Βικιπαίδεια

Τουρκική εισβολή στην Κύπρο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Αναίρεση έκδοσης 7046227 από τον 37.6.0.81 (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Αναίρεση έκδοσης 7046230 από τον Sotkil (Συζήτηση) βανδαλισμός από Τζερογλύφτη χρήστη
Ετικέτες: Αναίρεση μεγάλη αφαίρεση
Γραμμή 1:
{{Πληροφορίες στρατιωτικής σύγκρουσης
{{Πληροφορίες στρατιωτικής σύγκρουσης|τίτλος=Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|εικόνα=[[Εικόνα:Βομβαρδισμός Αμμοχώστου.jpg|300px]]|λεζάντα=Βομβαρδισμός Αμμοχώστου 1974|έναρξη=20 Ιουλίου 1974|τερματισμός=16 Αυγούστου 1974|ημερομηνία=|τόπος=[[Κύπρος]]|πλευρά1={{TUR}} <br />[[Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση]] (TMT)|αρχηγός1={{Flagicon|Turkey}} [[Μπουλέντ Ετζεβίτ]] <br />{{Flagicon|Turkey}} [[Φαχρί Κορουτούρκ]]|σθένος1=50.000 στρατιώτες<ref name=ulvikeser453>Keser, Ulvi (2006). ''Turkish-Greek Hurricane on Cyprus (1940 – 1950 – 1960 – 1970), 528. sayfa'', Publisher: Boğaziçi Yayınları, ISBN 975-451-220-5.</ref>|απολογισμός1=568 νεκροί<ref>Haydar Çakmak: ''Türk dış politikası, 1919-2008'', Platin, 2008, ISBN 9944137251, [http://books.google.de/books?id=_2UwAQAAIAAJ&q=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&dq=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&hl=de&sa=X&ei=clJoUZnIDqWg7AbmzYDoAw&ved=0CDIQ6AEwAA page 688] excerpt from reference: 415 ground, 65 navy, 5 air, 13 gendarmerie, 70 resistance (= 568 killed)</ref> <br /> 2.000 τραυματίες<ref name="StudiesKeefe1980">{{cite book|author1=American University (Washington, D.C.). Foreign Area Studies|author2=Eugene K. Keefe|title=Cyprus, a country study|url=http://books.google.com/books?id=m_85te6NyCQC|accessdate=5 December 2012|year=1980|publisher=Foreign Area Studies, American University : for sale by the Supt. of Docs., U.S. Govt. Print. Off.|quote=Authoritative figures for casualties during the two- phased military operation were not published; available estimates listed Greek Cypriot losses at 6,000 dead and Turkish losses at 1,500 dead and 2,000 wounded... }}</ref> <br />Συνολικά 3.500 απώλειες (συμπεριλαμβανομένων των αμάχων)<ref name="JentlesonPaterson1997">{{cite book|author1=Bruce W. Jentleson|author2=Thomas G. Paterson|author3=Council on Foreign Relations|title=Encyclopedia of US foreign relations|url=http://books.google.com/books?id=f9opAQAAMAAJ|accessdate=5 December 2012|year=1997|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-511059-3|quote=Greek/Greek Cypriot casualties were estimated at 6,000 and Turkish/Turkish Cypriot casualties at 3,500, including 1,500 dead...}}</ref><ref name="Jaques2007">{{cite book|author=Tony Jaques|title=Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-First Century|url=http://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC&pg=PA556|accessdate=5 December 2012|year=2007|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-33538-9|pages=556|quote=The invasion cost about 6,000 Greek Cypriot and 1500-3.500 Turkish casualties (20 July 1974).}}</ref><ref name="WilsonDonnan2012">{{cite book|author1=Thomas M. Wilson|author2=Hastings Donnan|title=A Companion to Border Studies|url=http://books.google.com/books?id=PeVi8_N-agIC&pg=PA44|accessdate=5 December 2012|date=19 June 2012|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-4051-9893-6|page=44|quote=The partition of India was accompanied by a death toll variously credibly estimated at between 200,000 and 2 million. ... In the Turkish invasion and partition of Cyprus, 6,000 Greek Cypriots were killed and 2,000 reported missing, and some 1500 hundred Turks and Turkish-Cyprioy killed.}}</ref>|πλευρά2=[[Αρχείο:Flag_of_Cyprus_(1960-2006).svg|border|22px|link=Κύπρος]] [[Κύπρος]]|αρχηγός2=[[Αρχείο:Flag_of_Cyprus_(1960-2006).svg|border|22px|link=Κύπρος]] [[Νίκος Σαμψών]] <br />[[Γλαύκος Κληρίδης]]|σθένος2='''Κύπρος:'''<br />45.000 μάχιμοι (σε πλήρη κινητοποίηση, θεωρητικά)<ref>Η Μάχη της Κύπρου, Γεώργιος Σέργης, Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, Αθήνα 1999, page 260</ref> <br />'''Ελλάδα:''' <br />5.000 στρατιώτες<ref>Χρονικό Μαχών [http://www.eldyk74.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=27 eldyk74.gr]</ref>|απολογισμός2=4.500–6.000 νεκροί και τραυματίες (στρατιώτες και άμαχοι)<ref name="JentlesonPaterson1997"/><ref name="Jaques2007"/> <br />2.000–3.000 αγνοούμενοι<ref name="StudiesKeefe1980"/><ref name="WilsonDonnan2012"/><ref>Clodfelter, Michael, Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991 {{Page needed|date=April 2013}}</ref>|πλευρά3=|απολογισμός3=|πόλεμος=Τμήμα του [[Κυπριακό πρόβλημα|Κυπριακού προβλήματος]] και <br />του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]]|έκβαση=[[Τουρκία|Τουρκική]] στρατιωτική νίκη<ref>Juliet Pearse, "Troubled Northern Cyprus fights to keep afloat" in Cyprus. Grapheio Typou kai Plērophoriōn, Cyprus. Grapheion Dēmosiōn Plērophoriōn, ''Foreign Press on Cyprus'',　Public Information Office, 1979, [http://books.google.com/books?id=rHMsAQAAIAAJ&q=%22Turkish+military+victory+in+Cyprus+was+accompanied+by+bitter+economic+defeat%22&dq=%22Turkish+military+victory+in+Cyprus+was+accompanied+by+bitter+economic+defeat%22&hl=en&ei=B7X6TZ-_EIqevQOqvMm6Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA p. 15.]</ref><ref>Joseph Weatherby, ''The other world: Issues and Politics of the Developing World'', Longman, 2000, ISBN 978-0-8013-3266-1, [http://books.google.com/books?id=rDlnAAAAMAAJ&q=%22Turkish+military+victory+divided+the+island%22&dq=%22Turkish+military+victory+divided+the+island%22&hl=en&ei=KLT6TangE5C8uwPTpcmIAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA p. 285.]</ref><ref>David W. Ziegler, ''War, Peace, and International Politics'', Longman, 1997, ISBN 978-0-673-52501-7, [http://books.google.com/books?id=wxsxAQAAIAAJ&q=%22a+clear-cut+Turkish+military+victory%22&dq=%22a+clear-cut+Turkish+military+victory%22&hl=en&ei=vLX6TaD6BoWwvgO2wpWnAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA p. 275.]</ref><ref>Nils Ørvik, ''Semialignment and Western Security'', Taylor & Francis, ISBN 97807099195131986, [http://books.google.com/books?id=fJcOAAAAQAAJ&pg=PA79&dq=%22will+not+be+changed+by+any+Turkish+military+victory%22&hl=en&ei=urb6TaCQDYeevgPd_9yLAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=%22will%20not%20be%20changed%20by%20any%20Turkish%20military%20victory%22&f=false p. 79.]</ref><ref>Richard D. Caplan, ''Europe and the Recognition of New States in Yugoslavia'', Cambridge University Press, 2005, ISBN 978-0-521-82176-6, [http://books.google.com/books?id=6HMxGC_Dcp0C&dq=%22Turkish+military+victory+in+1974+has+still+not+brought+recognition+of+the+Turkish+Republic+of+Northern+Cyprus%22&source=gbs_navlinks_s p. 104.], on the refusal of legal recognition of the Turkish Cypriot state, see S.K.N. Blay, [http://www.austlii.edu.au/au/journals/AUYrBkIntLaw/1981/2.pdf "Self-Determination in Cyprus: The New Dimensions of an Old Conflict"], 10 ''Australian Yearbook of International Law'' (1987), pp. 67–100.</ref>}}H '''Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974'''<ref name="Morelli2011">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=dyWwReoc81oC&pg=PA1|title=Cyprus: Reunification Proving Elusive|date=April 2011|publisher=DIANE Publishing|isbn=978-1-4379-8040-0|page=1|author=Vincent Morelli|quote=The Greek Cypriots and much of the international community refer to it as an “invasion.}}</ref> ({{lang-tr|Kıbrıs Barış Harekâtı|lit=Επιχείρηση ειρήνευσης Κύπρου}}, ''Επιχείρηση ειρήνευσης Κύπρου'' ή {{lang-tr|Atilla Harekâtı}}, ''Επιχείρηση Αττίλας'') ήταν τουρκική στρατιωτική εισβολή στην [[Κύπρος|Κυπριακή Δημοκρατία]]. Ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, πέντε μέρες μετά το [[Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου]]. Η Τουρκία υποστηρίζει πως η επιχείρηση αποτελεί ειρηνευτική επέμβαση νομιμοποιημένη από το άρθρο 4 της [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|Συνθήκης Εγγυήσεων (συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου]]).<ref name="turan323">Turan, Sibel (15-16 Mayıs 2003). ''Keşan sempozyumu; 323. sayfa'', Keşan Belediye Başkanlığı, 2006.</ref> Τόσο τα [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ηνωμένα Έθνη]]<ref>Simón Duke, United States military forces and installations in Europe, Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1989, ISBN 0198291329, p. 274. (Turkey's occupation of Cyprus...)</ref> όσο και το [[Συμβούλιο της Ευρώπης]], θεωρούν πως είναι εισβολή<ref>Council of Europe, Parliamentary Assembly, Official Report of Debates, p. 212. (Cyprus is.....under Turkish military occupation.)</ref>.
| τίτλος = Τουρκική εισβολή στην Κύπρο
| πόλεμος = Τμήμα του [[Κυπριακό πρόβλημα|Κυπριακού προβλήματος]] και <br />του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]]
| εικόνα = [[Εικόνα:Βομβαρδισμός Αμμοχώστου.jpg|300px]]
| λεζάντα = Βομβαρδισμός Αμμοχώστου 1974
| ημερομηνία = 20 Ιουλίου 1974
| τόπος = [[Κύπρος]]
| έκβαση = [[Τουρκία|Τουρκική]] στρατιωτική νίκη<ref>Juliet Pearse, "Troubled Northern Cyprus fights to keep afloat" in Cyprus. Grapheio Typou kai Plērophoriōn, Cyprus. Grapheion Dēmosiōn Plērophoriōn, ''Foreign Press on Cyprus'',　Public Information Office, 1979, [http://books.google.com/books?id=rHMsAQAAIAAJ&q=%22Turkish+military+victory+in+Cyprus+was+accompanied+by+bitter+economic+defeat%22&dq=%22Turkish+military+victory+in+Cyprus+was+accompanied+by+bitter+economic+defeat%22&hl=en&ei=B7X6TZ-_EIqevQOqvMm6Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA p. 15.]</ref><ref>Joseph Weatherby, ''The other world: Issues and Politics of the Developing World'', Longman, 2000, ISBN 978-0-8013-3266-1, [http://books.google.com/books?id=rDlnAAAAMAAJ&q=%22Turkish+military+victory+divided+the+island%22&dq=%22Turkish+military+victory+divided+the+island%22&hl=en&ei=KLT6TangE5C8uwPTpcmIAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA p. 285.]</ref><ref>David W. Ziegler, ''War, Peace, and International Politics'', Longman, 1997, ISBN 978-0-673-52501-7, [http://books.google.com/books?id=wxsxAQAAIAAJ&q=%22a+clear-cut+Turkish+military+victory%22&dq=%22a+clear-cut+Turkish+military+victory%22&hl=en&ei=vLX6TaD6BoWwvgO2wpWnAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA p. 275.]</ref><ref>Nils Ørvik, ''Semialignment and Western Security'', Taylor & Francis, ISBN 97807099195131986, [http://books.google.com/books?id=fJcOAAAAQAAJ&pg=PA79&dq=%22will+not+be+changed+by+any+Turkish+military+victory%22&hl=en&ei=urb6TaCQDYeevgPd_9yLAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=%22will%20not%20be%20changed%20by%20any%20Turkish%20military%20victory%22&f=false p. 79.]</ref><ref>Richard D. Caplan, ''Europe and the Recognition of New States in Yugoslavia'', Cambridge University Press, 2005, ISBN 978-0-521-82176-6, [http://books.google.com/books?id=6HMxGC_Dcp0C&dq=%22Turkish+military+victory+in+1974+has+still+not+brought+recognition+of+the+Turkish+Republic+of+Northern+Cyprus%22&source=gbs_navlinks_s p. 104.], on the refusal of legal recognition of the Turkish Cypriot state, see S.K.N. Blay, [http://www.austlii.edu.au/au/journals/AUYrBkIntLaw/1981/2.pdf "Self-Determination in Cyprus: The New Dimensions of an Old Conflict"], 10 ''Australian Yearbook of International Law'' (1987), pp. 67–100.</ref>
* Πτώση του [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορικού καθεστώτος]] στην [[Αθήνα]] στις 23 Ιουλίου του 1974
* Διακήρυξη της ανεξαρτησίας της (διεθνώς μη αναγνωρισμένης) [[Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου|Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου]] στις 15 Νοεμβρίου 1983 στην τουρκοκρατούμενη Βόρεια Κύπρο
| πλευρά1 = {{TUR}}
* [[Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση]] (TMT)
| πλευρά2 = [[Αρχείο:Flag_of_Cyprus_(1960-2006).svg|border|22px|link=Κύπρος]] [[Κύπρος]]
* [[ΕΟΚΑ Β΄]]
[[Αρχείο:Flag_of_Greece_(1970-1975).svg|border|22px|link=Ελλάδα]] [[Ελλάδα]]
| πλευρά3 =
| αρχηγός1 = {{Flagicon|Turkey}} [[Μπουλέντ Ετζεβίτ]] <br />{{Flagicon|Turkey}} [[Φαχρί Κορουτούρκ]]
| αρχηγός2 = [[Αρχείο:Flag_of_Cyprus_(1960-2006).svg|border|22px|link=Κύπρος]] [[Νίκος Σαμψών]] <br />[[Αρχείο:Flag_of_Greece_(1970-1975).svg|border|22px|link=Ελλάδα]] [[Φαίδων Γκιζίκης]]
| σθένος1 = 50.000 στρατιώτες<ref name=ulvikeser453>Keser, Ulvi (2006). ''Turkish-Greek Hurricane on Cyprus (1940 – 1950 – 1960 – 1970), 528. sayfa'', Publisher: Boğaziçi Yayınları, ISBN 975-451-220-5.</ref>
| σθένος2 = '''Κύπρος:'''<br />45.000 μάχημοι (σε πλήρη κινητοποίηση, θεωρητικά)<ref>Η Μάχη της Κύπρου, Γεώργιος Σέργης, Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, Αθήνα 1999, page 260</ref> <br />'''Ελλάδα:''' <br />5.000 στρατιώτες<ref>Χρονικό Μαχών [http://www.eldyk74.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=27 eldyk74.gr]</ref>
| απολογισμός1 = 568 νεκροί<ref>Haydar Çakmak: ''Türk dış politikası, 1919-2008'', Platin, 2008, ISBN 9944137251, [http://books.google.de/books?id=_2UwAQAAIAAJ&q=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&dq=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&hl=de&sa=X&ei=clJoUZnIDqWg7AbmzYDoAw&ved=0CDIQ6AEwAA page 688] excerpt from reference: 415 ground, 65 navy, 5 air, 13 gendarmerie, 70 resistance (= 568 killed)</ref> <br /> 2.000 τραυματίες<ref name="StudiesKeefe1980">{{cite book|author1=American University (Washington, D.C.). Foreign Area Studies|author2=Eugene K. Keefe|title=Cyprus, a country study|url=http://books.google.com/books?id=m_85te6NyCQC|accessdate=5 December 2012|year=1980|publisher=Foreign Area Studies, American University : for sale by the Supt. of Docs., U.S. Govt. Print. Off.|quote=Authoritative figures for casualties during the two- phased military operation were not published; available estimates listed Greek Cypriot losses at 6,000 dead and Turkish losses at 1,500 dead and 2,000 wounded... }}</ref> <br />Συνολικά 3.500 απώλειες (συμπεριλαμβανομένων των αμάχων)<ref name="JentlesonPaterson1997">{{cite book|author1=Bruce W. Jentleson|author2=Thomas G. Paterson|author3=Council on Foreign Relations|title=Encyclopedia of US foreign relations|url=http://books.google.com/books?id=f9opAQAAMAAJ|accessdate=5 December 2012|year=1997|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-511059-3|quote=Greek/Greek Cypriot casualties were estimated at 6,000 and Turkish/Turkish Cypriot casualties at 3,500, including 1,500 dead...}}</ref><ref name="Jaques2007">{{cite book|author=Tony Jaques|title=Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-First Century|url=http://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC&pg=PA556|accessdate=5 December 2012|year=2007|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-33538-9|pages=556|quote=The invasion cost about 6,000 Greek Cypriot and 1500-3.500 Turkish casualties (20 July 1974).}}</ref><ref name="WilsonDonnan2012">{{cite book|author1=Thomas M. Wilson|author2=Hastings Donnan|title=A Companion to Border Studies|url=http://books.google.com/books?id=PeVi8_N-agIC&pg=PA44|accessdate=5 December 2012|date=19 June 2012|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-4051-9893-6|page=44|quote=The partition of India was accompanied by a death toll variously credibly estimated at between 200,000 and 2 million. ... In the Turkish invasion and partition of Cyprus, 6,000 Greek Cypriots were killed and 2,000 reported missing, and some 1500 hundred Turks and Turkish-Cyprioy killed.}}</ref>
| απολογισμός2 = 4.500–6.000 νεκροί και τραυματίες (στρατιώτες και άμαχοι)<ref name="JentlesonPaterson1997"/><ref name="Jaques2007"/> <br />2.000–3.000 αγνοούμενοι<ref name="StudiesKeefe1980"/><ref name="WilsonDonnan2012"/><ref>Clodfelter, Michael, Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991 {{Page needed|date=April 2013}}</ref>
| απολογισμός3 =
}}
 
Στις [[20 Ιουλίου]] [[1974]], σαράντα περίπου χιλιάδες [[Τουρκία|Τούρκοι]] στρατιώτες, υπό την υποστήριξη της Τουρκικής Αεροπορίας και του ναυτικού εισέβαλαν παράνομα και κατά παράβαση του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών#.CE.A7.CE.AC.CF.81.CF.84.CE.B7.CF.82 .CF.84.CF.89.CE.BD .CE.97..CE.95.|καταστατικού χάρτη]] του [[Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών|Συμβουλίου Ασφαλείας]] των [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ηνωμένων Εθνών]] στις βόρειες ακτές της [[Κυπριακή Δημοκρατία|Κυπριακής Δημοκρατίας]]. Η απόβαση των Τουρκικών στρατευμάτων που ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις, με ένα μήνα σχεδόν διαφορά η πρώτη από τη δεύτερη, είχε ως αποτέλεσμα την παράνομη κατοχή του 37% της Κυπριακής Δημοκρατίας. Περίπου 200.000 εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, έγιναν [[Κυπριακό πρόβλημα#.CE.A4.CE.BF .CF.80.CF.81.CF.8C.CE.B2.CE.BB.CE.B7.CE.BC.CE.B1 .CF.84.CF.89.CE.BD .CF.80.CE.B5.CF.81.CE.B9.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B9.CF.8E.CE.BD|πρόσφυγες]] στην ίδια τους την πατρίδα, περίπου 4.000 νεκροί, και 1.619 δηλώθηκαν [[Κυπριακό πρόβλημα#.CE.9F.CE.B9 .CE.B1.CE.B3.CE.BD.CE.BF.CE.BF.CF.8D.CE.BC.CE.B5.CE.BD.CE.BF.CE.B9|αγνοούμενοι]]. Οι Τούρκοι κατακτούν το 65% της καλλιεργήσιμης έκτασης, το 70% του [[Ορυκτό|ορυκτού]] πλούτου, το 70% της [[βιομηχανία]]ς, το 80% των [[Τουρισμός|τουριστικών]] εγκαταστάσεων <ref>Ρόνι Αλάσορ, Διαταγή: «Εκτελέστε τους Αιχμαλώτους!» ISBN 960-03-3260-6</ref>.
Το πραξικόπημα διατάχθηκε από την [[Χούντα των Συνταγματαρχών|Χούντα των Αθηνών]] και πραγματοποιήθηκε από την κυπριακή [[Εθνική Φρουρά (Κύπρος)|Εθνική Φρουρά]] σε συνεργασία με την οργάνωση [[ΕΟΚΑ Β΄]]<ref name="OperationNiki">{{cite web|url=http://koti.welho.com/msolanak/kyprosengl.html|title=Operation "Niki" 1974: A suicide mission to Cyprus|accessdate=2009-06-10|author=Solanakis, Mihail}}</ref><ref name="IntercommunalViolence">{{cite web|url=http://countrystudies.us/cyprus/13.htm|title=U.S. Library of Congress – Country Studies – Cyprus – Intercommunal Violence|date=1963-12-21|publisher=Countrystudies.us|accessdate=2009-07-26}}</ref>. Το πραξικόπημα ανέτρεψε τον πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριο]]<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81&dq=|title=Cyprus: A Modern History|last=Mallinson|first=William|authorlink=|date=June 30, 2005|publisher=I. B. Tauris|isbn=978-1-85043-580-8|location=|page=81|id=|doi=}}</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4644652.stm BBC: Turkey urges fresh Cyprus talks] (2006-01-24)</ref> και στόχος του ήταν η ένωση του νησιού με την Ελλάδα<ref>{{cite journal|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0275720032000136642#.VQmrtNKUd8E|title=Nation, narrative and commemoration: political ritual in divided Cyprus|date=2003|journal=History and Anthropology|publisher=Routledge|issue=3|doi=10.1080/0275720032000136642|volume=14|pages=253–270|quote="[...] culminating in the 1974 coup aimed at the annexation of Cyprus to Greece"|last1=Papadakis|first1=Yiannis}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=1QyXCTW_MCQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|title=The Wiley-Blackwell Dictionary of Modern European History Since 1789|last2=Biddiss|first2=Michael|isbn=9781444390728|page=184|last1=Atkin|first1=Nicholas|last3=Tallett|first3=Frank}}</ref><ref>{{cite book|title=Journal of international law and practice, Volume 5|date=1996|publisher=Detroit College of Law at Michigan State University|pages=204}}</ref>. Ο τοποθετημένος από τους πραξικοπηματίες νέος Πρόεδρος, [[Νίκος Σαμψών]], ανακήρυξε την [[Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου]].<ref>''Strategic review, Volume 5'' (1977), United States Strategic Institute, [https://books.google.com/books?id=hCfcAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 48].</ref><ref>Allcock, John B. ''Border and territorial disputes'' (1992), Longman Group, [https://books.google.com/books?id=6pztAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 55].</ref>
 
Η [[Τουρκία]] υποστήριξε ότι δεν πρόκειται για εισβολή αλλά για «ειρηνική επέμβαση» με σκοπό την επαναφορά του [[Σύνταγμα|συνταγματικού]] [[Έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων|σκηνικού]] στην πριν του [[Κυπριακό πρόβλημα#.CE.A0.CF.81.CE.B1.CE.BE.CE.B9.CE.BA.CF.8C.CF.80.CE.B7.CE.BC.CE.B1 .CE.BA.CE.B1.CE.B9 .CE.A4.CE.BF.CF.85.CF.81.CE.BA.CE.B9.CE.BA.CE.AE .CE.B5.CE.B9.CF.83.CE.B2.CE.BF.CE.BB.CE.AE .281974.29|πραξικοπήματος κατάσταση]]. Επίσης η Τουρκία ανακοίνωσε ότι το δικαίωμα για την επέμβασή της ήταν κατοχυρωμένο στη [[Κυπριακό πρόβλημα#.CE.9F.CE.B9 .CE.A3.CF.85.CE.BD.CE.B8.CE.AE.CE.BA.CE.B5.CF.82 .CE.96.CF.85.CF.81.CE.AF.CF.87.CE.B7.CF.82-.CE.9B.CE.BF.CE.BD.CE.B4.CE.AF.CE.BD.CE.BF.CF.85|Συνθήκη Εγγυήσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας]], συνθήκη που δημιουργήθηκε με σκοπό να διαφυλάσσει την [[ανεξαρτησία]], την [[κυριαρχία]] και την [[εδαφική ακεραιότητα]] της Κυπριακής Δημοκρατίας<ref>M. Mπιραντ, «Απόφαση Απόβαση» Έκδοση «Milliyet» Κωνσταντινούπολη, Μάρτιος 1976, Τίτλος Πρωτότυπου: «30 Sicak gun»</ref>. Η Συνθήκη Εγγυήσεως δεν δίνει το δικαίωμα ένοπλης παρέμβασης στις εγγυήτριες χώρες, παρά μόνο εάν
Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί, προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν την [[Κερύνεια]] και την περιοχή γύρω από την πόλη. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν. Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους. Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση («Αττίλας ΙΙ») κατά την οποία κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι.<ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/mfa2016.nsf/mfa08_en/mfa08_en?OpenDocument|title=Historical Review|last=|first=|date=|website=Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
#Εγγυήτρια χώρα χρειάζεται να αμυνθεί σε περίπτωση εισβολής από μια Τρίτη χώρα.
#Τα Ηνωμένα Έθνη ζητήσουν ένοπλη παρέμβαση από μια εγγυήτρια χώρα
#Η Κυπριακή Δημοκρατία ζητήσει ένοπλη παρέμβαση και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εγκρίνει το αίτημα.
Πότε δεν εγκρίθηκε τέτοιο αίτημα από το Συμβούλιο Ασφαλείας, ποτέ η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ζήτησε από την Τουρκία να παρέμβει στρατιωτικά<ref>[http://infognomonpolitics.blogspot.com/2011/07/2010.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29 Ουδόλως εξουσιοδοτήθη εξ οιασδήποτε εντολής από το Συμβούλιον Ασφαλείας του ΟΗΕ]</ref> και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που συνεδρίασε στη Νέα Υόρκη στις 16 Ιουλίου, δεν είχε πάρει απόφαση<ref>Opinion of the Legal Department of the United Nations upon the Treaty of Guarantee of Cyprus on the one hand and Greece, the United Kingdom and Turkey on the other hand, 12th May 1959, Λεωνίδας Γ. Παπαδόπουλος, Το Κυπριακό Ζήτημα, Κείμενα 1954-1974, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1999</ref>.
 
