Ιστορία της Κύπρου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Να ξαναγραφτεί από την αρχή.
Αναίρεση έκδοσης 7091888 από τον 79.129.239.183 (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Γραμμή 1:
[[File:Cyprus lrg.jpg|thumb|250px|Η Κύπρος φωτογραφημένη από δορυφόρο.]]
Γεωγραφικά η '''Κύπρος''' ανήκει στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.338</ref> Γεωλογικά το νησί βγήκε από την θάλασσα<ref>Δημήτρης Θεοχάρης, «Νεολιθική εποχή στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.74</ref>
Η '''ιστορία της Κύπρου''', ξεκινά με τη δημιουργία του νησιού πριν από 90 εκατομμύρια χρόνια, με την σύγκρουση της Ευρασιατικής και Αφρικάνικης Τεκτονικής πλάκας.<ref name=":5">{{Cite web|url=http://www.moa.gov.cy/moa/gsd/gsd.nsf/dmlTectonic_gr/dmlTectonic_gr?OpenDocument|title=Τεκτονική Εξέλιξη|last=Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος , Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref name=":7">{{Cite web|url=http://www.gsekkes.com/B%20GRADE%20-%20Matterial%20Taught/Second%20Quarter%20-%20Cyprus%20Geography/Chapter%202%20-%20Genesis%20of%20Cyprus.htm|title=Γεωγραφία της Κύπρου|last=Σεκκές|first=Γιώργος|date=|website=George Sekkes: Geographical Site for Researching Assistance|publisher=|accessdate=}}</ref> Από την λίθινη εποχή, το νησί κατοικείται από Ανθρώπους οι οποίοι ήρθαν από τις ακτές της Μικράς Ασίας. Την εποχή του Χαλκού η Κύπρος γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη εξ αιτίας της παραγωγής [[χαλκός|χαλκού]] από τα ορυχεία της. Κατά την ίδια περίοδο, πέρα από τους Ετεοκύπριους, τους αυτόχθονες δηλαδή Κύπριους, εγκαθίστανται στο νησί οι πρώτοι [[Έλληνες]] καθώς και οι [[Φοίνικες]]. Κατακτήθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. από τους Ασσύριους, για να ακολουθήσουν οι Αιγύπτιοι και αργότερα οι Πέρσες. Μετά την κατάκτηση της από τον Μέγα Αλέξανδρο, θα ακολουθήσει η [[Ελληνιστική περίοδος]], όπου η Κύπρος θα εξελληνιστεί πλήρως. Κατά τη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκή περίοδο]] η Κύπρος θα εκχριστιανιστεί. Με τον διαχωρισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η Κύπρος θα υπαχθεί στη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]. Κατά τη διάρκεια αυτή που θα διαρκέσει σχεδόν χίλια χρόνια θα δεχτεί επιδρομές από Σαρακηνούς. Ο [[Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος]] θα κατακτήσει την Κύπρο το 1191 και θα την μεταβιβάσει σε ξένους βασιλιάδες, τους Ναΐτες, αργότερα στους [[Οίκος των Λουζινιάν|Λουζινιανούς]] που θα την πουλήσουν αργότερα στους [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Ενετούς]]. Η περίοδος αυτή ήταν δυσβάστακτη για τον λαό της Κύπρου. Τo 1570 μ.Χ. οι [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανοί]] θα κατακτήσουν την Κύπρο προκαλώντας αρκετές σφαγές. Στα τέλη του 19ου αιώνα θα μεταβιβάσουν την Κύπρο στην [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] και στα μέσα του 20ου, η Κύπρος θα ανακηρυχθεί ανεξάρτητο Κράτος. Η νέα περίοδος όμως δεν ήτανε χωρίς προβλήματα, αφού οι διακοινοτικές ταραχές ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους θα κορυφωθούν το 1974 με το [[Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|πραξικόπημα]] και την [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|Τούρκικη Εισβολή]]. Έκτοτε, οι [[Συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος|συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού]] συνεχίζονται.
