Κριτική στον Χριστιανισμό: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΕρΚιλλ (συζήτηση | συνεισφορές)
ξεκάθαρη πρωτότυπη έρευνα, μέχρι και στο αγγλικό λήμμα το πήρανε χαμπάρι
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017
Γραμμή 1:
Η '''κριτική στον Χριστιανισμό''' ξεκινάει από την εποχή της εμφάνισης του ως θρησκεία στηνστη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκή Aυτοκρατορία]]. ΔιάφοροιΟι κριτικοί έχουν σχολιάσει το δόγμα, τις διδαχές και τις πράξεις των Χριστιανών. Η θετική κριτική βασίζεται κυρίως στο γεγονός ότι ο Χριστιανισμός είναι η βάση του σύγχρονου κοσμικού πολιτισμού.<ref>[https://books.google.gr/books?id=y2C5S-QZOsUC&pg=PA19&lpg=PA19&dq=christianic+basis+of+modern+western+culture&source=bl&ots=-GoomiJ2tg&sig=PITmpoeBuBDU72ci9Wrhr9KvR7E&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwjl4sfVo5HaAhUJD5oKHe7-CaEQ6AEIWTAG#v=onepage&q=christianic%20basis%20of%20modern%20western%20culture&f=false Willis B. Glover, "Biblical Origins of Modern Secular Culture" Mercer University Press, 1984, σ. 19]</ref> Σύμφωνα με τον Peter Harrison, ο Χριστιανισμός έπαιξε έναν σημαντικό θετικό ρόλο στην ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης στη Δύση.<ref>[http://www.abc.net.au/religion/articles/2012/05/08/3498202.htm Peter Harrison, "Christianity and the rise of western science", ABC, Religion and Ethics, 8 May 2012]</ref> Η αρνητική κριτική αντίθετα βασίζεται συνήθως στις κατηγορίες σύμφωνα με τις οποίες ο Χριστιανισμός προωθεί την βία, την δεισιδαιμονία, την [[διαφθορά]] και τον [[Φανατισμός|φανατισμό]].
 
Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, ο Νεοπλατωνικός φιλόσοφος [[Πορφύριος]] αναδείχτηκε ως ο κύριος κριτικός, με το βιβλίο «Κατά Χριστιανών» στο οποίο ισχυριζόταν πως ο Χριστιανισμός βασιζόταν πάνω σε ψεύτικες προφητείες που δεν είχαν ακόμη πραγματοποιηθεί. Μετά την υιοθέτηση του Χριστιανισμού από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι φωνές εναντίον του Χριστιανισμού καταπιέστηκαν και εξαφανίστηκαν από κυβερνητικές και εκκλησιαστικές αρχές.{{sfn|Martin|1993|p=3-4}} Μια χιλιετία αργότερα, η [[Προτεσταντική Μεταρρύθμιση|προτεσταντική μεταρρύθμιση]] οδήγησε σε ένα θεμελιώδη διχασμό τη χριστιανοσύνη και οι κριτικές φωνές εναντίον του χριστιανισμού ξανάρχισαν. Με την επιστημονική Επανάσταση και τον [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμό]], ο Χριστιανισμός βίωσε επιπλέον επιθέσεις από τους [[Βολταίρος|Βολταίρο]], [[Ντέιβιντ Χιουμ]], [[Τόμας Πέιν]] και τον [[βαρόνος του Χόλμπαχ|βαρόνο του Χόλμπαχ]].{{sfn|Martin|1993|p=4}} Τα κεντρικά ζητήματα σε αυτές τις κριτικές ήταν η ιστορική ακρίβεια της Βίβλου και η διαφθορά των Χριστιανικών αρχών.{{sfn|Martin|1993|p=42}}Άλλοι φιλόσοφοι, όπως ο [[Ιμμάνουελ Καντ|Iμμανουέλ Καντ]], ξεκίνησαν τις πρώτες συστηματικές επιθέσεις κατά της Χριστιανικής Θεολογίας, προσπαθώντας να ανατρέψουν τα επιχειρήματα υπέρ του Θεϊσμού.<ref>Kant, Immanuel. ''Critique of Pure Reason'', pp. 553–69</ref> Τους σύγχρονους καιρούς ο χριστιανισμός έχει δεχτεί κριτική από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών κινημάτων και ιδεολογιών. Με τη [[Γαλλική Επανάσταση]], εμφανίστηκε ένας αριθμός πολιτικών και φιλοσόφων που κριτίκαραν τα παραδοσιακά χριστιανικά δόγματα.<ref>Robert R. Palmer and Joel Colton, ''A History of the Modern World'' (New York: McGraw Hill, 1995), pp. 388–92.</ref> Μετά τη γαλλική Επανάσταση, [[Φιλελευθερισμός|φιλελεύθεροι]] και [[κομμουνιστές]] φιλόσοφοι, όπως ο [[Τζον Στιούαρτ Μιλ|Τζον Στιουάρτ Μιλ]] και ο [[Καρλ Μαρξ]], κριτίκαραν το Χριστιανικό δόγμα ότι ήταν αντιδημοκρατικό. Ο [[Φρίντριχ Νίτσε|Φρειδερίκος Νίτσε]] υποστήριξε πως το Χριστιανικό δόγμα προωθεί μια νοοτροπία σκλάβου η οποία καταπιέζει τις επιθυμίες που εμπεριέχονται στην ανθρώπινη θέληση. <ref>Robert R. Palmer and Joel Colton, ''A History of the Modern World'' (New York: McGraw Hill, 1995), p.630.</ref> Η [[Ρωσική Επανάσταση|ρώσικη Επανάσταση]], η [[κινέζικη επανάσταση]] και άλλα σύγχρονα επαναστατικά κινήματα κριτίκαραν με την σειρά τους τις Χριστιανικές ιδέες.
Γραμμή 32:
 
