Γκρίζος λύκος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ προστέθηκε η Κατηγορία:Λύκος (με το HotCat) |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτες: μεγάλη αφαίρεση Οπτική επεξεργασία |
||
Γραμμή 1:
{{άλλεςχρήσεις4|το ζώο|την τουρκική εθνικιστική οργάνωση|Γκρίζοι Λύκοι}}
{{ανακατεύθυνση|Λύκος}}Ο '''Γκρίζος λύκος''' (κοινά αναφερόμενος ως '''λύκος''') είναι [[σαρκοφάγα|σαρκοφάγο]] [[θηλαστικά|θηλαστικό]] της [[οικογένεια|οικογενείας]] των [[κυνίδες|Κυνιδών]], της οποίας αποτελεί το μεγαλύτερο και ισχυρότερο μέλος. Απαντά σε εκτεταμένες περιοχές του [[Βόρειο ημισφαίριο|Βορείου ημισφαιρίου]], κυρίως όμως στα μεγάλα [[γεωγραφικό πλάτος|γεωγραφικά πλάτη]] του (εξαιρούνται τα διακριτά υποείδη [[σκύλος]] και [[ντίνγκο]]). Η επιστημονική ονομασία του [[είδος|είδους]] (sensu lato) είναι ''Canis lupus'' και περιλαμβάνει 36-40 υποείδη, αναλόγως του ταξινομικού φορέα. <ref>Wozencraft, 2005</ref><ref>ITIS</ref> ▼
==Διευκρίνηση ορολογίας==▼
{{Ταξινομοπλαίσιο▼
Επειδή επικρατεί μεγάλη σύγχυση γύρω από την ονομασία «λύκος» -όπως αυτή χρησιμοποιείται υπό την κοινή/λαϊκή της έννοια- το παρόν λήμμα αναφέρεται '''μόνον''' στις ταξινομικές μονάδες (taxa) του Βορείου ημισφαιρίου (ευρασιατικοί και αμερικανικοί λύκοι) που αποκαλούνται με την γενικότερη ονομασία «γκρίζοι λύκοι» και αποτελούν την πλειονότητα του είδους. Σε αυτά '''δεν''' περιλαμβάνονται εκείνα τα είδη που θεωρούνται διακριτά από τους γκρίζους λύκους ή εκείνα τα υποείδη που, ενώ ανήκουν στο ίδιο είδος (''Canis lupus''), εξετάζονται ξεχωριστά, επειδή αποτελούν ταξινομικές μονάδες με ιδιαίτερα μορφολογικά ή ηθολογικά χαρακτηριστικά, κυρίως όμως λόγω του ότι διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο λόγω γεωγραφικής απομόνωσης, ή λόγω της ιδιαίτερης σχέσης τους με τον [[άνθρωπος|άνθρωπο]], όπως ο [[κόκκινος λύκος]], ο [[σκύλος]] και το [[ντίνγκο]]. Επίσης, δεν περιλαμβάνονται κάποια κυνόμορφα θηλαστικά που, και αυτά αποκαλούνται «λύκοι», αλλά για προφανείς λόγους δεν μπορούν να περιληφθούν στους «γνήσιους» λύκους, όπως o ''αφρικανικός λύκος'' (''C. lupus lupaster'') ή ο εξαφανισμένος [[θυλακίνος|λύκος της Τασμανίας]] (βλ. Πίνακα υποειδών). ▼
Ωστόσο, στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, ακόμη και ανάμεσα στους επιστήμονες που διερευνούν την ηθολογία του θηλαστικού, η γενικότερη ονομασία «λύκος» '''συμπίπτει''' με εκείνην του γκρίζου λύκου (''Canis lupus'') και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται, ακόμη και αν γίνεται για λόγους ευκολίας. Εάν υπάρχει αναφορά σε άλλο taxon, τότε τονίζεται ότι πρόκειται για είδος διαφορετικό του ''Canis lupus'', λ.χ. ο ''κόκκινος λύκος'' (''Canis rufus'') ή για διαφορετικό υποείδος, όπως το [[ντίνγκο]].▼
==Γενικά==▼
Ο γκρίζος λύκος αποτελεί το πλέον εξειδικευμένο μέλος του [[γένος (βιολογία)|γένους]] ''Canis'', όπως αποδεικνύεται από προσαρμογές στην μορφολογία του, το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων, την πλήρως κοινωνική φύση του, <ref name=autogenerated39>Heptner & Naumov</ref> και την εξαιρετικά προηγμένη εκφραστική συμπεριφορά του. <ref name=autogenerated17>Fox</ref><ref name=autogenerated46>Zimen, p. 68</ref> Όπως και ο ''κόκκινος λύκος'' (''Canis rufus''), διακρίνεται από άλλα [[είδος|είδη]] του γένους, από το μεγάλο μέγεθος και τα λιγότερο αιχμηρά δομικά στοιχεία του κεφαλιού του, ιδιαίτερα τα αυτιά και το ρύγχος. <ref>Young & Goldman, 1944a, P. 1</ref> Είναι το μόνο [[είδος]] του γένους ''Canis'' που έχει εξάπλωση τόσο στον [[Παλαιός Κόσμος|Παλαιό]], όσο και τον [[Νέος Κόσμος|Νέο Κόσμο]]. <ref>Chambers at al</ref> ▼