Η Κύπρος λόγω της γεωγραφικής της θέσης θα γίνει τόπος συγκερασμού ανατολικών και δυτικών στοιχείων από την όψιμη Προϊστορία.<ref>Δημήτρης Θεοχάρης, «Η Ελλάς στον μεσογειακό χώρο και στην εγγύς Ανατολή», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.21</ref>
== [[Παλαιολιθική Κύπρος|Παλαιολιθική εποχή (10.000- 8200 π.Χ)]]==
Στην περίοδο του Ολοκαίνου η στάθμη της θάλασσας στην περιοχή είναι χαμηλή κατά 35 μέτρα και μια ζώνη στεριάς εκτείνεται κατά μήκος της νότιας ακτογραμμής. Λόγω του ρήγματος των Αδάνων η απόσταση ανάμεσα στην Κύπρο και τις απέναντι ακτές παραμένει μεγάλη στην εποχή του Πλειστόκαινου. Κατά το πρώιμο Ολόκαινο το νησί καλύπτεται από αειθαλή δάση κωνοφόρων ενώ η πανίδα του νησιού αποτελείται από ενδημικά είδη [[Νάνος Ιπποπόταμος της Κύπρου|πυγμαίων ιπποποτάμων]] και νάνων ελεφάντων. Αμφίβολα πρέπει να θεωρηθούν τα ίχνη παλαιότερης-μεσοπαλαιολιθικής- κατοίκησης στις θέσεις ποταμού Μορόνου και ποταμού Χρυσοχού, αλλά και-ανώτερης παλαιολιθικής- Αγία Άννα-Περιβόλια (κοιλάδα Τρεμίθου-Λάρνακα)<ref>Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ.318-319</ref>
Τα πρώτα ασφαλή δεδομένα για την πρωϊμότατη κατοίκηση της Κύπρου τα έδωσε η έρευνα στη θέση ''Ακρωτήρι-Αετόκρεμνος'', τα ευρήματα της οποίας χρονολογήθηκαν στην αρχή ή στα μέσα της 11ης χιλιετίας π.Χ (10.000-9.500 π.Χ). Πρόκειται για βραχοσκεπή που χρησιμοποιούσε ομάδα η οποία ασκούσε τη θηρευτική οικονομία.<ref>Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ.320-323</ref>
 
== Γεωλογική Ιστορία της Κύπρου και η εξάπλωση του Ανθρώπου ==
== [[Νεολιθική Κύπρος|Νεολιθική εποχή (8200 - 3900/3700 π.Χ.)]]==
Η γεωλογική γένεση της Κύπρου συντελέστηκε μέσα από μια σειρά τεκτονικών επεισοδίων. Πριν 90 εκατομμύρια χρόνια, και ενώ η περιοχή καλυπτόταν από την [[Τηθύς (γεωλογία)|θάλασσα Τύθυς]], η αφρικανική [[Τεκτονικές πλάκες|τεκτονική πλάκα]] συγκρούστηκε με την Ευρασιατική. Η Αφρικάνικη καταβυθίστηκε κάτω από την πλάκα της Ευρασίας με αποτέλεσμα την θέρμανση της και την ανάδυση των ελαφρότερων πετρωμάτων προς τον φλοιό, το οποίοι με την σειρά του, οδήγησε στη δημιουργία του [[Τρόοδος|Τροόδους]] κατά την [[Κρητιδική περίοδος|κρητιδική περίοδο]].<ref name=":5" /><ref name=":7" /> Καθώς η σύγκρουση των τεκτονικών πλακών (αφρικάνικης και ευρασιατικής) συνεχιζόταν, άκρη της ευρασιατικής, δημιουργούσε πτυχώσεις, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της οροσειράς του [[Πενταδάκτυλος|Πενταδάκτυλου]].<ref name=":7" /> Το νερό ανάμεσα στα δυο νησάκια που είχαν σχηματιστεί (τρόοδος-πενταδάκτυλος), δηλαδή στην περιοχή της σημερινής [[Μεσαορία|πεδιάδας της Μεσαορίας]], προκάλεσε [[σερπετινίωση]] (διάβρωση των πετρωμάτων), γεγονός το οποίο οδήγησε στην ανύψωση της οροσειράς του Τρόοδους.<ref name=":7" /> Έτσι δημιουργήθηκε η Κύπρος, και που ακόμα συνεχίζει να κινείται και να αναδύεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.<ref name=":7" />
