Προϊστορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αναίρεση έκδοσης 7063868 από τον 2A02:587:800D:5800:A550:CFB5:FD09:8E64 (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 2:
[[File:Göbekli Tepe, Urfa.jpg|thumb|right|300px|Τεράστιες πέτρινες κολόνες στο [[Γκιομπεκλί Τεπέ]], στη νοτιοανατολική Τουρκία, ανεγερθείσες για λατρευτική χρήση από ανθρώπους της πρώιμης [[Νεολιθική περίοδος|Νεολιθικής περιόδου]] πριν από 11.000 χρόνια.]]
{{Ιστορία του κόσμου}}
Η '''προϊστορία''' είναι η περίοδος από την εποχή που πρωτοεμφανίσθηκαν οι σύγχρονοι άνθρωποι, ως προς τη συμπεριφορά και ανατομία τους, μέχρι την εμφάνιση της γραπτής ιστορίας, που ακολούθησε την εμφάνιση των [[Σύστημα γραφής|συστημάτων γραφής]].<ref>Renfrew, Colin. 2008. ''Prehistory The Making Of The Human Mind''. New York. Modern Library, Print.</ref>. Καθώς τόσο ο χρόνος κατοίκησης των σύγχρονων ανθρώπων, όσο και η εξέλιξη των ανθρώπινων πολιτισμών, διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, η προϊστορία αρχίζει και τελειώνει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, ανάλογα με τη συγκεκριμένη περιοχή. Σε ένα ευρύτερο [[εννοιολογικό πλαίσιο]], αναφέρεται στον χρόνο που εκτείνεται από την εμφάνιση του ανθρώπου περίπου 5.000.000 χρόνια π.π.<ref>π.π.=προ παρόντος</ref> έως το 6.000 [[ΠΚΕπ.Χ.]], χιλιετία στην οποία συμβατικά αποδίδεται η επινόηση της [[γραφή]]ς και η γνώση της βασίζεται αποκλειστικά στην [[αρχαιολογική μαρτυρία]]<ref>{{cite encyclopedia|title=prehistory|encyclopedia=British Dictionary|publisher=British Dictionary|url=http://dictionary.reference.com/browse/prehistory|accessdate=19 Δεκ. 2014}}</ref>.
 
Οι [[Σουμέριοι]] στη [[Μεσοποταμία]] και η [[Αρχαία Αίγυπτος]] ήταν οι πρώτοι πολιτισμοί που ανέπτυξαν τη δική τους γραφή και τήρησαν ιστορικές καταγραφές. Αυτό έλαβε χώρα ήδη κατά την πρώιμη [[Εποχή του Ορείχαλκου|Εποχή του Χαλκού]]. Oι γειτονικοί πολιτισμοί της Αρχαίας [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]] ακολούθησαν πρώτοι. Οι περισσότεροι άλλοι πολιτισμοί έφθασαν στο τέλος της προϊστορίας κατά την [[Εποχή του Σιδήρου]].
Γραμμή 46:
Τα υπολείμματα αυτής της περιόδου είναι λιγοστά και σε μεγάλες μεταξύ τους αποστάσεις, περιοριζόμενα συνήθως σε σωρούς υλικών. Σε δασικές περιοχές έχουν βρεθεί τα πρώτα ίχνη αποψίλωσης, αν και αυτό θα άρχιζε για τα καλά μόνο κατά τη Νεολιθική, όταν απαιτούντο περισσότερες εκτάσεις για τη γεωργία.
 
Η Μεσολιθική χαρακτηρίζεται στις περισσότερες περιοχές από μικρά σύνθετα εργαλεία από πυριτόλιθο - [[Μικρόλιθοι|μικρόλιθους]] και μικρόγλυφα. [[Αλιευτικό εργαλείο|αλιευτικά εργαλεία]], πέτρινα σκεπάρνια και ξύλινα αντικείμενα όπως [[κανό]] και [[Τόξο (όπλο)|τόξα]] έχουν βρεθεί σε μερικές θέσεις. Αυτές οι τεχνολογίες εμφανίζονται πρώτα στην Αφρική, συγγενείς με τους Αζιλιανούς πολιτισμούς, πριν διαδοθούν στην Ευρώπη, μέσω του Ιβηρομαυρουσιανού πολιτισμού της Βόρειας Αφρικής και του Κεβαριανού (Ισραήλ) πολιτισμού.. Στη ΒΔ Ευρώπη η μεσολιθική περίοδος ξεκίνησε περί το 8000 [[ΠΚΕπ.Χ.]], στο τέλος της πλειστόκαινου, περίπου 2.600.000 έως 11.700 π.π. και διήρκεσε έως το 2700 ΠΚΕπ.Χ. Σε άλλες περιοχές του παλαιού κόσμου οι ημερομηνίες διαφέρουν<ref>{{cite encyclopedia|last=The Editors of Encyclopædia Britannica|title=Mesolithic Period|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|year=Last Updated 4-8-2014|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/376759/Mesolithic-Period|accessdate=20 Δεκ 2014}}</ref>
 