Από την άλλη, ο [[Μπλεζ Πασκάλ]], πίστευε πως οι προφητείες ήταν η ισχυρότερη απόδειξη πως ο Ιησούς ήταν ο Μεσσίας.<ref>{{Cite book|title=Pensees|first=Blaise|last=Pascal|authorlink=|isbn=|date=1958|others=Translator W. F. Trotter|location=|page=chapter x, xii, xiii|url=http://www.ccel.org/ccel/pascal/pensees.html|id=|doi=|nopp=true}}</ref> Ο Απολογιτής Τζοζ ΜακΝταγουελ (Josh McDowell) εξηγεί πως οι προφητείες που εκπλήρωσε ο Ιησούς αφορούν την καταγωγή του, τον τόπο γέννησης του, την παρθενογένεση, τα θαύματα, τον τρόπο θανάτου και την ανάσταση του. Ισχυρίζεται πως ακόμα και η χρονική στιγμή εμφάνισης του Μεσσία είχε προφητευθεί.<ref>{{Cite book|title=The New Evidence that Demands a Verdict|first=Josh|last=McDowell|authorlink=Josh McDowell|publisher=Thomas Nelson|isbn=9781850785521|year=1999|chapter=chapter 8|location=|url=https://books.google.com/books/about/The_New_Evidence_that_Demands_a_Verdict.html?id=65qYPwAACAAJ}}</ref>
 
=== Μετάφραση της λέξης <span style="font-size:140%">'''''הָעַלְמָה'''''</span> ως "παρθένος" ===
Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο 1:22 -23 γράφει: «Και όλον αυτό το θαυμαστόν και μοναδικόν γεγονός έγινε, δια να πραγματοποιηθή και επαληθεύση αυτό, που είχε λεχθή από τον Κυριον δια του προφήτου Ησαΐου·  “Ιδού η αγνή και άμωμος παρθένος θα συλλάβη και θα γεννήση υιόν, χωρίς να γνωρίση άνδρα, και θα ονομάσουν αυτόν Εμμανουήλ, όνομα που σημαίνει· Ο Θεός είναι μαζί μας"<ref group="Σημ">Ματθ. 1,22 Τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος·
 