Πρόκειται για κοινωνικότατο ζώο, με πυρήνα την «οικογένεια», η οποία αποτελείται από ένα (1) κυρίαρχο αναπαραγωγικό ζεύγος, συνοδευόμενο από τους ενήλικους απογόνους του συγκεκριμένου ζευγαριού. <ref>Mech & Boitani, 2003 p. 1-2</ref> Τρέφεται κυρίως με μεγάλα οπληφόρα, μικρότερα ζώα κάθε είδους (λαγούς, πουλιά κ.α.), ζώα κτηνοτροφίας, θνησιμαία και απορρίμματα. <ref>Mech & Boitani, 2004</ref> Ο τρόπος οργάνωσης και επικοινωνίας των μελών του, με κυρίαρχα ηθολογικά στοιχεία το ουρλιαχτό και τις οσμητικές σημάνσεις, προκαλεί τον θαυμασμό ακόμη και στους διώκτες του (βλ. Ηθολογία).▼
[[Αρχείο: Canis lupus.jpg|thumb|right|550px|Ο γκρίζος λύκος είναι από τα ομορφότερα ζώα στην υφήλιο]]▼
▲*{{Ταξινομοπλαίσιο
| fossil_range = Μέσο [[Πλειστόκαινο]] – σήμερα (700,000-0 έτη πριν το σήμερα)
| εικόνα = Canis lupus laying.jpg
Γραμμή 18 ⟶ 27 :
| binomial = ''Canis lupus'' (sensu lato) '''(Κύων ο λύκος)'''
| binomial_authority = Linnaeus, 1758
▲Ο '''Γκρίζος λύκος''' (κοινά αναφερόμενος ως '''λύκος''') είναι [[σαρκοφάγα|σαρκοφάγο]] [[θηλαστικά|θηλαστικό]] της [[οικογένεια|οικογενείας]] των [[κυνίδες|Κυνιδών]], της οποίας αποτελεί το μεγαλύτερο και ισχυρότερο μέλος. Απαντά σε εκτεταμένες περιοχές του [[Βόρειο ημισφαίριο|Βορείου ημισφαιρίου]], κυρίως όμως στα μεγάλα [[γεωγραφικό πλάτος|γεωγραφικά πλάτη]] του (εξαιρούνται τα διακριτά υποείδη [[σκύλος]] και [[ντίνγκο]]). Η επιστημονική ονομασία του [[είδος|είδους]] (sensu lato) είναι ''Canis lupus'' και περιλαμβάνει 36-40 υποείδη, αναλόγως του ταξινομικού φορέα. <ref>Wozencraft, 2005</ref><ref>ITIS</ref>
▲==Διευκρίνηση ορολογίας==
▲Επειδή επικρατεί μεγάλη σύγχυση γύρω από την ονομασία «λύκος» -όπως αυτή χρησιμοποιείται υπό την κοινή/λαϊκή της έννοια- το παρόν λήμμα αναφέρεται '''μόνον''' στις ταξινομικές μονάδες (taxa) του Βορείου ημισφαιρίου (ευρασιατικοί και αμερικανικοί λύκοι) που αποκαλούνται με την γενικότερη ονομασία «γκρίζοι λύκοι» και αποτελούν την πλειονότητα του είδους. Σε αυτά '''δεν''' περιλαμβάνονται εκείνα τα είδη που θεωρούνται διακριτά από τους γκρίζους λύκους ή εκείνα τα υποείδη που, ενώ ανήκουν στο ίδιο είδος (''Canis lupus''), εξετάζονται ξεχωριστά, επειδή αποτελούν ταξινομικές μονάδες με ιδιαίτερα μορφολογικά ή ηθολογικά χαρακτηριστικά, κυρίως όμως λόγω του ότι διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο λόγω γεωγραφικής απομόνωσης, ή λόγω της ιδιαίτερης σχέσης τους με τον [[άνθρωπος|άνθρωπο]], όπως ο [[κόκκινος λύκος]], ο [[σκύλος]] και το [[ντίνγκο]]. Επίσης, δεν περιλαμβάνονται κάποια κυνόμορφα θηλαστικά που, και αυτά αποκαλούνται «λύκοι», αλλά για προφανείς λόγους δεν μπορούν να περιληφθούν στους «γνήσιους» λύκους, όπως o ''αφρικανικός λύκος'' (''C. lupus lupaster'') ή ο εξαφανισμένος [[θυλακίνος|λύκος της Τασμανίας]] (βλ. Πίνακα υποειδών).