Η Τουρκία, ενέργησε με βάση προσυμφωνημένο σχέδιο της, με τις ΗΠΑ όπως φαίνεται από χάρτη που έχει αποδεσμευτεί από τα αρχεία του Κίσινγκερ.<ref>{{cite book | coauthors=Κώστας Βενιζέλος, Μιχάλης Ιγνατίου | title=Τα Μυστικά Αρχεία του Κίσινγκερ | publisher=Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη | id=ISBN 960-14-0554-4}}</ref><ref>«Τα Μυστικά Αρχεία του Κίσινγκερ» (Εκδόσεις Λιβάνη)» [http://infognomonpolitics.blogspot.com/2013/04/blog-post_6512.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29&utm_content=Yahoo%21+Mail#.UWP1XqIjySo Ο χάρτης που «κάρφωσε» τα διχοτομικά σχέδια της Αγκυρας και του Κίσινγκερ]</ref>
Γύρω στις 150.000 άνθρωποι (πάνω από το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού και το ένα τρίτο των Ελληνοκυπρίων) προσφυγοποιήθηκαν. Ένα χρόνο αργότερα, 60 000 περίπου Τουρκοκύπριοι, μετακινήθηκαν από τις ελεύθερες νότιες περιοχές, στις ελεγχόμενες από τις τουρκικές δυνάμεις βόρειες περιοχές. Το 1983, ανακηρύχθηκε η [[Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου|Τούρκικη Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου]], αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία.<ref>{{cite book|title=Cyprus: Ethnic Political Components|last=Salin|first=Ibrahm|publisher=University Press of America|year=2004|location=Oxford|page=29}}</ref> Η διεθνής κοινότητα θεωρεί τα εδάφη της ΤΔΒΚ ως κατεχόμενη από τις τουρκικές δυνάμεις περιοχή της Δημοκρατίας της Κύπρου<ref name="Quigley">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=iTR3BQ0aJ6UC&pg=PA164|title=The Statehood of Palestine|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49124-2|page=164|author=Quigley|quote=The international community found this declaration invalid, on the ground that Turkey had occupied territory belonging to Cyprus and that the putative state was therefore an infringement on Cypriot sovereignty.}}</ref> Η κατοχή εξακολουθεί να θεωρείται παράνομη, ενώ οι [[Συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος|συνομιλίες για λύση του Κυπριακού ζητήματος]] συνεχίζονται.<ref name="Ker-LindsayFaustmann2011">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=R1QEn3G4L7MC&pg=PA15|title=An Island in Europe: The EU and the Transformation of Cyprus|date=15 May 2011|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-1-84885-678-3|page=15|author1=James Ker-Lindsay|author2=Hubert Faustmann|author3=Fiona Mullen|quote=Classified as illegal under international law, the occupation of the northern part leads automatically to an illegal occupation of EU territory since Cyprus' accession.}}</ref>
 
Η Τουρκία υποστηρίζει ( άσχετα με την Συνθήκη Εγγυήσεως) ότι ο Τουρκοκυπριακός λαός ζήτησε την επέμβαση, ο οποίος είχε αναγκαστεί να μεταφερθεί σε καταφύγια και ήταν υπό διωγμό. Παρόλα αυτά, η Συνθήκη Εγγυήσεως ρητώς αναφέρει πως στην προκειμένη περίπτωση που εγγυήτρια χώρα επέμβει, οφείλει να το κάνει με απόλυτο στόχο την διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντίθετα, η Τουρκία εισέβαλε και έκτοτε κατέχει τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δηλώνει ταυτόχρονα, πως δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος. Επιπλέον, η Αγγλία, η τρίτη εγγυήτρια χώρα, συνεχίζει να αναγνωρίζει φραστικά την Κυπριακή Δημοκρατία και την Συνθήκη Εγγυήσεως. Δεν έχει όμως επέμβει μέχρι σήμερα για να διαφυλάξει την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
==Ιστορικό υπόβαθρο ==
{{Κύριο|Ιστορία της Κύπρου|}}
Η Κυπριακή Δημοκρατία κάλεσε την Τουρκία, να προσφύγουν και οι δυο χώρες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να γνωματεύσει κατά πόσο νόμιμα εισέβαλε η Τουρκία στην Κύπρο. Η Τουρκία όμως αρνείται.<ref>[http://web.archive.org/web/20071019195532/www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/4C6AE7866C572FA4C2256DC90020C39A?OpenDocument] Γραφείο τύπου και πληροφοριών, Κυπριακή Δημοκρατία</ref>.
[[Αρχείο:Cypriot_demonstration_1930.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Cypriot_demonstration_1930.jpg|μικρογραφία|Ελληνοκύπριοι διαδηλώνουν υπέρ της Ένωσης το 1930]]
=== Από το 1960 έως το πραξικόπημα ===
Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε το 1960 και, σύμφωνα με το Σύνταγμά της, ήταν δικοινοτικό κράτος. Το 1960 η Κύπρος είχε 573.566 κατοίκους, εκ των οποίων 441.656 Έλληνοκύπριοι (77%) και 104.942 (18,3%) Τουρκοκύπριοι και 26.968 (4,7%) λοιποί ([[Μαρωνίτες]], Αρμένιοι).<ref name=":02">Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.468</ref>  Η Ελληνική Δύναμη Κύπρου ([[Ελληνική Δύναμη Κύπρου|ΕΛΔΥΚ]]) εγκαταστάθηκε στην Κύπρο στις 16 Αυγούστου του 1960 με 950 άνδρες και η [[ΤΟΥΡΔΥΚ]] με 650. Η ΕΛΔΥΚ εγκαταστάθηκε στο στρατόπεδό της, έξω από τη Λευκωσία στον δρόμο προς τον [[Γερόλακκος|Γερόλακκο]]<ref>{{Cite web|url=http://www.army.gr/files/File/ISTORIA%20MAIN%20PAGE/istoriko_eldyk.pdf|title=Σύντομο Ιστορικό Της ΕΛΔΥΚ|last=|first=|date=|website=Γενικό Επιτελείο Στρατού|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>.
 
== Η εισβολή και διαίρεση του νησιού σχεδιασμένη από καιρό ==
Τα πρώτα χρόνια της [[Κυπριακή Δημοκρατία|Κυπριακής Δημοκρατίας]] ήταν δύσκολα αφού χαρακτηρίστηκαν από τις [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικές ταραχές του 1963]], την απομόνωση των Τουρκοκυπρίων σε περιοχές (θυλακοποίηση), την έλευση διάφορων στρατιωτικών δυνάμεων και τη δημιουργία παραστρατιωτικών οργανώσεων.
 
===Η Βρετανία στην Κύπρο===
==== Διακοινοτικές Ταραχές και έλευση UNFICYP ====
Τις πρώτες δεκαετίες της αγγλοκρατίας οι Έλληνες της Κύπρου είδαν με ευχαρίστηση την αλλαγή. Η Τουρκική-Οθωμανική κακοδιοίκηση και τυραννία τερματιζόταν, οι νέοι κυρίαρχοι, αν και ξένοι, ήταν χριστιανοί και τους συνόδευε η φήμη ότι κυβερνούσαν τους λαούς με πνεύμα φιλελεύθερο και ανεκτικό. Από την πρώτη στιγμή γεννήθηκαν ελπίδες ότι οι Άγγλοι θα παραχωρούσαν τελικά την Κύπρο στην μητέρα [[Ελλάδα]]. Ο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Σωφρόνιος Γ΄|Σωφρόνιος Γ΄]] στον λόγο που προσφώνησε στον πρώτο αποικιοκράτη στρατηγό που έφτασε στη Λευκωσία είπε:
Τον Νοέμβριο του 1963 ο Μακάριος κατέθεσε τα ''13 σημεία'' του για την τροποποίηση του Συντάγματος με σκοπό την άμβλυνση του δικοινοτικού χαρακτήρα του κράτους. Αυτό οδήγησε σε πολιτική κρίση, τους Τουρκοκύπριους να μετακινηθούν εντός θυλάκων και στις [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικές ταραχές του 1963]].<ref name=":02" /> Στις διακοινοτικές ταραχές δρούσαν παραστρατιωτικές [[Εθνικισμός|εθνικιστικές]] οργανώσεις των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Πιο συγκεκριμένα, οι Ελληνοκύπριοι είχαν συγκροτήσει την ΕΟΚ (Εθνική Οργάνωσις Κύπρου), πιο γνωστή ως Οργάνωση Ακρίτας κατά τα τέλη του 1961. Πιο πριν οι Τουρκοκύπριοι είχαν συγκροτήσει την ΤΜΤ (Τurk Mukavemet Teskilati, Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση). Αρχηγός της ΕΟΚ ήταν ο υπουργός Εσωτερικών [[Πολύκαρπος Γιωρκάτζης]] και υπαρχηγός ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων [[Τάσσος Παπαδόπουλος]]. «Επιτελάρχης» ήταν ο βουλευτής του [[Πατριωτικό Μέτωπο Κύπρου|Πατριωτικού Μετώπου]] Νίκος Κόσης.<ref name=":12">{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/862573/article/epikairothta/kosmos/diakoinotikes-sygkroyseis-sthn-kypro|title=Διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο|last=ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ|first=ΑΓΓΕΛΟΣ|date=5/6/2016|website=η Καθημερινή|publisher=|accessdate=31/5/2016}}</ref> Τους θύλακες τους συντηρούσε οικονομικά και με στρατιωτικό εξοπλισμό η Τουρκία.<ref name=":12" />
: «''Αποδεχόμεθα την μεταπολίτευσιν τοσούτω μάλλον καθ΄ όσον έχομεν την πεποίθησιν ότι η Μεγάλη Βρεταννία θα βοηθήση την Κύπρον, ως έπραξε και περί των Ιονίων Νήσων να ενωθή με την μητέρα Ελλάδα, με την οποίαν φυσικώς συνδέεται.<ref>Ι. Κουτσοχέρας «Το ιστορικό της Κύπρου» Αθήναι 1965 σελ. 5</ref>
 
Οι ελπίδες των Ελληνοκυπρίων ήσαν όμως ουτοπικές διότι η Κύπρος είχε μια σημαντική τουρκική μειονότητα, βρισκόταν πολύ μακριά από την ηπειρωτική [[Ελλάδα]] και πολύ κοντά στην [[Τουρκία]]. Επίσης, η [[Αγγλία]] αφενός είχε αναλάβει την διακυβέρνηση της Κύπρου με [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|σαφείς δεσμεύσεις έναντι της Τουρκίας]], και αφετέρου η Κύπρος παρείχε πολλά στρατηγικά πλεονεκτήματα στη Βρετανία, όπως έλεγχο της [[Διώρυγα Σουέζ|διώρυγας του Σουέζ]] και τη διασφάλιση του θαλάσσιου δρόμου προς τις [[Ινδία|Ινδίες]]. Με βάση την Κύπρο, η [[Μεγάλη Βρετανία]] ήταν ευκολότερο να αναχαιτίσει τη [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|σοβιετική]] επέκταση προς τη [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο]], και μπορούσε να εδραιώσει τη ναυτική της υπεροχή στη Μεσόγειο (με την [[Κύπρος|Κύπρο]] και το [[Γιβραλτάρ]] στα άκρα και τη [[Μάλτα]] στο κέντρο).
Ο ΟΗΕ στις 4 Μαρτίου 1964 αποφάσισε τη σύσταση [[Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο|Ειρηνευτικής Δύναμης]] (UNFICYP) για την διατήρηση της ειρήνης στην Κύπρο. <ref name=":12" />
 
=== Η Βρετανία κήρυξε άκυρη την [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως]] ===
==== Δημιουργία της Εθνικής Φρουράς με Έλληνες Αξιωματικούς και μυστική έλευση ελληνικής μεραρχίας ====
Μετά την είσοδο της Τουρκίας στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο]] στο πλευρό των [[Κεντρικές Δυνάμεις|Κεντρικών Δυνάμεων]] (Γερμανίας, Αυστρίας) και τα γεγονότα που ακολούθησαν μέχρι την [[Συνθήκη της Λωζάνης]], η [[Αγγλία]] κήρυξε άκυρη τη [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)]], απέλασε και ακύρωσε όλες τις Τουρκικές βλέψεις προς την Κύπρο, και προσάρτησε το νησί στις [[5 Νοεμβρίου]] [[1914]], καθιστώντας την «[[Αποικία|αποικία του Στέμματος]]». Οι σαφείς δεσμεύσεις έναντι της Τουρκίας, με τις οποίες η Αγγλία είχε αναλάβει την διακυβέρνηση της Κύπρου, δεν υφίσταντο πλέον. Η Αγγλία ανακήρυξε την Κύπρο ως αποικία για καθαρά δικά της συμφέροντα.
Στις 25 Φεβρουαρίου 1964, αποφασίστηκε η δημιουργία της [[Εθνοφυλακή (Κύπρος)|Εθνοφυλακής]], είδους εθελοντικής Εθνοφρουράς. Η βάση της δημιουργίας της ήταν τα «υπαρχηγεία» της «[[Σχέδιο Ακρίτας|Οργάνωσης Ακρίτας]]». Σημαντική για την Εθνική Φρουρά ήταν η «Βασική διαταγή υπ’ αριθ. 1» και προνοούσε δυαδική αρχηγία σε όλα τα επιτελεία της εθελοντικής Εθνοφρουράς: ένας Ελληνοκύπριος και ένας Ελλαδίτης αξιωματικός. Η εθελοντική συμμετοχή όμως δημιουργούσε προβλήματα και έτσι, στις 13 Μαρτίου 1964, σε σύσκεψη στο Καστρί υπό τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεώργιο Παπανδρέου]], τέθηκε ως επικεφαλής του ιδρυθέντος Ειδικού Μικτού Επιτελείου Κύπρου (ΕΜΕΚ), που στόχο είχε να «επιλαμβάνεται παντός στρατιωτικού ζητήματος διά την Κύπρον», ο στρατηγός [[Γεώργιος Γρίβας]]. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε στην Κύπρο η Στρατιωτική Διοίκηση Κύπρου (ΣΔΙΚ), η οποία έπαιρνε εντολές από το ΕΜΕΚ, ενώ παράλληλα αποφασίστηκε και η μυστική αποστολή ελληνικής μεραρχίας που θωράκισε το νησί. Μέχρι τον Ιούνιο του 1964 δημιουργήθηκε η [[Εθνική Φρουρά (Κύπρος)|Εθνική Φρουρά]].<ref name=":12" />
Παρόλα ταύτα, οι Έλληνες της Κύπρου είχαν θερμό εθνικό πόθο να απεξαρτηθούν από τους αποικιοκράτες κατακτητές. Ο ενωτικός πόθος βρισκόταν διαρκώς ενώπιον των Άγγλων κυριάρχων, με δημοψηφίσματα, άοπλες εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες. Στις [[18 Οκτωβρίου]] [[1931]], αντιδρώντας στην αυθαιρεσία του Άγγλου Κυβερνήτη, αλλά και στην επίμονη άρνηση των Άγγλων να ικανοποιήσουν τους ενωτικούς πόθους των Ελληνοκυπρίων, ο λαός της Κύπρου μπήκε σε ανένδοτο αγώνα για Ένωση με την Ελλάδα. Πυρπόλησαν το κυβερνείο, αστυνομικούς σταθμούς και αποικιακά κυβερνητικά γραφεία. Αποκορύφωμα της βρετανικής αρνητικότητας ήταν δηλώσεις του υφυπουργού Αποικιών Χένρι Χόπκινσον στη Βουλή των Κοινοτήτων, ο οποίος αναφερόμενος στο αίτημα των Κυπρίων για [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεση]] είπε : «Υπάρχουν ορισμένα εδάφη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, τα οποία λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους, ουδέποτε θα πρέπει να αναμένουν ότι θα γίνουν πλήρως ανεξάρτητα»<ref>Nancy Crawshaw, The Cyprus Revolt. George Allen and Unwin, London 1978 p.76</ref>. Η Ελληνική προσφυγή στον ΟΗΕ, η οποία ακολούθησε το διαβόητο «ουδέποτε» του Χόπκινσον, στηρίχθηκε στο άρθρο 1, παράγραφος 2, του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που διαλαμβάνει ότι ένας από τους σκοπούς των Ηνωμένων εθνών είναι «να αναπτύσσουν φιλικές σχέσεις μεταξύ των Εθνών, που να βασίζονται στο σεβασμό προς την αρχή της ισότητας των δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών».
 
=== Η Βρετανία μετατρέπει το Κυπριακό από αποικιακό ζήτημα σε ελληνοτουρκική διαφορά ===
==== Σχέδιο Άτσεστον (διπλή ένωση με ~10% στην Τουρκία) ====
Οι αγγλικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών αναγνώρισαν την πολιτική απειλή που δημιουργείτο εναντίον τους, γενικότερα σε όλες τους τις αποικίες, αλλά ειδικότερα στην Κύπρο, με το όλο και αναβαθμιζόμενο δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών. Έτσι σχεδίασαν και πέτυχαν να μετατρέψουν το Κυπριακό από αποικιακό ζήτημα σε ελληνοτουρκική διαφορά, επειδή με αυτό τον τρόπο η πολιτική πίεση που δεχόταν θα υποβαθμίζετο. Εάν η Τουρκία εμπλεκόταν πολιτικά ζητώντας την Κύπρο, η Αγγλία θα μπορούσε στο διηνεκές να παρουσιάζεται ως διαμεσολαβητής και κηδεμόνας της Κύπρου. Ως το 1954, οι Τουρκικές κυβερνήσεις, παρά τις πιέσεις του Τουρκικού τύπου, σπάνια και με πολλή διακριτικότητα εκδήλωναν την αντίθεση τους στην Ένωση, αφού η Αγγλία κήρυξε άκυρη τη Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως και οποιαδήποτε Τουρκικά συμφέροντα στη Κύπρο. Η Τουρκία τότε έδινε μεγάλη σημασία στη διαφύλαξη των ομαλών σχέσεων της Τουρκίας με την Ελλάδα. Η αγγλική διπλωματία όμως παρότρυνε παρασκηνιακά την Κυβέρνηση του [[Αντνάν Μεντερές]] να εκδηλώσει ενδιαφέρον για την Κύπρο και η Τουρκία βρήκε ευκαιρία για επανάκτηση χαμένου Οθωμανικού εδάφους<ref>Anthony Eden, «Memoirs, Full Circle, Cassell, London 1960 p.400»</ref>. Στις 8 Ιουνίου 1949 ο αναπληρωτής Κυβερνήτης της αγγλικής αποικίας της Κύπρου R.E.Turnbull εξέδωσε εγκύκλιο με την οποία απαγορεύει στην βρετανική διοίκηση στην Κύπρο να χρησιμοποιεί τον όρο "Μουσουλμάνοι της Κύπρου". Αντί αυτού επιβάλει τον όρο "Τουρκοκύπριοι".<ref name="Αιματηρή Αλήθεια">Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο, [http://cyprusactionnetwork.org/yahoo_site_admin/assets/docs/BLOODY_TRUTH__The_Book.266130049.pdf Αιματηρή Αλήθεια], σελ 18, Λευκωσία 2009</ref>
Ο μεσολαβητής για το Κυπριακό, πρώην υπουργός Εξωτερικών των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], [[Ντιν Άτσεσον]], κατέθεσε σχέδιο (παρουσιάστηκαν δυο περίπου όμοιες εκδοχές) το 1965 το οποίο προέβλεπε την εγκατάσταση τουρκικής βάσης κατά κυριαρχία σε ευρεία εδαφική ζώνη στη χερσόνησο της Καρπασίας ίση με το 10%-11% του εδάφους του νησιού ως αντάλλαγμα για την ένωση του υπολοίπου της Κύπρου με την Ελλάδα. Για τους Τουρκοκύπριους που δεν θα μετέβαιναν στην τουρκική ζώνη προβλεπόταν εκτεταμένη αυτοδιοίκηση σε [[Καντόνι (διοικητική διαίρεση)|καντόνια]] εντός της ελληνικής ζώνης. Ηταν μια λύση που προσέγγιζε περισσότερο στην έννοια της διπλής ένωσης, της διανομής του νησιού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.Η λύση αυτή θεωρείτο ριζική και οριστική από την αμερικανική οπτική καθώς έθετε την Κύπρο υπό τον έλεγχο δύο κρατών-μελών του [[ΝΑΤΟ]] και ταυτόχρονα εξάλειφε μια εστία διαμάχης μεταξύ συμμάχων στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία όμως, δεν δεχόταν εκμίσθωση και ζητούσε κυριαρχία. Ούτε ο Μακάριος αποδέχθηκε το σχέδιο και αυτό εγκαταλείφθηκε.<ref>{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/870314/article/epikairothta/kosmos/to-sxedio-atseson-gia-to-kypriako|title=Το Σχέδιο Ατσεσον για το Κυπριακό|last=ΡΙΖΑΣ|first=ΣΩΤΗΡΗΣ|date=7/8/2016|website=η Καθημερινή|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Στις 15 Ιανουαρίου 1950, στο Ενωτικό Δημοψήφισμα που διενήργησε η εθνάρχουσα εκκλησία, το 97% των Ελλήνων Κυπρίων ψήφισαν υπέρ της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Η σπουδή τότε των Βρετανών στράφηκε στο «πώς
==== Το καθεστώς της 21ης Απριλίου υπονομεύει τον Μακάριο, ίδρυση ΕΟΚΑ Β΄ ====
να αξιοποιήσουν τους Τούρκους», υπέρ της συνέχισης της αγγλοκρατίας και εναντίον του αντιαποικιακού κινήματος των Κυπρίων: Στις 19 Ιανουαρίου 1950, ο Βρετανός πρέσβης στην Αθήνα σημείωσε στην έκθεση του προς το Φόρεϊν Όφις: «Το τουρκικό χαρτί δεν είναι εύκολο στον χειρισμό, αλλά χρήσιμο στη δύσκολη θέση που βρισκόμαστε.»<ref>Ρόμπερτ Χόλλαντ (Καθηγητής Ιστορίας της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και Κοινοπολιτείας, Πανεπιστήμιο Λονδίνου) «Η Βρετανία και ο κυπριακός αγώνας 1954-1959» εκδ. «Ποταμός» 1999, καθώς και έγγραφο Φόρεϊν Όφις FO371/87719, RG1081/104.</ref>
Το [[Χούντα των Συνταγματαρχών|καθεστώς της 21ης Απριλίου]], επιθυμώντας την ένωση, κινείτο προς την κατεύθυνση της υπονόμευσης του μακαριακού καθεστώτος. Τον Νοέμβριο του 1967 ο Γρίβας επιχείρησε κατά του τουρκοκυπριακού χωριού [[Ζήτημα της Κοφίνου|Κοφίνου]], γεγονός που προκάλεσε διεθνείς πιέσεις προς την Αθήνα και οδήγησε στην τελική απόσυρση των απεσταλμένων εκεί ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Την άνοιξη του 1968 ξεκίνησε σειρά διακοινοτικών συνομιλιών με θέμα την εσωτερική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας που πλησίασαν τη συμφωνία. Την ίδια χρονιά επανεξελέγη στο προεδρικό αξίωμα ο Μακάριος.
 
