Μαρούσι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|Εικόνα=Maroussi-collage-d-2.jpg

|Λεζάντα εικόνας= ο [[Σταθμός Αμαρουσίου (Μετρό Αθήνας)|Σταθμός Μετρό του Αμαρουσίου]], η Θεά [[Άρτεμις|Αρτέμιδα]], αμαρύσια νεοκλασικά, Δημοτική Πινακοθήκη

|Χώρα=Ελλάδα

|Περιφερειακή ενότητα=[[Βόρειος τομέας Αθηνών|Βορείου Τομέα Αθηνών]]

|Δήμαρχος=[[Γιώργος Πατούλης]] (2014)

|Πληθυσμός=72.333|Απογραφή=2011

|Πυκνότητα=5.524

|ΜορφολογικάΧαρακτηριστικά=

 

== Ετυμολογία ==

Η αρχαιοτέρα ονομασία της περιοχής που συναντάται σε κείμενα του [[Πλούταρχος|Πλουτάρχου]] και λοιπών αρχαίων και νεοτέρων ιστορικών είναι "[[Άθμονον]]". Σε νεότερα κείμενα δε, εμφανίζεται και ως "Αθμόνη".<ref>"Οδηγός Αμαρουσίου: Οδοί-Πλατείαι-Συνοικισμοί-Αρχαί", Δήμος Αμαρουσίου 1928, σελ. 1.</ref>

 

== Ιστορική Εξέλιξη ==

{{Κύριο|Άθμονον}}

 

Η ιστορία του Αμαρουσίου χάνεται στους μύθους της [[αρχαία Ελλάδα|αρχαίας Ελλάδος]], όπου γίνονται πλείστες αναφορές στο αρχαίο Άθμονον, περιοχή που ταυτίζεται γεωγραφικά με τη σύγχρονη πόλη. Οι Αθμονείς είχαν οικοδομήσει ένα ιερό αφιερωμένο στην [[Αφροδίτη Ουρανία]], προστάτιδα του [[πλατωνικός έρωτας|πλατωνικού έρωτα]]. Το ιερό το είχε ιδρύσει ο [[Πορφυρίων]], αρχαίος μυθικός βασιλιάς των Αθηνών πολλές χιλιετίες προ Χριστού.<ref>Πλούταρχος-Αττικά</ref>

 

Οι κάτοικοί του μάλιστα είχαν ιδρύσει ιερό, μπροστά στο οποίο διοργάνωναν κάθε χρόνο τα "Αμαρύσια", περιφερειακούς Ολυμπιακούς Αγώνες προς τιμήν της Αμαρυσίας Αρτέμιδος, όπως αποκαλείτο. Κάθε χρόνο την άνοιξη συγκεντρώνονταν στην πεδιάδα των Αθμονέων αθλητές από ολόκληρη την Ελλάδα για να συναγωνιστούν, να χορέψουν, να διασκεδάσουν και να επιδοθούν σε αγώνες οινοποσίας. Κατά τη διάρκεια δε των αγώνων επιβραβεύονταν με χρυσά στεφάνια οι άρχοντες που είχαν εκτελέσει τα καθήκοντά τους επιτυχώς.

 