▲Ωστόσο, στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, ακόμη και ανάμεσα στους επιστήμονες που διερευνούν την ηθολογία του θηλαστικού, η γενικότερη ονομασία «λύκος» '''συμπίπτει''' με εκείνην του γκρίζου λύκου (''Canis lupus'') και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται, ακόμη και αν γίνεται για λόγους ευκολίας. Εάν υπάρχει αναφορά σε άλλο taxon, τότε τονίζεται ότι πρόκειται για είδος διαφορετικό του ''Canis lupus'', λ.χ. ο ''κόκκινος λύκος'' (''Canis rufus'') ή για διαφορετικό υποείδος, όπως το [[ντίνγκο]].
▲==Γενικά==
▲Ο γκρίζος λύκος αποτελεί το πλέον εξειδικευμένο μέλος του [[γένος (βιολογία)|γένους]] ''Canis'', όπως αποδεικνύεται από προσαρμογές στην μορφολογία του, το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων, την πλήρως κοινωνική φύση του, <ref name=autogenerated39>Heptner & Naumov</ref> και την εξαιρετικά προηγμένη εκφραστική συμπεριφορά του. <ref name=autogenerated17>Fox</ref><ref name=autogenerated46>Zimen, p. 68</ref> Όπως και ο ''κόκκινος λύκος'' (''Canis rufus''), διακρίνεται από άλλα [[είδος|είδη]] του γένους, από το μεγάλο μέγεθος και τα λιγότερο αιχμηρά δομικά στοιχεία του κεφαλιού του, ιδιαίτερα τα αυτιά και το ρύγχος. <ref>Young & Goldman, 1944a, P. 1</ref> Είναι το μόνο [[είδος]] του γένους ''Canis'' που έχει εξάπλωση τόσο στον [[Παλαιός Κόσμος|Παλαιό]], όσο και τον [[Νέος Κόσμος|Νέο Κόσμο]]. <ref>Chambers at al</ref>
▲Πρόκειται για κοινωνικότατο ζώο, με πυρήνα την «οικογένεια», η οποία αποτελείται από ένα (1) κυρίαρχο αναπαραγωγικό ζεύγος, συνοδευόμενο από τους ενήλικους απογόνους του συγκεκριμένου ζευγαριού. <ref>Mech & Boitani, 2003 p. 1-2</ref> Τρέφεται κυρίως με μεγάλα οπληφόρα, μικρότερα ζώα κάθε είδους (λαγούς, πουλιά κ.α.), ζώα κτηνοτροφίας, θνησιμαία και απορρίμματα. <ref>Mech & Boitani, 2004</ref> Ο τρόπος οργάνωσης και επικοινωνίας των μελών του, με κυρίαρχα ηθολογικά στοιχεία το ουρλιαχτό και τις οσμητικές σημάνσεις, προκαλεί τον θαυμασμό ακόμη και στους διώκτες του (βλ. Ηθολογία).
▲[[Αρχείο: Canis lupus.jpg|thumb|right|550px|Ο γκρίζος λύκος είναι από τα ομορφότερα ζώα στην υφήλιο]]
▲*Ο γκρίζος λύκος είναι, ίσως, το πλέον «πολυσυζητημένο» άγριο ζώο στον κόσμο, με περίοπτη θέση στην μυθολογία και λαογραφία, από αρχαιοτάτων χρόνων, καθώς και συνεχή ιστορική παρουσία στην λογοτεχνία <ref>Mech & Boitani</ref> και τις καλές τέχνες, όπως και στον κινηματογράφο και τα σύγχρονα media. Έχει μελετηθεί διεξοδικά, είναι «διάσημος» για την ευφυΐα του, τα ιδιαίτερα μορφολογικά και ηθολογικά του χαρακτηριστικά, κυρίως για την διαπεραστική φωνή του και την «μυθική» κοινωνική ιεραρχία που επικρατεί στις αγέλες που σχηματίζει, όπως και για την κορυφαία θέση που κατέχει στην [[τροφική αλυσίδα]] των ενδιαιτημάτων του. Ωστόσο, η σχέση του με τον άνθρωπο, είναι εκείνη που χαρακτηρίζει αυτό το -καθ’ όλα αξιοθαύμαστο- ζώο και έχει συντελέσει στην δημιουργία μιας ιδιαίτερα «εύθραυστης» ισορροπίας μεταξύ τους. Ο [[άνθρωπος]] «οφείλει» στον λύκο την προέλευση και δημιουργία (sic) του σημαντικότερου κατοικιδίου ζώου της υφηλίου, του [[σκύλος|σκύλου]], δεν μπορεί όμως να τού συγχωρήσει την «εισβολή» στον κόσμο του. Ιδιαίτερα στις απόμακρες, αγροτικές περιοχές όπου -αναμφίβολα- προξενεί ζημιές, ο άνθρωπος οδηγείται σε αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις με τον λύκο, προσδίδοντάς του τον ρόλο του «κακού» (sic), αγνοώντας ή ξεχνώντας ότι το σκληροτράχηλο και ευφυές αυτό ζώο είναι '''καταλυτικός κρίκος''' στην οικολογική ισορροπία των ενδιαιτημάτων όπου απαντά <ref name=autogenerated32>ΠΛΜ, 39:288</ref> και, η απουσία του από αυτά, δημιουργεί σοβαρές και απρόβλεπτες συνέπειες στην τροφική αλυσίδα του συνολικού βιοτόπου (βλ. Λύκος και άνθρωπος, Λαογραφία).