Ματθ. 1,23  Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός.</ref> Από τις αρχές του 2ου αιώνα μΧ,οι Εβραίοι κριτικοί της Βίβλου έχουν υποστηρίξει οτι οι Χριστιανοί μεταφράζουν λάθος την λέξη ("עלמה") στο Ισαϊα 7:14 .<ref>[http://www.piney.com/FathJustinDiaTrypho.html Dialogue of Trypho] Dialogue of [[Justin Martyr]], with Trypho, a Jew, LXIII</ref> Σύμφωνα με τους Εβραίους μεταφραστές, το κείμενο γράφει "Δείτε, η νεαρή γυναίκα είναι με παιδί και θα φέρει ένα γιο και θα τον ονομάσει Εμμανουήλ": "Behold, the ''young woman'' is with child and will bear a son and ''she'' will call his name Immanuel." Επιπλέον, ισχυρίζονται ότι οι Χριστιανοί δεν κατανοούν το συγκείμενο<ref name="jfj">{{Cite web|url=http://jewsforjudaism.org/wp-content/uploads/2007/06/handbook_english.1.pdf|title=English Handbook Page 34 999KB|format=PDF}}</ref>
 
To ελληνικό κείμενο χρησιμοποιεί τη λέξη «παρθένος»
: «ιδού η ''παρθένος'' εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και ''καλέσουσιν'' το όνομα αυτού Εμμανουήλ ο έστιν μεθερμηνευόμενος μεθ' ημών ο Θεός»<ref>{{cite web|url=http://studybible.info/compare/Matthew%201:23|title=Matthew 1:23 Behold, the virgin has one in the womb, and she shall birth a son, and they shall call his name Emmanuel; which is being translated, God with us.|publisher=}}</ref>
Στο εβραϊκό κείμενο, χρησιμοποιείται η λέξη <span style="font-size:140%">'''הָעַלְמָה'''</span> η οποία μεταφράζεται σε Νεαρή Γυναίκα.<ref>{{cite web|url=http://studybible.info/IHOT/Isaiah%207:14|title=Isaiah 7:14 לכן Therefore יתן shall give אדני the Lord הוא himself לכם אות you a sign; הנה Behold, העלמה a virgin הרה וילדת and bear בן a son, וקראת and shall call שׁמו his name עמנו אל׃ Immanuel.|publisher=}}</ref>
: <span style="font-size:140%">יד לָכֵן יִתֵּן אֲדֹנָי הוּא, לָכֶם--אוֹת: הִנֵּה '''הָעַלְמָה''', הָרָה וְיֹלֶדֶת בֵּן, וְקָרָאת שְׁמוֹ, עִמָּנוּ אֵל. 14</span>
Η μεράφραση της Βίβλου στα Ελληνικά τον πρώτο αιώνα, χρησιμοποιεί τη λέξη «παρθένος» παρά τη συνηθισμένη νεανίς που σημαίνει νεαρή γυναίκα. Η επιλογή της λέξης παρθένος, σύμφωνα με πολλούς, είναι ανακριβής.<ref>[http://www.foreignword.com/Tools/dictsrch_aff.asp?menu=N&query=parthenos&src=CQ&go=Translate&trg=BP The NAS New Testament Greek Lexicon]</ref><ref name="ODCC">Oxford Dictionary of the Christian Church (Oxford University Press 2005 {{ISBN|978-0-19-280290-3}}), article ''Virgin Birth of Christ''</ref> Μελετητές της Βίβλοι διαφωνούν ακόμη για την ακριβή μετάφραση της συγκεκριμένης λέξης, επειδή δεν υπάρχει εβραϊκή λέξη που να ταυτίζεται με την έννοια της Παρθενίας.<ref>{{cite web|url=http://members.bib-arch.org/publication.asp?PubID=BSBA&Volume=3&Issue=2&ArticleID=4|title=Does the Gospel of Matthew Proclaim Mary's Virginity?|date=2 February 2010|publisher=}}</ref> Σύμφωνα πάντως με τον Μαρτίνο Λούθηρο, η συζήτηση είναι χωρίς νόημα.<ref>Martin Luther, "That Jesus Christ Was Born a Jew," in Luther's Works, vol. 45: The Christian in Society II, ed. H. T. Lehmann (Philadelphia: Muhlenberg Press, 1962).</ref>
 
