Παναγία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ετικέτες: μεγάλη αφαίρεση Οπτική επεξεργασία |
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 46.190.14.108 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Ttzavaras Ετικέτα: Επαναφορά |
||
Γραμμή 10:
Οι αναφορές στο πρόσωπο της Παναγίας από την Καινή Διαθήκη ξεκινούν με τον [[Ευαγγελισμός της Θεοτόκου|Ευαγγελισμό της Θεοτόκου]], δηλαδή την εμφάνιση στη Μαρία του [[Αρχάγγελος Γαβριήλ|Αρχαγγέλου Γαβριήλ]] και την μεταφορά της χαρμόσυνης είδησης ότι είναι η εκλεκτή για να φέρει στον κόσμο τον Υιό του [[Θεός|Θεού]], τον Ιησού Χριστό. Οι αναφορές συνεχίζονται καθ' όλη τη διάρκεια της περιγραφής της ζωής του Χριστού, από την Γέννηση μέχρι τη Σταύρωσή Του. Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, η Παναγία γεννήθηκε στην [[Ιερουσαλήμ]]. Ήταν κόρη του κτηνοτρόφου Ιωακείμ και της Άννας, που καταγόταν από το βασιλικό γένος του Δαυίδ. Η Άννα ήταν στείρα, όμως λύνεται η στειρότητα της και γεννάται η Παναγία. Η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] εορτάζει το γεγονός αυτό της συλλήψεως στις 9 Δεκεμβρίου.
Στα "απόκρυφα" κείμενα αναφέρονται τα Εισόδια, η [[Κοίμηση της Θεοτόκου|Κοίμηση]] αλλά και η Ανάληψή της.
== Προσωνύμια - επικλήσεις ==
[[Αρχείο:Παναγία Ξηροκρήνης.jpg|thumb|right|Η Παναγία η Κυρία της [[Ξηροκρήνη (Θεσσαλονίκη)|Ξηροκρήνης]] στον Ναό των Αγίων Πάντων Θεσσαλονίκης.]]
Στον Ελληνικό λαό η επίκληση της Παναγίας είναι η περισσότερο καθιερωμένη για τη Θεοτόκο Μαρία ή Αγία Μαρία, για τους Δυτικούς, που τις περισσότερες φορές ακολουθείται από προσωνύμιο π.χ. η Κεχαριτωμένη, η Βασίλισσα του κόσμου, η Παντάνασσα, κ.ά. Τα προσωνύμια αυτά προέρχονται από διάφορους λόγους και αιτίες π.χ. τρόπου αγιογραφίας, ή παράστασης, (Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Θρηνούσα κ.λπ.), ή υπό τη θεολογική ιδιότητα (Ελεούσα, Κυρά, Μεγαλόχαρη, κ.λπ), ή από την παλαιότητα του εικονίσματός της (Μαυριώτισσα, Γερόντισσα, κ.λπ.), ή από τον τρόπο εύρεσης της εικόνας της (Θεοσκέπαστης, Σπηλαιώτισσας, Πλατανιώτισσας, Πορταΐτισσας, Μυρτιδιώτισσας, Φανερωμένης, Φιδού κ.ά.), καθώς επίσης και από τον τόπο προέλευσης της εικόνας (π.χ. Αθηνιώτισσα, Αργοκοιλιώτισσα (Νάξου), Βατοπεδινή, Πολίτισσα, Ψαριανή, Κυρία της [[Ξηροκρήνη (Θεσσαλονίκη)|Ξηροκρήνης]] κ.ά.), ή ακόμη και από ιδιάζοντα γνωρίσματά της (π.χ. Λογγοβάρδα, Παλατιανή, Ολυμπιώτισσα κ.λπ.). Επίσης προσωνύμια απαντώνται και από τον κτήτορα του αφιερωμένου ναού (π.χ. Καλλιγού, Λυκοδήμου κ.λπ.). Τέλος απαντώνται προσωνύμια που δίνονται ανάλογα της εποχής και των εργασιών που συμπίπτει η εορτή της π.χ. Φλεβαριανή, Μεσοσπορίτισσα, Ακαθή (=εκ του Ακάθιστου ύμνου) κ.λπ. Πολλές δε Μονές, χωριά, χερσόνησοι και νησίδες των χριστιανικών χωρών φέρουν το αυτό όνομα.