Οι Κύπριοι εμφανίζονται στον ιστορικό στίβο κατά τη Νεολιθική εποχή. Είναι οργανωμένοι σε αγροτικές κοινότητες.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος στην αρχαιότητα», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.17</ref>
Ο αρχαιότερος νεολιθικός πολιτισμός, ονομαζόμενος [[Χοιροκοιτία|Πολιτισμός της Χοιροκοιτιάς]] (6.020-5.850 ή 5800 π.Χ.) ήταν ένας οικισμός 5.000 κατοίκων της ακεραμικής περιόδου με τα λίθινα αγγεία να παραμένουν το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα του και κατ' επέκταση γνώρισμα και του παλιότερου νεολιθικού πολιτισμού της Κύπρου.<ref>Δημήτρης Θεοχάρχης, «Νεολιθική εποχή στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.77</ref>
Το τέλος της ακεραμεικής και η η κυρίως αρχή της είναι άγνωστα ως προς την προέλευση και τις ρίζες τους: στο συνοικισμό Τρουλλί στη Β.Κύπρο, έχουμε την χρήση πηλού με κόκκινα αγγεία. Χίλια έτη μετά από τον Πολιτισμό της Χοιροκοιτιάς ανήκει ο κεραμεικός πολιτισμός της Σωτήρας με ερυθρά στιλβωμένα αγγεία και οικήματα από πηλό.<ref name="ReferenceA">Δημήτρης Θεοχάρης, «Νεολιθική εποχή στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.78</ref>
 
=== Η εξάπλωση του Ανθρώπου ===
Η Κύπρος την περίοδο αυτή αρχίζει να δικτυώνεται με τους λαούς της Μέσης Ανατολής.<ref>[[Συρία]], [[Παλαιστίνη]], [[Αίγυπτος]], Μ.Ασία</ref> Ταυτόχρονα σχετίζεται και με τον Αιγαιακό χώρο. Η επαφή κυρίως με τους Κρήτες συμβάλει στην διαμόρφωση της Κυπρο-Μινωικής γραφής.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος στην αρχαιότητα», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.18</ref>
To [[Γένος (βιολογία)|γένος]] [[Homo]] αποτελεί εξέλιξη του κοινού κορμού χιμπαντζή-ανθρώπου, το οποίο δημιουργήθηκε περίπου 10 εως 2 εκατομμύρια χρόνια πριν. Έδωσε αρκετά παρακλάδια, ενα εξ αυτών, το μόνο που διατηρείται μέχρι σήμερα, ο σύγχρονος άνθρωπος homo sapiens sapiens. H εξέλιξη του H. sapiens sapiens συνέβη πριν 1,8 με 2 εκατομμύρια χρόνια πριν.<ref>[http://www.anth.ucsb.edu/projects/human/# Human evolution: the fossil evidence in 3D], by Philip L. Walker and Edward H. Hagen, Dept. of Anthropology, University of California, Santa Barbara. Retrieved April 5, 2005.</ref>
Στα τέλη της 4ης χιλιετίας εμφανίζεται ο ''Πολιτισμός της Ερήμης'' (συνοικισμός της Επικοπής δίπλα στη Σωτήρα): εδώ έχουμε επικράτηση της μονόχρωμης κεραμεικής και πρώτη φορά του χαλκού.<ref name="ReferenceA"/>
 