Σε συνέντευξη του στις 23 Ιανουαρίου 1950, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Νετζμεττίν Σαντάκ δήλωσε: «Δεν τίθεται ζήτημα που ονομάζεται Κυπριακό. Η Βρετανική Κυβέρνηση δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την νήσο Κύπρο σε κάποιο άλλο κράτος.» <ref name="ReferenceA">Φαχίρ Αρμάογλου «Το Κυπριακό Ζήτημα 1954-1959: Η Τουρκική Κυβέρνηση και οι Συμπεριφορές της Κοινής Γνώμης» - Άγκυρα 1963.</ref> Στις 20 Ιουνίου 1950, ο τότε νέος υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αλί Φουάντ Κιουπρουλού, επίσης δήλωσε: «Για την Τουρκία δεν υφίσταται ζήτημα Κυπριακού.» <ref name="ReferenceA"/>
Το 1970 σημειώθηκε απόπειρα δολοφονίας κατά του Μακαρίου, του οποίου η πολιτική επιβραβεύθηκε στις βουλευτικές εκλογές του ίδιου έτους. Από το προηγούμενο έτος είχε αρχίσει να δρα στο νησί το [[Εθνικό Μέτωπο Κύπρου|Εθνικό Μέτωπο]]. Το 1970 επίσης δολοφονήθηκε ο [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης]] ο οποίος είχε συνδεθεί με την απόπειρα κατά του Μακαρίου.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.476-477</ref>
 
Οι προσπάθειες των Βρετανών να κινητοποιήσουν την τουρκική μειονότητα και -μέσω αυτής- την Τουρκία εναντίον των Ελλήνων, ως αντίβαρο στον ειρηνικό αγώνα της Κύπρου για Αυτοδιάθεση – Ένωση, εντάθηκαν σε ύψιστο βαθμό το 1954, όταν η κυβέρνηση των Αθηνών πείσθηκε από τον Κύπριο Εθνάρχη Μακάριο να εισαγάγει το Κυπριακό στον ΟΗΕ<ref name="Αιματηρή Αλήθεια"/>.
Στις αρχές φθινοπώρου 1971, επέστρεψε στην Κύπρο ο Γεώργιος Γρίβας και δημιούργησε την [[ΕΟΚΑ Β΄]].
 
Παράλληλος κύριος στόχος των αποικιοκρατών, σε πλήρη συνεργασία με την τουρκική ΤΜΤ, ήταν η εκτροπή του Κυπριακού από ζήτημα απελευθερωτικού/αντιαποικιακού αγώνα, σε ελληνοτουρκικό πρόβλημα αιματηρών διακοινοτικών συγκρούσεων. Χρειαζόταν να χυθεί τόσο αίμα, ώστε να προκληθεί ασίγαστο μίσος. Κορύφωση εκείνων των προσπαθειών, υπήρξε η Σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι, στις 12 Ιουνίου 1958. «Το φρικιαστικότερο κακούργημα που διέπραξε η αγγλο-τουρκική συμμαχία εναντίον των Ελλήνων Κυπρίων, ήταν η ομαδική σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι, ημέρα Πέμπτη, 12η Ιουνίου 1958. Την διέπραξαν, οργανωμένοι προς τούτο, ενεδρεύοντες στο αμιγώς τουρκικό χωριό Κιόνελι, 200 περίπου αιμοβόροι Τουρκοκύπριοι οι οποίοι, πυροβόλησαν, κατέσφαξαν, κατακρεούργησαν, αποκεφάλισαν, οκτώ άοπλους Έλληνες, από ένα σύνολο 35 Κοντεμενιωτών που ο αγγλικός στρατός συνέλαβε νωρίτερα στο χωριό Σκυλλούρα και τους μετέφερε προς σφαγή, στους αναμένοντες τα ανυπεράσπιστα θύματά τους, Τούρκους Κιονελίτες» <ref name="Αιματηρή Αλήθεια"/><ref>[http://www.cyprus-conflict.net/communal_strife%20-%20%2758.html Η σφαγή έξω από το Κιόνελι 1958, The Guardian]</ref>
Το 1972, εξελίχθηκε το "[[Εκκλησιαστικό πραξικόπημα 1972-1973 (Κύπρος)|εκκλησιαστικό πραξικόπημα]]". Τρεις Κύπριοι μητροπολίτες, απαιτώντας από τον Μακάριο να παραιτηθεί από το κοσμικό του αξίωμα (του προέδρου της Δημοκρατίας), τον καθαίρεσαν από αρχιεπίσκοπο το 1972. Τελικά υπερίσχυσε ο Μακάριος καθώς η μείζων Σύνοδος τους καθαίρεσε το 1973.
 
=== Οι Άγγλοι συνεργάζονται με τους Τούρκους ===
Τον Οκτώβριο του 1973 έγινε νέα δολοφονική απόπειρα κατά του Μακαρίου. Μετά τον θάνατο του Γρίβα, η ΕΟΚΑ Β΄, τελούσα υπό άμεση εξάρτηση από τη Χούντα των Αθηνών, ασκούσε δράση κατά του Μακαρίου.
Αγορεύοντας κατά τη συζήτηση του Κυπριακού τον Σεπτέμβριο του 1954, ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Σέλγουιν Λόιντ επίτηδες έδωσε έμφαση στην αντίθεση των Τουρκοκυπρίων προς την Ένωση και τον κίνδυνο διακοινοτικών ταραχών. Πρόσφερε έτσι την ευκαιρία στον Τούρκο αντιπρόσωπο Σελίμ Σαρπέρ να υποστηρίξει πλήρως τις βρετανικές θέσεις και να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας. Πλήρη ανάμειξη της Τουρκίας στο Κυπριακό επιχείρησε η κυβέρνηση του [[Άντονι Ήντεν]] το καλοκαίρι του 1955. Ενδεικτικά, στις [[30 Ιουνίου]] [[1955]] ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Χάρολντ Μακμίλαν προσκάλεσε τους ομολόγους του της Ελλάδας [[Στέφανος Στεφανόπουλος (νεώτερος)|Στέφανο Στεφανόπουλο]] και της Τουρκίας Φατίν Ρουστού Ζορλού σε μια τριμερή διάσκεψη στο Λονδίνο για να συζητήσουν «πολιτικά και αμυντικά ζητήματα που επηρεάζουν την Ανατολική Μεσόγειο». Παρά τις έντονες προειδοποιήσεις του [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακαρίου]] ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στη Διάσκεψη θα σήμαινε αναγνώριση της Τουρκίας ως ενδιαφερόμενου μέρους στο Κυπριακό, η Ελληνική Κυβέρνηση έπεσε σε καλοστημένη παγίδα<ref>Κρανιδιώτης Νίκος, «Δύσκολα Χρόνια», Εστία, Αθήνα 1981</ref>.
 
Στην τριμερή διάσκεψη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού δήλωσε ωμά ότι «το μέλλον της Κύπρου δεν ήταν θέμα ούτε της Ελλάδας ούτε της Κύπρου, αλλά της Βρετανίας και της Τουρκίας»<ref>Κρανιδιώτης Νίκος, «Δύσκολα χρόνια», Εστία, Αθήνα 1981</ref>.
Τον Ιούλιο του 1974 ο Μακάριος ζήτησε την απόσυρση των Ελλήνων αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες που είχε, θεωρούνταν πιθανή η διενέργεια πραξικοπήματος εναντίον του από στελέχη που ελέγχονταν από τη Χούντα των Αθηνών<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.478-481</ref>.
Υπογραμμίζοντας την αντίθεση της Τουρκίας στην Ένωση, χρησιμοποίησε επιχειρήματα, πολλά από τα οποία επαναλαμβάνονται μέχρι σήμερα. Η Κύπρος, είπε, είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της Τουρκίας. Όποιος ελέγχει την Κύπρο ελέγχει και τα νότια λιμάνια της Τουρκίας. Υποστήριξε ότι το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης δεν έχει απόλυτη εφαρμογή. Τα νησιά [[Ώλαντ]], είπε, αν και οι κάτοικοί τους κατά 95% είναι [[Σουηδία|Σουηδοί]], παραχωρήθηκαν στη [[Φινλανδία]], επειδή είναι πλησιέστερα στην χώρα αυτή παρά στη Σουηδία. Ο Ζορλού απέρριψε όχι μόνο την αυτοδιάθεση, αλλά και την αυτοκυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι, μέχρις ότου ηρεμήσουν τελείως τα πράγματα, έπρεπε να διατηρηθεί στην Κύπρο το υφιστάμενο καθεστώς. Στη Διάσκεψη έγινε ολοφάνερο το χάσμα απόψεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας<ref>Λεόντιος Ιεροδιακόνου, «Το κυπριακό πρόβλημα», Παπαζήσης, Αθήνα 1975 σελ 101-123</ref>. Ήταν ό,τι ακριβώς επιδίωκε η Αγγλία<ref name="ReferenceB">Δημήτρης Μπίτσιος, «Κρίσιμες ώρες», Εστία, Αθήνα 1975 σελ. 30</ref>, αυτό ομολόγησε ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Ivone Kirkpatrick στον δημοσιογράφο Σύριλ Φολς<ref name="ReferenceB"/>. Ο Macmillan αναφέρει: «Είχε (η Ελλάδα) τουλάχιστον αποδεχτεί ότι η Κύπρος δεν ήταν «αποικιακό πρόβλημα», αλλά ένα μεγάλο διεθνές ζήτημα»<ref>Macmillan Harold, «Riding the Storm», Macmillan, London 1971</ref>.
 
Το 1955 οι Βρετανοί συμμάχησαν με τους Τουρκοκύπριους εναντίον της ΕΟΚΑ, εκπαίδευσαν ειδική τουρκική μηχανοκίνητη μονάδα για να πολεμήσει την ΕΟΚΑ και προσέλαβαν ακόμα περισσότερους Τούρκους στην αστυνομία και τις εφεδρικές δυνάμεις. Μέλη αυτών των μονάδων ήσαν αναμεμειγμένοι στην ΒΟΛΚΑΝ και αργότερα στην ΤΜΤ <ref>[http://cyprusactionnetwork.org/yahoo_site_admin/assets/docs/BLOODY_TRUTH__The_Book.266130049.pdf Αιματηρή Αλήθεια]</ref>. Συγκεκριμένα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν οι Βρετανοί την ΕΟΚΑ, δημιούργησαν την "Επικουρική Αστυνομία" αποτελούμενης εξ'ολοκλήρου από Τούρκους της Κύπρου μέλη ταυτοχρόνως της οργάνωσης "Βολκάν". Κύριος στόχος της ΒΟΛΚΑΝ, ήταν να στρέψει τον τουρκοκυπριακό πληθυσμό κατά των Ελλήνων Κυπρίων. Στις προκηρύξεις της, η ΒΟΛΚΑΝ εξέδιδε διαταγές απαγόρευσης στους Τούρκους να περιφέρονται στις ελληνοκυπριακές συνοικίες και να συχνάζουν σε κέντρα και κινηματογράφους των Ελλήνων, με την απειλή ότι, «όσοι δεν υπακούσουν θα κατηγορηθούν προδότες της πατρίδας και δεν θα έχουμε τύψεις συνειδήσεως αν πάθουν οτιδήποτε κατά τις επιθέσεις που θα διενεργήσουμε στους χώρους αυτούς». Η Βολκάν κινητοποίούσε την τουρκοκυπριακή νεολαία σε συλλαλητήρια που εξελίσσονταν σε τυφλές επιθέσεις όχλων κατά των Ελλήνων, όταν ανάμεσα στα θύματα της ΕΟΚΑ συγκαταλεγόταν και κάποιος Τουρκοκύπριος αστυνομικός των Εγγλέζων.<ref>Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο, Αιματηρή Αλήθεια, Λευκωσία 2009</ref>.
== Το πραξικόπημα ==
{{Κύριο|Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|}}
 
=== Τουρκικές προβοκάτσιες, ηθικός υποστηρικτής η Αγγλία ===
Η Χούντα των Αθηνών, υπό τον ταξίαρχο [[Δημήτριος Ιωαννίδης|Δημήτριο Ιωαννίδη]], πίστευε πως ο Μακάριος δεν επεδίωκε πλέον την πολιτική της Ένωσης, και ετοίμαζε σχέδια να τον ανατρέψει. Στις 15 Ιουλίου εκδηλώθηκε το πραξικόπημα στην Κύπρο, από την Εθνική Φρουρά. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διέφυγε και, στις 19 Ιουλίου, έλαβε μέρος στη σύσκεψη του [[Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών|Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ]], όπου κατήγγειλε τη Χούντα των Αθηνών για εισβολή.
{{Κύριο|Σεπτεμβριανά}}
 
Η Τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου είχε και τρομερές επιπτώσεις στην Ελληνική μειονότητα της [[Κωνσταντινούπολη]]ς. Από τον Αύγουστο του 1954, που κατατέθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση προσφυγή στον ΟΗΕ με αίτημα την αυτοδιάθεση του Κυπριακού λαού, επικράτησε στη Τουρκία μεγάλος λαϊκός αναβρασμός. Στον Τύπο γράφονταν εμπρηστικά ανθελληνικά άρθρα και η τουρκική Κυβέρνηση πιεζόταν να αναλάβει δράση για να ματαιώσει την Ένωση. Με υποκίνηση της υπό τον Φαζίλ Κουτσιούκ τουρκοκυπριακής ηγεσίας, ιδρύθηκε στην Τουρκία οργάνωση με την ονομασία «Η Κύπρος είναι Τουρκική», που δεν έπαυε να εξάπτει τον φανατισμό των λαϊκών μαζών. Με υπόδειξη του υπουργού Εξωτερικών Ζορλού οργανώθηκαν από την ίδια την Κυβέρνηση και από στελέχη του κυβερνώντος Δημοκρατικού κόμματος, απίστευτης βαρβαρότητας ταραχές σε βάρος της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη<ref>[http://www.kathimerini.gr/757327/article/epikairothta/ellada/ta-septemvriana Τα Σεπτεμβριανά], εφημερίδα Η Καθημερινή, 9/3/2014, «...λεηλάτησαν τη νύκτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου 1955 τα ελληνικά εμπορικά καταστήματα στο κέντρο της Πόλης, κατέστρεψαν ναούς, οικίες και νεκροταφεία, κακοποίησαν και σε κάποιες περιπτώσεις σκότωσαν Ελληνες...»</ref>. Απέβλεπαν στο να δοθεί το μήνυμα ότι η Κύπρος συγκλόνιζε τον Τουρκικό Λαό σε βαθμό που η Κυβέρνηση «αδυνατούσε να συγκρατήσει την κοινή γνώμη». Αυτό αποκάλυψε ο Μεντέρες στο δημοσιογράφο και πρόεδρο της οργάνωσης «Η Κύπρος είναι Τουρκική», Χικμέτ Μπιλ<ref>Νεοκλής Σαρρής, «Η άλλη πλευρά», τ. 2 βιβλίο ΑΙ. Γραμμή, Αθήνα 1982 σ. 166, 192-193</ref>. Έναυσμα των ταραχών αποτέλεσε είδηση που μεταδόθηκε από τον κρατικό ραδιοσταθμό και τις εφημερίδες ότι στις [[5 Σεπτεμβρίου]] ρίχτηκε στην Θεσσαλονίκη βόμβα εναντίον του σπιτιού όπου είχε γεννηθεί ο [[Κεμάλ Ατατούρκ]]. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης άφησαν να εννοηθεί ότι ευθύνονταν Έλληνες. Στην πραγματικότητα, τη βόμβα την είχε μεταφέρει Τούρκος φοιτητής από την Τουρκία και την τοποθέτησε Τούρκος κλητήρας. Τα δύο αυτά πρόσωπα συνελήφθησαν και ομολόγησαν την πράξη τους.
Ακολούθησαν έντονες διαβουλεύσεις σε Αθήνα και Άγκυρα, με τον Αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών [[Τζόζεφ Σίσκο]] να ενημερώνει το χουντικό καθεστώς (μετά από συνομιλίες που είχε στην Άγκυρα) πως η Τουρκία δεν θα δεχόταν οποιαδήποτε αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων στην Κύπρο προς όφελος της Ελλάδας. Ο Ιωαννίδης και η Χούντα του ήταν όμως απτόητοι.
 
=== Καμία λύση χωρίς την έγκριση της Τουρκίας ===
=== Το πραξικόπημα ===
Από τη στιγμή που οι Βρετανοί κατέστησαν την Τουρκία ισότιμο ενδιαφερόμενο μέρος στο Κυπριακό, οι Τούρκοι αποθρασύνθηκαν. Με τρόπο ωμό, βίαιο και έξω από τα διπλωματικά θέσμια πολλές φορές, δεν παρέλειπαν ευκαιρία που να μην καθιστούν σαφές, τόσο προς την Αγγλία, όσο και προς την Ελλάδα και τις ΗΠΑ ότι καμία λύση δεν θα μπορούσε να δοθεί στο Κυπριακό χωρίς την έγκριση της Τουρκίας. Και καθώς η Τουρκία εθεωρείτο πολύτιμος και αναντικατάστατος σύμμαχος του [[ΝΑΤΟ]], οι τουρκικές αυτές προειδοποιήσεις λαμβάνονταν πολύ σοβαρά υπόψη. Τελικά, η αγγλική πολιτική στο Κυπριακό κατέστη δέσμια των Τούρκων. Δεν απείχε από την πραγματικότητα αυτό που ο Ρούντολφ Τσόρτσιλ, γιος του [[Ουίνστον Τσόρτσιλ]], είπε στις [[6 Ιουλίου]] του [[1956]] στον Αμερικανό δημοσιογράφο Σάυρους Σουλτσμπέργκερ: «Το Φόρειν Όφις δεν το διευθύνει πια ούτε ο Ίντεν, ούτε ο Σέλγουιν, αλλά ο Μεντερές»<ref>Εφημερίδα Ελευθερία 18/11/1970, απόσπασμα από το Ημερολόγιο του Σουλτσμπέργκερ</ref>.
Τον Μάρτιο του 1974, η [[Κυπριακή Υπηρεσία Πληροφοριών]] ανακάλυψε έγγραφα της ΕΟΚΑ Β΄ τα οποία κατέγραφαν σχέδια διενέργειας πραξικοπήματος υποβοηθούμενο απο τη Χούντα των Αθηνών. <ref>{{cite web|url=http://www.cyprus-conflict.net/makarios%20to%20ghizikis.htm|title=Makarios writes General Ghizikis|date=July 1974|publisher=Cyprus-conflict.net|accessdate=2008-11-23}}</ref> <ref name="TIME">{{Cite journal|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,911440,00.html|title=CYPRUS: Big Troubles over a Small Island|date=July 29, 1974|journal=[[TIME]]}}</ref>
 
=== Η Εθναρχία εγκαταλείπει το αίτημα της Ένωσης ===
Στις 2 Ιουλίου του [[1974]], ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ', απαίτησε την παραίτηση των Ελλήνων αξιωματικών που ήταν μέλη της κυπριακής Εθνικής Φρουράς. Η Χούντα των Αθηνών, διέταξε τότε πραξικόπημα, για ανατροπή του Μακαρίου, ο οποίος με την πολιτική του, απομακρυνόταν από τον στόχο της Ένωσης Κύπρου-Ελλάδας.
Η αδυναμία των Άγγλων να καταστείλουν τη δράση της ΕΟΚΑ τούς ανάγκασε να διαπραγματευτούν για πρώτη φορά το Κυπριακό αποκλειστικά με τον Μακάριο και όχι και με εκπροσώπους των Τουρκοκυπρίων. Στις [[30 Οκτωβρίου]] [[1955]] στάλθηκε στην Κύπρο ως Κυβερνήτης ο σερ Τζων Χάρτινγκ και συναντήθηκε με τον Μακάριο. Πρότεινε το ίδιο σχέδιο αυτοκυβέρνησης που είχε παρουσιάσει ο Μακμίλαν και προνοούσε τη νομοθετική εξουσία να την ασκούσε Νομοθετική Συνέλευση με «αιρετή πλειοψηφία» με τη συμμετοχή Τουρκοκυπρίων. Οι εξωτερικές υποθέσεις, η άμυνα και η εσωτερική ασφάλεια θα άνηκαν ασφαλώς στην αποκλειστική δικαιοδοσία του κηδεμόνα της Κύπρου, Άγγλου Κυβερνήτη. Ο Μακάριος για πρώτη φορά, όπως παρατηρεί ο Κρανιδιώτης, εγκατέλειπε το αίτημα της άμεσης [[Ένωσις|Ένωσης]] και δεχόταν να συνεργαστεί με τη Βρετανική Κυβέρνηση σε ένα μεταβατικό σύνταγμα αυτοκυβέρνησης μέχρι την εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης<ref>Κρανιδιώτης Νίκος, «Δύσκολα Χρόνια» Εστία, Αθήνα 1981</ref>. Ο Μακάριος αντιπρότεινε στον Χάρτιγκ τα εξής: «Αναγνώριση από τη Βρετανία του δικαιώματος του Κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση, και συνεργασία με τη Βρετανική Κυβέρνηση για εκπόνηση και άμεση εφαρμογή Συντάγματος προσωρινής αυτοκυβέρνησης». Ακολούθησαν τρεις άλλες συναντήσεις του Μακαρίου με τον Χάρτιγκ και μετά από διαβουλεύσεις του Χάρντιγκ με την Αγγλική Κυβέρνηση και του Μακαρίου με την νέα Ελληνική Κυβέρνηση του [[Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής|Κωνσταντίνου Καραμανλή]] (που σχηματίστηκε στις 6/10/1955) μετά το θάνατο του [[Αλέξανδρος Παπάγος|Αλέξανδρου Παπάγου]]) για πρώτη φορά αναγνωριζόταν, έστω και με δύο αρνήσεις, το δικαίωμα του Κυπριακού Λαού για αυτοδιάθεση. Συγκεκριμένα αναφερόταν «Δεν είναι, όθεν, θέσις της Βρετανικής Κυβερνήσεως το ότι η αρχή της αυτοδιαθέσεως ουδέποτε δύναται να εφαρμοσθή εις την Κύπρον».
 
Ωστόσο η προσφορά της αυτοδιάθεσης που έγινε κάτω από την πίεση του αγώνα της ΕΟΚΑ, γινόταν υπό όρους που ουσιαστικά την εξουδετέρωναν. Μια τελική λύση, σύμφωνα με το έγγραφο που παρουσίασε ο Χάρντιγκ, θα έπρεπε να εξασφαλίζει τα στρατηγικά συμφέροντα όχι μόνο της Βρετανίας, αλλά και των συμμάχων της. Όμως σημαντικότερος σύμμαχος της Αγγλίας στην περιοχή αυτή ήταν η Τουρκία, η οποία υποστήριζε πλέον ότι η Κύπρος ήταν ζωτικής σημασίας για τα στρατηγικά της συμφέροντα, γι´αυτό και απέρριπτε ασυζητητί την εφαρμογή της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο, επειδή θα οδηγούσε στην [[Ένωσις|Ένωση]]. Καθ´αυτό τον τρόπο η Αγγλία επανειλημμένα επανέφερε τις Τουρκικές βλέψεις στη Κύπρο πάντοτε με σκοπό την δική της κηδεμονία στο νησί. Εξαρτούσε δηλαδή την τελική λύση και από την Τουρκία, η οποία ήταν σύμμαχός της στο ΝΑΤΟ και το Σύμφωνο της Βαγδάτης (αντικομουνιστική συμμαχία).
'''15 Ιουλίου - Έναρξη Πραξικοπήματος, μάχες με Εφεδρικό'''
 
=== Μαχητική διεκδίκηση της διχοτόμησης εκ μέρους της Τουρκίας ===
Στις 15 Ιουλίου, ώρα 8:15 το πρωί, πραγματοποιήθηκε το [[Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|πραξικόπημα]]. Μονάδες της Εθνικής Φρουράς βομβάρδισαν το προεδρικό μέγαρο, το οποίο υπερασπίστηκαν δυνάμεις της Αστυνομίας, ονομαζόμενες "Εφεδρικό". Ο Μακάριος διέφυγε προς την Πάφο και ανακοίνωσε μέσω ραδιοφώνου πως είναι ζωντανός. Πρόεδρος της νέας Κυβέρνησης τοποθετήθηκε ο [[Νίκος Σαμψών]] ο οποίος ανακήρυξε την «Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου».<ref name=":93">''Strategic review, Volume 5'' (1977), United States Strategic Institute, [https://books.google.com/books?id=hCfcAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 48].</ref><ref name=":103">Allcock, John B. ''Border and territorial disputes'' (1992), Longman Group, [https://books.google.com/books?id=6pztAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 55].</ref>
Κλειδί για την κατανόηση της τροπής που πήρε το Κυπριακό και της πολιτικής που ακολούθησε έκτοτε η Τουρκία στο θέμα αυτό είναι δύο υπομνήματα του Τούρκου καθηγητή της Νομικής και πολιτικού Νιχάτ Ερίμ προς την κυβέρνηση Μεντερές στις [[24 Νοεμβρίου]] [[1956]] και [[22 Δεκεμβρίου]] [[1956]]<ref>Σαρρής Νεοκλής, «Η άλλη πλευρά» τ.1 2ΑΙ, Γραμμή, Αθήνα 1977</ref>. Ο Ερίμ υπέδειξε ότι η απαίτηση της Τουρκίας να της επιστραφεί ολόκληρη η Κύπρος σε περίπτωση αποχώρησης των Βρετανών από το νησί ένεκα του αγώνα της ΕΟΚΑ, δεν συγκέντρωνε καμία πιθανότητα διεθνούς υποστήριξης. Αντίθετα, αν απαιτούσε διχοτόμηση, θα μπορούσε να την στηρίξει σε μια διεθνώς αποδεκτή και πολύ συμπαθή αρχή, εκείνη της αυτοδιάθεσης. Η πολιτική της Τουρκίας πήρε μια απότομη στροφή και μαχητικά διεκδικούσε να εφαρμοστεί η αυτοδιάθεση ξεχωριστά για τους Έλληνες και τους Τούρκους της Κύπρου, πράγμα που θα οδηγούσε στη διχοτόμηση. Άρχισε να πιέζει πολιτικά τους συμμάχους της, υποστηρίζοντας ότι η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από την Τουρκία γιατί «θα παραβίαζε το δικαίωμα της τουρκοκυπριακής κοινότητας για αυτοδιάθεση, και θα διασάλευε εις βάρος της Τουρκίας την ισορροπία που είχε επιτευχθεί με τη [[Συνθήκη της Λωζάνης]]». Ο Ερίμ υποστήριξε ότι η ελληνική πλειοψηφία στην Κύπρο ήταν περιστασιακή και υπέδειξε ότι η Τουρκία θα έπρεπε να ακολουθήσει πολιτική ανατροπής των πληθυσμιακών δεδομένων με την εγκατάσταση χιλιάδων Τούρκων στο νησί.
 