Σύμφωνα με τη [[Φραντζέσκα Σταυρακοπούλου]] οι εκδόσεις των κειμένων της Παλαιάς Διαθήκης ήταν συνήθως μεταφρασμένες στα Ελληνικά εκείνη την εποχή. Αρκετοί διάβαζαν ελληνικά κείμενα για να ανιχνεύσουν τις προφητείες αρχαιότερων συγγραφέων. Και έτσι οι οπαδοί του Ιησού, ψάχνανε σημάδια στην Παλαιά Διαθήκη που να επιβεβαίωναν τη θεϊκή καταγωγή του Ιησού. Έτσι βρήκαν την ελληνική λέξη «παρθένος» για την μητέρα του, και από εκεί πέρασε στην Καινή Διαθήκη. Ωστόσο το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο αναφέρεται η λέξη «הָעַלְמָה'» (almah) που σημαίνει ''νεαρή γυναίκα'' <ref>{{cite interview |last= Stavrakopoulou|first= Francesca|subject-link= |interviewer= Nicky Campbell|title= Hebrew expert: "Virgin birth a mistranslation"|url= http://www.bbc.co.uk/programmes/p012w5fr|publisher= BBC|location= |date= |work= |access-date=20/3/2018}}</ref>
 
== Κριτική του Χριστιανισμού για τον ιστορικό του ρόλο ==
Γραμμή 212 ⟶ 225 :
 
Μερικοί έχουν επιχειρηματολογήσει πως ο Χριστιανισμός χάνει έδαφος από την ανικανότητα των Χριστιανών να συμφωνήσουν σε θέματα πίστης και διοίκησης της Εκκλησίας. Ο [[Άρθουρ Σοπενχάουερ]] σαρκαστικά δήλωσε: «''Στο εκκλησίασμα της Νότιας Γερμανίας, η αλήθεια του καθολικού δόγματος είμαι εμφανής. Στην Βόρια Γερμανία, του προτεσταντικού. Εαν τότε, αυτές οι πεποιθήσις βασίζονται σε λογική, ο λόγος πρέπει να είναι κλιματικός και όπως τα φυτά, μόνο μερικά εδώ, μερικά άλλα εκεί.''»<ref name="multiple29">{{Cite book| last=Schopenhauer | first=Arthur | authorlink=Schopenhauer | title=The Essays of Arthur Schopenhauer |author2=trans. T. Bailey Saunders | chapterurl=http://www.gutenberg.org/files/10833/10833-h/10833-h.htm#RULE4_2 | chapter=Religion: A Dialogue}}</ref>
 
===Χριστιανικό σύμπλεγμα δίωξης===
To '''Χριστιανικό σύμπλεγμα δίωξης''' είναι η ιδέα σύμφωνα με την οποία οι χριστιανικές αξίες είναι στο στόχαστρο της κυβέρνησης και άλλων κοινωνικών ομάδων.<ref>{{harvnb|Hoover|2015|p=23}}: Σύμφωνα με την Hoover Linda "''...Castelli (2007) believed the reluctance to
self-disclose could be the “Christian persecution complex” (p. 156), an ideology that Christian values are unfavorably targeted by social and governmental opposition...''"</ref> Ωστόσο, οι διώξεις κατά Χριστιανών είναι συστηματικές σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, όπως στη Μέση Ανατολή.<ref>[https://www.huffingtonpost.com/alon-benmeir/the-persecution-of-christ_b_13652002.html Alon Ben-Meir, "The Persecution Of Christians In The Middle East", HuffPost News]</ref>
 