Με την ακριβή καταγωγή του σύγχρονου ανθρώπου, ασχολείται ο κλάδος της [[Παλαιοανθρωπολογία|παλαιοανθρωπολογίας]]. Υπάρχουν δυο βασικές θεωρίες για την εμφάνιση του homo sapiens sapien: η θεωρία της Αφρικάνικης καταγωγής και η θεωρία των πολλαπλών περιοχών. Από το 2010, γενετική ανάλυση απολιθωμάτων, έδειξε πως η εξέλιξη του Ανθρώπου έγινε κυρίως στην Αφρική, αλλά με λίγη πρόσμιξη από άλλα είδη Ανθρώπων. <ref name="NAT-20170607a">{{cite journal|url=http://www.nature.com/news/oldest-homo-sapiens-fossil-claim-rewrites-our-species-history-1.22114|title=Oldest Homo sapiens fossil claim rewrites our species' history|last=Callaway|first=Ewan|date=7 June 2017|journal=[[Nature (journal)]]|accessdate=11 June 2017|doi=10.1038/nature.2017.22114}}</ref><ref>{{cite journal|title=A Geographically Explicit Genetic Model of Worldwide Human-Settlement History|journal=The American Journal of Human Genetics|issue=2|doi=10.1086/505436|year=2006|volume=79|pages=230–237|pmc=1559480|pmid=16826514|quote=Currently available genetic and archaeological evidence is generally interpreted as supportive of a recent single origin of modern humans in East Africa. However, this is where '''the near consensus''' on human settlement history ends, and considerable uncertainty clouds any more detailed aspect of human colonization history.|display-authors=etal|last1=Liu|first1=Hua}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/sci;308/5724/921g|title=Out of Africa Revisited|date=2005-05-13|journal=Science|accessdate=2009-11-23|issue=5724|doi=10.1126/science.308.5724.921g|volume=308|page=921g}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/328/5979/710|title=A Draft Sequence of the Neandertal Genome|last=Green|last2=Krause|first2=J|journal=Science|issue=5979|doi=10.1126/science.1188021|year=2010|volume=328|pages=710–22|bibcode=2010Sci...328..710G|pmc=5100745|pmid=20448178|ref=harv|last3=Briggs|first3=AW|last4=Maricic|first4=T|last5=Stenzel|first5=U|last6=Kircher|first6=M|last7=Patterson|first7=N|last8=Li|first8=H|last9=Zhai|first9=W|display-authors=etal|first1=RE|last10=Fritz|first10=M. H. Y.|last11=Hansen|first11=N. F.|last12=Durand|first12=E. Y.|last13=Malaspinas|first13=A. S.|last14=Jensen|first14=J. D.|last15=Marques-Bonet|first15=T.|last16=Alkan|first16=C.|last17=Prufer|first17=K.|last18=Meyer|first18=M.|last19=Burbano|first19=H. A.|last20=Good|first20=J. M.|last21=Schultz|first21=R.|last22=Aximu-Petri|first22=A.|last23=Butthof|first23=A.|last24=Hober|first24=B.|last25=Hoffner|first25=B.|last26=Siegemund|first26=M.|last27=Weihmann|first27=A.|last28=Nusbaum|first28=C.|last29=Lander|first29=E. S.|last30=Russ|first30=C.}}</ref>
==[[Χαλκολιθική Κύπρος(3800- 2400 π.Χ )|Χαλκολιθική περίοδος (3800-2400 π.Χ)]]==
Στην περίοδο αυτή η οικονομία στηρίζεται στους ίδιους πόρους με τη Νεολιθική ΙΙ. Η εκτροφή αιγοπροβάτων και χοίρων συνεχίζεται όπως και το κυνήγι ελαφιών. Στην αρχιτεκτονική επανέρχεται η κυκλική κατοικία με λιθόκτιστο θεμέλιο και πασσάλους που στηρίζουν την οροφή. Χαρακτηριστικοί οικισμοί της περιόδου ήταν της Ερήμης στη νότιο Κύπρο και στα δυτικά στα Κισόνεργα, όπου πληθυσμός έφτανε τους 1000 κατοίκους.