== Αγιογραφία ==
Γραμμή 20 ⟶ 24 :
Η Παναγία είναι το περισσότερο από κάθε άλλο ιερό πρόσωπο που τιμά ο ελληνικός λαός όπως αποδεικνύεται τόσο στις εκφράσεις επίκλησης όπως «''Παναγία μου, Παναγία μου''» ή «''Παναγιά μου πρόφθασε..''» κ.λπ. όσο και από τη πλούσια υμνολογία καθώς και από το πλήθος των ναών που είναι αφιερωμένοι σ΄ εκείνη, όπου σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση παρακαλεί συνέχεια τον Ιησού για τη σωτηρία του κόσμου. Ιδιαίτερα σ΄ ελληνικά νησιά όπου βρίσκονται εικόνες της αποτελούν σήμερα πανελλήνια [[προσκύνημα|προσκυνήματα]] όπως η [[Παναγία της Τήνου]], η [[Παναγία η Εκατονταπυλιανή]] στη [[Πάρος|Πάρο]], η [[Παναγία η Αργοκοιλιώτισσα]] και [[Παναγία η Δροσιανή]] στη [[Νάξος|Νάξο]], [[Παναγία Ψαριανή]] στα [[Ψαρά]] κ.ά.
== Εκφράσεις ==
Μια λαϊκή δημώδης έκφραση του ελληνικού λαού για την Παναγία είναι: «''Παναγία αν ακούσεις, μη ρωτάς αν είναι Αγία''».
== Εορτολόγιο ==
Γραμμή 31 ⟶ 39 :
Γενικά οι ύμνοι που αναφέρονται στη Θεοτόκο ονομάζονται [[Θεοτόκιο|Θεοτόκια]] που ψάλλονται είτε μεμονωμένα είτε σε ιδιαίτερες ακολουθίες στις [[Θεομητορικές εορτές]]. Κυρίαρχη θέση απ΄ όλους τους ύμνους που γράφτηκαν για να τιμήσουν τη Θεοτόκο είναι ο [[Ακάθιστος Ύμνος]] που ψάλλεται στους ναούς την περίοδο της [[Σαρακοστή]]ς, ο οποίος και αναφέρεται στην ενσάρκωση του Ιησού Χριστού, τονίζοντας την απαρχή της σωτηρίας των ανθρώπων από του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.<br />
Άλλοι επίσης σημαντικοί ύμνοι είναι οι περιλαμβανόμενοι στον Μικρό και Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα, τα τροπάρια των οποίων τονίζουν ιδιαίτερα τον χαρακτήρα της μεσίτριας μεταξύ Θεού και ανθρώπων και ταυτόχρονα την ευλάβεια των Χριστιανών, που ψάλλονται στις 14 πρώτες ημέρες του Αυγούστου, που προηγούνται της εορτής της Κοίμηση της Θεοτόκου.<br />
Μεγάλος επίσης αριθμός είναι οι διάφορες δεήσεις και ευχαριστίες που ψάλλονται στις ιερές ακολουθίες επίσης με χαρακτήρα μεσιτείας επικαλούμενες σε περιπτώσεις θεραπείας, δοκιμασίας, παρηγοριάς, καθώς και για ενίσχυση της πίστης αλλά και ειρήνη στην Εκκλησία γενικότερα, το περιεχόμενο των οποίων θα μπορούσε να συνοψιστεί στη φράση - προσευχή προς τη Θεοτόκο:
:<center>"''Την πάσαν ελπίδα μου εις Σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού, φύλαξόν με υπό την σκέπην Σου''".</center>
== Μονές και Ναοί ==
Σημαντικότερες Ιερές Μονές και Ιεροί Ναοί αφιερωμένοι στην Παναγία, εκ των πολλών εκατοντάδων Μονών και χιλιάδων Ναών που αριθμούνται τόσο στην Ελληνική επικράτεια όσο και στην άλλοτε Ελληνική ανατολή πλην εκείνων στην όλη ορθόδοξη Ανατολή και στη χριστιανική Δύση καθώς και Ιερών εικόνων της Παναγίας είναι (κατ΄ αλφαβητική σειρά):
:A) '''Ιερές Μονές''' Παναγίας (εντός Ελλάδος) - Α= ανδρικές (ανδρώες), Γ= γυναικείες
{{columns-list|3|
* Αγκαράθου [[Κρήτη]]ς Α
* Ακρωτηριανής [[Σητεία]]ς Α
* Άλσους [[Κως|Κώου]] Γ
* Αρταμίτισσας [[Ρόδος|Ρόδου]]
* Αμπελακιώτισσας [[Ναύπακτος|Ναυπάκτου]]
* Αναφωνήτριας [[Ζάκυνθος|Ζακύνθου]]
* [[Μονή Παναγίας Βαρνάκοβας|Βαρνάκοβας Δωρίδας]]
* Βλαχέρνας [[Κέρκυρα|Κερκύρας]]
* Βουρκάνου [[Μεσσηνία]]ς
* Παναγία των Βρυούλων [[Αθήνα]]ς Γ
* Γαλακτοτροφούσας Ασπροποτάμου
* Γεννέσιον της Θεοτόκου [[Ψαρά|Ψαρών]] Γ
* Γιάτρισσας [[Λακωνία]]ς
* Δίμισβας Μεσσηνίας
* [[Παναγία η Δροσιανή|Δροσιανής Μονής Νάξου]]
* [[Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης|Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου Δράμας]] Γ
* Ελευθερώτρια Περάσματος [[Νομός Δράμας|Δράμα]]ς Γ
* Ελεούσας Ρότσο Κώου Γ
* [[Μονή Ελώνης Αρκαδίας|Έλωνα Λεωνιδίου]]
* Εξακουστής [[Ιεράπετρα]]ς Γ
* [http://1myblog.pblogs.gr/2008/09/panagia-zidanioy-mikrobalto-kozanhs.html Ζιδανίου Μικροβάλτου Κοζάνης Γ]
* Ζωοδόχου Πηγής [[Πόρος|Πόρου]] Τροιζινίας
* Θεοτόκου [[Ύδρα]]ς
* Καθαρών [[Ιθάκη]]ς
* Καλυβιανής Κρήτης Γ
* Καρδιώτισσας Κρήτης
* Κάτω-Παναγιάς [[Άρτα]]ς
* Κατωπολιανής [[Αμοργός|Αμοργού]]
* Κεράς [[Λασίθι|Λασιθίου]]
* Κοιμήσεως Θεοτόκου Ψαρών
* Κλειστών [[Αττική]]ς
* Κοιμήσεως [[Αίγινα|Αιγίνης]]
* [[Ιερά Μονή Κομνηνείου|Κομνηνείου]] [[Στόμιο Λάρισας|Στομίου Λάρισας]] Α
* Κυράς [[Κάρπαθος|Καρπάθου]] Α
* Κυρίας των Αγγέλων Κρήτη Α