=== Νεολιθική ===
{{Κύριο|Νεολιθική περίοδος}}
[[File:Luni sul Mignone monumental building.jpg|thumb|250 px|Μνημειακό κτήριο στο Λούνι σουλ Μινιόνε στη Μπλέρα, [[Ιταλία]], 3.000 ΠΚΕπ.Χ.]]
[[Image:Malta Hagar Qim BW 2011-10-04 16-39-32.JPG|thumb|Eίσοδος στο συγκρότημα ναών Χατζάρ Κίμ της φάσης Τζαντίγια της [[Mάλτα]]ς, 3900 π.Χ.<ref>http://www.heritagemalta.org/hagarqim.html</ref>]]
[[File:Néolithique 0001.jpg|thumb|200px|Σειρά νεολιθικών αντικειμένων, όπως βραχιόλια, κεφάλια τσεκουριών, σμίλες και εργαλεία λείανσης. Τα νεολιθικά λίθινα αντικείμενα είναι εξ ορισμού γυαλισμένα και, εκτός από ειδικά τεμάχια, απελέκητα.]]
Γραμμή 57:
Η πρώιμη νεολιθική γεωργία περιοριζόταν σε μικρό εύρος φυτών, τόσο άγριων όσο και καλλιεργούμενων, που περιελάμβαναν [[μονόκοκκο σιτάρι]], [[κεχρί]] και [[Όλυρα|αγριοσίταρο]] και στην εκτροφή σκύλων, προβάτων και αιγών. Περίπου από το 6.900 ως το 6.400 π.Χ. περιελάμβανε εξημερωμένα [[βοοειδή]] και [[Οικόσιτος χοίρος|χοίρους]] και τη δημιουργία μόνιμων ή εποχιακά κατοικημένων οικισμών και τη χρήση [[αγγειοπλαστική]]ς. Στη Νεολιθική περίοδο αναπτύχθηκαν τα πρώτα [[Χωριό|χωριά]], η [[Γεωργία (δραστηριότητα)|γεωργία]], η [[Εξημέρωση|εξημέρωση των ζώων]], [[Εργαλείο|εργαλείων]] και εμφανίσθηκαν τα πρώτα καταγεγραμμένα περιστατικά πολέμου.<ref>[http://perfectirishgifts.com/blog/2008/06/prehistoric_massacres_the_twin.html The Perfect Gift: Prehistoric Massacres. The twin vices of women and cattle in prehistoric Europe<!-- Bot generated title -->]</ref>. Η Νεολιθική εποχή άρχισε με την έναρξη της γεωργίας, που προκάλεσε τη [[Νεολιθική επανάσταση|Νεολιθική Επανάσταση]]. Τελείωσε όταν τα μεταλλικά εργαλεία διαδόθηκαν ευρέως (στην [[Χαλκολιθική περίοδος|Εποχή του Χαλκού]] ή την [[Εποχή του Ορείχαλκου]], ή, σε μερικές γεωγραφικές περιοχές, την [[Εποχή του Σιδήρου]]). Ο όρος ''νεολιθική εποχή'' χρησιμοποιείται κυρίως στον [[Παλαιός Κόσμος|Παλαιό Κόσμο]], καθώς η εφαρμογή του σε πολιτισμούς στην [[Αμερική]] και την [[Ωκεανία]] που δεν ανέπτυξαν πλήρως τεχνολογία μεταλλοτεχνίας δημιουργεί προβλήματα.
 