Σύμφωνα με την Ελίζαμπεθ Καστέλλι {{refn|group="Σημ"|Η Ελίζαμπεθ Καστέλλι (Elizabeth A. Castelli) είναι καθηγήτρια Θεολογίας στο κολλέγιο Barnarld στο [[Πανεπιστήμιο Κολούμπια]]<ref>{{Cite web|url=https://barnard.edu/profiles/elizabeth-castelli|title=Elizabeth Castelli Barnard College|website=barnard.edu|language=en|accessdate=2018-02-21}}</ref>}} είναι δύσκολο να εντοπιστεί η έναρξη του Χριστιανικού συμπλέγματος δίωξης <ref>{{harvnb|Castelli|2008}}: "There is no precise origin point for the contemporary discursive project of the Christian persecution complex"</ref>. Ορισμένοι ξεκινούν να το ιχνηλατούν στα μέσα του 20ου αιώνα, μετά από μια σειρά αποφάσεων δικαστηρίων που ανακήρυξαν δημόσιους χώρους πως είναι εκτός των ορίων για θρησκευτική δραστηριότητα (πχ πρωινή προσευχή στα σχολεία)<ref>{{harvnb|Castelli|2007|p=157}}:For those who have upped the ante by recently deciding to characterize the circumstances of Christians in the United States as the “war on Christians, the historical turning point tends to reside in the mid-twentieth century, when a series of federal and Supreme court decisions declared certain public institutions off-limits for sectarian religious activity (e.g., prayer and Bible reading in public schools). For the Christian activists who view these court decisions as opening skirmishes in the war on Christians, the decisions and the “activist judges” who promulgated them effectively—and dangerously— banned God from the public square.</ref> Πάντως ξεκάθαρα εμφανίστηκε στις ΗΠΑ την δεκαετία του 1990 με την υιοθέτηση της Χάρτας για την Προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας (Religious Freedom Act of 1998)ως επίσημη εξωτερική πολιτική της Αμερικής. Λίγα χρόνια αργότερα, οι [[Επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001|τρομοκρατικές επιθέσεις 9/11 το 2001]], επιταχύνανε την ανάπτυξη του. Αυτό το σύμπλεγμα "''κινητοποιεί την γλώσσα των θρησκευτικών διώξεων για να σταματήσει τον πολιτικό διάλογο και να ασκήσει κριτική χαρακτηρίζοντας κάθε θέση η οποία δεν είναι ταυτισμένη με την πολιτικοποιημένη αυτή μορφή του Χριστιανισμού ως παράδειγμα αντιχριστιανικού μίσους και δίωξης. Επιπλέον, συνηθίζει να παρουσιάζει την εικόνα του αρχετυπικού μάρτυρα σαν μια πηγή αναντίρρητης θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας''"<ref>{{harvnb|Årsheim|2016|p=7}}:According to Elizabeth Castelli, this engagement can be ascribed to a ‘Christian persecution complex’ that gathered pace throughout the 1990s, with the adoption of the US International Religious Freedom Act in 1998 as a significant milestone, and with the 9/11 terrorist attacks in 2001 as an accelerating factor (Castelli 2007: 173). This complex “…mobilizes the language of religious persecution to shut down political debate and critique by characterizing any position not in alignment with this politicized version of Christianity as an example of antireligious bigotry and persecution. Moreover, it routinely deploys the archetypal figure of the martyr as a source of unquestioned religious and political authority.” (Castelli 2007: 154).</ref>
 
Η αντίληψη ότι ο χριστιανισμός είναι υπό δίωξη, είναι δημοφιλής σε [[Συντηρητισμός|συντηρητικούς πολιτικούς]] στην σύγχρονη πολιτική σκηνή των ΗΠΑ , οι οποίοι χρησιμοποιούν την ιδέα της δίωξης για να περιγράψουν ορισμένα θέματα όπως τον [[Δικαιώματα ΛΟΑΤ στις Ηνωμένες Πολιτείες|γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων ζευγαριών]] ή τον νόμο για την υποχρεωτική κάλυψη κόστων αντισύλληψης από τις ασφαλιστικές εταιρείες.<ref>{{Harvnb|Ben-Asher|2017|p=22}}: «...The notion that Christianity is under attack is prevalent in contemporary arguments for religious exemptions. Conservative legislatures, politicians and the media frequently characterize issues such as same-sex marriage and the ACA’s Contraceptives Mandate as attacks on Christians or Christianity....</ref>.
 
