Οία Θήρας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{coord|36|27|46|N|25|22|30|E|type:city(pop)_scalecity_scale:773180_region:GR|display=title}}

[[Αρχείο:Thira (Santorini) - Ia-01.jpg|thumbμικρογραφία|300px|rightδεξιά|Η Οία]]

Η '''Οία''' είναι παραδοσιακός οικισμός της [[Σαντορίνη|Σαντορίνης]]ς και αποτελεί έδρα της [[Κοινότητα Οίας|κοινότητας Οίας]], όπως αυτή διαμορφώθηκε με το [[Σχέδιο Καποδίστριας]]. Ονομάζεται και ''Απάνω Μεριά'' ή ''Ανωμεριά'' και οι κάτοικοι ''Απανωμερίτες''. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού, σε απόσταση 11 χιλιομέτρων βορειοδυτικά από τα [[Φηρά Θήρας|Φηρά]] και σε υψόμετρο περίπου 121 μέτρων. Με βάση την [[Ελληνική απογραφή 2001|απογραφή του 2001]], ο οικισμός έχει 763 κατοίκους.

[[File:Thira and Oia.png|thumbμικρογραφία|leftαριστερά|180px|<div style='text-align: center;'>

Παραδοσιακά αποτελούσε τόπο καραβοκύρηδων: χαρακτηριστικό είναι ότι το 1890, όταν ο συνολικός πληθυσμός του νησιού ήταν λιγότερος από 2.500 κάτοικοι, στην Οία υπήρχε ένα μικρό ναυπηγείο και 130 πλοία που ανήκαν στους κατοίκους της.<ref name=Apostolaki /> Σε αυτόν ακριβώς τον ντόπιο στόλο εμπορικού ναυτικού βασίστηκε η οικονομική άνθιση της Οίας στα τέλη του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου, καθώς παράλληλα αυξανόταν το διαμετακομιστικό εμπόριο της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά μεταξύ [[Ρωσία]]ς και [[Αλεξάνδρεια]]ς.<ref name=Apostolaki /> Ωστόσο, η κυριαρχία των [[ατμόπλοιο|ατμόπλοιων]] επί των [[ιστιοφόρο|ιστιοφόρων]] και η ταυτόχρονη συγκέντρωση του ναυπηγικού κεφαλαίου στον [[Πειραιάς|Πειραιά]], αποτέλεσε την απαρχή της σταδιακής πτώσης και ερήμωσης του νησιού.<ref name=Apostolaki />

[[Αρχείο:Oia.jpg|thumbμικρογραφία|600px|rightδεξιά|Άποψη του οικισμού της Οίας]]

Το κλίμα του νησιού, το σεισμογενές περιβάλλον, τα διαθέσιμα υλικά και η τοπογραφία αποτέλεσαν βασικές σχεδιαστικές παραμέτρους του οικισμού. Λόγω της ιδιομορφίας του ηφαιστειακού εδάφους της Σαντορίνης, της ευκολίας εκσκαφής της θηραϊκής γης στις πλαγιές της [[καλδέρα]]ς και στους χείμαρρους, αλλά και της προστασίας του χωριού από τους δυνατούς ανέμους, οι ντόπιοι κάτοικοι της Οίας κατασκεύαζαν υπόσκαφες κατοικίες. Η βασική κατασκευαστική δυσκολία, ακόμα και σήμερα, βρίσκεται στη μεταφορά δομικών υλικών στα βραχώδη σημεία. Ο κυρίαρχος σχεδιαστικός κανόνας ήταν η οικονομία από κάθε άποψη. Έτσι, η ξεχωριστή εργονομική κλίμακα του οικισμού και των κατοικιών ειδικότερα είναι παρόμοια με αυτήν των πλοίων: χαμηλές πόρτες, στενά και απότομα σκαλιά, μικροσκοπικοί εσωτερικοί κι εξωτερικοί χώροι.<ref name=Theodoraki>Θεοδωράκη-Πάτση, Τζούλια (χωρίς χρονολογία). Ο Υβριδισμός στη Σαντορίνη. Ανακτήθηκε 27/05/2012: http://users.ntua.gr/kamy/ivridismos.pdf</ref> Ο σεισμός που έγινε το 1956 πραγματοποίησε εκτεταμένες καταστροφές στα γραμμικά υπόσκαφα κτίσματα κατά μήκος της [[καλδέρα]]ς όπου το έδαφος γενικά είναι πιο ασταθές<ref name=Theodoraki /> και τμήματα του οικισμού γκρεμίστηκαν προς την θάλασσα της [[καλδέρα]]ς. Μεγαλοπρεπείς ναοί, όπως του '''Αγίου Γεωργίου''' και της '''Παναγιάς της Πλατσανής''' καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα χωριά εγκαταλείφθηκαν αλλά αναδομήθηκαν σταδιακά για τουριστική χρήση.<ref name=Theodoraki />

Στην Οία ξεχωρίζουν δύο ειδών παραδοσιακές κατοικίες: οι ''υπόσκαφες'' και τα ''καπετανόσπιτα''.

Λόγω της ιδιομορφίας του εδάφους και της στενότητας του χώρου, ο κοινόχρηστος και ο ιδιωτικός χώρος μια οικίας σε ορισμένες περιπτώσεις ταυτίζονται.<ref name=Bozineki /> Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι η οριζόντια ιδιοκτησία, έτσι ώστε η αυλή της μιας κατοικίας αποτελεί δωμάτιο μιας άλλης, ή κάτω από έναν ελεύθερο/κοινόχρηστο χώρο υπάρχει υπόσκαφη κατοικία.<ref name=Bozineki /> Έτσι, η όψη της κατοικίας προβάλλει 1-2 μέτρα από το έδαφος σε ορθογώνια μορφή έτσι ώστε να γίνεται η προβολή της αυλής της υπερκείμενης κατοικίας.<ref name=Theodoraki />

[[Αρχείο:Cliff-home-Oia-Santorini-Greece.jpg|thumbμικρογραφία|300px|rightδεξιά|Εξωτερική όψη υπόσκαφης κατοικίας]]

Ένα τυπικό υπόσκαφο σπίτι έχει στενό μέτωπο και μεγάλο βάθος.<ref name=Bozineki /> Ο εξωτερικός τοίχος έχει 2 παράθυρα εκατέρωθεν της πόρτας και ένα παράθυρο-φεγγίτη πάνω από την πόρτα.<ref name=Bozineki /> Τα ανοίγματα αυτά είναι οι μοναδικές είσοδοι φυσικού φωτός και φρέσκου, καθαρού αέρα σε αυτούς τους βαθείς χώρους.<ref name=Theodoraki /> Στο μπροστινό μέρος του σπιτιού βρίσκεται η σάλα, πίσω η κρεβατοκάμαρα, ενώ η κουζίνα είναι μια μικρή και χαμηλή γωνιά συνήθως χτιστή με θόλο που επικοινωνεί με τη σάλα.<ref name=Bozineki /> Η τουαλέτα είναι ανεξάρτητη στην αυλή.<ref name=Bozineki /> Ένας διαχωριστικός τοίχος με τομές που μιμούνται τις τομές του εξωτερικού τοίχου χωρίζει τη σάλα από την κρεβατοκάμαρα, έτσι ώστε η κρεβατοκάμαρα να φωτίζεται και να αερίζεται διαμέσου της σάλας.<ref name=Bozineki />

3.,,,,, Απόσπασμα από Θεοδωράκη-Πάτση Τζούλια, Το αποτύπωμα της νοηματικής εξέλιξης του τόπου, Αθήνα, 2008