Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| πλευρά1 = [[Αρχείο:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|23px]] [[Ναζιστική Γερμανία]]<br/>[[Αρχείο:Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg|23px]] [[Φασιστική Ιταλία]]<br/>{{flagicon|Bulgaria|1878}} [[ΒουλγαρίαΒασίλειο της Βουλγαρίας]]

| σθένος1 = '''Ιταλία:'''{{refn|name="R1"|group=R|Τα στατιστικά για τις δυνάμεις και τις απώλειες τις Ιταλίας και της Ελλάδας αναφέρονται τόσο για τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο όσο και για τη Γερμανική εισβολή (περίπου 300.000 Έλληνες στρατιώτες πολέμησαν στην Αλβανία).{{refn|ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 265}}}}<ref name="R119-144">Richter (1998), 119, 144</ref><br /> 585.000 άνδρες<br />'''Γερμανία:'''<br /> 180680.000 άνδρες,<br /> 5011200 άρματα μάχης<ref name="R-431">Richter (1998), 431</ref><br /> 490 αεροσκάφη<ref name="R-432">Richter (1998) 432</ref>

/>'''Βουλγαρία:'''<br />Άγνωστο

Η '''Γερμανικήγερμανική εισβολή στην Ελλάδα''' ήταν η πολεμική επιχείρηση της [[Ναζιστική Γερμανία|ναζιστικής Γερμανίας]] στον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] κατά της [[Ελλάδα]]ς, που υπαγορεύτηκε, αφενός μεν από το [[Χαλύβδινο Σύμφωνο]], μετά και την αποτυχία που σημείωσε η μεγάλη [[Ιταλική Εαρινή Επίθεση|ιταλική εαρινή επίθεση]], του έτερου μέλους του [[Άξονας Βερολίνου - Ρώμης|Άξονα]] και αφετέρου από την παρουσία βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, που θα μπορούσαν έτσι να απειλήσουν τα μετόπισθεν στην επικείμενη επίθεση της Γερμανίας στην [[ΕΣΣΔ]], γνωστή ως «[[Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα]]».

Στις 9 Απριλίου ξεκίνησε η γερμανική προέλαση προς νότια, με ταυτόχρονη κίνηση δυνάμεων από την [[Έδεσσα]] και από την περιοχή της [[Φλώρινα]]ς. Στην γραμμή άμυνας στην [[Δυτική Μακεδονία]], οι συνδυασμένες δυνάμεις της Ελλάδας και της [[Κοινοπολιτεία των Εθνών|Βρετανικής Κοινοπολιτείας]] δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις καλύτερα εξοπλισμένες και αριθμητικά υπέρτερες Γερμανικές δυνάμεις. Το ρήγμα στην άμυνα που δημιουργήθηκε στην περιοχή της [[Κλεισούρα Καστοριάς|Κλεισούρα]]ς υποχρέωσε σε σύμπτυξη τις ελληνοβρετανικές δυνάμεις, αλλά στις 16 Απριλίου οι Γερμανοί κατάφεραν να παρεμβληθούν μεταξύ των Ελληνικών και Κοινοπολιτειακών δυνάμεων.

* Το XL (40ό) Σώμα Πάντσερ (Τεθωρακισμένο Σώμα Στρατού), υπό τον Αντιστράτηγο [[Γκέοργκ Στούμμε]] (''Georg Stumme''), αποτελούμενο από την 9η Μεραρχία Πάντσερ (Τεθωρακισμένη Μεραρχία), την 73η Μεραρχία Πεζικού και το Mηχανοκίνητo Σύνταγμα LSSAH[[1η Μεραρχία Πάντσερ SS "Σωματοφυλακή Αδόλφος Χίτλερ"|(''Leibstandarte SS Adolf Hitler'')]] (αργότερα προστέθηκε και η 5η Μεραρχία Πάντσερ).

| style="text-align: right;" |'''Διοικητής του XVIII Ορεινού Σώματος ΦράντςΦραντς Μπέμε προς τον επιτελάρχη του ΤΣΑΜ'''<ref>ΓΕΣ/ΔΙΣ (1956), 230</ref>

