Χαβάη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
CHE (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
CHE (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 55:
== Γεωγραφία ==
=== Τοποθεσία,
Η Χαβάη αποτελεί ηφαιστειογενές νησιωτικό σύμπλεγμα, το οποίο συνεχίζει να αυξάνει σε έκταση λόγω της συνεχιζόμενης ροής λάβας, ειδικότερα από το [[ηφαίστειο]] ''[[Κιλαουέα]]''. Καθώς βρίσκεται καταμεσής του Ειρηνικού ωκεανού θεωρείται, όπως εξάλλου και το [[Νησί του Πάσχα]], μεταξύ των πιο απομονωμένων κατοικημένων περιοχών σε όλο τον κόσμο.
Το αρχιπέλαγος της Χαβάης περιλαμβάνει δεκαοκτώ (18) νησιά και ατόλλες, και εκτείνεται σε μήκος άνω των 1.500 [[Μίλι|μιλίων]] (περίπου 2.400 χιλιομέτρων). Από αυτά τα νησιά, τα οκτώ (8) θεωρούνται «κύρια νησιά» και βρίσκονται στο νοτιοανατολικό μέλος του αρχιπελάγους. Αυτά είναι, σε σειρά από το βορειοδυτικό προς το νοτιοανατολικό σημείο, τα [[Νιιχάου]], [[Καουάι]], [[Οάχου]], [[Μολοκάι]], [[Λανάι]], [[Καχοολάβε]], [[Μάουι]] και [[Χαβάη (νήσος)|Χαβάη]]. Το τελευταίο είναι με σημαντική διαφορά το μεγαλύτερο νησί, και συχνά ονομάζεται από τους ντόπιους και τους Αμερικανούς το ''Μεγάλο Νησί'' (αγγλ. ''Big Island'') για να μην υπάρχει σύγχυση με την πολιτεία ως σύνολο. Η ολική έκταση του συγκροτήματος μόλις υπερβαίνει τα 16.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ξηράς.▼
▲Η Χαβάη αποτελεί ηφαιστειογενές νησιωτικό σύμπλεγμα, το οποίο συνεχίζει να αυξάνει σε έκταση λόγω της συνεχιζόμενης ροής λάβας, ειδικότερα από το [[ηφαίστειο]] ''[[Κιλαουέα]]''. Καθώς βρίσκεται καταμεσής του Ειρηνικού ωκεανού θεωρείται, όπως εξάλλου και το [[Νησί του Πάσχα]], μεταξύ των πιο απομονωμένων κατοικημένων περιοχών σε όλο τον κόσμο. Το υψηλότερο [[βουνό|όρος]] της Χαβάης, το ηφαίστειο [[Μάουνα Κέα]], φτάνει σε ύψος τα 4.205 μ.
Το υψηλότερο [[βουνό]] της Χαβάης, το ηφαίστειο [[Μάουνα Κέα]], φτάνει σε ύψος τα 4.205 μ. Οι γεωλόγοι λένε πως η Χαβάη έχει σχηματιστεί από εκρήξεις ηφαιστείων. Πριν από χιλιάδες χρόνια, μερικά ηφαίστεια στο βυθό της θάλασσας έσκασαν χύνοντας τεράστιες ποσότητες πυρωμένης λάβας. Με το πέρασμα του χρόνου, ο λυωμένος αυτός όγκος κρύωσε και σκλήρυνε και καινούρια αποθέματα λάβας ήρθαν να προστεθούν πάνω του. Έτσι σιγά-σιγά οι κρατήρες των ηφαιστείων ψήλωσαν και τελικά βγήκαν έξω από την επιφάνεια του νερού. Αυτό συνεχίστηκε αιώνες ολόκληρους, ώσπου σήμερα να φτάσουν στις εκατοντάδες μέτρα ύψος, και να σχηματίζουν τις μεγαλόπρεπες κορυφές των βουνών της Χαβάης.
▲Το αρχιπέλαγος της Χαβάης περιλαμβάνει δεκαοκτώ (18) νησιά και ατόλλες, και εκτείνεται σε μήκος άνω των 1.500 [[Μίλι|μιλίων]] (περίπου 2.400 χιλιομέτρων). Από αυτά τα νησιά, τα οκτώ (8) θεωρούνται «κύρια νησιά» και βρίσκονται στο νοτιοανατολικό μέλος του αρχιπελάγους. Αυτά είναι, σε σειρά από το βορειοδυτικό προς το νοτιοανατολικό σημείο, τα [[Νιιχάου]], [[Καουάι]], [[Οάχου]], [[Μολοκάι]], [[Λανάι]], [[Καχοολάβε]], [[Μάουι]] και [[Χαβάη (νήσος)|Χαβάη]]. Το τελευταίο είναι με σημαντική διαφορά το μεγαλύτερο νησί, και συχνά ονομάζεται από τους ντόπιους και τους Αμερικανούς το ''Μεγάλο Νησί'' (αγγλ. ''Big Island'') για να μην υπάρχει σύγχυση με την πολιτεία ως σύνολο.