Τις εισηγήσεις του Ερίμ υιοθέτησε η Κυβέρνηση Μεντερές, η οποία από τότε πρόβαλλε τη διχοτόμηση ως εθνική διεκδίκηση της Τουρκίας. Από τους Τούρκους παρέλαβε την ιδέα της διχοτόμησης η Αγγλία, η οποία την χρησιμοποίησε ως δαμόκλειο σπάθη για να εξουδετερώσει το ελληνικό αίτημα για αυτοδιάθεση – Ένωση και έτσι να διατηρήσει την κυριαρχία της στην Κύπρο. Ο Ερίμ, επικεφαλής τουρκικής αντιπροσωπείας, επισκέφτηκε τη Λευκωσία, όπου ο Χάρντιγκ ανάμεσα στα άλλα τον συμβούλεψε να στείλει η Τουρκία για εγκατάσταση στην Κύπρο δέκα χιλιάδες μορφωμένους Τούρκους για να ενισχύσουν την τουρκική κοινότητα<ref>Σαρρής Νεοκλής, «Η άλλη πλευρά» τ.1 2ΑΙ, Γραμμή, Αθήνα 1977 σελ. 340</ref>. Ο Φαζίλ Κουτσιούκ, ιδρυτής της οργάνωσης «Η Κύπρος είναι Τουρκική» με έδρα την Κωνσταντινούπολη και σκοπό την επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία, τώρα προωθεί τη διχοτόμηση. Η προτασή του ήταν να διχοτομηθεί η Κύπρος στην γραμμή του 35ου παράλληλου, το βόρειο τμήμα να ενωθεί με την Τουρκία και το νότιο με την Ελλάδα<ref>Φαζίλ Κουτσιούκ «The Cyprus Question: A Permanent Solution», Λευκωσία 1957</ref>. Η γραμμή του 35ου παράλληλου είναι περίπου το έδαφος σήμερα της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρίσκεται κάτω από την Τουρκική κατοχή με την εισβολή της Τουρκίας το 1974.
Το ίδιο απόγευμα φαινόταν ότι το πραξικόπημα είχε τελικά επικρατήσει, με απολογισμό 91 νεκρούς και 250 τραυματίες. Πρόεδρος τοποθετήθηκε ο [[Νίκος Σαμψών]] ο οποίος ανακύρηξε την «Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου».<ref name=":92">''Strategic review, Volume 5'' (1977), United States Strategic Institute, [https://books.google.com/books?id=hCfcAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 48].</ref><ref name=":102">Allcock, John B. ''Border and territorial disputes'' (1992), Longman Group, [https://books.google.com/books?id=6pztAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 55].</ref>
 
Οι Άγγλοι για να αντιμετωπίσουν την ΕΟΚΑ επιδίωξαν τη συμμαχία των Τούρκων και Τουρκοκυπρίων. Προσέλαβαν εκατοντάδες Τουρκοκύπριους ως επικουρικούς αστυνομικούς, στους οποίους ανέθεταν μεταξύ άλλων και κοινές με τους Βρετανούς στρατιωτικές περιπολίες σαν ένα σώμα. Ήταν αναπόφευκτο, σε αιματηρές συγκρούσεις να σκοτώνονται και Τούρκοι επικουρικοί και από επικουρικούς να σκοτώνονται αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Σε περιπτώσεις που σκοτώνονταν επικουρικοί, οι Τουρκοκύπριοι ξεχύνονταν σε συνοικίες πάντα με την ανοχή των Άγγλων και πυρπολούσαν γειτονικά ελληνικά καταστήματα, κακοποιούσαν ή και σκότωναν Ελληνοκυπρίους άοπλους. Τέτοια γεγονότα προκαλούσαν μεγάλη ένταση μεταξύ των δύο κοινοτήτων και μεγάλο αναβρασμό μεταξύ των λαϊκών μαζών στην Τουρκία. Ο σκοπός των Άγγλων που ήθελαν την κηδεμονία του νησιού γινόταν πια εφικτός.
==== 16 Ιουλίου - Φόβοι Τουρκοκυπρίων - Φυγή Μακαρίου ====
Στις 16 Ιουλίου ξεκινησαν τα τουρκικά και τουρκοκυπριακά μέσα ενημέρωσης να μεταδίδουν τις ανησυχίες του πρωθυπουργού της Τουρκίας [[Μπουλέντ Ετζεβίτ]] και του αρχηγού των Τουρκοκυπρίων [[Ραούφ Ντενκτάς]] για τη φύση και τις διαθέσεις του πραξικοπήματος σχετικά με την ένωση με την Ελλάδα ή τον διωγμό των Τουρκοκυπρίων. Το πραξικοπηματικό καθεστώς διαβεβαίωνε πως δεν θα κινηθεί κανείς εναντίον των τουρκοκυπριακών θυλάκων.
 
=== Απόπειρες Τουρκικής Εισβολής στην Κύπρο ===
Στις 16 Ιουλίου, ο Μακάριος έφυγε από την Κύπρο, μέσω τον αγγλικών στρατιωτικών βάσεων. Κάνοντας στάση στη [[Μάλτα]], έφτασε τις νυκτερινές ώρες στο Λονδίνο.
Μία απόπειρα της Τουρκίας να εισβάλει στο νησί και να επιβάλει την διχοτόμηση ήταν στις [[25 Φεβρουαρίου]] [[1964]], όταν η Κυπριακή Δημοκρατία εξήγγειλε τον αφοπλισμό των ατάκτων και τη δημιουργία μιας δύναμης 5.000 ειδικών αστυνομικών. Αυτό έμελλε να είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία στρατού της Κύπρου, που αργότερα πήρε την ονομασία «Εθνική Φρουρά». Την 1η Ιουνίου 1964 θεσπίστηκε νόμος που προέβλεπε υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Ο νόμος προκάλεσε τις διαμαρτυρίες της Τουρκίας και της Αγγλίας. Ο Κουτσιούκ, ο οποίος μετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις δήλωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν νεκρή, τώρα παρουσιάζεται ως αντιπρόεδρος και προβάλει βέτο. Η Τουρκία ειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι σκόπευε να διατάξει εισβολή. Η [[Σοβιετική Ένωση]], μέσω του σοβιετικού ηγέτη [[Νικίτα Χρουστσιόφ]], δηλώνει κατά τρόπο σαφή και κατηγορηματικό την πρόθεσή της να υπερασπιστεί την ελευθερία και ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις [[5 Ιουνίου]] [[1964]] ο πρόεδρος των ΗΠΑ [[Λύντον Τζόνσον|Τζόνσον]], με αυστηρή επιστολή του προς τον [[Ισμέτ Ινονού]], ανακόπτει την Τουρκική πρόθεση, δηλώνοντας πως «εάν η Σοβιετική Ενωση αντιδρούσε στη Τουρκική εισβολή, το ΝΑΤΟ δεν θα εμπλεκόταν και η Τουρκία θα αφηνόταν στο έλεος της Σοβιετικής Ένωσης<ref>Henry Kissinger, «Years of Renewal». Weidenfeld and Nicolson, London 1999 p.200</ref>.
 
Ο Μπαρουτσού (Γενικός Διευθυντής του Τμήματος Τουρκο-Ελληνικών υποθέσεων) την 1η Ιουλίου 1974 στην Κυπριακή Συντονιστική Επιτροπή (''Kibris Koordinasyon Komitesi'') είπε ότι στην προκειμένη περίπτωση πραξικοπήματος, η Τουρκία πρέπει να το προβάλει ως διεκπεραίωση της Ένωσης, γιατί αυτό θα δικαιολογούσε μονομερή στρατιωτική επέμβαση<ref name=auto1>M. Mπιράντ, «Απόφαση Απόβαση» Έκδοση «Milliyet» Κωνσταντινούπολη, Μάρτιος 1976, Τίτλος Πρωτότυπου: «30 Sicak gun»</ref>. Για τέτοια προοπτική ή για κάποια γεγονότα που θα ήταν αρκετά να δώσουν στους Τούρκους την πρόφαση, άρα τη δυνατότητα απόβασης, οι Τούρκοι είχαν ετοιμάσει τρία λεπτομερή στρατηγικά σχέδια εισβολής που βρίσκονταν στα συρτάρια. Το πρώτο προέβλεπε απόβαση σε 24 ώρες, το δεύτερο σε 48, και το τρίτο σε τρεις φάσεις. Πολλές φορές στο παρελθόν επιβιβάστηκαν οι Τούρκοι στα πλοία για να πραγματοποιήσουν κάποιο από τα τρία αυτά σχέδια μα γύριζαν πίσω, επειδή το πρόσχημα δεν ήταν αρκετό<ref name=auto1 />.
==== 17 Ιουλίου - Ο Μακάριος στην Αγγλία ====
Στις 17 Ιουλίου, ο Μακάριος συνάντησε τον Βρετανό πρωθυπουργό Γουΐλσον. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, δέχθηκε τον Τούρκο πρωθυπουργό, Ετζεβίτ, ο οποίος πήγε με μια μεγάλη κουστωδία, αρχηγών στρατιωτικών επιτελείων, υπουργών και άλλων. Ο Μακάριος ζήτησε από την κυβέρνηση της Βρετανίας να διατηρήσει την αναγνώριση του ιδίου ως εκλεγέντος προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Ετζεβίτ εισηγήθηκε πως το πραξικόπημα είχε χαρακτηριστικά εισβολής.<ref>{{Cite web|url=http://www.sigmalive.com/archive/simerini/analiseis/other/291481|title=Η ομιλία Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας|last=Αργυρού|first=Φανούλα|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> Το απόγευμα ο Μακάριος αναχώρησε αεροπορικώς στις [[ΗΠΑ]] προκειμένου να προετοιμαστεί για να παραστεί σε επικείμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας<ref name="ΤΟΤΕ23">Ιστορική επιθεώρηση "ΤΟΤΕ": "Ιούλιος 1974", τεύχος 13 - Ιούνιος 2005</ref>
 
=== Ο ρόλος των Άγγλων, των Αμερικανών και της πρώην ΕΣΣΔ ===
==== 18 Ιουλίου - Ο Σίσκο προειδοποιεί για τουρκική εισβολή στην Κύπρο ====
Η ίδρυση του κράτους του [[Ισραήλ]] στις [[14 Μαΐου]] [[1948]] σε παλαιστινιακά εδάφη, με την εκδίωξη χιλιάδων Αράβων από τις εστίες τους, προκάλεσε την εχθρότητα των αραβικών λαών και έγινε αιτία να φουντώσει ο αραβικός εθνικισμός. Η αραβική εχθρότητα έγινε ακόμη μεγαλύτερη μετά τον «Πόλεμο των έξι ημερών» τον Ιούνιο του 1967, κατά τον οποίο το Ισραήλ κατέλαβε και άλλα αραβικά εδάφη (τη Δυτική Όχθη, τη λωρίδα της Γάζας, την χερσόνησο του Σινά και τα υψώματα Γκολάν στη [[Συρία]]). Η εχθρότητα των Αράβων στράφηκε και εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ, που υποστήριζαν το Ισραήλ. Οι μεγάλες αραβικές χώρες που περίζωναν το Ισραήλ (η Αίγυπτος, η Συρία και το Ιράκ) ζήτησαν και πήραν βοήθεια από τη Σοβιετική Ένωση. Άφθονος σοβιετικός οπλισμός κατέκλυσε τις χώρες αυτές. Και το σημαντικότερο, ο σοβιετικός στόλος, του οποίου η παρουσία στην Μεσόγειο ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη πριν την δεκαετία του 1960, άρχισε να αμφισβητεί την κυριαρχία του 6ου Αμερικανικού στόλου στην Ανατολική Μεσόγειο (Απρίλιος 1964)<ref>Σύμφωνα με την ετήσια ανάλυση του βρετανικού Υπουργείου Άμυνας που δημοσιεύτηκε στις 18/2/1971, Χατζηαργύρης, Κώστας, «Ο Μακάριος και οι Σύμμαχοί του» σελ.160 Gutenberg, Αθήνα 1974</ref>.
Στο μεταξύ περί τις 11:00 είχαν φθάσει στην Αθήνα ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο με τον υφυπουργό Εθνικής Αμύνης Έλσγουώρθ όπου, συνοδευόμενοι από τον εν Αθήναις πρέσβη [[Χένρι Τάσκα]], επισκέφθηκαν τον πρωθυπουργό της Χούντας,
Το 1971 ο σοβιετικός στόλος στην Ανατολική Μεσόγειο παρουσίαζε υπεροπλία σε σύγκριση με τον αμερικανικό<ref>Σύμφωνα με την ετήσια ανάλυση του βρετανικού Υπουργείου Άμυνας που δημοσιεύτηκε στις 18/2/1971, Χατζηαργύρης, Κώστας, «Ο Μακάριος και οι Σύμμαχοί του» σελ. 181-182 Gutenberg, Αθήνα 1974</ref>. Μπορούσε μάλιστα να ελλιμενίζεται σε φιλικά λιμάνια, ενώ ο 6ος αμερικάνικος στόλος έχασε τα λιμάνια της Τουρκίας ένεκα των εχθρικών διαδηλώσεων Τούρκων πολιτών που θεωρούσαν εχθρική την αμερικάνικη πολιτική, επειδή παρεμπόδισε τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1964. Η κατάσταση γινόταν ακόμα πιο δυσμενής για τα δυτικά συμφέροντα, επειδή οι πετρελαιοπαραγωγικές αραβικές χώρες, όπως [[Ιράκ]], [[Λιβύη]] και [[Αλγερία]], καθώς και το [[Ιράν]], άρχισαν να θέτουν υπό τον έλεγχό τους την παραγωγή και την εμπορία του πετρελαίου, το οποίο μέχρι τότε εκμεταλλεύονταν με τεράστια κέρδη αγγλικές, αμερικανικές και γαλλικές εταιρίες.
 
Η Κύπρος υποστήριζε τις αραβικές χώρες στη διαμάχη τους με το Ισραήλ και αυτές υποστήριζαν ένθερμα τις προσπάθειες του Ελληνισμού στην Κύπρο να αποκτήσει αδέσμευτη ανεξαρτησία και να μην περιέλθει υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ. Όμως, πολιτική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ήταν να εμποδίσουν τη Σοβιετική Ένωση να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερα πλεονεκτήματα με την αύξηση της επιρροής της στην Κύπρο, που, λόγω της φιλίας της με τους Άραβες συνεπαγόταν αυξημένο κίνδυνο για το Ισραήλ.
[[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτόπουλο]], σε κατ΄ ιδίαν συνομιλίες<ref name="ΤΟΤΕ24">Ιστορική επιθεώρηση "ΤΟΤΕ": "Ιούλιος 1974", τεύχος 13 - Ιούνιος 2005</ref>. Στη συνέχεια ακολούθησαν δύο συσκέψεις μία περί τις 14:00 και η δεύτερη περί τις 18:00 στην οποία και συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Α. Ανδρουτσόπουλος, ο υπουργός Εξωτερικών Κ. Κυπραίος, ο αρχηγός Ε.Δ. στρατηγός Μπονάνος και άλλοι ανώτατοι υπηρεσιακοί παράγοντες.
 
Η διείσδυση της [[ΕΣΣΔ]] στο χώρο της Μέσης Ανατολής αύξησε την στρατηγική σημασία της Κύπρου για τη Δύση. Οι βρετανικές βάσεις στη Δεκέλεια και το Ακρωτήρι απέκτησαν ακόμη μεγαλύτερη στρατηγική αξία, ειδικά μετά την εκδίωξη των Άγγλων από τη διώρυγα του Σουέζ (1956) και το Άδεν (1967). Οι βάσεις χρησιμοποιούνταν προς «αντιμετώπιση της απειλής του σοβιετικού συνασπισμού»<ref>Όπως δήλωσε εκπρόσωπος των βρετανικών βάσεων στις 11,4,1963, ανακοινωθέν του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων στη [[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|Χαραυγή]], 17/1/1965</ref>. Το ΝΑΤΟ θεωρούσε το Κυπριακό ως οικογενειακή του υπόθεση, εξαιτίας της στρατιωτικής παρουσίας της Αγγλίας και των ΗΠΑ στο νησί. Γι'αυτό και είδε με εξαιρετική ανησυχία την ανάμειξη της ΕΣΣΔ που έθετε σε κίνδυνο τα στρατηγικά του πλεονεκτήματα στην Κύπρο<ref>Ball George W. «The past has another pattern», W.W. Norton and Company, New York-London 1982</ref>.
Ο Σίσκο δήλωσε ότι πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπεί πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, εξ αιτίας της συμμετοχής και των δύο χωρών στο [[ΝΑΤΟ]]. Σύμφωνα με κάποιες ομολογίες που έγιναν αργότερα, σε κάποιο σημείο αυτών των συνομιλιών ο ταξίαρχος Ιωαννίδης απείλησε πως αν συμβεί τουρκική απόβαση ο πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών είναι δεδομένος.
 
Κύρια φροντίδα της Αμερικής ήταν να αποτραπεί μια σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εξαιτίας της Κύπρου. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφή, επειδή θα επέφερε διάσπαση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, ισχυροποίηση της παρουσίας της ΕΣΣΔ στην Ανατολική Μεσόγειο και κίνδυνο μετατροπής της Κύπρου σε σοβιετικό δορυφόρο. Για να εξουδετερωθούν οι κίνδυνοι έπρεπε ο Μακάριος να φύγει από την εξουσία και να πάρει τη θέση του μια φίλια κυβέρνηση, και η Τουρκία να συγκρατηθεί από το να εισβάλει στην Κύπρο. Όμως η Τουρκία με κανένα τρόπο δεν έπρεπε να ταπεινωθεί, επειδή ήταν ένας εξαιρετικά πολύτιμος σύμμαχος για τις ΗΠΑ. Γι´αυτό οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού απαραιτήτως θα έπρεπε να έχει την έγκριση της Τουρκίας.
==== 19 Ιουλίου ====
 
Η [[ΕΣΣΔ]] εξάλλου είχε ως σκοπό η Κύπρος να μην τεθεί υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ. Για να αποτρέψει τέτοιο ενδεχόμενο προειδοποιούσε ότι δεν θα ανεχόταν στρατιωτική εισβολή της νατοϊκής Τουρκίας στη Κύπρο. Για τον ίδιο ρόλο καθιστούσε σαφές ότι δεν ευνοούσε ένωση της Κύπρου με την νατοϊκή Ελλάδα. Η Κύπρος για την ΕΣΣΔ θα έπρεπε να διατηρηθεί ως ανεξάρτητο κράτος και οποιαδήποτε λύση του προβλήματος θα έπρεπε να εξευρεθεί μέσω του ΟΗΕ και όχι του ΝΑΤΟ.
=====Ο Σίσκο αναχωρεί από Αθήνα για Άγκυρα =====
Περί τις 11:00 ο [[ναύαρχος]] Αραπάκης διέταξε τα υποβρύχια «Τρίτων», «Γλαύκος» και «Νηρεύς» να πλεύσουν στις περιοχές Ρόμιο-1, Ρόμιο-2 και Ρόμιο-3, προκειμένου να βρίσκονται εγγύτερα στην Κύπρο<ref name="ΤΟΤΕ25">Ιστορική επιθεώρηση "ΤΟΤΕ": "Ιούλιος 1974", τεύχος 13 - Ιούνιος 2005</ref>.
 
== Η Εισβολή στην Κύπρο==
Στις 13:00 επιστρέφει στην Αθήνα από Άγκυρα ο Αμερικανός επιτετραμμένος Σίσκο όπου και συγκαλείται αμέσως σύσκεψη με τα ίδια πρόσωπα που είχαν μετάσχει και στην προηγούμενη. Οι πληροφορίες που μετέφερε από τουρκικής πλευράς φαίνεται πως κρίθηκαν από τους μετέχοντες στη σύσκεψη αυτή μάλλον ενθαρρυντικές<ref name="ΤΟΤΕ25" />. Αργότερα περί τις 19:00 ο στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος προσκάλεσε στο γραφείο του όλους τους αρχηγούς και τους ανακοίνωσε όλες τις πληροφορίες που είχε μεταφέρει ο Σίσκο, ο οποίος στο μεταξύ είχε ήδη αναχωρήσει και πάλι προς την Άγκυρα<ref name="ΤΟΤΕ25" />.
 
Η αφορμή ήρθε στις [[15 Ιουλίου]] [[1974]], όταν εκδηλώθηκε πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου από την ΕΟΚΑ Β΄. Την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος, η Αθήνα αποδοκιμάστηκε σκληρά. Από όλα τα κράτη, η Σοβιετική Ένωση, που φοβόταν την Αμερικανική ανάμειξη μέσω της [[Χούντα του Ιωαννίδη|Χούντας των Αθηνών]] (της κυβέρνησης δηλαδή των πραξικοπηματιών) είχε την πρώτη και πιο σκληρή αντίδραση δηλώνοντας κατηγορηματικά: «Η Χούντα άπλωσε το χέρι της και στη Κύπρο»<ref name=auto1 />.
===== Ο λόγος του Μακαρίου στον ΟΗΕ =====
Στον λόγο του ο Μακάριος κατηγόρησε δριμύτατα την Χούντα των Αθηνών, αρχικά για τη σχεδίαση και διενέργεια του πραξικοπήματος. Επιπλέον, υποστήριξε ότι φοβόταν στρατιωτική επέμβαση της Χούντας περισσότερο από την επέμβαση της Τουρκίας, φόβος ο οποίος κατά τον ίδιο επιβεβαιώθηκε. Επιπλέον, χαρακτήρισε το πραξικόπημα εισβολή της Χούντας, το οποίο παραβίαζε τη [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|συνθήκη Ζυρίχης-Λονδίνου]], κάτι που αφορά και τους Τουρκοκύπριους. Επιπλέον, κατηγόρησε την Χούντα για διπροσωπία και υπονόμευση του ΟΗΕ. Έκλεισε λέγοντας:<blockquote>''"...Καλώ τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να τεθεί ένα τέλος στην αφύσικη αυτή κατάσταση, που δημιουργήθηκε με το πραξικόπημα των Αθηνών.''</blockquote><blockquote>''Καλώ το Συμβούλιο Ασφαλείας να κάνει χρήση όλων των τρόπων και μέσων που διαθέτει, ώστε να αποκατασταθούν χωρίς καθυστέρηση η συνταγματική τάξη και τα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού της Κύπρου.''</blockquote><blockquote>''Όπως ανέφερα ήδη, τα γεγονότα της Κύπρου δεν αποτελούν εσωτερική υπόθεση των Ελληνοκυπρίων. Αφορούν και επηρεάζουν και τους Τουρκοκυπρίους.''</blockquote><blockquote>''Το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας αποτελεί εισβολή, και οι συνέπειές του πλήττουν ολόκληρο τον κυπριακό λαό, Έλληνες και Τούρκους.''</blockquote><blockquote>''Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εγκαταστήσει μία ειρηνευτική δύναμη στην Κύπρο. Η παρουσία της δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική υπό συνθήκες πραξικοπήματος. Το Συμβούλιο Ασφαλείας πρέπει να καλέσει το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς να αποσύρει τους Έλληνες αξιωματικούς, που υπηρετούν στην κυπριακή εθνοφρουρά, και να θέσει τέλος στην εισβολή τους στην Κύπρο.''</blockquote><blockquote>Πιστεύω, με όσα στοιχεία παρέθεσ''α ενώπιόν σας, να σάς έδωσα μία ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης. Δεν έχω ουδεμία αμφιβολία, πως μία αρμόζουσα απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας θα θέσει τέλος στην εισβολή, και θα αποκαταστήσει την παραβιασμένη ανεξαρτησία της Κύπρου και τα δημοκρατικά δικαιώματα του κυπριακού λαού."''<ref>{{Cite web|url=http://www.lykionellinidon.org.cy/likeio/userfiles/documents/omilia_Makariou_sto_simvoulio_asfaleias_to_1974.pdf|title=Ομιλία Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου 1974|last=|first=|date=|website=Λύκειο Ελληνίδων|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref></blockquote>
 
Η Τουρκία βρήκε την αφορμή, έπρεπε όμως πριν την εισβολή να βεβαιωθεί ότι τα πλοία της δε θα επέστρεφαν πίσω, όπως τόσες άλλες φορές. Ερωτηματικά που έπρεπε να απαντηθούν ανάμεσα σε άλλα ήταν, «Ποια θα ήταν η αντίδραση της Ρωσίας;», «Η Αμερική θα έλεγε στην Τουρκία να γυρίσει πίσω όπως επί Τζόνσον;», «Τι θα έκανε η Ελλάδα;, υπήρχε κίνδυνος να επιτεθεί;» <ref name=auto1 />.
==Η πρώτη εισβολή ==
Στις 20 Ιουλίου η Τουρκία, επικαλούμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων, εισέβαλε στην Κύπρο. Ο Τζόσεφ Σίσκο είχε προειδοποιήσει, σε συνομιλίες στο [[Πεντάγωνο (Αθήνα)|Πεντάγωνο]] της Αθήνας, πως η εμπλοκή της Ελλάδας στην Κύπρο θα σήμαινε κατά πάσα πιθανότητα ολοκληρωτικό ελληνοτουρκικό πόλεμο και πιθανή απώλεια εδαφών για την Ελλάδα. Στις 23 Ιουλίου ο Νίκος Σαμψών, προ της διαφαινόμενης κατάρρευσης παραιτήθηκε, όπως και η Χούντα των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, αφού ήταν ανίκανη να αντιδράσει στρατιωτικά.
 