==Ονοματολογία==
Η επιστημονική ονομασία του [[γένος (βιολογία)|γένους]] ''Canis'' είναι η άμεση λατινική απόδοση της ελληνικής «Κύων», η οποία ανάγεται στην ινδοευρωπαϊκή ρίζα ''kwon''-/''kwn''- «σκύλος». Ωστόσο, ο λατινικός όρος εμφανίζει δυσερμήνευτο -''a''- αντί του ινδοευρωπαϊκού -''w''-. <ref>ΠΛΜ, 37:442</ref>
Γραμμή 44 ⟶ 42 :
Μετά την εξαφάνιση της υποοικογένειας ''Borophaginae'', ο ''C. lepophagus'' εξελίχθηκε σε μεγαλύτερο, με ευρύτερο κρανίο, ζώο. Απολιθώματα αυτής της ευμεγέθους μορφής έχουν βρεθεί στο βόρειο [[Τέξας]] και μπορεί να αντιπροσωπεύουν το προγονικό «απόθεμα» από το οποίο προέρχεται ο γκρίζος λύκος. <ref>Nowak, 1992</ref> Οι πρώτοι «πραγματικοί» λύκοι άρχισαν να εμφανίζονται στο τέλος της ''Μπλανκιανής'' (''Blancan'') περιόδου της Βόρειας Αμερικής και την έναρξη της πρόωρης ''Ερβινγκτόνιας'' (''Irvingtonian'') περιόδου. Ανάμεσά τους ήταν και ο ''C. priscolatrans'', ένα μικρό είδος που έμοιαζε με τον σημερινό ''κόκκινο λύκο'' (''C. rufus''), και αποίκησε την [[Ευρασία]] διασχίζοντας την [[Βερίγγεια γέφυρα]]. Ο -νέος- ευρασιατικός ''C. priscolatrans'' σταδιακά εξελίχθηκε στο είδος ''Canis etruscus'', -τότε ''Canis mosbachensis''- που, με την σειρά του, παρήγαγε την εξελικτική γραμμή του ''Canis lupus''. <ref name=autogenerated34 /> Τα πρώτα απολιθώματα των αρτίγονων γκρίζων λύκων χρονολογούνται από το [[Πλειστόκαινο|Μέσο Πλειστόκαινο]] και βρέθηκαν στην περιοχή της Βερίγγειας γέφυρας.
===Δημιουργία υποειδών===
Μελέτες μιτοχονδριακού DNA έχουν δείξει ό ''Αυτό το λήμμα αφορά το ζώο. Για την τουρκική εθνικιστική οργάνωση, δείτε: [[Γκρίζοι Λύκοι]].''
''Ο όρος «Λύκος» ανακατευθύνει εδώ. Για άλλες χρήσεις, δείτε: [[Λύκος (αποσαφήνιση)]].''
{| class="wikitable"
!Γκρίζος λύκος
<small>Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων:</small>
<small>Μέσο [[Πλειστόκαινο]] – σήμερα (700,000-0 έτη πριν το σήμερα)</small>
|-
|Ενήλικος ευρασιατικός γκρίζος λύκος (''C. l. lupus'')
|-
![[Κατάσταση διατήρησης]]
|-
|Ελαχίστης Ανησυχίας <small>([[IUCN|IUCN 3.1]])</small>
|-
![[Συστηματική ταξινόμηση]]
|-
|
{| class="wikitable"
|[[Βασίλειο (βιολογία)|Βασίλειο]]:
|[[Ζώα]] (''Animalia'')
|-
|[[Συνομοταξία]]:
|[[Χορδωτά]] (''Chordata'')
|-
|[[Ομοταξία]]:
|[[Θηλαστικά]] (''Mammalia'')
|-
|[[Τάξη (βιολογία)|Τάξη]]:
|[[Σαρκοφάγα]] (''Carnivora'')
|-
|[[Οικογένεια (βιολογία)|Οικογένεια]]:
|[[Κυνίδες]] (''Canidae'')
|-
|[[Γένος (βιολογία)|Γένος]]:
|'''Κύων''' (''Canis'') (Linnaeus, 1758)
|-
|[[Είδος (βιολογία)|Είδος]]:
|'''''C. lupus''''' (sensu lato)
|-
|Υποείδος:
|(βλ. Πίνακα υποειδών)
|}
|-
![[Διωνυμική ονοματολογία|Διώνυμο]]
|-
