομπιτς (2.143 μ.).▼
== Βουνά ==
* [[Μπιέλα Γκόρα]]
* [[Βιόκοβο]]
Γραμμή 45 ⟶ 70 :
* [[Τρόγκλαβ]]
* [[Πλόκα]]
▲==Ονομα==
▲Οι Δειναρικές Άλπεις πήραν το όνομά τους από το Ορος [[Ντίναρα]] (1.913 μ.), μια πασίγνωστη κορυφή στο κέντρο της οροσειράς στα σύνορα Κροατίας και Βοσνίας. Η οροσειρά ονομάζεται ''Alpet Dinaride'' ή ''Alpet Dinarike'' στα [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]], ''Dinarsko gorje'' ή ''Dinaridi'' στα [[Βοσνιακή γλώσσα|Βοσνιακά]] και στα [[Κροατική γλώσσα|Κροατικά]], ''Dinarske planine'' ή ''Dinaриди'' στα [[Σερβική γλώσσα|Σερβικά]], ''Dinarsko gorstvo'' στα [[Σλοβενική γλώσσα|Σλοβενικά]] και ''Alpi Dinariche'' στα [[Ιταλική γλώσσα|Ιταλικά]].
▲==Γεωλογία==
▲[[File:ValbonaPass.jpg|thumb|230px|left|Ο Αυχένας Βαλμπόνα, στη βόρεια Αλβανία]]
▲[[File:Планина Мучањ.jpg|thumb|230px|left|Το Ορος Μούτσαν, στις κάτω Δειναρικές Αλπεις, στη δυτική Σερβία]]
▲Ο [[Μεσοζωικός αιώνας|Μεσοζωϊκός]] ασβεστόλιθος σχηματίζει μια πολύ χαρακτηριστική περιοχή των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]], αξιοσημείωτη για χαρακτηριστικά όπως το ''καρστ'', που έχει δώσει το όνομά του σε όλα αυτά τα εδάφη από ασβεστόλιθο διαβρωμένο από υπόγεια ύδατα. Οι [[Τεταρτογενής περίοδος|τεταρτοταγείς]] [[Εποχή των Παγετώνων|εποχές παγετώνων]] είχαν σχετικά μικρή άμεση γεωλογική επίδραση στα Βαλκάνια. Δεν υπήρχαν μόνιμα [[Παγοκάλυμμα|παγοκαλύμματα]] και υπάρχουν λίγες ενδείξεις εκτεταμένων παγετώνων. Μόνο οι υψηλότερες κορυφές Ντούρμιτορ, Οριεν και Πρεντων έχουν παγετωγενείς κοιλάδες και μοραίνες μέχρι τα 600 μέτρα. Ωστόσο στο Προκλέτιγε, μια οροσειρά στα βόρεια αλβανικά σύνορα που εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά (παραβιάζοντας έτσι τη γενική γεωγραφική τάση του Δειναρικού συστήματος), υπάρχουν ενδείξεις σημαντικών παγετώνων. Ένα γεωλογικό χαρακτηριστικό που έχει μεγάλη σημασία για το σημερινό τοπίο των Δειναρικών Άλπεων πρέπει να εξεταστεί λεπτομερέστερα: αυτό των ασβεστολιθικών βουνών, με τα ρήγματα που συχνά τα συνοδεύουν. Είναι σκληρά και ελάχιστα διαβρωμένα και συχνά επιβιώνουν ως απότομοι μυτεροί γκρεμοί, μέσω των οποίων [[Φαράγγι|φαράγγια]] με απότομη κλίση ανοίγονται από τα ποτάμια που αποστραγγίζουν τις ψηλότερες πλαγιές.
▲Οι μερικώς βυθισμένες δυτικές Δειναρικές Άλπεις σχηματίζουν τα πολυάριθμα νησιά και λιμάνια κατά μήκος των ακτών της Κροατίας.
▲===Ποτάμια στο Δειναρικό καρστ===
▲Το πιο εκτεταμένο παράδειγμα ασβεστολιθικών ορεινών όγκων στην Ευρώπη είναι εκείνο του καρστ των Δειναρικών Άλπεων. Εδώ όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα συναντώνται ξανά και ξανά καθώς ταξιδεύουμε μέσα από αυτή την άγρια και αραιοκατοικημένη περιοχή. Ο ασβεστόλιθος είναι πολύ πορώδες πέτρωμα, αλλά πολύ σκληρό και ανθεκτικό στη διάβρωση. Το νερό είναι η πιο σημαντική διαβρωτική δύναμη, διαλύοντας τον ασβεστόλιθο με τη χημική δράση της φυσικής του οξύτητας. Καθώς κατεισδύει μέσα από σχισμές στον ασβεστόλιθο διανοίγει ρωγμές και κανάλια, συχνά μεγάλου βάθους, έτσι ώστε να αναπτυχθούν ολόκληρα συστήματα υπόγειας αποστράγγισης. Κατά τη διάρκεια των επόμενων χιλιετιών αυτά προχωρούν βαθύτερα, αφήνοντας στο πέρασμά τους τεράστια άνυδρα [[Σπήλαιο|σπήλαια]] και [[Δολίνη|δολίνες]] και σχηματίζοντας υπόγειους λαβύρινθους καναλιών και πηγαδιών. Οι οροφές μερικών από αυτά τα σπύλαια μπορεί τελικά να πέσουν, δημιουργώντας μεγάλα κατακόρυφα φαράγγια, εκθέτοντας το νερό στην επιφάνεια για άλλη μια φορά.