=== Πραξικόπημα ===
Η Τουρκία ισχυρίστηκε πως το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων της έδινε το δικαίωμα να υπερασπιστεί τους Τουρκοκύπριους και να εγγυηθεί την ανεξαρτησία της Κύπρου.<ref>Kassimeris, Christos. "Greek Response to the Cyprus Invasion" Small Wars and Insurgencies 19.2 (2008): 256–273. EBSCOhost 28 September 2010, 258.</ref> Η εισβολή της ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, κηρύχθηκε ανακωχή στις 22 Ιουλίου και οι μάχες σταμάτησαν στις 23 Ιουλίου. Ισχυρές δυνάμεις στρατού αποβιβάστηκαν λίγο πριν την αυγή στην Κερύνεια και συνάντησαν αντίσταση από ελληνικές και ελληνοκυπριακές στρατιωτικές δυνάμεις (αν και καθυστερημένη). Εν τω μεταξύ, ελληνοκυπριακές δυνάμεις επιτέθηκαν σε τουρκοκυπριακούς θύλακες.
{{Κύριο|Πραξικόπημα του 1974 (Κύπρος)}}
 
Το πραξικόπημα ανατροπής του νόμιμου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακαρίου εκδηλώθηκε στις 15 Αυγούστου του 1974. Η ελληνική κυβέρνηση διέψευσε επίσημα την ανάμιξή τςη την επόμενη μέρα. Το πραξικόπημα στέφθηκε από αποτυχία, καθώς ο Μακάριος διέφυγε από την Κύπρο και ο Νίκος Σαμψών δεν παρέμεινε στην εξουσία παρά μόνο για διάστημα εννέα ημερών από τις 15 ως τις 23 Ιουλίου.
Μέχρι το Συμβούλιο Ασφαλείας να καταφέρει να επιτευχθεί εκεχειρία στις 22 Ιουλίου (ψήφισμα 353 Συμβουλίου Ασφαλείας), οι τουρκικές δυνάμεις είχαν καταφέρει να ελέγχουν το λιμάνι της Κερύνειας και ένα επίμηκες τμήμα μεταξύ Λευκωσίας και Κερύνειας. Το λιμάνι της Κερύνειας ήτανε σημαντικό για μεταφορά οπλισμού από την Τουρκία τον οποίο θα χρησιμοποιούσε στη δεύτερη εισβολή.
 
=== Το χρονικό της εισβολής ===
=== 19 Ιουλίου - Απόπλους τουρκικών πολεμικών σκαφών ===
[[Εικόνα:Τουρκική Εισβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία 1974.jpg|220px|right|thumb|Κρατική τουρκική αφίσα της Εισβολής 1974]]
Στις 20:00 μεταδόθηκε στην τηλεόραση η εικόνα κατάφορτης αρμάδας τουρκικών πολεμικών πλοίων να αποπλέει από τη [[Μερσίνα]]<ref name="ΤΟΤΕ25" />. Στις 20:30 στη Λευκωσία, ο Αμερικανός πρέσβης αναζήτησε και επισκέφθηκε πάλι τον [[Γλαύκος Κληρίδης|Γλαύκο Κληρίδη]] ζητώντας του να αντικαταστήσει τον Σαμψών.
 
Η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο εκτυλίχθηκε σε δυο φάσεις. Στην πρώτη από αυτές (υπό την κωδική ονομασία "Αττίλας"), η οποία διήρκεσε περίπου 60 ώρες (20-22 Ιουλίου 1974) επιτεύχθηκε ισχυρό προγεφύρωμα των εισβολέων, ενώ στη δεύτερη ("Αττίλας 2") κατελήφθη ολόκληρο το βόρειο τήμα της νήσου, περίπου το 1/3 της έκτασης της. Ο Τουρκικός στόλος επιτέθηκε αρχικά στο λιμάνι της [[Κερύνεια]]ς και τα σημεία όπου βρίσκονταν ελληνοκυπριακές δυνάμεις. Δυνάμεις αλεξιπτωτιστών ρίχτηκαν σε περιοχές τουρκοκυπριακές και στην τουρκοκυπριακή συνοικία της Λευκωσίας. Στις επιθέσεις αυτές, η αντίδραση των κυπριακών και ελλαδικών δυνάμεων Κύπρου ήταν χαλαρή και ανοργάνωτη. Οι εισβολείς διέθεταν όλα τα σύγχρονα όπλα της εποχής. Αντίσταση άξια λόγου πρόβαλε η ΕΛΔΥΚ και ορισμένα σώματα Κυπρίων Εθνοφρουρών, πολλοί από τους οποίους σκοτώθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν ή χάθηκαν τα ίχνη τους. Στο μεταξύ στην Ελλάδα έγινε γενική επιστράτευση και κινητοποίηση στρατού, αλλά το ελληνικό καθεστώς, η Χούντα των Συνταγματαρχών, δεν προχώρησε παραπέρα και δεν αντέδρασε στρατιωτικά.
Ώρα 21:15 τα ναυτικά ραντάρ της Κύπρου επισήμαναν έξι στόχους σε σχηματισμό να κινούνται με κατεύθυνση από [[Μερσίνα]] προς νότο<ref name="ΤΟΤΕ25" />. Ο σχηματισμός αυτός ήταν η αρχή της επιχείρησης Αττίλας I. Λίγο μετά στους παραπάνω στόχους προστέθηκαν άλλοι οκτώ. Από την αποτύπωση της πορείας τους φέρονται να κατευθύνονται στη κυπριακή περιοχή [[Κορμακίτης|Κορμακίτη]], δυτικά της [[Κερύνεια|Κερύνειας]]. Ο Έλληνας ναυτικός διοικητής Κύπρου, αντιπλοίαρχος Γ. Παπαγιάννης ενημέρωσε αμέσως τον αρχηγό της Εθνοφρουράς. Εκείνος με την σειρά του κάλεσε επειγόντως τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδας, ο οποίος δεν αποδέχθηκε τον επιθετικό χαρακτήρα των στόχων.
 
====Η πρώτη φάση του σχεδίου «Αττίλας» (20-22 Ιουλίου 1974)====
Η ηγεσία των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και ο δικτάτορας Ιωαννίδης κοιμόντουσαν στα σπίτια τους όταν άρχισε η τουρκική εισβολή, τα χαράματα του Σαββάτου 20 Ιουλίου. Είχαν δώσει οδηγίες στους επόπτες στο [[Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (Ελλάδα)|ΓΕΕΘΑ]] ότι οι Τούρκοι έκαναν γυμνάσια για εκβιαστικούς λόγους και, παρά τις εκκλήσεις του διοικητή της Εθνικής Φρουράς, Γιωργίτση, για διαταγές απόκρουσης της εισβολής, οι οδηγίες ζητούσαν «αυτοσυγκράτηση». Όταν ο υπασπιστής του Ιωαννίδη, ταγματάρχης Παλαίνης, τον ενημέρωσε ότι «βγαίνουν οι Τούρκοι στην Κύπρο», ο «αόρατος δικτάτορας» πάγωσε αφού δεν περίμενε την τουρκική αντίδραση το Σάββατο 20 Ιουλίου μιας και ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών βρισκόταν στην [[Άγκυρα]] για συνομιλίες εκτόνωσης της κρίσης.
Τις πρώτες πρωϊνές ώρες της [[20 Ιουλίου|20ης Ιουλίου]] 1974, ισχυρή τουρκική ναυτική μοίρα αποτελούμενη από αποβατικά σκάφη στα οποία επέβαιναν τουλάχιστον 30.000 άνδρες προσέγγισε τις βόρειες ακτές της Κύπρου και, δίχως να συναντήσει αντίδραση, αποβίβασε καταδρομείς σην παραθαλάσσια θέση "Πέντε Μίλι", κανονιοβολώντας, παράλληλα ολόκληρη την ακτογραμμή. Επιπλέον, αεροπορικές δυνάμεις των τούρκων πραγματοποιούσαν συνεχόμενους βομβαρδισμούς έως και τη [[Λευκωσία]], ενώ εκατοντάδες αλεξιπτωτιστές ρίχτηκαν σε στρατηγικά σημεία, με στόχο τη δημιουργία προγεφυρώματος. Η καθυστερημένη κινητοποίηση των ελληνοκυπριακών μονάδων (Εθνική Φρουρά, [[ΕΛΔΥΚ]] κ.α.) επέτρεψε στους εισβολείς να παγιώσουν σε σύντομο χρόνο τις θέσεις τους από την Κερύνεια έως και την περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα, σε ένα εκτεταμένο μέτωπο εντός του οποίου εγκλωβίστηκαν εκατοντάδες ελληνοκύπριοι στρατιώτες αλλά και οι κάτοικοι των ελληνοκυπριακών χωριών. Μόνο στην πρωτεύουσα κατέστη δυνατό να αναχαιτιστούν (κι αυτό μόνο προσωρινά) οι τούρκοι, από μια αντεπίθεση της ΕΛΛ.ΔΥ.Κ. σε συνδυασμό με τις προσπάθειες των κατοίκων να εξουδετερώσουν τους αλεξιπτωτιστές πυροβολώντας από τις ταράτσες και τα μπαλκόνια κατοικιών και δημόσιων κτιρίων. Αργά το βράδυ της 20ης Ιουλίου το Συμβούλιο Ασφαλείας του [[Ο.Η.Ε.]] εξέδωσε ομόφωνα το υπ' αριθμ. 353 ψήφισμά του, με το οποίο ζητούσε κατάπαυση των εχθροπραξιών και την αποχώρηση του "ξένου στρατιωτικού δυναμικού" από την Κύπρο. Ωστόσο, ο τούρκος πρωθυπουργός [[Μπουλέντ Ετζεβίτ]] αγνόησε το αίτημα του διεθνούς οργανισμού, επιδιώκοντας να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο, μέχρις ότου επιτύχει με τη χρήση των όπλων, τις εδαφικές διεκδικήσεις των τουρκοκυπρίων βάσει του σχεδίου που είχε προτείνει ο ηγέτης των τελευταίων [[Ραούφ Ντενκτάς]]. Στον αντίποδα, η δικτατορική κυβέρνηση της Αθήνας ενήργησε με σπασμωδικό τρόπο, καθώς, όπως διαφάνηκε μετά, ήταν απόλυτα απροετοίμαστη για το ενδεχόμενο τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, πιστεύοντας ότι η Τουρκία δε θα αποτολμούσε κάτι τέτοιο, όπως και το 1964. Η χούντα επιχείρησε μια «γενική επιστράτευση» στην Ελλάδα, η οποία όμως γρήγορα αποδείχθηκε επιπόλαια και ασυντόνιστη ενέργεια και σε δεύτερο χρόνο, ανακλήθηκε. Στις 21 Ιουλίου (δεύτερη μέρα της τουρκικής εισβολής), δυο ελληνικά υποβρύχια που είχαν διαταχθεί να πλεύσουν προς την Κερύνεια, διατάχθηκαν να επιστρέψουν στη βάση τους. Ακόμη, στον εναέριο χώρο της Κύπρου έφτασαν δώδεκα ελληνικά μεταγωγικά αεροπλάνα, έμφορτα με Έλληνες καταδρομείς, αλλά, από εσφαλμένη εκτίμηση των ελληνοκύπριων, δέχτηκαν "φίλια πυρά", με αποτέλεσμα το ένα να καταρριφθεί (συνέπεια της πτώσης όλοι οι επιβαίνοντες, πλην ενός που πρόλαβε να ριχτεί με αλεξίπτωτο, φονεύτηκαν), ενώ άλλα δυο δέχτηκαν αεροπορικές βολές. Ολόκληρη η Κερύνεια καταλήφθηκε από τους εισβολείς, οι οποίοι, σύμφωνα με μαρτυρίες διασωθέντων ελληνοκύπριων, προέβησαν σε ωμότητες κατά του άμαχου πληθυσμού.Τα μεσάνυκτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου, ο εκπρόσωπος του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών [[Χένρυ Κίσινγκερ]] μεσολάβησε για τη σύναψη ανακωχής μεταξύ των δυο εμπολέμων μερών, η οποία επιτεύχθηκε νωρίς το απόγευμα (4:00 μ.μ.) της 22ας Ιουλίου. Μπροστά στο ενδεχόμενο μιας γενικευμένης σύρραξης Ελλάδας - Τουρκίας και λόγω του αδιεξόδου στον οποίο είχε περιέλθει, η στρατιωτική ηγεσία της Ελλάδας συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη με τη συμμετοχή του επικεφαλής του ΓΕΕΘΑ και των αρχηγών των τριών Σωμάτων, υπό την προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας Γκιζίκη, στην οποία κλήθηκε και ο ταξίαρχος Ιωαννίδης. Ο τελευταίος, παρά τις έντονες αντιρρήσεις που προέβαλε, αναγκάσθηκε τελικά να αποδεχθεί την απόφαση των υπολοίπων, για την παράδοση της εξουσίας σε πολιτικά πρόσωπα. Ακολούθως, κλήθηκαν στη σύσκεψη οι πιο σημαντικοί πολιτικοί που η ίδια η στρατιωτική χούντα είχε καταργήσει, διώξει ή φυλακίσει σαν "φαύλους" κλπ, προς τους οποίους ανακοινώθηκε η απόφαση.
 
====Κατάπαυση πυρός και διαπραγματεύσεις στη Γενεύη ====
=== 20 Ιουλίου ===
 
Στην [[Νέα Υόρκη]] συνήλθε και πάλι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και αποφάσισε την κατάπαυση του πυρός από τις 4 το απόγευμα της 22ας Ιουλίου. Με την προοπτική της κατάπαυσης του πυρός, οι Τούρκοι δυνάμωσαν τις πολεμικές τους επιχειρήσεις, καταλαμβάνοντας την Κερύνεια και επεκτείνοντας τη ζώνη κατοχής. Στις 4 το απόγευμα, από την ελληνοκυπριακή πλευρά εφαρμόστηκε η απόφαση για κατάπαυση του πυρός, όχι όμως από την πλευρά των Τούρκων, που προώθησαν τις δυνάμεις τους και κύκλωσαν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Λίγο μετά τις 4 το απόγευμα τα διεθνή πρακτορεία μετέδιδαν την καθεστωτική αλλαγή στην Αθήνα. Η πτώση του στρατιωτικού καθεστώτος και η μεταβίβαση της εξουσίας στους εξόριστους πολιτικούς ήταν γεγονός. Την 24η Ιουλίου, κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας ορκίστηκε στην Αθήνα, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Παράλληλα στην Κύπρο τα γεγονότα υποχρέωσαν τον Σαμψών να παραιτηθεί. Πρόεδρος ανάλαβε ο [[Γλαύκος Κληρίδης]].
==== Η αντίδραση της Χούντας - Συνομιλίες με Σίσκο ====
Στις 20 Ιουλίου, Ο πρέσβης των ΗΠΑ [[Χένρι Τάσκα]], πήγε στο Πεντάγωνο για να εξηγήσει στην ελληνική στρατιωτική ηγεσία την αμερικανική πολιτική, όπως την είχε καθορίσει ο [[Χένρυ Κίσινγκερ|Χένρι Κίσινγκερ]]. Ο Τάσκα πήρε μέρος στη σύσκεψη των αρχηγών, ενώ προς το τέλος της συνεδρίας μπήκε στην αίθουσα και ο Σίσκο, ο οποίος μόλις είχε φτάσει από την Άγκυρα.
 
Στις [[25 Ιουλίου]] [[1974]], άρχισαν στην [[Γενεύη]] οι ειρηνευτικές συνομιλίες για την Κύπρο, μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών της Κυπριακής Δημοκρατίας (Μαύρος, Γκιουνές, Κάλαχαν). Στο τέλος των συνομιλιών, στις 30 Ιουλίου, υπέγραψαν διακήρυξη, τα κύρια σημεία της οποίας ήταν:
 Ο Σίσκο, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, ήταν ωμός στις τοποθετήσεις του και η προτροπή του προς τη Χούντα ήταν:
* Μη μπείτε σε πόλεμο με την Τουρκία, διότι θα χάσετε
* Μόνη διέξοδος για να αποφύγουμε τον όλεθρο είναι η συνεννόηση.
* Αν δεν εισακούσετε τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα σας εγκαταλείψουν.
Ο Σίσκο τόνισε επιπλέον πως η Ελλάδα δεν πρέπει να εμπλακεί "''γιατί θα ηττηθείτε και εκτός από την Κύπρο θα χάσετε και τμήμα της Ελλάδας''". Σε αυτή τη συνάντηση εξερράγη από θυμό ο Ιωαννίδης ο οποίος, αφού απείλησε ότι η Ελλάδα θα κηρύξει τον πόλεμο στην Τουρκία, σηκώθηκε και έφυγε από την αίθουσα λέγοντας στον Σίσκο «Μας εξαπατήσατε».<ref>{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=402&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title="Μην μπείτε σε πόλεμο με την Τουρκία, θα το πληρώσετε"|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Η Χούντα επιχείρησε γενική επιστράτευση στην Ελλάδα, η οποία όμως γρήγορα αποδείχθηκε επιπόλαια και ασυντόνιστη ενέργεια και, σε δεύτερο χρόνο, ανακλήθηκε.
 
==== Η αντίδραση της Εθνικής Φρουράς: Τα σχέδια Αφροδίτης 1,2,3 και η επίθεση στον θύλακα Κιόνελι ====
Η Εθνική Φρουρά είχε δύο σχέδια άμυνας της Κύπρου: το «Αφροδίτη 1» και το «Αφροδίτη 2». Επίσης, υπήρχε και το «Αφροδίτη 3», που ήταν σχέδιο πραξικοπήματος και εφαρμόστηκε με επιτυχία στις 15 Ιουλίου. Το «Αφροδίτη 1» θα εφαρμοζόταν στην περίπτωση που η Κύπρος θα δεχόταν επίθεση από την Τουρκία και θα χρειαζόταν να αποκρούσει προσπάθεια αποβίβασης δυνάμεων.
 
 Σε μια τέτοια περίπτωση, η συνδρομή της Ελλάδος θα ήταν:
* Αποστολή υποβρυχίων για βύθιση του αποβατικού στόλου.
* Αεροπορική κάλυψη της Κύπρου.
* Συμμετοχή της ΕΛΔΥΚ στην προσπάθεια απόκρουσης της εισβολής. 
Η δημιουργία τουρκικού προγεφυρώματος εθεωρείτο αναπόφευκτη και το σχέδιο προέβλεπε χρησιμοποίηση της ΕΛΔΥΚ για την καταστροφή του. Σύμφωνα με το σχέδιο, η ΕΛΔΥΚ «''θα ετηρείτο εφεδρεία και θα αποτελούσε την κύρια δύναμη αντεπίθεσης κατά του προγεφυρώματος που τυχόν θα δημιουργείτο (...) τη νύχτα της D/D+1»'', που στην προκειμένη περίπτωση ήταν η νύχτα της 20ής προς την 21η Ιουλίου.
 
Το «Αφροδίτη 2» θα εφαρμοζόταν στην περίπτωση που η Εθνική Φρουρά ήταν αυτή που θα αναλάμβανε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Προέβλεπε αιφνιδιασμό των Τούρκων, με εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των τουρκοκυπριακών θυλάκων σε όλη την Κύπρο. Η κύρια προσπάθεια θα ήταν η διάλυση του θύλακα του Κιόνελι, που ήταν ο μεγαλύτερος και ο σημαντικότερος και εκτεινόταν μεταξύ Λευκωσίας - Αγύρτας, στη νότια πλευρά του [[Πενταδάκτυλος|Πενταδακτύλου]]. Την αποστολή αυτή θα την αναλάμβανε η ΕΛΔΥΚ.<ref name=":32">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=4391&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title=Η επίθεση απελπισίας της ΕΛΔΥΚ|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Στις 20 Ιουλίου, η ηγεσία της Εθνικής Φρουράς, αντί να δώσει διαταγή για εφαρμογή του σχεδίου «Αφροδίτη 1», αφού την πρωτοβουλία την είχαν αναλάβει οι Τούρκοι και βρισκόταν σε εξέλιξη αποβατική επιχείρηση, άρχισαν να εφαρμόζουν το «Αφροδίτη 2». Αντί το βράδυ της 20ής Ιουλίου η ΕΛΔΥΚ να επιχειρήσει εκκαθάριση του προγεφυρώματος στην Κερύνεια, διατάχθηκε να επιτεθεί κατά του θύλακα Κιόνελι.<ref name=":32" />
 
==== Η απόβαση στο Πέντε Μίλι και η καταστροφή 2 ε/κ πλοίων ====
[[Αρχείο:07._Operación_Atila._Pentamilli._Vista_desde_el_E.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:07._Operaci%C3%B3n_Atila._Pentamilli._Vista_desde_el_E.jpg|μικρογραφία|Η παραλία Πέντε Μίλι]]
Στις 01:30, το [[ραντάρ]] στον Απ. Ανδρέα ανίχνευσε 11 πλοία να κατευθύνονται προς την Κερύνεια, σε απόσταση 35 ναυτικών μιλίων. Στις 05:00 περίπου, δυο μικρά ελληνοκυπριακά πλοία απέπλευσαν από την Κερύνεια για να εμπλακούν με τα τουρκικά και τελικά βυθίστηκαν. Όλοι οι ναύτες πνίγηκαν εκτός από έναν<ref name="ReferenceC">Hellenic Nationalist Page – Cyprus 1974 Timeline</ref>.
 