Η μετάβαση από την τροφοσυλλογή στην τροφοπαραγωγή συνέβη σταδιακά, εκκινώντας από την Εύφορη Ημισέληνο. Στη ΝΔ η εξημέρωση των ζώων φαίνεται ότι έγινε περί το 9000 ΠΚΕπ.Χ., και ότι μέχρι το 7000 ΠΚΕπ.Χ. οι κοινωνίες υιοθέτησαν σταδιακά τη μόνιμη εγκατάσταση και τη [[γεωργία]], τουλάχιστον στις εύφορες κοιλάδες μεταξύ του [[Τίγρης ποταμός|Τίγρη]] και του [[Ευφράτης|Ευφράτη]]. Οι γνώσεις και οι καινοτομίες τους σταδιακά μεταβιβάστηκαν από τη [[Μέση Ανατολή]] προς την Ευρώπη μέσω δύο οδών, της Τουρκίας και της Ελλάδας στην κεντρική Ευρώπη και κατά μήκος της βόρειας Αφρικής στην [[Ισπανία]] Στην Ελλάδα καλλιεργητικές κοινότητες εμφανίστηκαν το 7000 ΠΚΕπ.Χ. Η μετάβαση ολοκληρώθηκε στη Βρετανία και τη [[Σκανδιναβία]] περί το 3000 ΠΚΕπ.Χ.<ref>{{cite encyclopedia|last=The Editors of Encyclopædia Britannica|title=Neolithic Period|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|year=Last Updated 11-6-2014|accessdate=20 Δεκ 2014}}</ref>.
 
Οι οικισμοί έγιναν μονιμότεροι με μερικούς να έχουν κυκλικά σπίτια με μονά πλινθόκτιστα δωμάτια. Οι οικισμοί μπορεί να περιβάλλοντο από τείχος από πέτρα για να περιορίζονται τα εξημερωμένα ζώα και για ναπροστατεύουν τους κατοίκους από άλλες φυλές. Μεταγενέστεροι οικισμοί έχουν ορθογωνικά πλινθόκτιστα σπίτια, όπου ζούσε μαζί η οικογένεια σε ένα ή περισσότερα δωμάτια. Ταφικά ευρήματα φανερώνουν λατρεία των προγόνων, όπου οι άνθρωποι διατηρούσαν κρανία των νεκρών. Ο [[Πολιτισμός Βίντσα]] πιθανόν δημιούργησε το πρώτο σύστημα γραφής. Τα μεγαλιθικά συγκροτήματα ναών της Τζαντίγια ([[Μάλτα]]) ξεχωρίζουν για τη γιγαντιαία κατασκευή τους. Αν και μερικές ύστερες [[Ευρασία|Ευρασιατικές]] νεολιθικές κοινωνίες σχημάτισαν σύνθετες στρωματοποιμένες δομές ή ακόμη και κράτη, τα κράτη εξελίχθηκαν στην [[Ευρασία]] μόνο με την άνοδο της μεταλλουργίας και οι περισσότερες νεολιθικές κοινωνίες ήταν συνολικά σχετικά απλές και εξισωτικές. Τα περισσότερα ρούχα φαίνεται να κατασκευάζονταν από δέρματα ζώων, όπως φαίνεται από τα ευρήματα μεγάλων αριθμών οστέινων και κεράτινων καρφιτσών, που είναι ιδανικές για στερέωση σε δέρμα. [[Μαλλί|μάλλινα]] και [[Λινάρι|λινά]] ρούχα υπήρχαν ίσως κατά την ύστερη Νεολιθική, όπως φαίνεται από ευρήματα διάτρητων πετρών, που (ανάλογα με το μέγεθός τους) μπορεί να χρησίμευαν ως σφονδύλια ή αγνύθες (υφαντικά βάρη).
Γραμμή 70:
==Εποχή του Ορείχαλκου ==
{{Κύριο|Εποχή του ορείχαλκου}}
[[Image:Maler der Grabkammer des Sennudem 001.jpg|thumb|250 px|[[Αλέτρι]] που το σέρνει [[βόδι]], [[αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτος]], περ. 1200 ΠΚΕπ.Χ.]]
Η Εποχή του Ορείχαλκου είναι η αρχαιότερη περίοδος κατά την οποία μερικοί πολιτισμοί έφθασαν στο τέλος της προϊστορίας, με την εισαγωγή γραπτών πηγών. Η Εποχή του Ορείχαλκου ή τμήματά της θεωρούνται έτσι μέρος της προϊστορίας μόνο για τις περιοχές και τους πολιτισμούς, που υιοθέτησαν ή ανέπτυξαν ένα σύστημα τήρησης γραπτών αρχείων σε μεταγενέστερες περιόδους.
 
