Άμων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Άμων''', ''Άμμων'' επίσης ''Άμεν'', ''Ιμν'' (''ο Κρυμμένος'') και ''Αμούν'' ([[κοπτική γλώσσα|Κοπτ.]]) υπήρξε κύρια [[θεός|θεότητα]] των [[Θήβαι (Αίγυπτος)|Θηβών]] της [[αρχαία Αίγυπτος|αρχαίας Αιγύπτου]], όχι όμως και ασήμαντη στον αρχαίο ελλαδικό χώρο. Περιορισμένης εμβέλειας στο [[Παλαιό Βασίλειο]] και τη [[θρησκεία|θρησκευτική]] ιδεολογία της [[Εννεάδα της Ηλιούπολης|ηλιουπολιτικής Εννεάδας]]<ref>Εμφανίζεται μόνον τέσσερις φορές στα ηλιουπολίτικα [[κείμενα των Πυραμίδων]]. Πιθανώς ανήκε αρχικά στο [[κοσμογονία|κοσμογονικό]] σύστημα της Ερμούπολης, ως ένας από τους οκτώ θεούς που βγήκαν από το στόμα του [[Θωθ]] Βλ. επίσης ''New Larousse Encyclopedia of Mythology'', 29.</ref> φαίνεται πως απέκτησε δύναμη μετά την ενδέκατη δυναστεία ([[2000 [[Π.Κ.Ε.]]/[[π.Χ.]]) και την εγκαθίδρυση του πάνθεου της [[Ογδοάδα της Ερμούπολης|Ογδοάδας της Ερμούπολης]]<ref>Από την εποχή του πρώτου φαραώ της δωδέκατης δυναστείας, που το όνομά του Αμενεμχάτ (Amenemhat) σημαίνει «ο Άμων προπορεύεται», οι Θήβες και ο θεός της άρχισαν να αποκτούν σημασία, η οποία έμελλε να λάβει μεγάλη έκταση επί βασιλείας των μεγάλων κατακτητών της δεκάτης ογδόης δυναστείας, οι οποίοι διεκδικούσαν θεϊκή καταγωγή ως γιοι του Άμωνα</ref>. Κατά την περίοδο της δέκατης όγδοης δυναστείας ο Άμων έγινε ευρύτερα γνωστός, εξαιτίας της πολιτικής κυριαρχίας της [[Άνω Αίγυπτος|Άνω Αιγύπτου]] επί της [[Κάτω Αίγυπτος|Κάτω Αιγύπτου]], συνδέθηκε με τα τέσσερα στοιχεία, απέκτησε ναό στο [[Καρνάκ (Αίγυπτος)|Καρνάκ]] και καταγράφηκε σε ασσυροβαβυλωνιακά κείμενα<ref>Μεγαλομμάτης Κ. 1989, 37.</ref>.

Συνδέθηκε από το ιερατείο με τον [[Ρα]], προκειμένου να διεκδικηθεί προς όφελός του η πνευματική εξουσία και τα χαρακτηριστικά αυτής της μεγάλης αιγυπτιακής θεότητας, προκαλώντας την αντίδραση του ιερατείου του Ρα και πολλών [[Φαραώ]]. Η σύγκρουση που επήλθε ως αποτέλεσμα αυτής της αντίδρασης επέφερε την καταστροφή των ναών του Άμωνα, της κατάργηση των Θηβών ως [[πρωτεύουσα]]ς της αρχαίας Αιγύπτου και επιβολή του ενοθεϊσμού του [[Ατέν]]. Μετά τον θάνατο του [[Ακενατόν]] η λατρεία του επανήλθε στο προσκήνιο και ο Άμων λατρευόταν ως ''Άμων Ρα''. Στην [[αρχαία Ελλάδα]] ήταν γνωστός ήδη από τους [[αρχαϊκή εποχή|αρχαϊκούς χρόνους]] ως ''Ζευς Άμμων'' και διέθετε δικούς του ναούς, όπως φαίνεται από την περίπτωση του Ωρωπού και του Γυθείου<ref>Ήδη από τα τέλη του 6ου πΠ.ΧΚ.Ε. ο Ζευς είχε ταυτιστεί με τον Άμμωνα-Ρα και λατρευόταν σε ιερά στον [[Ωρωπός|Ωρωπό]], τη [[Αρχαία Θήβα|Θήβα]], τη [[Μεγαλόπολη]], το [[Γύθειο]] και αλλού. Βλ. επίσης Schwabl H. 1989, 182</ref>.

Απόλυτος κύριος των θηβών, ο Άμμων κυριαρχούσε και πέρα από τα σύνορα της Αιγύπτου, στην Αιθιοπία, όπου μέσω των μαντείων του στις πόλεις [[Μερόη]] και [[Ναπάτα]] μπορούσε να εκλέξει, να καθαιρέσει ή να διατάξει τη θανάτωση βασιλέων, ασκώντας έτσι τυραννική εξουσία, η οποία καταργήθηκε μόλις τον 3ο πΠ.ΧΚ.Ε. αιώνα, όταν ο Εργαμένης αποτίναξε το ζυγό των ιερέων και τους θανάτωσε.

Ο Άμων κυριαρχούσε επίσης στις φυλές της [[Λιβύη|λιβυκής]] ερήμου μέχρι και τις νεότερες εποχές, όπου οι πολυάριθμοι προσκυνητές προσέρχονταν γεμάτοι σεβασμό στο ναό του Άμωνα ή του Άμωνα Δία, ο οποίος βρίσκονταν στην όαση και του οποίου το περίφημο μαντείο που είχε χαιρετήσει, το 332 πΠ.ΧΚ.Ε. τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρο]] ως «γιο του θεού».