* Μεγάλου Σπηλαίου [[Καλάβρυτα|Καλαβρύτων]]
* Μεγαλόχαρης [[Τήνος|Τήνου]]
* Μητρός Ηγαπημένου [[Πάτμος|Πάτμου]]
* Μυρτιδιώτισσας [[Κύθηρα|Κυθήρων]]
* Νίκους [[Κύθνος|Κύθνου]]
* Ομπλού [[Αχαΐα]]ς
* Παληανής Κρήτης Γ
* Παναχράντου [[Άνδρος|Άνδρου]]
* Παντάνασσας [[Μυστράς|Μυστρά]]
* Παραμυθίας Ρόδου Α
* Πελεκητής [[Θεσσαλία]]ς
* Πεντέλης Αττικής
* Πόρτα-Παναγιάς Θεσσαλίας
* [[Μονή Προυσού|Προυσιώτισσας Ευρυτανίας]]
* Σαββαθιανών Κρήτης Γ
* Σκιαδενής Ρόδου
* Σκριπούς [[Ορχομενός Βοιωτίας|Ορχομενού]]
* [[Σουμελά Βερμίου]]
* Σπηλιανής [[Νίσυρος|Νισύρου]]
* Σπηλιωτίσσης [[Ηράκλειο|Ηράκλειου]] (*)
* [[Μονή Τατάρνας|Τατάρνας Ευρυτανίας]]
* Τουρλιανής [[Μύκονος|Μυκόνου]]
* Τσαμπίκας Ρόδου
* Υψενής Ρόδου Α
* Φανερωμένης Ιεράπετρας
* [[Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος|Φανερωμένης Βαθυρρύακος Ροδόπης]]
* [[Μονή Φανερωμένης Κορινθίας|Φανερωμένης Κορινθίας]]
* [[Μονή Φανερωμένης Λακωνίας|Φανερωμένης Λακωνίας]]
* [[Μονή Φανερωμένης Λευκάδας|Φανερωμένης Λευκάδας]]
* [[Μονή Φανερωμένης Νάξου|Φανερωμένης Νάξου]]
* Φανερωμένης Ρόδου Α
* [[Μονή Φανερωμένης Σαλαμίνας|Φανερωμένης Σαλαμίνος]] Γ
* Φιλοσόφου [[Δημητσάνα]]ς
* Χάρου [[Λειψοί|Λειψών]]
* Χρυσοσκαλίτισσας [[Κίσαμος|Κισάμου]] Γ
}}
* κ.ά. (υπό συμπλήρωση).
:Α1) Ι. '''Μονές Παναγίας''' ('''εκτός''' Ελλάδος)
{{columns-list|3|
* Αχραφίγια [[Βηρυτός|Βηρυτού]]
* Ζαχράτ αλ Αχσάν Βηρυτού
* Μεγάλης Παναγιάς [[Ιεροσόλυμα|Ιεροσολύμων]] Γ
* Παναγίας, [[Ναζαρέτ]] Ιεροσολύμων
* Γενεθλίου, Ντιμπίν [[Ιορδανία]]ς
* Παναγίας Γλωσσά [[Λεμεσός|Λεμεσού]] Γ
* Λαύρα του Ποτσάεφ [[Ρωσία]]ς
* Παναγίας Όπτινα-Πούστιν Ρωσίας
* Σλόνφε Λατάκιας [[Συρία]]ς
* Παναγιάς Νουρίε Λιβάνου
* Παναγίας Καφτούν [[Λίβανος|Λιβάνου]]
* Καμαριανής, Ρέντ Χιλ [[Αυστραλία]]ς
* Κοιμήσεως Θεοτόκου [[Γιορκσάιρ]] [[Αγγλία]]ς
* Γενεθλίου Θεοτόκου [[Λουξεμβούργο]]υ
* Παναγίας Σαντάγιας [[Δαμασκός|Δαμασκού]] Γ
* Σφαλαγγιώτισσας Λεμεσού Γ
* Κύκκου [[Κύπρος|Κύπρου]] Α
* Μαχαιρά Κύπρου Α
* Τροοδίτισσας Κύπρου Α
* Χρυσοσκαλίτισσας [[Χανιά|Χανίων]]
* Χρυσορροϊάτισσας Κύπρου Α
}}
* κ.ά. (υπό συμπλήρωση).