Το χριστιανικό σύμπλεγμα δίωξης δεν είναι καινοφανές. Σύμφωνα με την Κάντιτα Μος {{refn|group="Σημ"|Η Κάντιτα Μος (Candida Moss) είναι καθηγήτρια Θεολογίας στο [[Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.birmingham.ac.uk/staff/profiles/tr/moss-candida.aspx|title=Professor Candida Moss|website=birmingham.ac.uk|language=en|accessdate=2018-02-21}}</ref>}} , αφού δημιουργήθηκε στην αρχαιότητα λόγω εσωτερικών διαμαχών των χριστιανών της αρχαιότητας <ref>{{harvnb|Janes|Houen|2014|p=24}}: Indeed, a recent study by Candida Moss, ''[[Ο μύθος των διώξεων (βιβλίο)|The Myth of Persecution]]'' has suggested that Cristian "persecution complex" was the result of internal christian identity politics''</ref> Η Μος υποστήριξε πως η αντίληψη της δίωξης είναι θεμελιώδες στην κοσμοθεωρία του Χριστιανισμου, σημειώνοντας πως δημιουργεί την εντύπωση πως οι χριστιανοί είναι μια μειονότητα που αντιμετωπίζει πόλεμο- ακόμη και όταν είναι αριθμητικά οι περισσότεροι.<ref>{{harvnb|Arsheim|2016|p=7}}: Candida Moss has argued that the notion of persecution is all but essential to Christianity as a worldview, tracing the discursive construction of martyrdom from Antiquity and up to the present, pointing to its constitutive role for the self-understanding of Christians as embattled minorities – even while numerically superior</ref>. H θεμελίωση αυτή βασίζεται επάνω στην μανιχαϊστική αντίληψη πως ο κόσμος είναι μοιρασμένος σε δυο κομμάτια, το ένα το κομμάτι του Θεού και το άλλο του Σατανά και δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός των δύο <ref>{{harvnb|Moss|2013|p=254}}: The myth of persecution is theologically grounded in the division of the world into two parties, one backed by God and the other by Satan...And everyone knows you cannot reason with devil. Even when devil is not explicity invoked, the rhetoric of persecution suggests that the persecutors are irrational and immoral and the persecuted are innocent and brave. In a world filled with persecution, efford to negotiate or even reason with one's persecutors are interpreted as collaboration and moral compromise. We should not attempt to understand the other party, because to do so would be to cede ground to injustice and hatred</ref> O Πολ Κάβιλ{{refn|group="Σημ"|Ο Πολ Κάβιλ (Paul Cavill) είναι ομιλητής (lecturer) σύγχρονη ιστορία της [[Βρετανία]]ς στο [[Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.hist.cam.ac.uk/directory/pc504@cam.ac.uk|title=Dr Paul Cavill
|website=hist.cam.ac.uk|language=en|accessdate=2018-02-27}}</ref>}} ισχυρίζεται πως η Καινή Διαθήκη διδάσκει πως οι διώξεις είναι σύμφυτες με τον Χριστιανισμο.<ref>{{harvnb|Cavil|2013|p=81}}: The early christian persecution complex is often underemphasised, but is important. The New Testament teaches that persecution is the inevidable by-product of effective Christianity</ref>
 
Οι διώξεις κατά Χριστιανών είναι μια πραγματικότητα και αυξάνεται σε πολλά κράτη του κόσμου. Ως πλέον αντιχριστιανικές χώρες θεωρούνται οι Βόρεια Κορέα, Σομαλία, Ιράκ, Συρία, Αφγανιστάν, Σουδάν, Ιράν, Πακιστάν, Ερυθραία, Νιγηρία κ.ά.<ref>[https://www.theguardian.com/world/ng-interactive/2015/jul/27/where-in-the-world-is-it-worst-place-to-be-a-christian "Where in the world is the worst place to be a Christian? ", The Guardian, 27 Ιουλ. 2015.]</ref>
 
===Διώξεις από Χριστιανούς===