|'''''Canis lupus'' (sensu lato)''' (Κύων ο λύκος)
<small>Linnaeus, 1758</small>
|}
Ο '''Γκρίζος λύκος''' (κοινά αναφερόμενος ως '''λύκος''') είναι [[Σαρκοφάγα|σαρκοφάγο]] [[Θηλαστικά|θηλαστικό]] της [[Οικογένεια|οικογενείας]] των [[Κυνίδες|Κυνιδών]], της οποίας αποτελεί το μεγαλύτερο και ισχυρότερο μέλος. Απαντά σε εκτεταμένες περιοχές του [[Βόρειο ημισφαίριο|Βορείου ημισφαιρίου]], κυρίως όμως στα μεγάλα [[Γεωγραφικό πλάτος|γεωγραφικά πλάτη]] του (εξαιρούνται τα διακριτά υποείδη [[σκύλος]] και [[ντίνγκο]]). Η επιστημονική ονομασία του [[Είδος|είδους]] (sensu lato) είναι ''Canis lupus'' και περιλαμβάνει 36-40 υποείδη, αναλόγως του ταξινομικού φορέα. . <ref>The Natural History of Dogs: Canidæ Or Genus Canis of Authors. Including Also the Genera Hyæna and Proteles by Charles Hamilton Smith, contributor William Home Lizars, Samuel Highley, W. Curry, Junr. & Co, Published by W.H. Lizars, ... S. Highley, ... London; and W. Curry, jun. and Co. Dublin., 1839</ref>
*Θα μπορούσε, κάλλιστα, να ειπωθεί ότι η συστηματική ταξινομική του γκρίζου λύκου είναι από τις «αινιγματικότερες» που υπάρχουν σε επιστημονικό επίπεδο, όχι τόσο ως προς την πλευρά κατεύθυνσης των ερευνών, αλλά ως προς την ''εξαιρετικά υψηλή δυναμική '' της. Αρκετές από τις τοποθετήσεις των αναφερομένων υποειδών (βλ. Πίνακα) είναι πιθανόν να αλλάξουν στο άμεσο μέλλον, ενώ υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των ερευνητών για την θεώρηση κάποιων ταξινομικών μονάδων, ως υποειδών του γκρίζου λύκου ή ως διακριτών ειδών.
{| class="wikitable"
Γραμμή 123 ⟶ 148 :
| 24 || '''Λύκος του Αρχιπελάγους Αλεξάνδρου''' (''Canis lupus ligoni'') || Σχετικά μικρό υποείδος, με ύψος 60 εκ. και βάρος 14-23 κιλά. Έχει σκουρογκρίζα γούνα με ανοικτότερες αποχρώσεις, αλλά υπάρχουν άτομα που είναι μαύρα ή κανελί || [[Αλάσκα]] ([[Αλεξάνδρου Αρχιπέλαγος|Αρχιπέλαγος Αλεξάνδρου]]) || EN/VU
|-
| 25 || '''Λύκος των Μεγάλων Λιμνών''' (''Canis lupus lycaon'') [[Αρχείο: Gray Wolf, Omega Park, QC.jpg|150px]] || Μέσου μεγέθους υποείδος, με βάρος 23-30 κιλά. Η γούνα του είναι σταχτόγκριζη με καφέ και κανελί αποχρώσεις. Είναι από τα πιο «προβληματικά» στην ταξινομική του, taxa, ενδιάμεση μορφή μεταξύ του γκρίζου λύκου και του [[κογιότ]], αλλά έχει θεωρηθεί συνώνυμο με τον [[κόκκινος λύκος|κόκκινο λύκο]], υβρίδιο γκρίζου λύκου και κογιότ, ακόμη και ξεχωριστό [[είδος]] <ref name="autogenerated3">Wilson et al</ref><ref name="autogenerated11">Chambers et al</ref><ref>Koblmüller et al</ref> || βορειοανατολική περιοχή των [[Μεγάλες Λίμνες|Μεγάλων Λίμνων]] (Πάρκο Αλγκόνκιν στο [[Οντάριο]], [[Κεμπέκ]], [[Μανιτόμπα]], [[Μινεσότα]]) || EN ?