Γύρω στον [[6ος αιώνας π.Χ.|6ο αιώνα π.Χ.]] και μετά το θάνατο του τυράννου [[Πεισίστρατος|Πεισιστράτου]], ο μεγάλος νομοθέτης [[Κλεισθένης]] στην προσπάθειά του να εδραιώσει την ισηγορία και την ισονομία χώρισε την αττική γη στο άστυ, τη μεσόγαια και την παράλια χώρα. Κατάργησε τις φυλές και ίδρυσε δέκα τεχνητές, κατανέμοντας ισάριθμα τον πληθυσμό τους σε δήμους και από τις τρεις περιοχές. Κάθε δήμος έστελνε δε εκπροσώπους κάθε χρόνο στην αθηναϊκή βουλή. Το Άθμονον τοποθετείτο στη μεσόγαια χώρα και ανήκε στην [[Κεκροπίδα φυλή]] που τιμούσε με το όνομά της το βασιλιά Κέκροπα.<ref>[http://www.ilion.gr/docs/ILION.pdf Δήμος Ιλίου: Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη] "Ίλιον: Πορεία στους Αιώνες", Μαρίνος Διώτης, Σπύρος Γεωργόπουλος, 6η Έκδοση, Μάρτιος 2001, σελ. 51: Στο βιβλίο γίνεται αναφορά στον χάρτη του John Trail, όπου απεικονίζεται το Άθμονον στην περιοχή του Αμαρουσίου, ανάκτηση 8/9/2008</ref> Το [[358 π.Χ.]], πρώτος πρόεδρος της αθηναϊκής βουλής ήταν ο [[Χαρίνος]] ο Αθμονεύς, ο οποίος αγωνίστηκε να στρέψει τις ελληνικές πόλεις σε ομόνοια και τη συμμαχία με την Αθήνα.

 

Κατά την περίοδο της [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας]], η Αθήνα κατελήφθη από τους [[Ρωμαίοι|Ρωμαίους]] και το Άθμονο λεηλατήθηκε από τους κατακτητές. Έργα πνοής όμως πραγματοποίησε ο αυτοκράτορας [[Αδριανός]], ο οποίος κατασκεύασε το περίφημο υδραγωγείο, με αγωγούς που περνούσαν κάτω από το δήμο προς την Αθήνα. Μεγάλο και το ενδιαφέρον του [[Ηρώδης ο Αττικός|Ηρώδη του Αττικού]] που μετακίνησε το ιερό της Αρτέμιδος σε ύψωμα.

 

Στα [[Βυζαντινή αυτοκρατορία|βυζαντινά]] χρόνια το Άθμονο εξακολουθεί να κατοικείται, καθώς ανασκαφές ανέδειξαν νεκροταφείο στο Ναό του Αγίου Γεωργίου που έχει χαρακτηρισθεί "προέχον βυζαντινό μνημείο". Με την επικράτηση του [[χριστιανισμός|χριστιανισμού]] εγκαθίσταται πληθώρα ναών που αποτελούν σπάνια κειμήλια στην ευρύτερη περιοχή. Ορισμένα από αυτά είναι ο Ναός της Παναγιάς της Νερατζιώτισσας στα ερείπια του ιερού της Αρτέμιδος, του Αγίου Ιωάννου του Πέλικα, στη θέση του νέου ιερού, η Παναγιά η Μαρμαριώτισσα, οι Άγιοι Ασώματοι Ταξιάρχες και πολλοί άλλοι. Η πόλη είχε επικρατήσει να αποκαλείται Αμαρύσιον από την Αμαρυσία Αρτέμιδα.

 

Κατά την [[τουρκοκρατία]] εγκαταστάθηκε ο [[Τούρκος]] [[Μπέης]] [[Αλή Μπαμπάς]], ο οποίος κατέλαβε εκτάσεις της περιοχής και τις μεταβίβασε σε [[οθωμανός|Οθωμανούς]] ευγενείς, τους οποίους γοήτευσε ο εύφορος αυτός τόπος με το υγιές κλίμα και τα πλούσια νερά. Οι περισσότεροι Μαρουσιώτες εργάζονταν στα κτήματα των αρχόντων, ενώ πολλοί μετανάστευσαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδος, στην [[Κόρινθος|Κόρινθο]], το [[Άργος]], την [[Αρκαδία]], την [[Εύβοια]], τις [[Κυκλάδες]]. Στα [[απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη]] εξυμνούνται οι Μαρουσιώτες για το δυναμικό "παρόν" που έδωσαν για την απελευθέρωση της Αθήνας από τον τουρκικό ζυγό, αλλά και τον αγώνα τους για να διασωθεί η [[Ακρόπολη Αθηνών|Ακρόπολη]] από την πολιορκία του [[Κιουταχής|Κιουταχή]].<ref name=auto1 />