Αυτή η σε βάθος διείσδυση των Γερμανών και η αναμενόμενη κατάληψη της [[Θεσσαλονίκη]]ς, αποτελούσε άμεσο κίνδυνο αιχμαλωσίας για το ΤΣΑΜ. Καθώς δυνατότητα σύμπτυξης δεν υπήρχε, ενώ εκτιμώντας πως ήταν μάταιη η συνεχιζόμενη αντίσταση και για την αποφυγή ανώφελων θυσιών, το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο εξουσιοδότησε τον διοικητή του ΤΣΑΜ [[Κωνσταντίνος Θ. Μπακόπουλος|Μπακόπουλο]] για σύναψη συνθηκολόγησης και κατάπαυσης των εχθροπραξιών. Το βράδυ ο Μπακόπουλος απέστειλε επιστολή στον διοικητή της 2ης Μεραραχίας Πάντσερ, Αντιστράτηγο [[Ρούντολφ Φάιελ]] (''Rudolf Veiel''), προτείνοντας την κατάπαυση του πυρός, υπό τον όρο να κρατήσουν οι Έλληνες πολεμιστές τα όπλα τους, εάν όμως αυτό αποκλείονταν να επιστέφοντανεπιστρέφονταν αυτά μετά το τέλος του πολέμου. Ταυτόχρονα ειδοποίησε τους υφιστάμενους διοικητές του πως έπρεπε να κρατήσουν τις θέσεις τους μέχρι την υπογραφή της συνθηκολόγησης.<ref>ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 172</ref>

Εν τω μεταξύ στο Μπέλες ύστερα από σκληρό αγώνα παραδόθηκε το οχυρό Ποποτλίβιτσα, ενώ στη στενωπό του Ρούπελ οι μάχες συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση. Οι προσπάθειες των Γερμανών με άρματα πυροβολικό και αεροπορία να καταλάβουν την τοποθεσία ανάμεσα στο Ρούπελ και στο Καρατάς απέτυχαν με σοβαρές απώλειες για τους επιτιθέμενους. Όμως, η κάθοδος δυνάμεων της 5ης Ορεινής Μεραρχίας στη κοιλάδα Ροδοπόλεως και η παρουσία του τμήματος του 125ου γερμανικού Συντάγματος στο ύψωμα Γκολιάμα δημιουργούσαν σοβαρότατη απειλή στο αριστερό της XIV Μεραρχίας, η οποία ενισχύθηκε με δύο τάγματάγματα πεζικού, μία ίλη ελαφρών αρμάτων και πυροβόλα.<ref>ΓΕΣ/ΔΙΣ (1956), 193-7</ref>

Στον τομέα της Ταξιαρχίας Νέστου τα τμήματα προκαλύψεως συμτύχθηκανσυμπτύχθηκαν χωρίς να παρενοχληθούν και αφού κατέστρεψαν οδικούς άξονες ανατίναξαν την γέφυρα των Τοξοτών. Στο οχυρό Εχίνος ένα ενισχυμένο γερμανικό τάγμα επιτέθηκε από δύο κατευθύνσεις φθάνοντας κοντά στις ελληνικές θέσεις. Η επίθεση αυτή καθηλώθηκε με σοβαρές απώλειες για τους Γερμανούς.<ref>ΓΕΣ/ΔΙΣ (1956), 167-8. Buchner (1961), 48</ref>

Το βράδυ της 9ης Απριλίου ο διοικητής του ΧL Σώματος Παντσερ, Στρατηγός Στούμμε, ανέπτυξε τις δυνάμεις του βόρεια του Μοναστηρίου, προετοιμαζόμενος για την επέκταση των επιθέσεων πέρα από τα ελληνικά σύνορα προς τη [[Φλώρινα]]. Η θέση αυτή εγκυμονούσε τον κίνδυνο να περικυκλώσει τόσο τους Έλληνες στην [[Αλβανία]] όσο και το Ελληνοβρετανικό ''Συγκρότημα W'' στις περιοχές της Φλώρινας, της [[Έδεσσα]]ς και της [[Κατερίνη]]ς.<ref name="Mc160">McClymont (1959), [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-WH2Gree-c8-2.html 160]. Blau (1953), [http://www.army.mil/cmh-pg/books/wwii/balkan/20_260_3.htm 86]</ref> Γι΄ αυτό το λόγο ο Στρατηγός Ουίλσον αποφάσισε στις 8 Απριλίου την μετατόπιση της αμυντικής του διάταξης δυτικότερα, με μέτωπο προς τα βόρεια, για να αποφράξει τον διάδρομο από τη [[Μεγάλη Πρέσπα]] μέχρι την [[Βεύη]], στην τοποθεσία [[Κλειδί Φλώρινας|Κλειδί]]. Η νέα διάταξη που ολοκληρώθηκε στις 10 Απριλίου είχε ανάπτυγμα περίπου 170 χιλιόμετρα, με αποτέλεσμα την αραιή διάταξη των στρατευμάτων.