|-
| 26 || '''Λύκος του ποταμού Μακένζι''' (''Canis lupus mackenzii'')[[Αρχείο:Loup du Canada (Canis lupus mackenzii) 1.JPG|150x150εσ]] || Όχι καλά μελετημένο υποείδος, θεωρείται ως συνώνυμο του 31 || [[Καναδάς]] ([[Βορειοδυτικά Εδάφη]]) || ΕΝ
Γραμμή 161 ⟶ 186 :
===Με τον σκύλο===
[[Αρχείο: Czechoslovakian Wolfdog pair.jpg|thumb|right|400px|Τα Τσεχοσλοβακικά λυκόσκυλα, αναγνωρίζονται επισήμως από την Διεθνή Κυνολογική Ομοσπονδία (FCI), ως γνήσια υβρίδια γκρίζου λύκου-σκύλου]]
Παρά το γεγονός ότι οι σκύλοι και οι γκρίζοι λύκοι είναι, γενετικά, πολύ κοντά μεταξύ τους και, έχουν μοιραστεί τεράστια τμήματα των περιοχών τους για χιλιετίες, ''αποφεύγουν να διασταυρωθούν εκούσια στην άγρια φύση'', αν και μπορούν να παράγουν βιώσιμους απογόνους και, μάλιστα, με όλες τις επόμενες γενεές να είναι γόνιμες. <ref name=autogenerated9 /> Στην [[Βόρεια Αμερική]], οι εντυπωσιακοί ''μαύροι λύκοι'', δεν είναι παρά [[μελανίνη|μελανιστικές]] μορφές από υβριδοποίηση με σκύλους, η οποία συνέβη 10.000-15.000 χρόνια πριν (βλ. Μαύροι λύκοι). <ref>Anderson et al</ref> Αν και η υβριδοποίηση γκρίζου λύκου-σκύλου στην [[Ευρώπη]] έχει προκαλέσει ανησυχίες μεταξύ των επιστημόνων, γενετικές μελέτες δείχνουν ότι εισδοχή των γονιδίων του σκύλου στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς του γκρίζου λύκου δεν αποτελεί σημαντική απειλή για την γονιδιακή «καθαρότητα» του τελευταίου. Σημαντικό είναι, επίσης, το ότι οι εποχές αναπαραγωγής του λύκου και του σκύλου δεν συμπίπτουν πλήρως, οπότε η πιθανότητα να συναντηθούν τυχαία στην φύση και να ζευγαρώσουν μεταξύ τους, είναι σχετικά μικρή. <ref>Vilà & Wayne</ref> Όπως οι «καθαροί» λύκοι, έτσι και τα υβρίδια λύκων-σκύλων αναπαράγονται μία (1) φορά κάθε χρόνο, αν και η εποχή ζευγαρώματος τους είναι τρεις μήνες νωρίτερα, με τα κουτάβια να γεννιούνται κυρίως κατά τη χειμερινή περίοδο, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες επιβίωσής τους. <ref name=autogenerated9 /> Ωστόσο, γενετική μελέτη που εκπονήθηκε στα βουνά του [[Καύκασος|Καυκάσου]] έδειξε ότι, μέχρι και το 10% των σκύλων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των σκύλων-φυλάκων της κτηνοτροφίας, είναι υβρίδια πρώτης γενιάς. <ref name="autogenerated36">Kopaliani et al</ref> Η αναπαραγωγή σε αιχμαλωσία των υβριδίων λύκου-σκύλου έχει πολλαπλασιαστεί στις ΗΠΑ, με 300.000 ζώα να είναι παρόντα εκεί. <ref name=autogenerated9 /> Η Διεθνής Κυνολογική Ομοσπονδία (FCI) αναγνωρίζει επίσημα ως υβριδικές ράτσες, το «Λυκόσκυλο (σημ. να μη συγχέεται η ονομασία με την λαϊκή «λυκόσκυλο») της Τσεχοσλοβακίας» (Czechoslovakian Wolfdog) και το «Λυκόσκυλο του Σάαρλοος» (Saarloos Wolfdog).
===Με άλλα κυνοειδή===
[[Αρχείο: Captivecoywolfhybrid.jpg|thumb|right|300px|Υβρίδιο γκρίζου λύκου-κογιότ (coywolf), που δημιουργήθηκε από άτομα σε αιχμαλωσία]]
Γραμμή 168 ⟶ 193 :
Σε αντίθεση με τον ''κόκκινο λύκο'' και τον ''λύκο των Μεγάλων Λιμνών'', ο γκρίζος λύκος δεν διασταυρώνεται εύκολα με το [[κογιότ]]. <ref name=autogenerated11 /> Παρόλα αυτά, γενετικοί δείκτες των κογιότ έχουν βρεθεί σε κάποιους άγριους, απομονωμένους πληθυσμούς γκρίζων λύκων στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες. Ψ-χρωμοσώματα έχουν βρεθεί, επίσης, σε απλοτύπους κογιότ στο [[Τέξας]]. <ref>Hailer</ref> Το 2013, σε πείραμα που πραγματοποιήθηκε σε αιχμάλωτα άτομα ''λύκων της Κοιλάδας Μακένζι'' (''C. l. occidentalis'') και κογιότ στην [[Γιούτα]], δημιουργήθηκαν έξι υβρίδια μέσω τεχνητής γονιμοποίησης, που είναι η πρώτη περίπτωση τεχνητού υβριδισμού μεταξύ «καθαρών» κογιότ και γκρίζων λύκων. Σε ηλικία έξι μηνών, τα υβρίδια έδειξαν να εμφανίζουν τα φυσικά και [[ηθολογία|ηθολογικά]] χαρακτηριστικά και από τα δύο είδη. <ref>Mech et al</ref>