 

Μετά την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους και την ανάδειξη των Αθηνών σε νέα πρωτεύουσα, ιδρύθηκε για πρώτη φορά ο Δήμος Αμαρυσίων Αττικής με τους οικισμούς του Αμαρουσίου με 360 κατοίκους, το Χαλάνδρι με 127 κατοίκους, την Καλογρέζα με 8 κατοίκους, την Πεντέλη με 6 κατοίκους, το Γέρακα με 2 κατοίκους, τον Καρυτό με 21 κατοίκους, το Μπραχάμι με 7 κατοίκους και την Κηφισιά με 181 κατοίκους. Πρώτος δήμαρχος εκλέγεται ο Δημήτριος Μόσχας το [[1836]]. Η περιοχή μπορούσε πλέον να αναπτυχθεί ομαλά και οι κάτοικοι να διάγουν ένα φιλήσυχο και δημιουργικό βίο. Ανθοστόλιστες αυλές, πλούσιοι [[αμπελώνας|αμπελώνες]], [[ελαιώνας|ελαιώνες]] και όμορφες αρχοντικές κατοικίες συμπληρώνουν το παραδείσιο τοπίο του Αμαρουσίου. Οι κάτοικοι ασχολούνται με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες, ενώ σύντομα στην περιοχή εγκαθίστανται πολλοί αγγειοπλάστες από τη [[Σίφνος|Σίφνο]], που διδάσκουν την τέχνη τους στους ντόπιους και πωλούν κανάτια στην Αθήνα και τον [[Πειραιάς|Πειραιά]]. Εγκαθίστανται επίσης πολλοί [[Κάρπαθος|Καρπάθιοι]] που δουλεύουν κυρίως στα λατομεία μαρμάρου (νταμάρια) της Πεντέλης. Το [[1860]] ανεγείρεται το πρώτο δημοτικό σχολείο του Αμαρουσίου, καθώς και [[παρθεναγωγείο]] για τα κορίτσια. Το [[1874]] ανεγείρεται και ο μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος το Δεκαπενταύγουστο προσελκύει χιλιάδες προσκυνητών από ολόκληρη την Ελλάδα. Το [[1885]] καταφθάνει στην περιοχή το περιβόητο "[[Θηρίο]]", ατμοκίνητο τρένο που ξεκινούσε από τον Πειραιά, περνούσε από την Αθήνα και διερχόταν από το Μαρούσι προς το [[άλσος της Κηφισιάς]].

 

Η πόλη ζωντάνευε από τους Αθηναίους που έρχονταν εύκολα πλέον στην περιοχή για εκδρομή και παραθερισμό, παρότι δεν διέθεταν δική τους [[άμαξα]]. Το [[1896]] το Αμαρούσιο, αν και χωριό, θεωρείτο εκπαιδευτικό κέντρο της βόρειας Αττικής, αφού στο δημοτικό σχολείο και το [[σχολαρχείο]] του φοιτούσαν και παιδιά από την Κηφισιά, το [[Χαλάνδρι]], το [[Νέο Ηράκλειο|Ηράκλειο]], το [[Καπανδρίτι]], τον [[Ωρωπός|Ωρωπό]] και το [[Αχαρνές Αττικής|Μενίδι]]. Στην περιοχή κατέφθαναν και όσοι έπασχαν εκείνη την εποχή από [[φυματίωση]] για το υγιεινό του κλίμα. Εκείνη τη χρόνια διοργανώθηκαν και οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, με τον [[Σπύρος Λούης|Σπύρο Λούη]] να έρχεται πρώτος στη [[μαραθώνιος|μαραθώνιο διαδρομή]]. Η νίκη του δημοφιλούς κανατά ανέδειξε το Μαρούσι σε σημαντική έδρα του ελληνικού αθλητισμού, ενώ άμεσα λειτουργεί γυμναστικός σύλλογος και γυμναστήριο που αναδεικνύουν πολλούς αθλητές με πρωτιές σε πανελλήνιους και [[βαλκάνια|βαλκανικούς]] αγώνες.<ref>"Αμαρούσιον-Το αρχαίον Άθμονον", Ανδρέας Ζαγκλής, Μαρούσι 1976</ref>