Τις πρώτες ώρες της 20ής Ιουλίου 1974, οι τούρκικες δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην παραλία Πέντε Μίλι, η οποία βρίσκεται στη βόρεια ακτογραμμή της Κύπρου, περίπου 8&nbsp;χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνιας. Είχαν ξεκινήσει από το λιμάνι της [[Μερσίνη|Μερσίνας]] της Τουρκίας, και η αρχική πρόθεσή τους ήταν να αποβιβαστούν στην παραλία της Γλυκιώτισσας, η οποία όμως κρίθηκε ακατάλληλη. Πριν την αποβίβαση, Τούρκοι βατραχάνθρωποι έψαξαν για νάρκες.<ref name="ReferenceB">Savvas D. Vlassis, O Aporritos Attilas, Athens 2004 ISBN 960-630-211-3</ref> Η τουρκική δύναμη αποτελείτο από 3.000 στρατιώτες, 12 [[Άρμα μάχης|άρματα μάχης]] [[M47 Patton|M47]] και 20 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού [[M113 armored personnel carrier|M113]], και 12 [[Ολμοβόλο|ολμοβόλα]].<ref name="ReferenceB" />
 
===== Πρώτη εμπλοκή του κυπριακού Στρατού Ξηράς =====
Στις 10:00 υπήρξε η πρώτη εμπλοκή των Τούρκων με δυνάμεις του στρατού ξηράς της Κύπρου (τo 251 Τάγμα Πεζικού, υποστηριζόμενο από μια διμοιρία 5 τεθωρακισμένων τύπου [[Τ-34/76|Τ-34]] <ref name="Cyprus 2008">Armour in Cyprus, Evolution and Action. Ioannis Mamounidakis. 2008. ISBN 978-960-88355-4-2</ref>). Παρόλο που κατάφεραν να καταστρέψουν 2 θέσεις πυροβόλων άνευ οπισθοδρομήσεως, απέτυχαν να εκδιώξουν τους Τούρκους από τις θέσεις τους. Μια αντεπίθεση των τουρκικών δυνάμεων κατάφερε να καταστρέψει 2 τεθωρακισμένα. Όταν το τάγμα υποχώρησε ανατολικά προς την Κερύνεια, οι Τούρκοι προχώρησαν 1 χιλιόμετρο, αρχικά προς τα δυτικά, και μετά προχώρησαν ανατολικά. Από τα συνολικά 5 άρματα, τα 4 καταστράφηκαν και 1 βρέθηκε εγκαταλελειμμένο στο στρατόπεδο του τάγματος.<ref name="ReferenceB" /> Επίσης, αεροπορικές επιθέσεις στόχευσαν ελληνοκυπριακές θέσεις μέσα και γύρω απο την Κερύνεια.<ref name="ReferenceB" />
 
===== Το πυροβολικό της Εθνικής Φρουράς βομβαρδίζει θέσεις των Τούρκων - Προσπάθεια αντεπίθεσης =====
Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις του Πυροβολικού προσπάθησαν να αποκρούσουν την αποβίβαση των Τούρκων: η 182 ΜΠΠ, η 190 ΜΑ/ΤΠ επιτέθηκε κατά των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή Πανάγρων και στο τουρκικό προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι, αναγκάζοντας τα τουρκικά πολεμικά πλοία να υποχωρήσουν<ref>[http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-190-matp-29; Πολεμική Δράση 190 ΜΑ/ΤΠ], Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού</ref>. Η 191 ΠΟΠ έβαλλε κατά των τουρκικών θέσεων στο Μπέλλα-Πάις και στις περιοχές Άσπρη Μούττη και Κοτζά Καγιά<ref>[http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-191-pop-30; Πολεμική Δράση 191 ΠΟΠ], Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού</ref>. Η 198 ΠΟΠ είχε χάσει αρκετά οχήματα, ασυρμάτους και πυρομαχικά κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς στις 16 Ιουλίου. Έτσι βρέθηκε αποδυναμωμένη κατά τη διάρκεια των πρώτων συγκρούσεων με τους Τούρκους στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα στις 20 Ιουλίου, στην προσπάθειά της να στηρίξει τις δυνάμεις καταδρομών που μάχονταν στην περιοχή.<ref>[http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-198-pop-32; Πολεμική Δράση 198 ΠΟΠ], Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού</ref>
 
Ως απάντηση στην εισβολή, ένας αξιωματικός του επιτελείου της Εθνικής Φρουράς, ο αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μπούφας, στάλθηκε στο δυτικό προάστιο της Κερύνειας σε μια προσπάθεια να οργανώσει αντεπίθεση. Η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή υποχώρηση των Τούρκων, οι οποίοι όμως προχώρησαν σε αντεπίθεση. Ένα από τα τρία ελληνοκυπριακά άρματα μάχης T-34 δέχθηκε πυρά από τουρκικό [[Αντιαρματικό όπλο|αντιαρματικό]] και καταστράφηκε. Το 306ο Τάγμα Πεζικού έφθασε αργά και επιτέθηκε κατά των τουρκικών δυνάμεων από τα ανατολικά, αλλά δεν κατάφερε να πετύχει κάτι αξιοσημείωτο.<ref name="ReferenceB2">Savvas D. Vlassis, O Aporritos Attilas, Athens 2004 ISBN 960-630-211-3</ref>
 
===== Μαζική επίθεση Εθνικής Φρουράς στον θύλακα του Κιόνελι =====
Στις 20 Ιουλίου η Εθνική Φρουρά, υποστηριζόμενη από όλα τα άρματα Τ-34, καθώς και με δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ - τις πλέον αξιόμαχες στο νησί - εξαπέλυσαν μαζική επίθεση στον θύλακα του Κιόνελι, ο οποίος έλεγχε τμήμα του δρόμου Κερύνειας- Λευκωσίας. Στην σφοδρότατη μάχη που ακολούθησε, παρόλο που δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ κατέλαβαν τα πρώτα σπίτια, τελικά αναγκάστηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες να επιστρέψουν στο στρατόπεδό τους.<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=4391&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title=Η επίθεση απελπισίας της ΕΛΔΥΚ|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_events_in_Cyprus,_1974#cite_ref-3|title=Timeline of events in Cyprus, 1974|last=|first=|date=|website=En.Wikipedia|publisher=|accessdate=1/6/2017}}</ref>
 
===== Επιθέσεις στους θύλακες Λεμεσού, Αυδήμου, Πάφου, Αγύρτας =====
Στις 20 Ιουλίου, ώρα 10:00, γύρω στους 450 μαχητές της ΕΟΚΑ Β΄, μέλη του 203 Εφεδρικού Τάγματος Πεζικού, επιτέθηκαν στον θύλακα της Λεμεσού, όπου υπήρχαν περίπου 1.000 κάτοικοι, ελαφρά οπλισμένοι.<ref name="ReferenceB2" /><ref name=":0" /> Την ίδια περίπου στιγμή, 100 μαχητές της ΕΟΚΑ Β΄ περικύκλωσαν τον θύλακα της Αυδήμου, δυτικά της Λεμεσού. Οι Τουρκοκύπριοι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στο γήπεδο της Λεμεσού.<ref name="ReferenceB2" /><ref name=":0" />
 
Στις 20 Ιουλίου, 10.000 κάτοικοι του τουρκοκυπριακού θύλακα της Λεμεσού παραδόθηκαν στην Εθνική Φρουρά της Κύπρου. Ακολούθως, σύμφωνα με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους αυτόπτεις μάρτυρες, ακολούθησαν βιασμοί και εκτελέστηκαν μικρά παιδιά. Το αρχηγείο των Τουρκοκυπρίων κάηκε<ref name="fof">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?ei=tVYkVcG1KIXnavKAgfgH&id=ZLghm1Ot0moC&dq=cyprus+national+guard+1974+enclave+limassol&focus=searchwithinvolume&q=Limassol|title=Facts on File Yearbook 1974|date=1975|publisher=Facts on File|page=590}}</ref><ref name="oberlinglim">{{cite book|title=The Road to Bellapais: The Turkish Cypriot Exodus to Northern Cyprus|last1=Oberling|first1=Pierre|date=1982|publisher=Boulder: Social Science Monographs|isbn=9780880330008|pages=164–5|quote=[...] children were shot in the street and the Turkish quarter of Limassol was burnt out by the National Guard.}}</ref> και 1.300 Τουρκοκύπριοι τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.<ref name="ros1">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?ei=9lgkVdunJsXEPfj5gMAB&id=kNELAQAAIAAJ&dq=cyprus+national+guard+1974+enclave+limassol&focus=searchwithinvolume&q=Limassol+camp|title=United Nations Peacekeeping: Europe, 1946–1979|last1=Higgins|first1=Rosalyn|publisher=Oxford University Press|isbn=9780192183224|page=375}}</ref> Ο θύλακας στην Αμμόχωστο βομβαρδίστηκε και η τουρκοκυπριακή πόλη Λέφκα, καταλήφθηκε από την Εθνική Φρουρά.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=vp83AAAAIAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Turkey's Foreign Policy in Transition: 1950–1974|last1=Karpat|first1=Kemal|date=1975|publisher=Brill|isbn=9789004043237|page=201}}</ref>
 
Στις 17:00, το ελληνικό αρματαγωγό Λέσβος έφτασε στην Πάφο και ξεκίνησε να βομβαρδίζει τον τουρκοκυπριακό θύλακα του Μουτάλλου. Το σκάφος αποβίβασε 450 στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ και αμέσως έφυγε για να αποφύγει τον εχθρό. Τούρκικα πλοία έφτασαν στην περιοχή για να το απωθήσουν, τα οποία η τουρκική αεροπορία τα εξέλαβε ως ελληνικά και τους επιτέθηκε στις 21 Ιουλίου. Ο θύλακας παραδόθηκε στις στις 22:00.<ref name="ReferenceB2" /><ref name=":0" />
 
Τμήματα της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον θύλακα της Αγύρτας προσπαθώντας να τον περικυκλώσουν και να τον απομονώσουν. Τούρκοι αλεξιπτωτιστές προσπάθησαν να ενισχύσουν τον θύλακα, όμως υπέστησαν αρκετές απώλειες.<ref name="ReferenceB2" /><ref name=":0" />
 
==== Ψήφισμα Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ 353 ====
Αργά το βράδυ της 20ης Ιουλίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σε ομόφωνο ψήφισμα (υπ αριθμόν 353]<ref>http://undocs.org/S/RES/353(1974)</ref>) του ανέφερε:<blockquote>1. Kαλεί όλα τα κράτη να σέβονται την κυριαρχία, ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα της Kύπρου,</blockquote><blockquote>2. Kαλεί όλα τα μέρη στις παρούσες συγκρούσεις ως πρώτο βήμα να καταπαύσουν το πυρ και συνιστά σ’ όλα τα κράτη να εξασκήσουν τη μέγιστη αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση,</blockquote><blockquote>3. Aπαιτεί άμεσο τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης στην Kυπριακή Δημοκρατία η οποία είναι αντίθετη με την παράγραφο 1. πιο πάνω,</blockquote><blockquote>4. Zητεί την αποχώρηση χωρίς καθυστέρηση από την Kυπριακή Δημοκρατία του ξένου στρατιωτικού προσωπικού που βρίσκεται εκεί πέραν των προνοιών διεθνών συμφωνιών, περιλαμβανομένων και εκείνων των οποίων η αποχώρηση είχει ζητηθεί από τον Πρόεδρο της Kυπριακής Δημοκρατίας Aρχιεπίσκοπο Mακάριο, στην επιστολή του ημερομηνίας 2 Iουλίου 1974,</blockquote><blockquote>5. Kαλεί την Eλλάδα, την Tουρκία και το Hνωμένο Bασίλειο της Mεγάλης Bρετανίας και Bορείου Iρλανδίας να προσέλθουν σε συνομιλίες χωρίς καθυστέρηση για την αποκατάσταση της ειρήνης στην περιοχή και τη συνταγματική διακυβέρνηση της Kύπρου και να τηρούν ενήμερο το Γενικό Γραμματέα,</blockquote><blockquote>6. Kαλεί όλα τα μέρη να συνεργαστούν πλήρως με την Eιρηνευτική Δύναμη των Hνωμένων Eθνών στην Kύπρο για να καταστεί δυνατή η εκτέλεση της εντολής της,</blockquote><blockquote>7. Aποφασίζει να παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση και να ζητά από το Γενικό Γραμματέα να το ενημερώνει όποτε χρειάζεται, με πρόθεση την υιοθέτηση περαιτέρω μέτρων για να διασφαλίσουν την αποκατάσταση ειρηνικών συνθηκών το συντομότερο δυνατό.</blockquote>
 
=== 21 Ιουλίου ===
[[Αρχείο:Attila2map2.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Attila2map2.jpg|μικρογραφία|Χάρτης που δείχνει τις κινήσεις των Τούρκων την 21η Ιουλίου]]
Στις 21 Ιουλίου, ενώ στην Κύπρο οι μάχες συνεχίζονταν και η Τουρκία καταλάμβανε την Κερύνεια, στην Αθήνα ο Ιωαννίδης απειλούσε για ολομέτωπο πόλεμο Ελλάδας Τουρκίας, όμως, όταν το αποφάσισε, οι στρατηγοί αρχηγοί των όπλων στασίασαν (γνωστό ως πραξικόπημα των Στρατηγών).
 
Τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν μαζί με τον ταξίαρχο Ιωαννίδη, ήταν ο πρόεδρος [[Φαίδων Γκιζίκης]], ο πρωθυπουργός Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος, ο αρχηγός Στρατού αντιστράτηγος Γαλατσάνος, ο αρχηγός Ναυτικού αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, ο αρχηγός Αεροπορίας Παπανικολάου, ο αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόριος Μπονάνος.
 
==== Συζητήσεις για ανακωχή και η «ελληνική νηοπομπή» ====
Ο ειδικός διαπραγματευτής των ΗΠΑ για το Κυπριακό, Τζόζεφ Σίσκο, προσπαθούσε να πείσει την Αθήνα και Άγκυρα για ανακωχή. Ο Μπουλέντ Ετσεβίτ απαιτούσε να μην υπάρξουν ενισχύσεις των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο για να δεχτεί εκεχειρία. Απειλούσε κατάρριψη ή και βύθιση όποιας βοήθειας θα ερχόταν από την Ελλάδα. Ο Σίσκο ενημέρωσε και τον πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο. Η ελληνική κυβέρνηση διαβεβαίωσε πως δεν υπήρχαν ελληνικά πλοία, όμως ο Ετζεβίτ πίστευε πως είχαν σηκώσει τουρκική σημαία τα ελληνικά πλοία έξω από την [[Πάφος|Πάφο]], τα οποία και βομβάρδισε (το αντιτορπιλικό Κοτζιατπεπε βυθίστηκε ενώ τα άλλα δυο υπέστησαν σοβαρές ζημιές).<ref>{{Cite book|title=1974, το άγνωστο παρασκήνιο της Τούρκικης Εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-1|location=Λευκωσία|page=99-102}}</ref>
 
==== Απόφαση Ιωαννίδη για ελληνοτουρκικό πόλεμο ====
Το πρωϊ της 21ης Ιουλίου, στη σύσκεψη της στρατιωτικής ηγεσίας, αποφασίστηκε πως σε περίπτωση που δεν σταματήσουν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, η ελληνική κυβέρνηση θα αποχωρούσε από το ΝΑΤΟ και θα ανακοίνωνε έναρξη πολέμου με Τουρκία. Ο Αμερικάνος πρέσβης, Τάσκα, όταν του ανακοινώθηκε η απόφαση, επικοινώνησε με τον Πρόεδρο Γκιζίκη και τον ενημέρωσε για τους κινδύνους.<ref name=":2">{{Cite book|title=1974|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=Αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-7|location=Λευκωσία|page=99-106}}</ref>
 
Ο Ιωαννίδης αποφάσισε την ενεργοποίηση του σχεδίου Κ, το οποίο αφορούσε στην αποστολή ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων στην Κύπρο (ένα υποβρύχιο, δύο τορπιλλακάτους και μοίρα 18 αεροσκαφών [[Republic F-84F Thunderstreak|F-84F]] από την Κρήτη)<ref name=":2" />
 
==== Το πραξικόπημα των στρατηγών ====
Ο Ιωαννίδης κάλεσε τον πρόεδρο Γκιζίκη, τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόριο Μπονάνο, τον πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο και τον υπουργό Άμυνας Λατσούδη και τους ενημέρωσε για την απόφαση του. Ο Μπονάνος την αποδέχτηκε με τον όρο να δεχτούν οι αρχηγοί των κλάδων του Στρατού. Αμέσως μετά, κάλεσε τους αρχηγούς και υπαρχηγούς της Αεροπορίας και του Ναυτικού. Όλοι οι στρατηγοί εξέφρασαν επιφυλάξεις για το αν η Ελλάδα μπορεί να αντέξει ένα πόλεμο με την Τουρκία, (η οποία είχε συγκεντρωμένο στρατό στη [[Σμύρνη]]) ενώ φοβόντουσαν και επίθεση από τον βορρά (Βουλγαρία). Έτσι αρνήθηκαν να κηρύξουν πόλεμο.<ref name=":2" />
 
Μετά το τέλος της σύσκεψης, ο αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων, Γρηγόριος Μπονάνος, ο αντιναύαρχος Αραπάκης, ο αρχηγός Αεροπορίας Παπανικολάου και ο αρχηγός στρατού ξηράς Γαλατσίνος μετείχαν σε πολύωρη συζήτηση, η απόφαση της οποίας ήταν να αποστασιοποιηθούν από τον Δημήτριο Ιωαννίδη καθώς επίσης και να παραδώσουν την εξουσία στους πολιτικούς. Μετά τη σύσκεψη, ο Αραπάκης κάλεσε τα υποβρύχια Νηρεύς και Γλαύκος, τα οποία κινούνταν προς Κύπρο από τις 19 Ιουλίου, να επιστρέψουν στο Αιγαίο.<ref name=":2" />
 
==== Αποστολή ενισχύσεων από Ελλάδα σε Κύπρο ====
Το απόγευμα, στην Αθήνα, ο Ιωαννίδης μαζί με τους στρατιωτικούς αρχηγούς συζητούσαν σε νέα σύσκεψη την αποστολή ενισχύσεων στην Κύπρο. Οι στρατιωτικοί, μη ικανοί να έρθουν σε ανοικτή σύγκρουση με τον Ιωαννίδη, επικαλούμενοι ζητήματα ασφαλείας, δεν έδωσαν έγκριση για χρήση όσων ήταν σχεδιασμένα στο Σχέδιο Κ. Τελικά αποφασίστηκε να σταλούν μυστικά ενισχύσεις στους Ελληνοκύπριους, με τη μορφή μίας μεραρχίας πεζικού, ενός τάγματος καταδρομών και ενός τάγματος μέσων αρμάτων μάχης. Μια αρχική προσπάθεια μεταφοράς των ενισχύσεων έγινε με τη χρήση του πορθμείου «Ρέθυμνον», το οποίο μετέφερε το 537ο Τάγμα Πεζικού, ένα τάγμα από άρματα μάχης και 500 Κύπριους εθελοντές (κυρίως υποστηρικτές της ΕΟΚΑ Β΄). Το πορθμείο απέπλευσε από τον [[Πειραιάς|Πειραιά]] το ίδιο απόγευμα.<ref name=":1">{{Cite book|title=1974, το άγνωστο παρασκήνιο της τούρκικης εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-7|location=Λευκωσία|page=110-111}}</ref><ref name="ReferenceA">Cyprus 1974 – The Greek coup and the Turkish invasion, Makarios Drousiotis, Hellenic Distribution Agency</ref> Τελικά, αποβίβασε τους Στρατιώτες στη [[Ρόδος|Ρόδο]] και επέστρεψε τους εθελοντές στον Πειραιά, αφού οι στρατιωτικοί αρχηγοί βρίσκονταν σε επικοινωνία με τον Τζόζεφ Σίσκο.<ref name=":1" />
 
==== Επιχείρηση Νίκη (μεταφορά τάγματος Καταδρομών στην Κύπρο) ====
Το ίδιο απόγευμα, η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία προέβη σε απόπειρα μυστικής μεταφοράς ενισχύσεων (με τη μορφή τάγματος καταδρομών), γνωστή ως [[Στρατιωτική Επιχείρηση ΝΙΚΗ|Επιχείρηση «Νίκη»]], με τη χρήση 15 αεροσκαφών τύπου [[Nord Noratlas]] ([[354 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών|354 Μοίρα «Πήγασος»]]) από τη [[Σούδα Χανίων|Σούδα]] της Κρήτης στην Κύπρο. Ωστόσο, η αποστολή δέχθηκε φίλια πυρά από τα αντιαεροπορικά πολυβόλα της ελληνοκυπριακής 195 ΜΕΑ/ΑΠ (παρατάχθηκε στο [[Διεθνής Αερολιμένας Λευκωσίας|Διεθνές Αεροδρόμιο της Λευκωσίας]]), με αποτέλεσμα το 3ο Noratlas (ΝΙΚΗ-4) να καταστραφεί (4 αεροπόροι και 29 καταδρομείς σκοτώθηκαν). Ακόμα δύο αεροσκάφη Noratlas υπέστησαν σοβαρές ζημιές και προέβησαν σε ανώμαλες προσγειώσεις, με αποτέλεσμα οι Ελληνοκύπριοι να καταλάβουν το λάθος τους. Μερικά από τα υπόλοιπα αεροσκάφη κατάφεραν να προσγειωθούν ομαλά και να αποβιβάσουν άνδρες και εξοπλισμό, ώστε οι Έλληνες να είναι σε θέση να προστατεύσουν το αεροδρόμιο.<ref name="ReferenceA" /> <ref>OPERATION "NIKI" 1974 – A Suicide Mission to Cyprus. (Mihail Solanakis).</ref><ref>Hellenic Wings at Cyprus (Lt. General (ret) George Mitsainas, ISBN 960-630-182-6</ref>
 
==== Τελευταίες μάχες στην Κύπρο και δεύτερο κύμα εφοδιασμού των τουρκικών δυνάμεων ====
Ελάχιστες ή καθόλου συμπλοκές δεν υπήρξαν στο προγεφύρωμα την 21η Ιουλίου, ενώ τουρκικές δυνάμεις είχαν αναχωρήσει από το λιμάνι της [[Μερσίνη|Μερσίνας]]. Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις παρατάχθηκαν στην Κερύνεια, στον δρόμο Κερύνειας-Καραβά και στην Τριμίθι. Συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις στον [[Πενταδάκτυλος|Πενταδάκτυλο]] και οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις κατέλαβαν το χωριό Πιλέρι, ενώ η 31η και 33η Μοίρα Καταδρομών είχαν σημαντικές επιτυχίες.<ref>Οι ήρωες του 1974, Κώστας Χρ. Τζωρτζής, Λευκωσία 2003 ISBN 9963-7815-7-8</ref>
 
Στις 6:00 το πρωϊ, ο θύλακας Λεμεσού παραδόθηκαν ολοκληρωτικά, 1.000 αιχμάλωτοι πολέμου μεταφέρθηκαν στο κεντρικό γήπεδο της πόλεις. Υπήρξαν αναφορές για βιασμούς γυναικών και δολοφονίες παιδιών
 
Στον θύλακα της Λάρνακας, μετά από σκληρές μάχες, οι Τουρκοκύπριοι ξεκίνησαν να παραδίδονται στις 10:30.<ref name="21071UN">United Nations Security Council, Report of _the Secretary-General on developments in Cyprus, 21 July 1974, [http://search.archives.un.org/uploads/r/united-nations-archives/0/e/3/0e3c5ac9b404f8c069252bf9f37b1ff3d1e890f73716cf52e5819aab9f445e37/S-0903-0010-11-00001.pdf S/11353]</ref>
 
Στις 04:45, οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις επιτέθηκαν στον θύλακα της Λεύκας, με βομβαρδισμό και ρουκέτες και ο Λιμνίτης περικυκλώθηκε από δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς.<ref name="21071UN" />
 
=== 22 Ιουλίου ===
 
==== Ανακωχή το απόγευμα της 22 Ιουλίου ====
Τα μεσάνυχτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου, ο εκπρόσωπος του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών [[Χένρυ Κίσινγκερ]] μεσολάβησε για τη σύναψη ανακωχής μεταξύ των δυο εμπολέμων μερών, η οποία επιτεύχθηκε νωρίς το απόγευμα (4:00 μ.μ.) της 22 Ιουλίου. Μετά την αποδυνάμωση του Ιωαννίδη, ο Μπονάνος ανέλαβε την ευθύνη για τη μη εμπλοκή σε ελληνοτουρκικό πόλεμο.
 
==== Πτώση της Κερύνειας. ====
Στις 22 Ιουλίου, ολοκληρώθηκε η μεταφορά τουρκικού εφοδιασμού από τη Μερσίνα. Με την ενίσχυση σε βαρύ οπλισμό, ξεκίνησε η επίθεση στην Κερύνεια, η οποία ήταν σχεδόν άδεια αφού οι κάτοικοι είχαν μετακινηθεί στον Άγιο Ιλαρίωνα για ασφάλεια. Οι τούρκικες δυνάμεις, με αεροπορική και ναυτική υποστήριξη, ξεκίνησαν την επίθεση λίγο μετά τις 11 το πρωί, εναντίον δυνάμεων καταδρομών και πεζικού (33η ΜΚ, 306ΤΠ και 251ΤΠ) τα οποία χωρίς αντιαρματική κάλυψη ήταν αδύνατο να αντισταθούν ουσιαστικά. Μέχρι το τέλος της ημέρας, είχε δημιουργηθεί ισχυρό προγεφύρωμα στην Κερύνεια.
 
===== Κατάληψη θυλάκων Αμμοχώστου =====
Με τη βοήθεια του πυροβολικού, ολοκληρώθηκε η επίθεση κατά των θυλάκων των Τουρκοκυπρίων στην Σακκάρια, στην Καραόλου και στην παλιά πόλη της Αμμοχώστου.<ref>{{Cite web|url=http://www.pyrovolitis.org.cy/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B4%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B7-173-%CE%BC%CE%B1%CF%84%CF%80/|title=Πολεμική Δράση 173 ΜΑ/ΤΠ|last=|first=|date=|website=Πυροβολιτής|publisher=|accessdate=1/6/2017}}</ref> Η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε την υπόλοιπη πόλη. <ref>{{Cite web|url=https://politis.com.cy/article/san-simera-22-iouliou-1974-foto-avdelopoulou|title=Σαν σήμερα: 22 Ιουλίου 1974 (ΦΩΤΟ ΑΒΔΕΛΟΠΟΥΛΟΥ) ,|last=ΠΑΡΟΥΤΗΣ|first=ΣΩΤΗΡΗΣ|date=22/6/2014|website=Πολίτης|publisher=|accessdate=1/6/2017}}</ref>
 
===== Αεροδρόμιο Λευκωσίας και Άγιος Ιλαρίων =====
Στις 15:00, η τουρκική αεροπορία ξεκίνησε ισχυρή επίθεση κατά του αεροδρομίου Λευκωσίας. Η εκεχειρία που ανακοινώθηκε στις 16:00 έσπασε λίγο αργότερα, από επανάληψη βομβαρδισμών στις 17:15. Χερσαίες δυνάμεις ενεπλάκησαν στο Δίκωμο, στις 18:15, και επίσης στο χωριό του Τράχωνα.<ref>UN Security Council, Further progress report by the Secretary-General on developments in Cyprus, 22 July 1974, [http://search.archives.un.org/uploads/r/united-nations-archives/0/e/3/0e3c5ac9b404f8c069252bf9f37b1ff3d1e890f73716cf52e5819aab9f445e37/S-0903-0010-11-00001.pdf S/ll353/Add.3]</ref> Διεξήχθη επίθεση και στον θύλακα του Αγίου Ιλαρίωνα, μέχρι να κηρυχθεί εκεχειρία.<ref>http://www.pyrovolitis.org.cy – Official website Department of Artillery</ref>
 
=== 23 Ιουλίου ===
 
==== Η στρατιωτικο-πολιτική σύσκεψη ====
Την 23 Ιουλίου, στα Παλαιά Ανάκτορα, άρχισαν να συσκέπτονται οι πολιτικοί με τους χουντικούς στρατιωτικούς. Από τους πολιτικούς συμμετείχαν οι [[Παναγιώτης Κανελλόπουλος|Π. Κανελλόπουλος]], [[Γεώργιος Μαύρος|Γ. Mαύρος]], [[Σπυρίδων Μαρκεζίνης|Σπ. Μαρκεζίνης]], [[Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας|Γ. A. Nόβας]], [[Στέφανος Χ. Στεφανόπουλος|Στ. Στεφανόπουλος]], [[Πέτρος Γαρουφαλιάς|Π. Γαρουφαλιάς]], [[Ξενοφών Ζολώτας|Ξεν. Zολώτας]] και [[Ευάγγελος Αβέρωφ|E. Αβέρωφ]]. Από τους στρατιωτικούς, παρόντες ήταν ο πρόεδρος της χουντικής Δημοκρατίας στρατηγός Φ. Γκιζίκης, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Γρ. Mπονάνος, ο αρχηγός ΓEΣ αντιστράτηγος Aνδρ. Γαλατσάνος, ο αρχηγός ΓEN αντιναύαρχος Πέτρος Aραπάκης και ο αρχηγός ΓEA Aλ. Παπανικολάου. Πρακτικά δεν κρατήθηκαν για τη σύσκεψη. Αποφασίστηκε να δοθεί η εξουσία στον [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνο Καραμανλή]].
 