<ref>Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ. 335-337</ref>
Οι ταφές γίνονται μέσα ή ενδιάμεσα από τα σπίτια, οι τάφοι είναι κυψελοειδείς λάκκοι με έναν ή περισσότερους νεκρούς σε συνεσταλμένη θέση. Η κεραμική είναι χτενιστή και γραπτή με ερυθρό πάνω σε λευκό, παράλληλα νέα σχήματα εμφανίζονται ενώ στη φυσιοκρατική ειδωλοπλαστική κυριαρχεί η γυναικεία μορφή.<ref>Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ.337</ref>
 
Ενώ τα πρώτα είδη Ανθρώπου είχαν εξαπλωθεί στην Ευρώπη και Ασία, ο H. Sapiens Sapiens έφυγε από την αφρική περίπου 100 000 χρόνια πριν από την σύγχρονη εποχή. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, περάσανε από την Αφρική στην [[Αραβία|Αραβική Χερσόνησο]] μέσω του [[Μπαμπ ελ Μαντέμπ|Μπαμπ ελ Μαντεμπ]]. Από εκεί, αφού αυξήθηκε ο πληθυσμός τους, μια ομάδα περί το 50 000 πΧ κατευθύνθηκε προς την Νότια Ασία και αργότερα Αυστραλία, ενώ μια άλλη, το 43 000 πΧ κατευθύνθηκε προς την Ευρώπη, όπου συνάντησε τους Νεάντερταλ τους οποίους και οδήγησε στην εξαφάνιση- πάντως έγιναν προσμίξεις DNA ανάμεσα στους Νεάντερταλ και τους H. Sapiens. <ref>{{cite web|url=http://www.sciencenews.org/view/generic/id/69197/title/Hints_of_earlier_human_exit_from_Africa|title=Hints Of Earlier Human Exit From Africa|publisher=Science News|doi=10.1126/science.1199113|accessdate=2011-05-01}}</ref> <ref name="Bowler">{{cite journal|url=http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6925/abs/nature01383.html|title=New ages for human occupation and climatic change at Lake Mungo, Australia|journal=Nature|issue=6925|doi=10.1038/nature01383|year=2003|volume=421|pages=837–840|bibcode=2003Natur.421..837B|pmid=12594511|display-authors=etal|last1=Bowler|first1=James M.}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2011/11/03/science/fossil-teeth-put-humans-in-europe-earlier-than-thought.html?scp=1&sq=kents%20cavern&st=cse|title=Fossil Teeth Put Humans in Europe Earlier Than Thought|date=2011-11-02|work=The New York Times}}</ref><ref>http://news.nationalgeographic.com/news/2014/08/140820-neanderthal-dating-bones-archaeology-science/</ref>
==Εποχή του Χαλκού==
====[[Πρωτοκυπριακή περίοδος (2300-1900 π.Χ)|Πρώιμη εποχή του χαλκού (2300 - 1900 π.Χ.)]]====
Η εμφάνιση νέων οικισμών στην περίοδο αυτή μαρτυρεί την αύξηση του πληθυσμού του νησιού εξ' αιτίας και της οικονομικής ευημερίας που διέρχεται λόγω της εκμετάλλευσης των μεγάλων κοιτασμάτων χαλκού. Η εξαγωγή του σε Μ.Ασία, [[Συρία]], [[Παλαιστίνη]] φέρνει σε επαφή την Κύπρο με άλλους παραμεσόγειους Πολιτισμούς.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.338</ref>,όπως και στην [[Κρήτη]], η οποία υπερέχει ως προς τις εισαγωγές από την Κύπρο.<ref>Παρουσία προανακτορικών μινωικών αγγείων και εγχειριδίων στην Κύπρο δείχνει πως γίνονταν ανταλλαγές προϊόντων [[Νικόλαος Πλάτων]],«Ο προανακτορικός Μινωικός πολιτισμός», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.112, 120 [[Μιχαήλ Σακελλαρίου]], «Εξελίξεις και μετασχηματισμοί κατά τον Η' αιώνα π.Χ», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Β (1971), σελ.43</ref>