Στις αρχές του [[20ός αιώνας|20-ού αιώνα]], μετά από πολλές διοικητικές εναλλαγές, το Αμαρούσιο αποσπάται οριστικά από το [[Δήμος Αθηναίων|Δήμο Αθηναίων]] το [[1925]] και γίνεται ανεξάρτητη κοινότητα με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Γαρδέλη. Άμεσα ανεγείρεται το Γυμνάσιο του Αμαρουσίου, το μοναδικό στην περιφέρεια των βορείων προαστίων των Αθηνών. Αναδεικνύεται πλέον σε μια προσφιλή περιοχή και ο πληθυσμός αυξάνεται μέχρι το [[1943]] που αγγίζει τους 10.000 κατοίκους και προάγεται σε δήμο. Το [[1950]] αποσπάται η γειτονική έκταση της [[Μαγκουφάνα]]ς και ιδρύεται η κοινότητα της [[Πεύκη]]ς. Ο σταθμός του ηλεκτρικού έγινε το [[1957]] υπέργειος (τύπου γέφυρας) προκειμένου να διατηρηθεί ανενόχλητη η κυκλοφορία στο ιστορικό κέντρο, ανεπηρέαστη από την διάβαση των τρένων. Η μεγάλη υπέργεια γέφυρα που κατασκευάστηκε, διατηρείται ίδια μέχρι σήμερα, με κάποιες διακοσμητικές προσθήκες το [[2004]].

 

Το [[1961]] αποσπάται ο συνοικισμός των [[Μελίσσια Αττικής|Μελισσίων]], που από παραθεριστικό και ιαματικό κέντρο μετατρέπεται σε τόπο κατοικίας. Στα προσεχή χρόνια ο πληθυσμός του Αμαρουσίου παρουσιάζει έκρηξη και ο μικρός δήμος μετατρέπεται σε σημαντικό μητροπολιτικό των βορείων προαστίων. Χιλιάδες επιχειρήσεις, ελληνικές και πολυεθνικές, μεταφέρουν την έδρα τους, καθιστώντας το σύγχρονο Μαρούσι σε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά κέντρα της χώρας. Στην ιστορική έδρα των φιλάθλων Αθμονέων, όπου χιλιάδες χρόνια πριν συναγωνίζονταν μπροστά στο Ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος κατασκευάζεται το [[ΟΑΚΑ|Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο των Αθηνών]] και εγκαινιάζεται το [[1982]]. Το αποκορύφωμα της αίγλης έρχεται το [[2004]], όταν διοργανώνονται οι [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004|Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004]].

 

 

Παρακάτω απεικονίζεται η πληθυσμιακή εξέλιξη του Αμαρουσίου τις τελευταίες δεκαετίες σύμφωνα με τις απογραφές της [[Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος|Στατιστικής Υπηρεσίας]]:

 

== Συγκοινωνιακή Σύνδεση & Προσβασιμότητα ==

Η πόλη του Αμαρουσίου παλαιότερα ήταν προσβάσιμη αποκλειστικά από το μονοπάτι που συνέδεε την Αθήνα με το Μαραθώνα, την Οδό Μαραθώνος όπως αποκαλείτο, δρόμο που διέσχιζαν αρχικά άμαξες. Όταν άρχισαν να κατοικούνται οι συνοικισμοί του Αμαρουσίου και της Κηφισιάς, χαράχθηκε επί της οδού αυτής η Οδός Αθηνών-Κηφισίας. Σήμερα, η Λεωφόρος Κηφισίας αποτελεί κομβικό αυτοκινητόδρομο ταχείας προσπέλασης που εξυπηρετεί με το μεγαλύτερο φόρτο το συγκρότημα Β των Αθηνών, διχοτομώντας το Μαρούσι κάθετα στα δύο. Την Κηφισίας τέμνει οριζοντίως ο διερχόμενος αυτοκινητόδρομος της [[Αττική Οδός|Αττικής Οδού]] στον [[Παράδεισος Αμαρουσίου|Παράδεισο]], διχοτομώντας την πόλη στα τέσσερα. Λοιποί αυτοκινητόδρομοι που συνδέουν το Μαρούσι με τους γειτονικούς δήμους είναι η Λεωφόρος Πεντέλης-Δημοκρατίας προς τα Μελίσσια στα ανατολικά, η Λεωφόρος Αγίου Κωνσταντίνου προς Πεύκη και Νέο Ηράκλειο στα δυτικά και η Λεωφόρος Χαλανδρίου-Αμαρουσίου στα νότια προς το Χαλάνδρι.