Μετά την διάσπαση στο [[Κλειδί Φλώρινας|Κλειδί]] η Γερμανική προέλαση συνεχίστηκε προς νότια και την 13η Απριλίου έλαβε επαφή με την 1η Τεθωρακισμένη Βρετανική Ταξιαρχία. Η ταξιαρχία αυτή είχε ως αντικειμενικό σκοπό να επιβραδύνει την γερμανική προέλαση για να καλύψει την σύμπτυξη των υποχωρούντων Ελληνοβρετανικών δυνάμεων. Με την υποχωρητική κίνηση να γίνετε επιτυχώς, στην περιοχή της [[Πτολεμαΐδα]]ς έγινε η μοναδική αρματομαχία κατά την επιχείρηση ''Μαρίτα'', που έληξε με πλήρη νίκη των Γερμανών καθώς κατέστρεψαν 32 βρετανικά άρματα ενώ αυτοί απώλεσαν μόλις τέσσερα.<ref>Blau (1953),[http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/20_260_3.htm 94]. Μαστοράκος (1997), 49. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 183</ref> Ταυτόχρονα η LSSAH κατευθύνθηκε δυτικά προς την Καστοριά, μέσω της στενωπού της [[Κλεισούρα Καστοριάς|Κλεισούρα]]ς. Τα ταλαιπωρημένα τμήματα της 20ής Μεραρχίας που αντιμετώπισαν τους Γερμανούς στην Κλεισούρα κατόρθωσαν να αντισταθούν για ένα εικοσιτετράωρο. Τελικά όμως οι επιτηθέμενοι κατάφεραν να διανοίξουν την στενωπό και μπορούσαν πλέον να προελάσουν νοτιοδυτικά και να αποκλείσουν την υποχώρηση του Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας (ΤΣΚΜ), αλλά και των στρατευμάτων που βρίσκονταν στην Αλβανία.<ref>ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 185. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1959), 61-7. Τερζάκης (1990), 211</ref>