Οι παραπάνω Ιερές Μονές εορτάζουν συνηθέστερα την [[15 Αυγούστου]] ή [[8 Σεπτεμβρίου]], ενίοτε όμως και [[25 Μαρτίου]]. Επίσης υπάρχει και η ελληνόρυθμη Μονή της Παναγίας στη Κρυπτοφέρη (Γκρότα Φεράτα) πλησίον της [[Ρώμη]]ς.<br />
(δες επίσης [[Ελληνικά μοναστήρια]] για πλήρη κατάλογο μονών)
:B) '''Σημαντικότεροι Ιεροί Ναοί'''
{{columns-list|2|
* [[Αχειροποίητος (Θεσσαλονίκη)|Αχειροποίητου Θεσσαλονίκης]]
* [[Θεοτόκος η Κοσμοσώτειρα|Θεοτόκος η Κοσμοσώτειρα Φερών]]
* Γοργοεπηκόου Αθήνα (παρά την Μητρόπολη)
* Καθεδρικός [[Καλαμπάκα]]ς
* Καθεδρικός Αθηνών
* Καπνικαρέας (ή Καμουχαρέας)
* [[Ναός Κοιμήσεως της Παναγίας (Κομοτηνή)|Κοιμήσεως της Παναγίας Κομοτηνής]]*Πολίτισσας[[Αίγινας]]
* Ευαγγελιστρίας [[Τήνος|Τήνου]]
* Εκατονταπυλιανής [[Πάρος|Πάρου]]
* Καστριανής [[Κέα]]ς
* Κάστρου [[Λέρος|Λέρου]]
* Κοιμήσεως [[Φολέγανδρος|Φολεγάνδρου]]
* Λιαουτσάνισσας[[Κύμη]]ς
* Μενετών [[Κάρπαθος|Καρπάθου]]
* Παναξιώτισσας Γαυρολίμνης
* Πορταΐτισσας [[Αστυπάλαια]]ς
* Πόρτας [[Τρίκαλα|Τρικάλων]]
* Ρόμβης [[Αττική]]ς
* Φανερωμένης [[Νέα Μηχανιώνα|Νέας Μηχανιώνας]]
* Φανερωμένης [[Θεσσαλονίκη]]ς
* Χιλιαδού [[Εύβοια|Ευβοίας]]
* Χρυσαφίτισσας [[Μονεμβασία]]ς
* Χρυσοσπηλαιωτίσσης
* Χωριανής [[Χάλκη]]ς
* κ.ά. (υπό συμπλήρωση).
}}
Επίσης και οι ναοί των άλλοτε Μονών "Μεγάλη Παναγιά" της Καισαριανής, Δαφνίου, της Παναγίας της "Αθηνιώτισσας" που είχε μετατραπεί ο [[Παρθενώνας]] και η βυθισμένη πια [[Παναγία της Επισκοπής]].
Τέλος από τους αφιερωμένους στη Παναγία Ιερούς Ναούς της Δύσης σημαντικότερος είναι η [[Παναγία των Παρισίων]] και της Ανατολής, εκτός του Καθεδρικού της Ναζαρέτ, η [[Παναγία του Καζάν]] ([[Αγία Πετρούπολη]]).
==Πηγές==
*[[Κωνσταντίνος Καλοκύρης]], Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ.Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{βικιλεξικό|Παναγία|Παναγία}}
{{βικιφθέγματα}}
{{commonscat}}
* [http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/10470#page/1/mode/2up ΣΑΒΒΙΔΟΥ-ΓΙΟΥΛΤΣΗ, ΕΥΤΥΧΙΑ, Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΤΕΛΕΙΩΣΕΩΣ,Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Σχολή Θεολογική, Τμήμα Θεολογίας,1999]
* [http://www.imd.gr/html/gr/section02/orthodoxy/speeches/01/01.htm Η Θεοτόκος στην Ορθόδοξη Εκκλησία] - του τότε Μητροπολίτου Δημητριάδος και νυν Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου.
* [http://www.i-m-patron.gr/agiosnektarios/keimeno5.htm Μελέτη περί της Μητρός του Κυρίου της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας] - του Αγίου Νεκταρίου.
* [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CF%84%CF%8C%CE%BA%CE%BF%CF%82 Άρθρο «Θεοτόκος»] (στο [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%83%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B1 www.orthodoxwiki.gr], εγκυκλοπαίδεια για τον Ορθόδοξο χριστιανισμό).
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= ''Χαίρε Μαρία''|αριθμός = 69200}}
* Alexander Schmemann, The Celebration of Faith: The Virgin Mary,St Vladimir's Seminary Press, 1995 [http://books.google.gr/books?id=Sls53hUSodgC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false]
* π. Ιωάννης Μέγεντορφ «Η Παναγία στη βυζαντινή σκέψη» [http://www.pemptousia.gr/2012/01/%ce%b7-%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%b3%ce%af%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%b7-%ce%b2%cf%85%ce%b6%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%bd%ce%ae-%cf%83%ce%ba%ce%ad%cf%88%ce%b7/]
| |||