Οι οικίες της περιόδου είναι ορθογώνιες με λίθινες κρηπίδες και ανωδομίες από πλίνθους, (Αλάμπρα, Αμπελικού). Τα νεκροταφεία είναι λαξευμένα σε πλαγιές και σπηλιές (Αγ.Παρασκευή, Βουνούς). Η αγγειοπλαστική της περιόδου είναι πιο σύνθετη με χαρακτά διακοσμητικά μοτίβα, ζωγραφιστά κύπελλα με ζωικές και ανθρώπινες μορφές. Οι θρησκευτικές αντιλήψεις εξελίσσονται κι αυτές:ομοιώματα ιερών (Κοτσιάτης, Καλοψίδα), λατρεία ταύρου.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.338-339</ref>
 
== Προϊστορία της Κύπρου ==
=== [[Μεσοκυπριακή περίοδος (1900 - 1650/1600 π.Χ.)|Μέση εποχή του χαλκού (1900 - 1650/1600 π.Χ.)]]===
Η προϊστορία είναι η περίοδος από την εποχή που πρωτοεμφανίσθηκαν οι σύγχρονοι άνθρωποι, ως προς τη συμπεριφορά και ανατομία τους, μέχρι την εμφάνιση της γραπτής ιστορίας<ref>Renfrew, Colin. 2008. ''Prehistory The Making Of The Human Mind''. New York. Modern Library, Print.</ref>. Η Προϊστορία χωρίζεται με το [[σύστημα τριών εποχών]], ανάλογα με το υλικό για κατασκευή εργαλίων στην [[Εποχή του λίθου|Λίθινη Εποχή]], την [[Εποχή του Ορείχαλκου|Εποχή του Χαλκού]] και την [[Εποχή του Σιδήρου]].<ref>{{cite book|url=https://www.academia.edu/3088568/Prehistoric_Minds_Human_Origins_as_a_Cultural_Artefact_1780-2010_2011_|title=Prehistoric Minds: Human Origins as a Cultural Artefact|date=2011|publisher=Royal Society of London|last1=Matthew Daniel Eddy (Ed.)}}</ref> Στην Κύπρο, τα πρώτα σημάδια ανθρώπινης παρουσίας χρονολογούνται στην Λίθινη εποχή, το 10 000 πΧ
Η περίοδος έχει χαρακτήρα μεταβατικό:αντικείμενα από την [[Κρήτη]] εντοπίζονται λόγω του ό,τι είναι ενδιάμεσος σταθμός τους για τη [[Συρία]].Ορθογώνιες οικίες εξακολουθούν να κτίζονται (Καλοψίδα) ενώ οχυρώσεις πρωτοεμφανίζονται λόγω εξωτερικών απειλών: (Κρηνί, Νικολήδες, Νιτοβίκλα).Η ταφική αρχιτεκτονική της περιόδου γίνεται πιο σύνθετη (θάλαμοι γύρω από διάδρομο) και δέχεται επιδράσεις από την Αίγυπτο των Υκσώς (η πρώτη επιτύμβια στήλη του νησιού ανήκει σε αυτήν την περίοδο (Παλαιοσκούτελλα)<ref>Ανθρώπινη μορφή αρκετά χονδροειδής λαξευμένη σε τοίχο διαδρόμου τάφου.</ref> Οι επαφή και η επίδραση με την [[Κιλικία]] και την συροπαλαιστινιακή περιοχή είναι αμφίδρομη.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.339-340</ref>
[[Αρχείο:Bifaz_triangular.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Bifaz_triangular.jpg|μικρογραφία|200x200εσ|Ευρημα της Λίθινης Περιόδου, ο πελεκημένος πυρόλιθος χρησιμοποιείται ως είτε ως εργαλείο είτε ως όπλο.]]