==== Μάχες στην Κύπρο ====
Η 32η μονάδα καταδρομών κατάφερε να εισχωρήσει στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Οι τουρκικές δυνάμεις που επιδίωξαν να το καταλάβουν μετά από σφοδρές μάχες δεν κατάφεραν να προχωρήσουν.
 
=== 24 Ιουλίου ===
Την 24η Ιουλίου, ορκίστηκε στην Αθήνα κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, με πρωθυπουργό τον [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνο Καραμανλή]]. Παράλληλα στην Κύπρο τα γεγονότα υποχρέωσαν τον Σαμψών να παραιτηθεί. Πρόεδρος ανάλαβε ο [[Γλαύκος Κληρίδης]].
 
=== 25 Ιουλίου ===
Στις 25 Ιουλίου [[1974]], άρχισαν στην [[Γενεύη]] οι ειρηνευτικές συνομιλίες για την Κύπρο, μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών της Κυπριακής Δημοκρατίας ([[Γεώργιος Μαύρος]], Τουράν Γκιουνές, [[Τζέιμς Κάλαχαν]]).
 
=== Απολογισμός της πρώτης Εισβολής (Αττίλας Ι) ===
Με το τέλος του Αττίλα Ι, οι τουρκικές δυνάμεις έλεγχαν το 7% της Κύπρου. Είχαν καταφέρει να ενώσουν το προγεφύρωμά τους με τον μεγάλο θύλακα του Κιόνελι, βορείως της Λευκωσίας. Έλεγχαν το λιμάνι της Κερύνειας, γεγονός που τους επέτρεπε να αυξήσουν τους ρυθμούς ανεφοδιασμού των δυνάμεών τους. Το λιμάνι της Κερύνειας ήτανε σημαντικό για μεταφορά οπλισμού από την Τουρκία τον οποίο θα χρησιμοποιούσε στη δεύτερη εισβολή.<ref>{{cite web|url=http://www.sansimera.gr/articles/649|title=Η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο|publisher=Sansimera.gr|quote=Σ’ αυτό το χρονικό σημείο, οι Τούρκοι ελέγχουν το 3% του Κυπριακού εδάφους, έχοντας δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα, που συνδέει την Κερύνεια με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας. (''At this point in time, the Turks control 3% of Cypriot territory, having created a bridgehead connecting Kyrenia with the Turkish Cypriot enclave in Nicosia.''}}</ref><ref>Mehmet Ali Birand, "30 sıcak gün", March 1976</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KPQcAQAAMAAJ|title=Minority Rights Group Report|publisher=The Group|year=1983|volume=1–49|page=130|quote=The crisis of 1974: The Turkish assault and occupation CYPRUS: IN SEARCH OF PEACE The crisis of 1974: The Turkish ... UN was able to obtain a ceasefire on 22 July the Turkish Army had only secured a narrow corridor between Kyrenia and Nicosia, which it widened during the next few days in violation of the terms, but which it was impatient to expand further on military as well as political grounds.}}</ref><ref name="Phillips1995">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=-yqef6TQj48C&pg=PA128|title=Envoy Extraordinary: A Most Unlikely Ambassador|author=Horace Phillips|date=15 September 1995|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-964-6|page=128|quote=Troops landed around Kyrenia, the main town on that coast, and quickly secured a narrow bridgehead. ...}}</ref>
 
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετζεβίτ, μέχρι τις 25 Ιουλίου, είχαν 15 στρατιώτες νεκρούς, 184 τραυματίες και 242 αγνοούμενους.<ref>Διονύσιος Καρδιανός, "Ο Αττίλας πλήττει την Κύπρον", Εκδόσεις Λαδιάς, second edition, Athens 1976, page 137</ref> Οι απώλειες των Τουρκοκυπρίων ήταν άγνωστες. Σύμφωνα με την ελληνοκυπριακή πλευρά, μεταξύ 20 και 22 Ιουλίου, οι ελληνικές δυνάμεις είχαν 215 νεκρούς, 223 αγνοούμενους και άγνωστο αριθμό τραυματιών.<ref>Published casualty lists, as per the decision No.12/2000 of the Ministerial Council (Republic of Cyprus Government) of 4 May 2000</ref> Σύμφωνα με τον [[Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου|Ερυθρό Σταυρό]], οι αιχμάλωτοι πολέμου της πρώτης εισβολής ήταν 385 Ελληνοκύπριοι που στάλθηκαν στα Άδανα, 63 Ελληνοκύπριοι στη φυλακή Saray και 3.268 Τουρκοκύπριοι σε διάφορες τοποθεσίες στην Κύπρο.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=01VI5Fj0vnQC&pg=PA10&dq=adana+camps+turkey+1974&hl=en&sa=X&ei=uKsdVZB60ONoquaCwAw&ved=0CCAQ6AEwAA#v=onepage&q=adana%20camps%20turkey%201974&f=false|title=Israel Yearbook on Human Rights 1998|date=1999|publisher=Martinus Nijhoff Publishers|isbn=9789041112958|editor1-last=Dinstein|editor1-first=Yoram|page=10|editor2-last=Domb|editor2-first=Fania}}</ref>
 
== Οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη ==
 
=== Διαπραγματεύσεις 25-30 Ιουλίου (Υπ. Εξ Ελλάδας, Τουρκίας, Αγγλίας) ===
Στις 25 Ιουλίου, με πρωτοβουλία της Αγγλίας, άρχισαν στη [[Γενεύη]] της Ελβετίας ειρηνευτικές συνομιλίες με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών (Μαύρος, Γκιουνές, Κάλαχαν). Οι συνομιλίες διήρκεσαν 5 ημέρες. Στις 30 Ιουλίου υπογράφηκε διακήρυξη με την οποία καλούνταν «οι αντίπαλες δυνάμεις στην Κύπρο να σταματήσουν κάθε επιθετική ή εχθρική δραστηριότητα».<ref name=":4">{{Cite news|url=https://politis.com.cy/article/afieroma-1974-tourkiki-isvoli-giros-defteros-foto-avdelopoulou|title=Αφιέρωμα 1974: Τουρκική εισβολή: Γύρος δεύτερος|last=Παρούτης|first=Σωτήρης|date=14/8/2017|work=|first5=|accessdate=|via=}}</ref> Τα κύρια σημεία της διακήρυξης ήταν:
# Η μη επέκταση των περιοχών που είχαν κάτω από τον έλεγχό τους οι αντίπαλες δυνάμεις.
# Η εγκαθίδρυση ζωνών ασφαλείας μεταξύ των αντιμαχομένων
# Η εκκένωση των τουρκικώνΤουρκικών θυλάκων από την Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ
# Το δικαίωμα να διαθέτουν οι δύο πλευρές δική τους αστυνομία και δυνάμεις ασφαλείας
# Η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με συμμετοχή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για οριστική διευθέτηση του Κυπριακού στις 8 Αυγούστου.<ref>{{Cite web|url=http://gr.euronews.com/2014/07/19/kypros-40-xronia-attilas-eisvoli-katoxi-mavri-epeteios|title=Κύπρος 1974 -2014: 40 χρόνια μετά!|last=|first=|date=|website=gr.Euronews|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
=== Διαπραγματεύσεις 8-14 Αυγούστου (Κληρίδης-Ντεκτάς) ===
Στις 8 Αυγούστου επαναλήφθηκαν στη Γενεύη οι συνομιλίες, με τη συμμετοχή αυτή τη φορά και των εκπροσώπων της ελληνοκυπριακής κοινότητας (Γλαύκου Κληρίδη) και της τουρκοκυπριακής κοινότητας ([[Ραούφ Ντενκτάς]]).Ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές ζήτησε να αποδεχτεί η ελληνική πλευρά ομοσπονδοποίηση και διαχωρισμό πληθυσμού με το 34% του εδάφους να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους . Ο Γλαύκος Κληρίδης ζήτησε επίμονα αναβολή των συνομιλιών, ώστε να του παρασχεθεί χρόνος (36 εως 48 ώρες) να διαβουλευθεί με την ελληνική και κυπριακή πολιτική ηγεσία. Αργά το βράδυ της 13ης Αυγούστου ο Γκιουνές, ισχυρίστηκε πως οι Ελληνοκύπριοι παίζουν παιχνίδια με τον χρόνο και πως ο Κληρίδης έπρεπε να απαντήσει αμέσως αλλιώς ναυαγούν οι συνομιλίες. Την αυγή της 14ης Αυγούστου η Τουρκία εξαπέλυσε νέα μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση. Ο δεύτερος γύρος της τουρκικής εισβολής είχε αρχίσει.<ref name=":4" /><ref>Dodd, Clement. "The History and Politics of the Cyprus Conflict. New York: Palgrave MamMillan 2010, 119</ref><ref>"Cyprus: A Country Study" U.S Library of Congress. Ed. Eric Solsten. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991. Web. 1 October 2010.</ref>
 
=== Ψήφισμα 573 από Συμβούλιο της Ευρώπης υπέρ Τουρκίας ===
Στις 29 Ιουλίου το [[Συμβούλιο της Ευρώπης]] πέρασε το Ψήφισμα 573<ref>[http://www.hri.org/Cyprus/Cyprus_Problem/eudocs/A17.html www.hri.org]</ref> στο οποίο καταδίκαζε το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στην Κύπρο και αναγνώριζε το δικαίωμα της Τουρκίας να επέμβει για να αποκαταστήσει το προ-πραξικοπηματικό καθεστώς, σύμφωνα με το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων του 1960.<ref name=":7">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Military_operations_during_the_Turkish_invasion_of_Cyprus#Attila_2_Offensive|title=Military operations during the Turkish invasion of Cyprus|last=|first=|date=5/6/2017|website=en.Wikipedia|publisher=|accessdate=5/6/2017}}</ref>
 
=== Μάχες στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης πυρός (25 Ιουλίου- 14 Αυγούστου) ===
Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας οι τουρκικές δυνάμεις συνέχισαν την προέλαση στην επαρχεία Κερύνειας καταλαμβάνοντας τη [[Λάπηθος|Λάπηθο]] και τον [[Καραβάς|Καραβά]].<ref name=":7" /> Στις 24 Ιουλίου, οι τουρκικές δυνάμεις κατέλαβαν το χωριό Άγιος Ερμόλαος, το οποίο στις 27 ανακαταλήφθηκε από τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, οι οποίες υποχώρησαν στις 28 Ιουλίου μετά από σφοδρές μάχες.<ref name=":7" />
 
Την 1η Αυγούστου, ξέσπασαν σφοδρές μάχες στον Καραβά, με την Εθνική Φρουρά να καταστρέφει ένα τουρκικό άρμα μάχης. Στις 6 Αυγούστου, οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν σε Καραβά και Λάπηθο για να τα καταλάβουν στις 8 Αυγούστου. Με αυτές τις μάχες, οι τουρκικές δυνάμεις διπλασίασαν το έδαφος που έλεγχαν.<ref name=":7" />
 
== Η δεύτερη εισβολή ==
Στις 14 Αυγούστου ξεκίνησε η δεύτερη επιχείρηση των Τούρκων (Αττίλας II) η οποία κράτησε 3 ημέρες, ενώ μέλη της [[ΕΟΚΑ Β΄]] προέβησαν σε [[Σφαγή στην Μαράθα, Σανταλάρη και Αλόα|σφαγές αμάχων και γυναικόπαιδων στα χωριά Μαράθα, Σανταλάρη και Αλόα]], τις οποίες τα Ηνωμένα Έθνη τις περιέγραψαν ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.<ref name=":5">''UN monthly chronicle, Volume 11 (1974)'', United Nations, Office of Public Information, [https://books.google.com/books?ei=rSlUTcuUIoOCOr3w1agJ&ct=result&id=zichAAAAMAAJ&dq=Maratha+massacre+cyprus&q=Maratha#search_anchor p. 98]</ref>. Οι Τούρκοι θα κατακτούσαν περισσότερο από ό,τι ζητούσαν στη Γενεύη πριν λίγες ώρες.<ref name=":7" />
 
Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις ήταν χωρισμένες σε 3 τομείς, Δυτικό, Κεντρώο και Ανατολικό. Το σχέδιο των ελληνοκυπριακών δυνάμεων ήταν η ασθενής άμυνα και υποχώρηση έως μια προσχεδιασμένη αμυντική γραμμή, τη «Γραμμή Τρόοδους». Πιο ενισχυμένος τομέας ήταν ο Ανατολικός, για τον οποίο υπήρχε η άποψη πως θα ήταν το κύριο πεδίο δράσης της τουρκικής επιθετικότητας. Συνολικά, υπήρχαν 20 χιλιάδες άντρες στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς και 21 άρματα μάχης τύπου [[Τ-34/76|Τ-34]].<ref name=":7" />
 
Στις τουρκικές δυνάμεις υπήρχαν 40 χιλιάδες άντρες και 260-200 άρματα. Το τουρκικό σχέδιο είχε δύο φάσεις. Α) Ανατολικά να επιτεθούν εως ότου ενώσουν τον θύλακα της Αμμοχώστου με τις υπόλοιπες δυνάμεις που έλεγχαν, ενώ άλλη ομάδα δυνάμεων θα προχωρούσε ανατολικά εως ότου προσεγγίσει τη Γραμμή Τρόοδους. Η δεύτερη φάση, υπολογιζόμενη να ξεκινήσει μετά από δύο μέρες, προέβλεπε την κατάληψη της Μόρφου και του Λιμνίτη.<ref name=":7" />
 
Στον διπλωματικό τομέα, στις 15 Αυγούστου ο Κληρίδης προήδρευσε συμβουλίου ελληνοκυπριακών ηγετών και την επομένη μετέβη στην Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση.
 
=== 14 Αυγούστου ===
 
==== Ανατολικός Τομέας ====
Στον Ανατολικό Τομέα, οι Τούρκοι ξεκίνησαν με βολές πυροβολικού συνεπικουρούμενοι από την αεροπορία, εναντίον των ελληνικών θέσεων. Τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν στο χωριό Μια Μηλιά. Αρχικά αποκρούστηκαν, αλλά μετά την ενίσχυσή τους με τεθωρακισμένα, το ΓΕΕΦ διέταξε τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις να υποχωρήσουν στη γραμμή Τρόοδους. Έτσι οι Τούρκοι κατάφεραν να καταλάβουν το χωριό. Υποχωρώντας οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις δεχόντουσαν πυρά της αεροπορίας, τα οποία οδήγησαν στην κατάρρευση της γραμμής άμυνας και μέχρι τις 12:30, οι τουρκικές δυνάμεις είχαν φτάσει στην Αμμόχωστο.<ref name=":7" />
 
==== Κεντρικός Τομέας - Μάχη της ΕΛΔΥΚ ====
Στον Κεντρικό Τομέα, το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ δέχτηκε επίθεση με βολές πυροβολικού και αεροπορίας. Στις 10:00 το στρατόπεδο δέχτηκε επίθεση από πεζικό και στις 11:00 από τεθωρακισμένα, όμως οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ - της πιο αξιόμαχης μονάδας των ελληνοκυπριακών δυνάμεων - κατάφεραν να τις αποκρούσουν. Στις 15:00 υπήρξε και νέα επίθεση, όμως και πάλι αποκρούστηκε. Συνολικά η ΕΛΔΥΚ είχε 1 νεκρό και 7 τραυματίες, ενώ οι τουρκικές απώλειες ήταν βαριές. Ωστόσο κατάφεραν και κατέλαβαν ένα παρακείμενο λόφο.
 
Στον Δυτικό τομέα δεν υπήρξαν ιδιαίτερες εμπλοκές.<ref name=":7" />
 
=== 15 Αυγούστου ===
 
==== Συσκεψη πολιτικών και θρησκευτικών Αρχηγών της Κύπρου ====
Σε σύσκεψη που συγκάλεσε ο Κληρίδης, τις 14 Αυγούστου, για να τους θέσει τις τουρκικές απαιτήσεις για ομοσπονδία. Συμμετείχαν οι πολιτικοί και θρησκευτικοί αρχηγοί (και οι καθαιρεμένοι μητροπολίτες) και ο Νίκος Σαμψών. Ο Κληρίδης τους περιέγραψε την κατάσταση, τους ενημέρωσε πως οι Τούρκοι μπορούν να καταλάβουν όλη την Κύπρο. Ακολούθησαν οι τοποθετήσεις των πολιτικών αρχηγών. Ο Σαμψών πρότεινε να συσπειρωθεί η ηγεσία υπό τον Γλαύκο Κληρίδη. Αρκετοί μητροπολίτες ζήτησαν να κηρυχθεί ένωση με την Ελλάδα. Στο τέλος της σύσκεψης ο Κληρίδης δήλωσε πως θα πράξει σύμφωνα με το εθνικό συμφέρον και αναλαμβάνει την ευθύνη. <ref>{{Cite book|title=1974 Το άγνωστο παρασκήνιο της Τούρκικης Εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-1|location=Λευκωσία|page=175-178}}</ref>
 
==== Στρατιωτικές επιχειρήσεις ====
Στον Ανατολικό Τομέα, στις 15 Αυγούστου, το εφεδρικό τάγμα 341, ενισχυμένο με 3 άρματα Τ-34, προσπαθούσε να αμυνθεί δυτικά της Αμμοχώστου. Οι άλλες δυνάμεις υποχώρησαν στη Λάρνακα και τη Γραμμή Τρόοδους. Στις 14:00 οι Ελληνοκύπριοι του τάγματος είδαν τα τουρκικά τρία τεθωρακισμένα να πλησιάζουν, και αντιλαμβανόμενοι πως ήταν απομονωμένοι, υποχώρησαν στις 17:00. Τα πρώτα τουρκικά άρματα μπήκαν στην Αμμόχωστο στις 17:30. Ενώθηκαν με τον εκεί τουρκοκυπριακό θύλακα, αλλά δεν προχώρησαν στις ελληνοκυπριακές περιοχές.<ref name=":7" />
 
Στον Δυτικό Τομέα, οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν στις ελληνοκυπριακές στις 14:30. Προχώρησαν 6 χιλιόμετρα προς τα δυτικά, και το βράδυ της 15ης προς 16ης Αυγούστου, διατάχθηκε η υποχώρηση των ελληνοκυπριακών δυνάμεων στη Γραμμή Τροόδους<ref name=":7" />.
 
Στον Κεντρικό Τομέα δεν υπήρχαν ιδιαίτερες συμπλοκές.<ref name=":7" />
 
=== 16 Αυγούστου ===
[[Αρχείο:Famagusta-Varosha_2007.JPG|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Famagusta-Varosha_2007.JPG|μικρογραφία|Τα Βαρόσια, προάστιο της Αμμοχώστου, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του το 1974 και μέχρι σήμερα παραμένει υπό τουρκικό στρατιωτικό έλεγχο.]]
Στον Ανατολικό Τομέα δεν υπήρξαν ιδιαίτερες συγκρούσεις.<ref name=":7" /> Στον Κεντρικό Τομέα, η τουρκική Αεροπορία ξεκίνησε να βομβαρδίζει θέσεις γύρω από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ στις 8:30 πμ. τουρκικές δυνάμεις, με την υποστήριξη τεθωρακισμένων και πυροβολικού, πλησίασαν το στρατόπεδο στα 800 μέτρα. Στις 13:00 το ελληνοκυπριακό πυροβολικό σταμάτησε να παρέχει υποστήριξη στις δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ. Οι ελληνικές δυνάμεις τότε υποχώρησαν και στις 13:30 το στρατόπεδο έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Η ΕΛΔΥΚ είχε χάσει 80 άντρες, 22 ήταν τραυματίες και 5 αγνοούνταν. Οι τουρκικές δυνάμεις είχαν και αυτές βαρύτατο απολογισμό απωλειών.<ref>Karkaletsis 2005</ref><ref name=":7" />
 
Στον Δυτικό Τομέα, οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις υποχώρησαν στη Γραμμή Τρόοδους. Οι Τούρκοι προέλασαν και στις 12:30 κατέλαβαν τη Μόρφου και τον Λιμνίτη, στις 18:00 οπότε εφαρμόστηκε εκεχειρία από τα Ηνωμένα Έθνη. Όμως επειδή μέχρι τότε δεν είχαν φτάσει τα τουρκικά στρατεύματα στη Γραμμή Τροόδους, οι μάχες συνεχίστηκαν στις 17 Αυγούστου με τους Τούρκους να είναι νικηφόροι. Στον Δυτικό Τομέα, πολλοί Ελληνοκύπριοι είχαν λιποτακτήσει.<ref name=":7" />
 
=== 19 Αυγούστου, δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη στη Λευκωσία ===
Στις 19 Αυγούστου, υπήρξαν ογκώδεις αντιαμερικανικές διαδηλώσεις στην Κύπρο. Ο κυπριακός λαός ήταν οργισμένος για τον ρόλο των Αγγλοαμερικανών και του ΝΑΤΟ στο έγκλημα κατά της Κύπρου, το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Οι διαδηλωτές κραύγαζαν συνθήματα εναντίον των ΗΠΑ, της [[CIA]], του ΝΑΤΟ, του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών [[Χένρυ Κίσινγκερ|Χένρι Κίσσινγκερ]] κ.ά. Σε κάποια στιγμή ακούστηκαν καταιγιστικά πυρά (οι πληροφορίες έκαναν λόγο για ένοπλους της ΕΟΚΑ Β΄) και τότε οι φρουροί της πρεσβείας, Αμερικανοί πεζοναύτες, έριξαν δακρυγόνα κατά των διαδηλωτών και άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα. Από εξοστρακισμένες σφαίρες σκοτώθηκαν ο αμερικανός πρέσβης, Ρότζερ Ντέιβις, και η γραμματέας του, Αντουανέτ Βαρνάβα. Για τις δολοφονίες δεν συνελήφθη κανένας, 3 χρόνια αργότερα δικάστηκαν και φυλακίστηκαν 2 άτομα για οχλαγωγία και παράνομη μεταφορά όπλων εκείνη την ημέρα.<ref>{{Cite web|url=http://archive.philenews.com/el-gr/top-stories/885/200559/o-mystirios-thanatos-tou-amerikanou-presvi|title=Ο μυστήριος θάνατος του Αμερικανού πρέσβη|last=Χρυσάνθου|first=Χρύσανθος|date=22/5/2014|website=ο Φιλελεύθερος|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://archive.philenews.com/el-gr/eidiseis-politiki/39/214359/poios-skotose-ton-amerikano-presvi-to-1974-aftoptis-martyras-apokalyptei|title=Ποιος σκότωσε τον Αμερικανό πρέσβη το 1974; Αυτόπτης μάρτυρας αποκαλύπτει|last=Ευαγγελίδης|first=Χάρης (Πάμπος)|date=19 Αυγούστου 2014|website=ο Φιλελεύθερος|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
=== Έναρξη συνομιλιών για λύση του Κυπριακού ===
Στις 25 Αυγούστου, με πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, [[Κουρτ Βάλντχαϊμ|Κουρτ Βαλντχάιμ]], ξανάρχισαν οι συνομιλίες για λύση του Κυπριακού. Η τουρκοκυπριακή πλευρά ήθελε ομοσπονδιοποίηση με ανταλλαγή πληθυσμών, ο Γλαύκος Κληρίδης ήταν έτοιμος να αποδεχτεί την ομοσπονδία αλλά χωρίς ανταλλαγή πληθυσμών. Τελικά τον Αύγουστο του 1975, επήλθε συμφωνία η οποία είναι γνωστή με το όνομα Συμφωνία της Γ΄ Βιέννης. Η τουρκοκυπριακή ερμηνεία διατηρεί την άποψη ότι πρόκειται για συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών ενώ η ελληνοκυπριακή ότι επρόκειτο για προσωρινό ανθρωπιστικό μέτρο.<ref>{{Cite web|url=http://file.prio.no/Publication_files/Cyprus/Displacement_Report_1_GRK.pdf|title=O Εκτοπισμός στην Κύπρο.Οι Συνέπειες της Πολιτειακής και της Στρατιωτικής Διαμάχης|last=Δημητρίου|first=Όλγα|date=|website=Διεθνές Ερευνητικό Ινστιτούτο του Όσλο για την Ειρήνη (PRIO)|publisher=Διεθνές Ερευνητικό Ινστιτούτο του Όσλο για την Ειρήνη (PRIO)|accessdate=}}</ref> Οι [[Συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος|συνομιλίες για λύση του Κυπριακού]] συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
 