*Τα υβρίδια μεταξύ κογιότ και γκρίζων λύκων, αποκαλούνται ατύπως, ''κόιγουλφ'' (''coywolf'')
Αν και ουδέποτε έχει παρατηρηθεί υβριδοποίηση μεταξύ γκρίζων λύκων και [[χρυσό τσακάλι|χρυσών τσακαλιών]], ενδείξεις τέτοιων περιστατικών υπήρξαν μέσω ανάλυσης μιτοχονδριακού DNA σε χρυσά τσακάλια στην [[Σενεγάλη]] <ref name="autogenerated5">Gaubert et al</ref> και την [[Βουλγαρία]]. <ref>Moura et al</ref> Παρά το γεγονός ότι, δεν υπάρχουν γενετικές αποδείξεις υβριδοποίησης μεταξύ γκρίζων λύκων και τσακαλιών στα βουνά του Καυκάσου, υπήρξαν περιπτώσεις όπου κάποια -γενετικά- «καθαρά» χρυσά τσακάλια της περιοχής, έχουν εμφανίσει τόσο έντονους [[φαινότυπος|φαινοτύπους]] γκρίζων λύκων, σε σημείο που να εκλαμβάνονται ως λύκοι, ακόμη και από έμπειρους βιολόγους. <ref name=autogenerated36 />
==Γεωγραφική εξάπλωση==
[[Αρχείο: Leefgebied wolf (canis lupus) 2.png|thumb|right|400px|Γεωγραφική εξάπλωση του είδους Canis lupus, όπου είναι σαφής ο περιορισμός του παλαιού εύρους κατανομής του (κόκκινο) με το σημερινό (πράσινο)]]
Γραμμή 390 ⟶ 415 :
===Βόρεια Αμερική===
[[Αρχείο: Gray wolf endangered species sheet.jpg|thumb|right|350px|Σχεδιάγραμμα αποτυπώματος γκρίζου λύκου]]
Παρά το γεγονός ότι οι αμερικανικοί μαύροι λύκοι είχαν, αρχικά, την ίδια επιστημονική ονομασία με τους ευρωπαϊκούς, ο Γάλλος ζωολόγος Α. Ντεμαρέστ (Anselme Gaëtan Desmarest, 1784-1838) πίστευε ότι επρόκειτο για διαφορετικό είδος. <ref>Buffon et al</ref> Ιστορικά, οι γηγενείς στις όχθες των ποταμών [[ποταμός Μακένζι|Μακένζι]] και Σασκάτσουαν, και στον Ν. Καναδά, προφανώς ποτέ δεν θεώρησαν τους μαύρους λύκους ως ξεχωριστό είδος. <ref name="autogenerated30">Richardson et al</ref> Το 1791, στο βιβλίο του «Ταξίδια», ο Ο. Μπάρτραμ (William Bartram) ανέφερε ότι είδε μαύρους λύκους ανάμεσα σε πληθυσμούς κόκκινων λύκων στην [[Φλόριντα]]. Ανέφερε ότι ήσαν «απολύτως μαύροι», εκτός από τα θηλυκά που είχαν περιγραφεί ότι είχαν μια λευκή κηλίδα στο στήθος. <ref name=autogenerated4 />
Η γούνα ενός μαύρου λύκου θεωρείτο κάποτε από τους ιθαγενείς της [[Νέα Αγγλία|Νέας Αγγλίας]] ότι άξιζε πάνω από 40 δέρματα αμερικανικού κάστορα. Ένας αρχηγός ινδιάνικης φυλής θεωρούσε την αποδοχή μιας γούνας μαύρου λύκου, ως πράξη συμφιλίωσης. <ref>Morton</ref> Οι μαύροι λύκοι στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες θεωρήθηκαν ξεχωριστό είδος και ονομάστηκαν ''Canis nubilus'', δηλαδή «συννεφιασμένοι ή σκοτεινοί» λύκοι. <ref name=autogenerated30 /><ref>The Menageries: Quadrupeds, Described and Drawn from Living Subjects by James Rennie, Society for the Diffusion of Useful Knowledge (Great Britain). Contributor Charles Knight, William Clowes, Longman, Rees, Orme, Brown, and Green, Oliver & Boyd (Firm), published by Charles Knight, 1829</ref> Οι συγκεκριμένοι λύκοι ήσαν διαδεδομένοι κυρίως στο [[Μιζούρι (πολιτεία)|Μισούρι]] και είχαν ενδιάμεσο μέγεθος μεταξύ των άλλων γκρίζων λύκοι και των κογιότ, ενώ ανέδιδαν μια αποκρουστική μυρωδιά. <ref>American Natural History, by John Davidson Godman, Edition: 3, published by Hogan & Thompson, 1836</ref> Στις 15 Ιανουαρίου 2009, ένας αρσενικός μαύρος από το [[Εθνικό Πάρκο Γιέλοουστοουν]], ζυγίστηκε στα 65 κιλά, που είναι ο βαρύτερος καταγεγραμμένος γκρίζος λύκος, γενικότερα, στην ιστορία του Πάρκου. <ref>Bigger is better if you're a hungry wolf, by BRETT FRENCH Of The Billings Gazette</ref>