▲Οι Δειναρικοί ποταμοί άνοιξαν πολλά φαράγγια χαρακτηριστικά των Δειναρικών Άλπεων και ιδιαίτερα του καρστ. Μεγαλύτεροι και γνωστότεροι είναι οι [[Νερέτβα]], Ρακίτνιτσα, Πράτσα, [[Δρίνος]], Σούτιεσκα, [[Βρμπας (ποταμός)|Βρμπας]], Ούγκαρ, [[Πίβα]], [[Τάρα ποταμός|Τάρα]], Κομάρνιτσα, Μόρατσα, Τσεμ/Τσίγεβνα, [[Λιμ (ποταμός)|Λιμ]]και Ντριν.
▲Μόνο κατά μήκος των φαραγγιών των Δειναρικών είναι δυνατή η επικοινωνία σε όλη την περιοχή του καρστ και οι δρόμοι και οι σιδηροδρομικές γραμμές περνούν μέσα από σήραγγες απόκρημνες βραχώδεις ακτές και διασχίζουν στενά περάσματα πάνω από θορυβώδεις χείμαρρους. Αρκετές πηγές και ποτάμια πηγάζουν στη Δειναρική οροσειρά, όπως η Πηγή Γιάντρο, γνωστή ως η πηγή νερού για το [[Παλάτι του Διοκλητιανού]] στο [[Σπλιτ]]. Ταυτόχρονα η καθαρότητα αυτών των πετρωμάτων είναι τέτοια που τα ποτάμια είναι καθαρά σαν κρύσταλλο και έχουν ελάχιστα εδαφικά υπολείμματα. Τα δείγματα της ποιότητας του νερού του Ποταμού Γιάντρο, για παράδειγμα, δείχνουν τα χαμηλά επίπεδα ρύπων που υπάρχουν. Τα βράχια είναι συνήθως άγονα, χωρίς βλάστηση και κατάλευκα, αλλά όποιο λίγο έδαφος υπάρχει μπορεί να συγκεντρώνεται στις κοιλότητες και να ευνοεί την πλούσια βλάστηση που αντέχει στην ασβέστη ή να δημιουργεί στενές λωρίδες για καλλιέργεια.
▲==Ανθρώπινη δραστηριότητα==
▲[[Αρχείο:Dinaric Alps map sr.svg|μικρογραφία|Χάρτης των Δειναρικών Αλπεων]]
▲Ερείπια φρουρίων σημαδεύουν το ορεινό τοπίο, μαρτυρίες αιώνων πολέμων και του καταφύγιου που οι Δειναρικές Άλπεις είχαν παράσχει σε διάφορους στρατούς. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο παρείχαν καταφύγιο στους [[Ιλλυρία|Ιλλυριούς]], που αντιστέκονταν στη [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαϊκή]] κατάκτηση των Βαλκανίων, που άρχισε με την κατάκτηση των ανατολικών ακτών της Αδριατικής τον 3ο αιώνα π.Χ. Η Ρώμη κατέκτησε ολόκληρη την [[Ιλλυρία]] το 168 π.Χ., αλλά αυτά τα βουνά προστάτευαν τις δυνάμεις αντίστασης των Ιλλυριών για πολλά χρόνια μέχρι την πλήρη υποταγή της περιοχής το 14 μ.Χ. Πιο πρόσφατα η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] απέτυχε να υποτάξει πλήρως τις ορεινές περιοχές του [[Μαυροβούνιο|Μαυροβουνίου]]. Τον 20ο αιώνα, επίσης, τα βουνά παρείχαν ευνοϊκό έδαφος για [[Ανταρτοπόλεμος|νταρτοπόλεμο]], με τους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους να οργανώνουν ένα από τα πιο επιτυχημένα [[Συμμαχικές δυνάμεις (Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)|Συμμαχικά]] αντιστασιακά κινήματα του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]].
▲Η περιοχή παραμένει αραιοκατοικημένη και η δασοκομία και η εξόρυξη παραμένουν οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες στις Δειναρικές Άλπεις. Οι άνθρωποι των Δειναρικών Άλπεων έχουν καταγραφεί ως οι ψηλότεροι στον κόσμο, με μέσο ύψος 185,6 cm για τους άνδρες και 171,0 cm για τις γυναίκες. Οι άνθρωποι της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης έχουν τον υψηλότερο μέσο όρο σε επίπεδο χώρας, με μέσο όρο 183,9 cm για τους άνδρες και 172,72 cm για τις γυναίκες.
▲Οι μεγαλύτερες σήραγγες που διασχίζουν τις Δειναρικές Άλπεις βρίσκονται στην Κροατία και είναι οι : Μάλα Καπέλα (5.821 μ.), η μεγαλύτερη της Κροατίας, Σβέτι Ροκ (5.679 μ.) και Τούχομπιτς (2.143 μ.).
== Αναφορές ==
| |||