== Θηριωδίες και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ==
 
=== Εναντίον Ελληνοκυπρίων ===
 
==== Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ====
[[File:Famagusta-Varosha 2007.JPG|thumb|right|[[Varosha, Famagusta|Varosha (Maraş)]], a suburb of Famagusta, was abandoned when its inhabitants fled in 1974 and remains under military control]]
Η Τουρκία βρέθηκε ένοχη από την Ευρωπαική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για εκτοπισμό πληθυσμού, στέρηση του δικαιώματος της ελευθερίας, κακή μεταχείριση, στέρηση του δικαιώματος της ζωής και στέρηση του δικαιώματος της περιουσίας.<ref>European Commission of Human Rights, "Report of the Commission to Applications 6780/74 and 6950/75" , 　Council of Europe, 1976, [https://www.scribd.com/doc/66250437/The-Council-of-Europe-s-SECRET-Report-1976-Cyprus-barbary p. 160,161,162,163.]</ref> Η τούρκικη πολιτική της βίαιας μετατόπισης του ενός τρίτου του Ελληνοκυπριακού πληθυσμού από τα σπίτια του στον κατεχόμενο βορρά, εμποδίζοντας την επιστροφή τους και ο εποικισμός από Τούρκους συνιστά [[εθνοκάθαρση]].<ref name=Gis>{{Cite book|title=Divided Cyprus: Modernity, History, and an Island in Conflict |last= Welz |first= Gisela |publisher= Indiana University Press |isbn= 0-253-21851-9|page= 2}}</ref><ref>{{Cite book|author=Carpenter, Ted Galen |title=Peace and Freedom: Foreign Policy for a Constitutional Republic |publisher=Cato Institute |location=Washington, D.C |year=2002 |page=187 |isbn=1-930865-34-1 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref><ref name=Sic>{{Cite book|author=Linos-Alexandre Sicilianos |title=The Prevention of Human Rights Violations (International Studies in Human Rights) |publisher=Springer |location=Berlin |year=2001 |page=24 |isbn=90-411-1672-9 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref><ref name=Boro>{{Cite book|author=Borowiec, Andrew |title=Cyprus: a troubled island |publisher=Praeger |location=New York |year=2000 |page=2 |isbn=0-275-96533-3 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref><ref>{{Cite book|author=Rezun, Miron |title=Europe's nightmare: the struggle for Kosovo |publisher=Praeger |location=New York |year=2001 |page=6 |isbn=0-275-97072-8 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref><ref name=Brown>{{Cite book|author=Brown, Neville |title=Global instability and strategic defence |publisher=Routledge |location=New York |year=2004 |page=48 |isbn=0-415-30413-X |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref><ref>Jean S. Forward, Endangered peoples of Europe: struggles to survive and thrive The Greenwood Press "Endangered peoples of the world" series Endangered peoples of the world, Greenwood Publishing Group, 2001, 0313310068, 9780313310065, p. 53</ref><ref>Antony Evelyn Alcock, A history of the protection of regional cultural minorities in Europe: from the Edict of Nantes to the present day, Palgrave Macmillan, 2000. {{ISBN|0-312-23556-9}}, {{ISBN|978-0-312-23556-7}}, p. 207</ref><ref>Van Coufoudakis, Eugene T. Rossides, American Hellenic Institute Foundation, 2002, {{ISBN|1-889247-05-7}}, {{ISBN|978-1-889247-05-2}}, p. 236</ref><ref>William Mallinson, Bill Mallinson, Cyprus: a modern history , I.B.Tauris, 2005, {{ISBN|1-85043-580-4}}, {{ISBN|978-1-85043-580-8}}, p. 147</ref><ref>.Robert F. Holland, Britain and the revolt in Cyprus, 1954–1959, Oxford University Press, 1998, {{ISBN|0-19-820538-4}}, {{ISBN|978-0-19-820538-8}}</ref><ref>University of Minnesota. Modern Greek Studies Program, Modern Greek studies yearbook, Τόμος 9, University of Minnesota, 1993, p.577</ref><ref>David J. Whittaker, Conflict and reconciliation in the contemporary world, Making of the contemporary world, Routledge, 1999, {{ISBN|0-415-18327-8}}, {{ISBN|978-0-415-18327-7}}, p. 52</ref><ref>Dimitris Keridis, Robert L. Pfaltzgraff, Institute for Foreign Policy Analysis, Kokkalis Foundation, NATO and southeastern Europe: security issues for the early 21st century, a publication of the Institute for Foreign Policy Analysis & the Kokkalis Foundation, Brassey's, 2000, {{ISBN|1-57488-289-9}}, {{ISBN|978-1-57488-289-6}}, p. 187</ref>
 
Το 1976 και ξανά το 1983, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βρήκε την Τουρκία ένοχη για συνεχείς παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η Τουρκία έχει καταδικαστεί για την παρεμπόδιση της επιστροφής των Ελληνοκυπρίων προσφύγων στα σπίτια και περιουσίες τους.<ref>{{cite web|url=http://www.cyprus-dispute.org/materials/echr/index.html|title=JUDGEMENT IN THE CASE OF CYPRUS v. TURKEY 1974–1976}}</ref>
 
Οι εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι στην Καρπασία το 1975 είχαν υποβληθεί σε καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους για αυτό και το 2001 όταν το Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρήκε την Τουρκία ένοχη για παραβίαση 14 άρθρων της Ευρωπαϊκής σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην απόφαση της Κύπρος εναντίων Τουρκίας (25781/94), λιγότεροι από 600 είχαν μέχρι τότε παραμείνει.
 
Η Ευρωπαική επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων με 12 ψήφους έναντι 1, αποδέχθηκε αποδείξεις από την Κυπριακή δημοκρατία, σχετικά με τους βιασμούς Ελληνοκυπρίων γυναικών από τούρκους στρατιώτες και τα βασανιστήρια Ελληνοκυπρίων αιχμαλώτων κατά την διάρκεια της εισβολής.<ref>European Commission of Human Rights, "Report of the Commission to Applications 6780/74 and 6950/75" , 　Council of Europe, 1976, [https://www.scribd.com/doc/66250437/The-Council-of-Europe-s-SECRET-Report-1976-Cyprus-barbary p. 120,124.]</ref>
 
==== Βιασμοί Ελληνοκυπρίων ====
Κατά τη διάρκεια της εισβολής, Ελληνοκύπριες γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού από Τούρκους στρατιώτες. Ο αριθμός των βιασμών ήταν τόσο μεγάλος που ανάγκασε την συντηρητική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου, προσωρινά, να επιτρέψει τις [[Έκτρωση|εκτρώσεις]].<ref>European Commission of Human Rights, "Report of the Commission to Applications 6780/74 and 6950/75" , 　Council of Europe, 1976, [http://www.scribd.com/doc/66250437/The-Council-of-Europe-s-SECRET-Report-1976-Cyprus-barbary p. 120,124.]</ref> <ref>{{cite book|title=Scattered Hegemonies: Postmodernity and Transnational Feminist Practices|date=1994|publisher=University of Minnesota Press|isbn=9780816621385|page=65|last1=Grewal|first1=Inderpal}}</ref><ref>{{cite book|title=Religion and Law in Cyprus|last2=Aimilianidēs|first2=Achilleus K.|date=2011|publisher=Kluwer Law International|isbn=9789041134387|pages=179|last1=Emilianides|first1=Achilles C.}}</ref> Ο βιασμός χρησιμοποιήθηκε από τον τουρκικό στρατό για να καθαρίσει περιοχές από αμάχους, αναγκάζοντάς τους να φύγουν.<ref>Cassia, ''Bodies of Evidence'', p. 55.</ref>
 
=== Εναντίον Τουρκοκυπρίων ===
[[Αρχείο:Cyprus_1974_Turkish_massacre.png|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Cyprus_1974_Turkish_massacre.png|μικρογραφία|Αλόα, Μαράθα, Σανταλάρης, 3 γειτονικά χωριά στην Αμμόχωστο, και η Τόχνη, χωριό στη Λεμεσό]]
 
==== Σφαγές αμάχων ====
Οι σφαγές αμάχων και γυναικόπαιδων, στις οποίες προέβησαν μέλη της ΕΟΚΑ Β΄ στην Αλόα, Μαράθα, Σανταλάρη και Τόχνη<ref name="Oberling1">Oberling, Pierre. ''[https://books.google.com/books?ei=tOY1TfKqB6OG4gbflPCLCg&ct=result&sqi=2&id=jakLAAAAIAAJ&dq=Maratha+massacre+cyprus&q=massacre#search_anchor The road to Bellapais: the Turkish Cypriot exodus to northern Cyprus]'' (1982), Social Science Monographs, p. 185</ref><ref name="Cassia1">Paul Sant Cassia, ''Bodies of Evidence: Burial, Memory, and the Recovery of Missing Persons in Cyprus'', Berghahn Books, 2007, ISBN 978-1-84545-228-5, [https://books.google.com/books?id=EBFvRMO7_DkC&pg=PA69&dq=Atl%C4%B1lar+Cyprus&hl=tr&ei=7sBsTM-vJ8nJcbPU_G8&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CEAQ6AEwAw#v=onepage&q=Aloa&f=false p. 237]</ref><ref name="Cassia2">Paul Sant Cassia, ''Bodies of Evidence: Burial, Memory, and the Recovery of Missing Persons in Cyprus'', Berghahn Books, 2007, ISBN 978-1-84545-228-5, [https://books.google.com/books?id=EBFvRMO7_DkC&pg=PA237&dq=Thochni+Massacre&hl=en&ei=FZ1mTd7tPILB8QOcpZTIDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&sqi=2&ved=0CC4Q6AEwAQ#v=onepage&q=Tochni Massacre&f=false p. 61]</ref> αποκλήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας»<ref>''UN monthly chronicle, Volume 11 (1974)'', United Nations, Office of Public Information, [https://books.google.com/books?ei=rSlUTcuUIoOCOr3w1agJ&ct=result&id=zichAAAAMAAJ&dq=Maratha+massacre+cyprus&q=Maratha#search_anchor p. 98]</ref>.
 
==== Βιασμοί και δολοφονίες στον θύλακα Λεμεσού ====
Στη Λεμεσό, μετά την κατάληψη του τουρκοκυπριακού θύλακα από μονάδες της Εθνικής Φρουράς και την πυρκαγιά στο τουρκοκυπριακό αρχηγείο, γυναίκες βιάστηκαν και παιδιά πυροβολήθηκαν, σύμφωνα με ελληνοκυπριακές και τουρκοκυπριακές μαρτυρίες.<ref name="sevgulrape">{{cite web|url=http://www.stwing.upenn.edu/~durduran/hamambocu/authors/svg/svg3_17_2008.html|title=Turkish Cypriot and Greek Cypriot victims of rape: The invisible pain and trauma that’s kept `hidden`|publisher=Hamamböcüleri Journal|accessdate=8 April 2015|last1=Uludağ|first1=Sevgül}}</ref>
 
== Γνώμες ==
 
=== Επίσημη τουρκική αφήγηση ===
Η επίσημη τουρκική αφήγηση επικεντρώνεται στη νομιμότητα της εισβολής. Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ισχυρίζεται πως, με τον Νίκο Σαμψών στην εξουσία, οι Τουρκοκύπριοι ήταν σε κίνδυνο (ο Σαμψών ομολόγησε πως θα προχωρούσε σε Ένωση με την Ελλάδα και αφανισμό των Τουρκοκυπρίων, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα [[Ελευθεροτυπία (εφημερίδα)|Ελευθεροτυπία]], το 1981). Επιπλέον, ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι της ΕΟΚΑ Β΄ μετά το πραξικόπημα, έλπιζαν σε επέμβαση της Τουρκίας για να σωθεί η ζωή τους.<ref name=":8">{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.tr/cyprus-_historical-overview_.en.mfa|title=Cyprus (Historical Overview)|last=|first=|date=|website=|publisher=Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών|accessdate=}}</ref>
 
Στο θέμα των αγνοουμένων, ισχυρίζονται ότι έγινεπολιτική εκμετάλλευση του ανθρώπινου δράματος από τους ελληνοκύπριους πολιτικούς, οι οποίοι παραδέχτηκαν πως γνώριζαν για τον θάνατο των αγνοουμένων. Επίσης ισχυρίζονται πως η λίστα με τους αγνοούμενους περιλάμβανε και ανθρώπους που λάμβαναν σύνταξη από την Κυπριακή Δημοκρατία. Ισχυρίζονται ότι οι περισσότεροι από τους αγνοούμενους πιθανότερο είναι να έχουν εξαφανιστεί από τη χούντα του Νίκου Σαμψών παρά από τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις. <ref name=":8" />
 
=== Επίσημη ελληνοκυπριακή αφήγηση ===
Σύμφωνα με την επίσημη ελληνοκυπριακή αφήγηση, «''Η Τουρκία βρήκε την αφορμή να επιβάλει τα διχοτομικά της σχέδια εναντίον της Κύπρου, μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 κατά της εκλεγμένης κυβέρνησης του Προέδρου Μακαρίου, που διενήργησε η στρατιωτική χούντα των Αθηνών. Στις 20 Ιουλίου, ισχυριζόμενη ότι ενεργεί σύμφωνα με το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεως, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πραγματοποίησαν μία πλήρους κλίμακας εισβολή εναντίον της Κύπρου. Άν και η εισβολή παραβίαζε κάθε κανόνα της διεθνούς νομιμότητας, περιλαμβανομένου του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία προχώρησε στο να καταλάβει το βόρειο τμήμα της νήσου και να εκδιώξει τους Έλληνες κατοίκους του. Μέχρι το τέλος του επόμενου χρόνου, η πλειονότητα των Τουρκοκυπρίων που ζούσαν σε περιοχές ελεγχόμενες από την Δημοκρατία είχαν επίσης μετακινηθεί στο μέρος της Κύπρου που έλεγχε ο τουρκικός στρατός. Με αυτό τον τρόπο εφαρμόστηκε η πολιτική που είχε υιοθετήσει η Άγκυρα είκοσι χρόνια προηγουμένως για διχοτόμηση και βίαιη εκδίωξη πληθυσμών»''<ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/mfa2016.nsf/mfa08_gr/mfa08_gr?OpenDocument|title=Ιστορική Αναδρομή|last=|first=|date=|website=Υπουργείο Εξωτερικών Κυπριακής Δημοκρατίας|publisher=|accessdate=7/6/2017}}</ref>.
 
=== Άλλες γνώμες ===
 
==== Κριτική για το "H Kύπρος κείται μακράν" του Κ. Καραμανλή ====
Με την έναρξη της δεύτερης εισβολής ο νέος Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κ. Καραμανλής προέδρευσε στις 6 το πρωΐ, σε πολεμικό συμβούλιο, στο τέλος του οποίου δήλωσε πως η Ελλάδα αδυνατεί να συνδράμει την Κυπριακή Δημοκρατία. Στο πολεμικό συμβούλιο, ο Κ. Καραμανλής είχε ζητήσει να σταλεί βοήθεια στην Κύπρο (να αποσταλεί 1 μεραρχία, 3 υποβρύχια να πλεύσουν προς την Κύπρο για να βυθίσουν τουρκικά πλοία και να σταλεί αεροπορική ενίσχυση από τα αεροπλάνα που στάθμευαν στο [[Ηράκλειο Κρήτης|Ηράκλειο]] Κρήτης), αλλά συνάντησε την αντίθετη συμβουλή των στρατιωτικών λόγω της αποσύνθεσης των Ενόπλων δυνάμεων και του φόβου επέκτασης του πολέμου στην Ελλάδα<ref>{{Cite book|title=Η Αλήθεια|last=Μπονάνος|first=Γρηγόριος|publisher=Ιδιώτης|year=1986|isbn=|location=Αθήνα|page=342-343}}</ref><ref name=":03">{{Cite book|title=1974 Το άγνωστο Παρασκήνιο της Τούρκικης Εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=Αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-7|location=Λευκωσία|page=170}}</ref>. Οι στρατιωτικοί έπεισαν τον Καραμανλή για το ανεφάρμοστο μια δυναμικής στρατιωτικής εμπλοκής διότι ούτε θα βοηθούσαν ουσιαστικά την άμυνα της Κύπρου αλλά ούτε και θα έσωζαν την τιμή των όπλων για την Ελλάδα<ref>{{Cite book|title=Η αποχώρηση της Ελλάδας απο το στρατιωτικό Σκέλος του ΝΑΤΟ το 1974|last=Αρχιμανδρίτου-Οικονόμου|first=Έλενα|publisher=Παν. Μακεδονίας|year=2012-2013|isbn=|location=Μακεδονία|page=92}}</ref>. Κατά τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων που είχε ορίσει η Χούντα, Γρηγόριο Μπονάνο, οι στρατιωτικοί γνώριζαν πως η επιστράτευση στην Ελλάδα είχε αποτύχει πριν λίγες μέρες και επιπλέον φοβόντουσαν συνδυασμένη επίθεση στον [[Έβρος (Θράκη)|Έβρο]] απο Τουρκία, [[Βουλγαρία]] καθώς και επίθεση από τη Γιουγκοσλαβία, σύμφωνα με πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών.<ref>{{Cite book|title=Η Αλήθεια|last=Μπονάνος|first=Γρηγόριος|publisher=Ιδιώτης|year=1986|isbn=|location=Αθήνα|page=255-256}}</ref> Στο διάγγελμά του ο Κ. Καραμανλής δήλωσε πως η αποστολή δυνάμεων στο νησί «''καθίστατο αδύνατος και λόγω της απόστασης και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν να επιχειρηθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθένησεως της άμυνης αυτής ταύτης της Ελλάδος»''.<ref name=":03" />
 
Εάν σκοπός της Τουρκίας μέσω της εισβολής ήταν ό,τι είχε ανακοινώσει και ισχυρίζεται μέχρι σήμερα, δηλαδή ότι δεν πρόκειται περί εισβολής αλλά για «ειρηνική επέμβαση» με σκοπό την επαναφορά του συνταγματικού σκηνικού στη πριν του πραξικοπήματος κατάσταση, η εισβολή έπρεπε να σταματήσει εδώ. Τα σχέδια των Τούρκων όμως ήταν άλλα. Ακολούθησε η δεύτερη φάση των ειρηνευτικών συνομιλιών της Γενεύης (8-14 Αυγούστου).
Η δήλωση του αυτή έμεινε γνωστή με τη φράση «''H Kυπρος κείται μακράν»'' και δέχθηκε κριτική, κυρίως από οπαδούς της Χούντας<ref>{{Cite web|url=http://xristospappas.blogspot.com.cy/2016/08/blog-post_13.html|title="Η Κύπρος κείται μακράν"! - Αυτοί είναι οι υπεύθυνοι της Κυπριακής τραγωδίας...και προδοσίας|last=|first=|date=|website=ΧΡΗΣΤΟΣ Η. ΠΑΠΠΑΣ|publisher=|accessdate=6/9/2017}}</ref> που ήθελαν να αποσείσουν της ευθύνες από το καθεστώς της 21ης Απριλίου.<ref>{{Cite web|url=H ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΥΛΗΘΗΚΕ ΕΠΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ Α΄|title=http://antistasi.org/?p=5130|last=|first=|date=|website=antistasi.org|publisher=|accessdate=9/6/2017}}</ref> Όμως η επιτυχής εμπλοκή της Ελλάδας σε πόλεμο ήταν δυνατή μόνο κατά την διάρκεια της πρώτης εισβολής, πριν η Τουρκία κατορθώσει να δημιουργήσει υπεροπλία δυνάμεων στην Κύπρο.<ref name=":2" />
 
====Η δεύτερη φάση του σχεδίου «Αττίλας» (14-16 Αυγούστου 1974)====
==== Ο λόγος του Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ====
Από την αρχική κατάπαυση του πυρός, στις 22 Ιουλίου, έως και την 14η Αυγούστου 1974 που εκδηλώθηκε η δεύτερη επιθετική ενέργεια των τούρκων μεσολάβησε αρκετός χρόνος, στη διάρκεια του οποίου διεξήχθησαν (σε δυο φάσεις) ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των εμπλεκομένων μερών, στην (ουδέτερη) [[Γενεύη]] της [[Ελβετία]]ς. Ωστόσο, η Τουρκία χρειάστηκε μόλις 65 λεπτά της ώρας, από τη στιγμή που απέσυρε τη διπλωματική της αντιπροσώπευση (στις 3:30 π.μ. της 14ης Αυγούστου 1974) έως ότου (στις 4:35 π.μ.) και βάσει συντονισμένου σχεδίου, εξαπολύσει μια δεύτερη, ευρεία επίθεση σε όλα τα μέτωπα της Κύπρου με ισχυρότατες δυνάμεις, που έκαμψαν την αντίσταση των ελληνοκυπρίων μαχητών. Μέσα σε λιγότερες από 60 ώρες, έως τις 6 μ.μ. της 16ης Αυγούστου, οι Τούρκοι είχαν επεκτείνει τη στρατιωτική κατοχή τους σε μια συνολική έκταση που αντιστοιχούσε στο 36,3 % της επιφάνειας της Κύπρου, περιλαμβανομένων ολόκληρης της Επαρχίας Κερύνειας, το μισό σχεδόν της Επαρχίας Λευκωσίας αλλά και το μεγαλύτερο τμήμα της Επαρχίας [[Αμμόχωστος|Αμμοχώστου]], με επέκταση σε όλη τη χερσόνησο της Καρπασίας. Τις επόμενες ημέρες, έως και την [[22 Αυγούστου]] 1974, μια σειρά από διεθνείς μεσολαβητικές προτάσεις για την εξεύρεση ειρηνικής διευθέτησης της διαφοράς στο Κυπριακό πρόβλημα απορρίφθηκαν είτε από την ελληνοκυπριακή, είτε από την τουρκική ή τουρκοκυπριακή πλευρά. Ανούσια αποδείχθηκαν, ως εκ τούτου και τα συνεχή ψηφίσματα που εξέδωσε το [[Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ]].
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δέχεται επικρίσεις πως κάλεσε τους Τούρκους να εισβάλουν στο νησί με την ομιλία του στο [[Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών|Συμβούλιο Ασφαλείας]] της 19ης Ιουλίου<ref>{{Cite web|url=http://antistasi.org/?p=36911|title=Ο Μακάριος ζητούσε επίμονα να πεισθεί η Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο για να τον επαναφέρει στον προεδρικό θώκο|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/san-shmera-o-makarios-kalei-tous-tourkous-sthn-kupro|title=Σαν Σήμερα: Ο Μακάριος καλεί τους Τούρκους να επέμβουν στην Κύπρο!|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. [Τα συγκεκριμένα λόγια: "''Καλώ το Συμβούλιο Ασφαλείας να κάνει χρήση όλων των τρόπων και μέσων που διαθέτει, ώστε να αποκατασταθούν χωρίς καθυστέρηση η συνταγματική τάξη και τα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού της Κύπρου. Όπως ανέφερα ήδη, τα γεγονότα της Κύπρου δεν αποτελούν εσωτερική υπόθεση των Ελληνοκυπρίων. Αφορούν και επηρεάζουν και τους Τουρκοκυπρίους. Το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας αποτελεί εισβολή, και οι συνέπειές του πλήττουν ολόκληρο τον κυπριακό λαό, Έλληνες και Τούρκους."'']<ref>{{Cite web|url=http://www.lykionellinidon.org.cy/likeio/userfiles/documents/omilia_Makariou_sto_simvoulio_asfaleias_to_1974.pdf|title=Ομιλία Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου 1974|last=|first=|date=|website=Λύκειο Ελληνίδων|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Στην πραγματικότητα όμως, η εισβολή είχε ήδη ξεκινήσει πριν ο Μακάριος εκφωνήσει τον λόγο του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αφού τα πλοία είχαν ήδη αναχωρήσει από τη Μερσίνα. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας είχε ξεκαθαρίσει πως δεν θα ανεχόταν αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων υπέρ της Ελλάδας στην Κύπρο. Όμως ο Μακάριος πράγματι ενίσχυσε τα νομικά επιχειρήματα της Τουρκίας. Ήταν αναγκασμένος όμως να το πράξει αφού είχε αποφασίσει να διεθνοποιήσει το ζήτημα της Κύπρου και να το μεταφέρει στα Ηνωμένα Έθνη. Άρα δεν είχε άλλη επιλογή από το να καταγγείλει την Ελλάδα για εισβολή. Εάν αντιμετώπιζε το πραξικόπημα ως εσωτερική υπόθεση της Κύπρου, δεν θα μπορούσε να ζητήσει τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας και πολύ περισσότερο τη βοήθειά του για αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στο νησί.<ref>{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=301&-V=history|title=Παπαφιλίππου κατά Μακαρίου στη Νέα Υόρκη|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
== Δείτε επίσης==
* [[Αττίλας '74:Ο βιασμός της Κύπρου]]
* [[Κυπριακό ζήτημα]]
Γραμμή 343 ⟶ 158 :
 
[[Κατηγορία:Τουρκική εισβολή στην Κύπρο| ]]
[[Κατηγορία:Κύπρος]]
[[Κατηγορία:Ιστορία της Κύπρου]]
[[Κατηγορία:Κατεχόμενη Κύπρος]]
[[Κατηγορία:Εθνοκάθαρση στην Ασία]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Τουρκική_εισβολή_στην_Κύπρο"