Αυτό το ψήλωμα των νησιών δεν έχει σταματήσει. Αν και τα περισσότερα από τα παλιά ηφαίστεια έχουν σβήσει, υπάρχουν ακόμα δύο ενεργά, το Κιλαουέα και το Μάουνα Λόα. Αυτά βρίσκονται στο νησί Χαβάη το νοτιότερο και μεγαλύτερο του συγκροτήματος που από κει πήρε και το όνομά του.
Όλα τα νησιά της Χαβάης διαμορφώθηκαν από ηφαίστεια αναδυόμενα από τον πυθμένα της θάλασσας από μια πηγή μάγματος, που περιγράφεται στη γεωλογική θεωρία ως ''θερμό σημείο''. Η θεωρία υποστηρίζει ότι ενώ η τεκτονική πλάκα κάτω από ένα μεγάλο μέρος του Ειρηνικού ωκεανού κινείται με βορειοδυτική κατεύθυνση, το θερμό σημείο παραμένει στάσιμο, δημιουργώντας αργά τα νέα ηφαίστεια. Αυτό εξηγεί γιατί μόνο τα ηφαίστεια στο νότιο μισό του νησιού Χαβάη είναι, στην παρούσα φάση, ενεργά.
Γραμμή 70 ⟶ 73 :
=== Κλίμα ===
Δύο είναι οι αιτίες που το κλίμα του συμπλέγματος είναι ψυχρότερο από εκείνο των άλλων περιοχών της τροπικής ζώνης. Η πρώτη είναι τα μόνιμα ρεύματα αέρα που έρχονται από τα ανατολικά και βορειοανατολικά, δροσίζοντας και ανανεώνοντας καθημερινά την ατμόσφαιρα. Η δεύτερη είναι τα θαλάσσια ρεύματα που κατεβαίνουν από τον βορρά κάνοντας ένα μεγάλο κύκλο και μειώνουν κατά πολύ τη θερμότητα του νερού γύρω από τα νησιά.
Το όρος Waialeale, στο νησί Kauai, είναι χαρακτηριστικό για τις βροχοπτώσεις και έχει τις δεύτερες υψηλότερες μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις στη γη: περίπου {{ασαφές|11,7 μέτρα}}. Το κλίμα διαφέρει αρκετά από νησί σε νησί και γενικά οι περιοχές μπορούν να διαιρεθούν σε ''προσήνεμες'' και σε ''υπήνεμες'' πλευρές. Οι ''προσήνεμες'' πλευρές κοιτούν στα βορειοανατολικά και έχουν τις περισσότερες βροχοπτώσεις. Οι ''υπήνεμες'' πλευρές είναι ξηρότερες, με λιγότερη βροχή και λιγότερη συννεφιά. Αυτό το γεγονός αξιοποιείται και από την τουριστική βιομηχανία, η οποία συγκεντρώνει όλα τα θέρετρα στις ηλιόλουστες υπήνεμες ακτές.▼
Στα μεγάλα υψόμετρα των βουνών Μάουνα Κέα και Μάουνα Λόα πέφτει το χειμώνα ακόμα και [[χιόνι]], κάτι σχετικά ασύνηθες στις τροπικές ζώνες. Λίγα μίλια παρακάτω, στους πρόποδες, υπάρχουν φυτείες ζαχαροκάλαμου και καφέ καθώς και άλλους τροπικούς καρπούς, όπως πορτοκάλια, μπανάνες, ανανάδες και καρύδες.
Στο Haleakala Maui χιονίζει σπάνια. Το όρος Γουϊαλιάλι, στο νησί Καουάι, που είναι το βορειότερου του συμπλέγματος, είναι χαρακτηριστικό για τις βροχοπτώσεις και έχει το δεύτερο μεγαλύτερο μέσο ετήσιο ύψος βροχής στη Γη, ήτοι 11,7 μέτρα. Το γεγονός αυτό κατατάσσει την κορυφή του σαν ένα από τα πιο υγρά σημεία της γης. Ωστόσο, 24 χιλιόμετρα παραπέρα, στο ίδιο νησί, πέφτουν μόνο 20 εκαστοστά βροχής το χρόνο.
▲
== Ιστορία ==
Θεωρείται πιθανό –αλλά δεν συμφωνούν όλοι οι ειδικοί επ' αυτού- ότι τα νησιά της Χαβάης
Σαν ναυτικοί και εξερευνητές, οι αρχαίοι Πολυνήσιοι ήταν ασυναγώνιστοι μεταξύ των συγχρόνων τους. Αναγκασμένοι να διανύουν τεράστιες αποστάσεις με τις πρωτόγονες βάρκες τους έγιναν περίφημοι θαλασσινοί, που οι μπόρες και οι τρικυμίες δεν τους δείλιαζαν. Τα μακρινά αυτά ταξίδια τους κρατούσαν και εβδομάδες μερικές φορές και δεν είχαν ούτε χάρτες ούτε πυξίδες ή οποιοδήποτε άλλο όργανο που θα τους βοηθούσε να φτάσουν στον προορισμό τους. Ο μοναδικός οδηγός τους ήταν η πείρα. Παρατηρούσαν τη θέση των άστρων και του ήλιου, παρακολουθούσαν το πέταγμα των πουλιών και ανάλογα κανόνιζαν την πορεία τους.
Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς οι ριψοκίνδυνοι αυτοί θαλασσοπόροι αποβιβάστηκαν στη Χαβάη. Η παράδοση πληροφορεί ότι οι πρώτοι άποικοι ήταν οι νάνοι Μενεχούνι. Οι Μενεχούνι ήταν πολύ έξυπνοι και εργατικοί. Έχτιζαν ναούς, έσκαβαν διώρυγες, έφτιαχναν δρόμους και λιμάνια. Δούλευαν τόσο γρήγορα που ό,τι και αν έπιαναν στα χέρια τους το τέλειωναν σε μια νύχτα (ποτέ δεν εργάζονταν μέρα).
Θεωρείται ότι ίσως γύρω στο 1000 μ.Χ. έφτασε στη Χαβάη νέο κύμα αποίκων, πάλι από την Πολυνησία, αλλά αυτή τη φορά από την [[Ταϊτή]]. Οι νέοι επισκέπτες ήταν πολύ πιο προοδευμένοι από τους παλιούς και πολύ σύντομα κυριάρχησαν. Οι αρχηγοί τους έγιναν οι κυβερνήτες της χώρας και οι ιερείς τους έχτισαν καινούριους ναούς και εισήγαγαν καινούριες μορφές λατρείας. Οι Πολυνήσιοι έφεραν επίσης μαζί τους αρκετά χρήσιμα πράγματα που δεν υπήρχαν πριν στα νησιά. Έφεραν τρία κατοικίδια ζώα -γουρούνια, σκύλους και κότες- και μερικές ρίζες πολύτιμων δέντρων και φυτών, όπως μπανάνας, καρύδας, μουριάς και τάρο (τάρο είναι ένα λαχανικό από το οποίο φτιάχνουν το φαγητό τους πόυ).
Στην εμφάνιση οι πρώτοι Χαβανέζοι ήταν ψηλοί, γεροδεμένοι με σκούρο δέρμα και μαύρα μαλλιά. Όσο για τις ικανότητές τους, ήταν επιδέξιοι ναυτικοί αλλά δεν περιορίζονταν μόνο σ' αυτό το πεδίο. Ήταν επιπλέον ικανώτατοι γεωργοί, ψαράδες, χτίστες και τεχνίτες στην κατασκευή οικιακών σκευών ή όπλων. Όλα αυτά τα κατάφερναν με μόνα εργαλεία μερικές πέτρες, ξύλα ή κόκκαλα, γιατί ως τον ερχομό των λευκών οι Χαβανέζοι δεν γνώριζαν τα μέταλλα<ref>''Η Χαβάη'', Κλασσικά Εικονογραφημένα, σελ. 24, Νο 1062, Εκδόσεις Μ. Πεχλιβανίδη & Σία</ref>.
Στα νησιά κυριαρχούσε άλλοτε η ειρήνη και άλλοτε οι διαμάχες των φύλαρχων. Η σημαντικότερη εξέλιξη για την περιοχή ήταν η άφιξη του Βρετανού εξερευνητή [[Τζέιμς Κουκ]] το [[1778]]. Ο Κουκ κατέγραψε ότι τα νησιά ονομάζονταν από τους ντόπιους Owyhee και τα ονόμασε νησιά [[Νήσοι Σάντουϊτς|Σάντουϊτς]], προς τιμή του χρηματοδότη του Τζον Μόνταγκιου, που ήταν ο 4ος δούκας του Σάντουϊτς. Ένα χρόνο μετά, στη δεύτερη επίσκεψή του εκεί, το [[1789]], ο Κουκ σκοτώθηκε σε μάχη με τους ντόπιους.
Στην περιοχή σταδιακά συνέχιζαν να φτάνουν όλο και περισσότεροι Βρετανοί, Γάλλοι και Αμερικανοί έμποροι και ιεραπόστολοι -η βρετανική επιρροή φαίνεται ακόμα και σήμερα στα σχέδια στη σημαία της Χαβάης. Αν και αρκετοί ιεραπόστολοι είχαν καθαρά θρησκευτική αποστολή, η ανάμιξη των περισσοτέρων στο εμπόριο έδωσε σταδιακά στη λέξη «ιεραπόστολος» αρνητική χροιά και έτσι ακόμα και σήμερα η συγκεκριμένη λέξη χρησιμοποιείται στη Χαβάη ως βρισιά. Η παρουσία ξένων πυροδότησε πολλές συγκρούσεις μεταξύ των φυλάρχων, που είχαν εξάλλου και από προηγούμενα χρόνια τις διαφορές τους. Το [[1810]] Ευρωπαίοι και Αμερικανοί άποικοι υποστήριξαν με άνδρες και οπλισμό έναν από αυτούς, ο οποίος και επιβλήθηκε οριστικά με τη βοήθειά τους και ονομάστηκε βασιλιάς Καμεκαμέχα ο Μέγας.
| |||