Η επινόηση της [[γραφή]]ς συμπίπτει με τις αρχές της Εποχής του Ορείχαλκου. Λίγο μετά την εμφάνιση της γραφής οι άνθρωποι άρχισαν να δημιουργούν γραπτές περιγραφές των γεγονότων και να "τηρούν βιβλία" διοικητικών υποθέσεων.
 
Ο όρος '''Εποχή του Ορείχαλκου''' αναφέρεται σε εκείνη την περίοδο της ανθρώπινης πολιτισμικής ανάπτυξης κατά την οποία η πιο προηγμένη [[μεταλλοτεχνία]] περιελάμβανε τεχνικές για την τήξη χαλκού και κασσίτερου από απαντώμενα στη φύση μεταλλεύματα και την ανάμειξή τους στη συνέχεια για την παραγωγή [[Κρατέρωμα|κρατερώματος]]. Αυτά τα φυσικώς απαντώμενα μεταλλεύματα περιελάμβαναν κατά κανόνα αρσενικό ως συνήθη πρόσμειξη. Τα κοιτάσματα χαλκού/κασσίτερου είναι σπάνια και απαιτούν προηγμένα συστήματα εντοπισμού και γνώσεις εξόρυξης μη διαθέσιμες στις λίθινες περιόδους. Αυτό αντανακλάται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν ορειχάλκινα [[τέχνεργο|τέχνεργα]] στη δυτική [[Ασία]] το 3000 ΠΚΕπ.Χ. Η εποχή του ορείχαλκου είναι τμήμα του [[Σύστημα τριών εποχών|συστήματος τριών εποχών]] για τις προϊστορικές κοινωνίες. Σε αυτό το σύστημα ακολουθεί τη νεολιθική περίοδο σε ορισμένες -όχι όλες- περιοχές του κόσμου. Οι χρονικές περίοδοι στις οποίες ξεκίνησε η ορειχάλκινη εποχή ποικίλουν ανάλογα την περιοχή. Στην [[αρχαία Ελλάδα]] και την [[Κίνα]], η εποχή του ορείχαλκου ξεκίνησε πριν το 3000 ΠΚΕπ.Χ., ενώ στη [[Βρετανία]] ξεκίνησε περί το 1900 ΠΚΕπ.Χ.<ref>{{cite encyclopedia|last=The Editors of Encyclopædia Britannica|title=Bronze Age|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|year=Last Updated 11-12-2014|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/81017/Bronze-Age|accessdate=20 Δεκ 2014}}</ref>..
 
== Εποχή του σιδήρου ==
{{Κύριο|Εποχή του σιδήρου|κλασική αρχαιότητα}}
 
Στην [[αρχαιολογία]], ως '''εποχή του σιδήρου''' αναφέρεται εκείνη η φάση της πολιτισμικής ανάπτυξης στην οποία χρησιμοποιείται ο [[σίδηρος]] στη [[μεταλλουργία]]. Η υιοθέτηση του σιδήρου συνέπεσε με άλλες αλλαγές στις οποίες περιλαμβάνονται σύνθετες και εξειδικευμένες γεωργικές πρακτικές, θρησκευτικές πίστεις και καλλιτεχνικά στιλ. Η περιοδολόγηση της εποχής του σιδήρου, σε πολιτισμούς στους οποίους αντικαταστάθηκε ως επί το πλείστον ή ολοκληρωτικά ο ορείχαλκος διαφέρει [[γεωγραφία|γεωγραφικά]], εκκινώντας από τη [[Μέση Ανατολή]] και τη ΝΑ [[Ευρώπη]] περί το 1200 ΠΚΕπ.Χ., για να φθάσει στην [[Κίνα]] περί το 600 ΠΚΕπ.Χ.<ref>{{cite encyclopedia|last=The Editors of Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/294368/Iron-Age|title=Iron Age|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|year=Last Updated 7-8-2014|accessdate=20 Δεκ 2014}}</ref>.
 
== Χρονολόγιο ==