 

Η είσοδος στο κέντρο της πόλης είναι εφικτή μέσω της οδού Βασιλίσσης Σοφίας που διέρχεται έμπροσθεν του δημαρχειακού μεγάρου, ενώ η Οδός Περικλέους οδηγεί στη Λεωφόρο Ειρήνης προς το κέντρο της Πεύκης και τη Λυκόβρυση. Η ιστορική Οδός Νερατζιωτίσσης συνδέει την ιστορική έδρα του αρχαίου Αθμόνου στη Νερατζιώτισσα με το σύγχρονο κέντρο της πόλης προς βορρά, εφαπτόμενη του σιδηροδρομικού συρμού.

 

Για περισσότερο από ένα αιώνα το Μαρούσι εξυπηρετείται μέσω της [[Γραμμή Ηλεκτρικού (Μετρό Αθήνας)|Γραμμής 1]] του Μετρό στο [[Σταθμός Μαρούσι (Μετρό Αθήνας)|Σταθμό ''Μαρούσι'']] του ΗΣΑΠ, που αρχικά λειτουργούσε ως ατμοκίνητος στη διαδρομή Πειραιάς-Αθήνα-Κηφισιά. Το 1982 εγκαινιάζεται ο [[Σταθμός Ειρήνη (Μετρό Αθήνας)|Σταθμός ''Ειρήνη'']], ο οποίος ανακαινίστηκε το 2004 και βρίσκεται μπροστά από τις αθλητικές και εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις της πόλης νοτιοδυτικά του κέντρου. Το 2004 ανοίγει νοτιότερα και ο [[Σταθμός Νερατζιώτισσα|Σταθμός ''Νερατζιώτισσα'']], παράλληλα με την ανακαίνιση των υπολοίπων σταθμών. Επιπλέον, εγκαινιάστηκε ο [[Σταθμός Κηφισίας (Προαστιακός Αθήνας)|Σταθμός Λεωφόρου Κηφισίας]] του Προαστιακού, στο 'δαχτυλίδι' όπου η Αττική Οδός τέμνει τη διερχόμενη [[Λεωφόρος Κηφισίας|Λεωφόρο Κηφισίας]], στο ύψος του Παραδείσου Αμαρουσίου.

 

 