===Καταγωγή και γενετικά δεδομένα===
Γραμμή 461 ⟶ 486 :
Στην Αλάσκα, ο πληθυσμός γκρίζων λύκων πληθυσμός εκτιμάται σε 6.000-7.000 άτομα και υφίσταται νόμιμο κυνήγι αλλά με αριθμητικούς ή άλλους περιορισμούς. Το 2002, υπήρχαν 250 γκρίζοι λύκοι σε 28 αγέλες στο Γιέλοουστοουν και 260 λύκοι σε 25 αγέλες στο Αϊντάχο. Το 1974, ο γκρίζος λύκος καταχωρήθηκε ως Απειλούμενο Είδος (ΕΝ) στην Μινεσότα, το Ουισκόνσιν και το Μίσιγκαν, αλλά λόγω των μέτρων προστασίας -που απέδωσαν-, αναβαθμίστηκε σε Απειλούμενο (VU), το 2003. Οι επανεισηγμένοι μεξικανικοί γκρίζοι λύκοι στην Αριζόνα και το Νέο Μεξικό προστατεύονται δια νόμου και, στα τέλη του 2002, υπήρχαν 28 άτομα σε 8 αγέλες. <ref>Mech & Boitani, 2003 pp. 321-4</ref> Ένας θηλυκός γκρίζος λύκος που πυροβολήθηκε το 2013, στη Κομητεία Χαρτ του [[Κεντάκι]] από κυνηγό, ήταν ο πρώτος που καταγράφηκε στην πολιτεία, κατά την σύγχρονη εποχή. Ανάλυση DNA από τα εργαστήρια Ιχθύων και Άγριας Ζωής έδειξε γενετικά χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα των γκρίζων λύκων στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών. <ref>McSpadden</ref>
====Αφρική====
Ακόμη και μέχρι το 2011, υπήρχαν διαφωνίες κατά πόσον ο γκρίζος λύκος υπάρχει στην Αφρική. Ο [[Αριστοτέλης]] είχε γράψει για λύκους -γενικά- που ζουν στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], αναφέροντας ότι ήταν μικρότεροι από το ελληνικό είδος. Ο Γερμανός [[αιγυπτιολογία|αιγυπτιολόγος]] Γ. Έμπερς (Georg Ebers, 1837-1898) ανέφερε ότι, ο λύκος είναι μεταξύ των ιερών ζώων της Αιγύπτου, χαρακτηρίζοντάς τον ως μια «μικρότερη ποικιλία» εκείνου της Ευρώπης και σημειώνοντας πως, το όνομα Λυκόπολις (Lycopolis) (σημερινό [[Ασιούτ]]), πόλη αφιερωμένη στον [[Άνουβις|Άνουβι]], σημαίνει «πόλη του λύκου». Ο ζωολόγος Ε. Σβαρτς (Ernst Schwarz, 1889-1962) ταξινόμησε το βορειοαφρικανικό λυκόμορφο κυνοειδές ως υποείδος του [[χρυσό τσακάλι|χρυσού τσακαλιού]] και, στην συνέχεια, δέχθηκε κριτική ότι παρέβλεψε την μορφολογική του συγγένεια με τον γκρίζο λύκο. <ref name="autogenerated45">Rueness et al</ref><ref>Ferguson</ref>
Τον Δεκέμβριο του 2002, ένα κυνοειδές εθεάθη στην έρημο Ντανακίλ της [[Ερυθραία]]ς, η εμφάνιση του οποίου δεν αντιστοιχούσε σε εκείνην του χρυσού τσακαλιού ή τα άλλα έξι αναγνωρισμένα είδη κυυνοειδών της περιοχής, αλλά έμοιαζε έντονα με γκρίζο λύκο. <ref>Tiwari & Sillero-Zubiri</ref> Τελικά, αυτό το κυνοειδές, όντως ήταν ένας γκρίζος λύκος, όπως αποδείχθηκε το 2011, όταν τα ζεύγη βάσεων του μιτοχονδριακού DNA των δειγμάτων που ελήφθησαν από το [[Αιθιοπικό υψίπεδο]] αναλύθηκαν και συγκρίθηκαν με εκείνα άλλων λύκοι και κυνοειδών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, υπάρχουν γκρίζοι λύκοι σε δύο τουλάχιστον σημεία στην [[Αιθιοπία]], περίπου 2.500 χλμ. ΝΑ. της Αιγύπτου, <ref name=autogenerated45 /> ενώ, άλλη μελέτη πιθανόν να επιβεβαίωσε την παρουσία των γκρίζων λύκων στην [[Αλγερία]], το [[Μάλι]] και την [[Σενεγάλη]]. <ref name=autogenerated5 />
| |||