Μετά την εκδίωξη των Υκσώς από την Αίγυπτο στα τέλη της περιόδου, οι βόρειες περιοχές του νησιού και οι οικισμοί που κτίστηκαν εκεί για να προστατεύονται από την οροσειρά χάνουν τη σημασία τους και νέα κέντρα στις ανατολικές και νότιες ακτές δημιουργούνται (Έγκωμη, Κίτιο, Παλαίπαφος).<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.346</ref>
 
=== Λίθινη Εποχή ===
===[[Υστεροκυπριακή περίοδος (1650/1600 - 1100/1050 π.Χ)|Ύστερη εποχή του χαλκού (1650/1600 - 1100/1050 π.Χ)]]===
Η Λίθινη Εποχή είναι η εποχή κατά τη διάρκεια της οποίας ο άνθρωπος χρησιμοποίησε λίθινα εργαλεία και εκτείνεται από 2,5 εκατομμύρια χρόνια πριν από την εποχή μας έως το 3.300 π.Χ., το τέλος δηλαδή της τελευταίας [[Εποχή των Παγετώνων|Εποχής των Παγετώνων]]. Διαιρείται στην [[Παλαιολιθική περίοδος|Παλαιολιθική περίοδο]] (2,5εκ π.Χ. - 10.000 π.Χ.), στην [[Μεσολιθική περίοδος|Μεσολιθική]] (10.000 π.Χ. - 8.000 π.Χ.) και την [[Νεολιθική περίοδος|Νεολιθική]] (8.000 π.Χ. - 3.300 π.Χ.). Η δε νεολιθική εποχή χωρίζεται με την σειρά της στην [[Ακεραμική Νεολιθική Εποχή|ακεραμική]] (δηλαδή πριν την χρήση κεραμικών), [[Κεραμική Νεολιθική Εποχή|κεραμική]] και χαλκολιθική εποχή. Στην νεολιθική εποχή, ο άνθρωπος ασχολείται για πρώτη φορά με την καλλιέργεια Γης καθώς και εξημερώνει ζώα. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=76krwzwbzIk Ο αρχαιολόγος Γιώργος Γεωργίου μιλά για την Κύπρο της Νεολιθικής περιόδου. 7ο λεπτό</ref>
Την περίοδο αυτή εγκαθίστανται ειρηνικά οι Έλληνες σε τρεις διαδοχικές φάσεις στο νησί: τους ΙΔ' και ΙΓ΄ ως έμποροι και τεχνίτες, στα τέλη του ΙΓ ως άποικοι και στα μέσα του ΙΒ΄. Οι επιδράσεις εντοπίζονται σε θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο,<ref>Επιλογές από Αρκαδική διάλεκτο που έφεραν οι Αχαιοί.</ref> αλλά και από τα ταφικά έθιμα και τον κεραμεικό ρυθμό που έφεραν οι Αχαιοί.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.350-352 Μύθοι που αναφέρονται στον αποικισμό της Κύπρου από τους Αχαιούς: Τεύκρος ιδρυτής Σαλαμίνας, το Κούριο αποικία των Αργείων, οι Αρκάδες ιδρυτές της Πάφου.</ref> Αρκάδες από την Τριφυλία και την Πισάτιδα εγκαθίσταται στο Μαρόνι και στην Εγκώμη κομίζοντας το τοπωνύμιο Αλασία που έγινε δηλωτικό όλου του νησιού.<ref>Σπύρος Ιακωβίδης, «Οι αιώνες της αχαϊκής κυριαρχίας»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.261 [[Μιχαήλ Σακελλαρίου]], «Μεταναστεύσεις Αχαιών της Πελοποννήσου και Αρκαδών»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Β (1971), σελ.26</ref>
Οι σχέσεις μεταξύ των γηγενών Ετεοκυπρίων και Ελλήνων μεταναστών είναι ομαλές.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.358</ref>
Ύστερα από το 1230 π.Χ. στα τέλη του ΙΓ' αι. ακολουθεί μια περίοδος αναταραχής και καταστροφών (Έγκωμη και Κίτιο) λόγω των εισβολών των [[Λαοί της Θάλασσας|Λαών της Θάλασσας]].<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.341-342</ref>