== Χωροθέτηση ζωνών ==

Ο δήμος χωρίζεται σε τέσσερα τεταρτημόρια από τη λεωφόρο Κηφισίας, που ουσιαστικά εξυπηρετεί όλο το ευρύτερο συγκρότημα και την [[Αττική Οδός|Αττική Οδό]], που αποτελεί πέρασμα από την [[Ανατολική Αττική]]. Το κέντρο του δήμου βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά, όπου διαθέτει [[Σταθμός Αμαρουσίου (Μετρό Αθήνας)|σταθμό]] ο [[Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών - Πειραιώς|Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος]]. Επιπλέον ο ηλεκτρικός σταματάει και σε άλλους δύο σταθμούς, την [[Σταθμός Ειρήνης (Μετρό Αθήνας)|Ειρήνη]] και τη [[Σιδηροδρομικός Σταθμός Νερατζιώτισσας|Νερατζιώτισσα]], όπου γίνεται ανταπόκριση με την ομώνυμη στάση του [[Προαστιακός Αθήνας|προαστικού]]. Ορισμένες ζώνες έχουν οικιστικό χαρακτήρα, κάποιες άλλες εμπορικό (όπως στις εγκαταστάσεις του εμπορικού κέντρου Mall). Υπάρχουν ζώνες με γραφεία και επιχειρήσεις (Σωρός), παλαιά μαρμαράδικα καθώς και πολλές εκτός σχεδίου ζώνες. Στις προνομιούχες συνοικίες συγκαταλέγονται η [[Αγία Φιλοθέη]] και το [[Πολύδροσο Χαλανδρίου-Αμαρουσίου|Πολύδροσο]] που θυμίζουν εικόνες από [[Βριλήσσια]] και [[Χαλάνδρι|Άνω Χαλάνδρι]], τα [[Ανάβρυτα]] και [[Νέα Λέσβος]] που θυμίζουν τα ορεινά [[Μελίσσια Αττικής|Μελίσσια]], καθώς και οι καλαίσθητες γειτονιές στα σύνορα με την [[Πεύκη]]. Στις περισσότερες από αυτές τις ζώνες και στο κέντρο, οι αντικειμενικές αξίες το 2006 προσεγγιζουν τα ''1.900'' ευρώ/τ.μ. δόμησης και οι εμπορικές γύρω στα ''2.300''.

 

Ο δήμος βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο των κρατικών επιχορηγήσεων κι ιδιαίτερα μετά το [[2004]]. Είναι από τους πρώτους που εξυπηρετήθηκαν από τη διέλευση του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου, κάτι που έδωσε ώθηση στην τοπική ανάπτυξη της περιοχής και κατέστησε το δήμο πόλο έλξης για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου. Ήταν παράλληλα η αιτία να χάσει γρήγορα τον παραθεριστικό του χαρακτήρα, και να δημιουργηθούν πολλά κυκλοφοριακά προβλήματα στην συνέχεια. Έχει πολυάριθμα σημεία εστίασης και δραστήρια νυχτερινή ζωή. Τα πιο γνωστά είναι η εκτεταμένη πλατεία Ηλεκτρικού σταθμού που μονοπωλεί την ψυχαγωγία σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές του κέντρου, το εμπορικό κέντρο Mall στη Νεραντζιώτισσα, ο [[Παράδεισος Αμαρουσίου]] με το Kosmopolis. Το Village Center και η ευρύτερη περιοχή του ήταν για πολλά χρόνια ένα από τα δημοφιλέστερα κέντρα ψυχαγωγίας σε ολόκληρη την Αθήνα, αλλά από το 2006 βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση προφανώς λόγω Mall. Το Village Center, γι' αυτό προφανώς το λόγο, πρόσφατα έκλεισε και τώρα το κτήριο πρόκειται να στεγάσει γραφεία.

 

Στο Μαρούσι λειτουργούν μεγάλα νοσοκομεία (Υγεία, Μητέρα, Ιατρικό Κέντρο), καθώς και εταιρίες τηλεφωνίας και το μεγαλύτερο μέρος τεχνικών εταιριών, λόγοι που το καθιστούν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα εργασίας στο λεκανοπέδιο της [[Αττική]]ς. Το [[2007]] εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και το [[Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (Ελλάδα)|Υπουργείο Παιδείας]].

 

 

 

 

Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το [[Πρόγραμμα Καλλικράτης]] το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 5.1.Β αυτού.

 

 

Από το Μαρούσι κατάγονται οι παρακάτω διακεκριμένοι, επίτιμοι ή ευρέως γνωστοί, μεταξύ άλλων, δημότες:

 

*[[Αιμιλία Τσουλφά]] [[15 Μαΐου 1973]]: [[Μετάλλια στον αθλητισμό|Χρυσό Μετάλλιο]] στους [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004|Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004]].

 

 

 

 

 

{{Commonscat|Maroussi}}

 

{{Γεωγραφική θέση