Το [[1942]] μέλη της [[Βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου|Βρετανικής Βουλής]] χαρακτήρισαν την εκστρατεία στην Ελλάδα ως μία «''πολιτική και συναισθηματική απόφαση''». Ο [[Άντονι Ήντεν]] απέρριψε την κριτική, αντιπρότεινε ότι η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν ομόφωνη και ισχυρίστηκε ότι η Μάχη της Ελλάδας καθυστέρησε την επίθεση του [[Άξονας (Β' Π.Π.)|Άξονα]] στη [[Σοβιετική Ένωση]].<ref name="R638-639">Richter (1998), 638–9</ref> Αυτό το επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε από κάποιους ιστορικούς όπως ο Κίγκαν ώστε να αποδείξουν ότι η ελληνική αντίσταση μπορεί να υπήρξε καθοριστικό σημείο στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.<ref name="K144">Keegan (2005), 144</ref> Σύμφωνα με την [[Λένι Ρίφενσταλ]] (''Leni Riefenstahl'') ο Χίτλερ είπε ότι «''αν οι Ιταλοί δεν είχαν επιτεθεί στην Ελλάδα και χρειάζονταν τη βοήθειά μας ο πόλεμος θα είχε πάρει άλλη διαφορετική τροχιά. Θα προλαμβάναμε το ρωσικό κρύο για βδομάδες και θα κατακτούσαμε το [[Λένινγκραντ]] και τη [[Μόσχα]]. Δεν θα υπήρχε κανένα [[Μάχη του Στάλινγκραντ|Στάλινγκραντ]]''».<ref>Riefenstahl (1987), 295</ref> Παρά τις επιφυλάξεις του ο Άλαν Μπρουκ, αρχηγός του βρετανικού Αυτοκρατορικού Γενικού Επιτελείου, φέρεται να αποδέχεται ότι η έναρξη της επίθεσης ενάντια στη Σοβιετική Ένωση καθυστέρησε εξαιτίας της βαλκανικής εκστρατείας.<ref name="B113" /> Οι Τζον Ν. Μπράντλεϊ (''John N. Bradley'') και Τόμας Μπ. Μπιούελ (''Thomas B. Buell'') καταλήγουν ότι «''παρόλο που κανένα τμήμα της βαλκανικής εκστρατείας δεν ανάγκασε τους Γερμανούς να καθυστερήσουν την [[Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα]], προφανώς όλη η εκστρατεία του ανάγκασε να καθυστερήσουν''».<ref>Bradley-Buell (2002), 101</ref> Από την άλλη πλευρά ο Ρίχτερ αποκαλεί τους ισχυρισμούς του Ίντεν ως «''παραποίηση της ιστορίας''».<ref name="R639-40">Richter (1998), 639–40</ref> Οι [[Μπέιζιλ Λίντελ Χαρτ]] (Basil Liddell Hart) και ντε Γκουίνγκαρντ ισχυρίστηκαν ότι, ακόμα και αν η επιχείρηση Μαρίτα καθυστέρησε την επίθεση του Άξονα στη Σοβιετική Ένωση, αυτό δεν ήταν αρκετό να δικαιώσει την απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης γιατί δεν ήταν ο αρχικός στρατηγικός σκοπός της.<ref name = "R640"/> Το [[1952]] το Ιστορικό Τμήμα του Βρετανικού Κοινοβουλίου κατέληξε ότι η βαλκανική εκστρατεία δεν επηρέασε την έναρξη της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα.<ref name="R640">Richter (1998), 640</ref> Σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Κιρχούμπελ (''Robert Kirchubel''), «''οι κύριες αιτίες για την μετάθεση την ημερομηνία έναρξης της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα από τις [[15 Μαΐου]] στις [[22 Ιουνίου]] ήταν οι μη ολοκληρωμένες εφοδιαστικές προετοιμασίες και ένας ασυνήθιστα υγρός χειμώνας που κράτησε τα ποτάμια πλημμυρισμένα μέχρι αργά την άνοιξη''»,<ref>Kirchubel (2005), 16</ref> άποψη που συμμερίζεταισυμμερίζονται και οοι ιστορικόςιστορικοί Κρεγκ Στόκινγκς και Έλενορ Χάνκοκ,<ref>{{cite book|συγγραφέας1=Stockings, Craig |συγγραφέας2=Hancock, Eleanor |τίτλος=Swastika over the Acropolis |εκδότης=Brill |κεφάλαιο=Marita and Barbarossa|pages=577–578 |isbn=978-90-04-25457-2 |έτος=2013}}</ref> Τζον Λούκατς<ref>{{cite book|συγγραφέας=Λούκατς, Τζον |τίτλος=Ο Τελευταίος Ευρωπαϊκός Πόλεμος |εκδότης=Ενάλιος |page=157, υποσ. 12 |isbn=978-960-536-112-9 |έτος=2008}}</ref> και Ian Kershaw, ο οποίος απορρίπτει την προαναφερθείσα δικαιολογία του Χίτλερ ως εκ των υστέρων προσπάθεια διάσωσης της υστεροφημίας του.<ref>Kershaw (2002), σελ. 340-1.</ref>

Όσον αφορά τη [[Μάχη της Κρήτης]], παρά την επιτυχία των Γερμανών, το υψηλό τίμημα που κατέβαλαν για την κατάληψη του νησιού, οδήγησε τον Χίτλερ να χάσει την εμπιστοσύνη του στις αεροκίνητες επιχειρήσεις. Η χρήση των επίλεκτων αεροκίνητων μονάδων σε ρόλο πεζικού κατά την εκστρατεία στην ΕΣΣΔ, οδήγησε τον Πτέραρχο [[Κουρτ ΣτουντέντΣτούντεντ]] να δηλώσει ότι ''Η Κρήτη ήταν ο τάφος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών''. Επιπλέον η Κρήτη, ως βάση επιθετικών επιχειρήσεων των δυνάμεων του Άξονα, αποδείχτηκε μικρής αξίας και ούτε αποτέλεσε, όπως ήλπιζαν οι Γερμανοί, το σκαλοπάτι προς το [[Σουέζ]] και τη [[Μέση Ανατολή]], παρά μάλλον την κατάληξη των εκστρατειών στα [[Βαλκάνια]].<ref>Blau (1953), [http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/20_260_4.htm 147]</ref>

{| class="infobox mw-collapsible mw-collapsed" style="width:25em; float:right;margin:0 0 1em 1em;font-size:95%;clear:right;" cellspacing="2"

{{reflist|colwidth=20em2}}

* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης: Η γερμανική εισβολή|αριθμός = 00000081168116}}