|
Κατά τον ιστορικό Στήβεν Ράνσιμαν, "''αν και η Υψηλή Πύλη δεν παρενέβη ποτέ στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινουπόλεως, οι επαρχιακοί διοικητές ήταν ελεύθεροι να είναι όσο ήθελαν πιεστικοί και πολλοί απ' αυτούς θεωρούσαν ότι η εκπαίδευση των μειονοτήτων ήταν εξαιρετικά ανεπιθύμητη''". Κατά τον ίδιο, και αν ακόμα η Εκκλησία εύρισκε χρήματα για τη λειτουργία σχολείων "''ήταν εξαιρετικά αμφίβολο αν οι τουρκικές αρχές στις επαρχίες θα επέτρεπαν να λειτουργήσουν ελληνικά σχολεία σε μεγάλη κλίμακα. Επίσημη απαγόρευση δεν υπήρξε ποτέ. Αλλά τα σχολικά κτίρια μπορούσαν να δημευθούν και οι μαθητές ως άτομα να υποβληθούν σε ταλαιπωρίες, έτσι ώστε στο τέλος να μην αξίζει τον κόπο να διατηρούνται τα σχολεία ανοιχτά''".<ref>Στήβεν Ράνσιμαν, "Η Μεγάλη Εκκλησία εν αιχμαλωσία", τ. Β', ελληνική έκδοση, Αθήνα 1979, σ. 412, 420. Αναφέρεται στο Αντ. Αναστασόπουλος, σ. 360.[http://www.antonisanastasopoulos.eu/Publications/Anastasopoulos2010Kastamoni.pdf]</ref>
Ο [[Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων]] το 1821 αναφέρει ότι η σχολήΣχολή της Σμύρνης (όπου ο ίδιος είχε διδάξει) εδιώκετο επειδή εκεί διδάσκονταν μαθηματικά και φιλοσοφία, τα οποία οι Τούρκοι θεωρούσαν πολεμική εκπαίδευση ("τακτική") και αθεΐα.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/6/b/1/metadata-39-0000231.tkl&do=83285.pdf&pageno=257&width=366&height=636&maxpage=321&lang=el Οικονόμος, Κωνσταντίνος (ο εξ Οικονόμων), Λόγοι εκκλησιαστικοί εκφωνηθέντες εν τη Γραικική Εκκλησία της Οδησσού κατά το αωκα'-αωκβ' έτος, Βερολίνο 1833, σελ. 252]</ref> Παρόμοιο περιστατικό αναφέρει και ο Βρετανός περιηγητής και ιερωμένος Charles Swan που περιηγήθηκε την Ελλάδα και τη Μικρά Ασία το 1825-26. Συγκεκριμένα, αναφέρει την απαγόρευση του μαθήματος των μαθηματικών στη Σχολή της Σμύρνης "σχεδόν 12 μήνες μετά την έναρξη της επανάστασης", επειδή η Οθωμανική κυβέρνηση τη θεώρησε ως είδος στρατιωτικής εκπαίδευσης των Ελλήνων.<ref>[https://archive.org/stream/journalofvoyageu01swan#page/240/mode/2up Charles Swan, Journal of a voyage up the Mediterranean, London, 1826, σελ. 240, 241]</ref> Η χρονολόγηση είναι πιθανώς λανθασμένη, αφού κατά τον Μ. Παρανίκα, οι γραπτές πηγές δεν αναφέρουν λειτουργία των σχολών της Σμύρνης από το 1821 έως το 1824. Λόγω των ταραχών και των διωγμών που συνέβησαν στη Σμύρνη μετά την έναρξη της Επανάστασης, και σύμφωνα με προφορικές παραδόσεις, η Ευαγγελική Σχολή χρησίμευσε ως καταφύγιο των χριστιανών.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/9/a/d/metadata-425-0000137.tkl&do=249303.pdf&pageno=56&width=386&height=624&maxpage=226&lang=el Παρανίκα Ματθ., Ιστορία της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης, Αθήναι, 1885, σελ. 45, 46]</ref>
==Η κατάσταση των σχολείων αμέσως μετά την Άλωση-μαρτυρίες==
|