Γύρω στα 1500 π.Χ εμφανίζεται ένα σύστημα γραφής, η ''συλλαβική κυπριακή γραφή''.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.349</ref>
 
Αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της κυπριακής λίθινης εποχής είναι η υπαρξη πηγαδιών για άντληση νερού, και χρονολογούνται περι το 10000 πΧ, από τα αρχαιότερα πηγάδια που έχουνε βρεθεί.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8118318.stm|title=Stone Age wells found in Cyprus|date=2009-06-25|publisher=BBC News|accessdate=2009-07-31}}</ref>
==[[Κύπρος στη Γεωμετρική περίοδο|Κυπρογεωμετρική εποχή (1050 - 725 π.Χ.)]]==
Τον 9ο αι. [[Φοινίκη|Φοίνικες]] εγκαθίστανται στην νότια Κύπρο (Κίτιο) και το νησί καθίσταται χωνευτήρι ανάμεσα στον Ελληνικό και Ανατολικό πολιτισμό. Στο Κίτιο έκτισαν τον επιβλητικώτερο ναό του φοινικικού κόσμου αφιερωμένο στη θεά [[Αστάρτη]].<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.358-359</ref>
 
Ο άνθρωπος πρωτοήρθε στην Κύπρο δια θαλάσσης, αφού οι ακτές της Κύπρου είναι ορατές από τη Μικρά Ασία. Με την εδώ παρουσία του εμφανίζονται για πρώτη φορά οστά κατοικίδιων ζώων, που μαρτυρά ότι δεν προϋπήρχαν, ενώ ζώα τα οποία ενδημούσαν στην Κύπρο μέχρι τότε εξαφανίστηκαν.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=76krwzwbzIk ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ - ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ- Ο αρχαιολόγος Γιώργος Γεωργίου μιλά για την Κύπρο της Νεολιθικής περιόδου.-19ο λεπτό</ref>
==[[Αρχαϊκή Κύπρος|Κυπροαρχαϊκή εποχή (725 - 475 π.Χ.)]]==
Στις αρχές του 7ου αι. και έως το 650 π.Χ κατακτούν το νησί οι [[Ασσύριοι]] <ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.359-360</ref> Οι Κύπριοι αφού εξασφαλίζουν ανεξαρτησία από το 650 π.Χ και μετά περιορίζονται στην καταβολή φόρου υποτέλειας στους Ασσυρίους. Την περίοδο αυτή το νησί διέρχεται περίοδο ακμής: σημαντικό κέντρο, ήδη από παλαιότερες περιόδους, αποτελεί η [[Σαλαμίνα Κύπρου|Σαλαμίνα]] που είναι κέντρο επικοινωνίας ανάμεσα στον Αιγαιακό χώρο και την ηπειρωτική Ελλάδα από την μια και την Κύπρο και δια μέσου αυτής με την Ανατολή<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.360</ref>. Στα 560 οι [[Αίγυπτος|Αιγύπτιοι]] καταλαμβάνουν το νησί και αν και το εξουσιάζουν συντομώτερο χρονικό διάστημα (560-545) είναι πιο πιεστικοί από τους προκατόχους τους Ασσύριους. Η Αμαθούς και η Ναυκρατίδα είναι σημαντικά λιμάνια του νησιού. Το 545 ακολουθεί η [[Περσία]] και πλέον οι Κύπριοι εκτός του φόρου υποτέλειας υποχρεώνονται να παρέχουν και στρατιωτικές υπηρεσίες σε αυτήν. Οι βασιλείς του νησιού ήταν διχασμένοι ως προς τη στάση τους απέναντι στον κατακτητή: άλλοι τηρούν στάση φιλοπερσική και άλλοι,όπως ο [[Ευέλθων]] της [[Σαλαμίνα Κύπρου|Σαλαμίνος]] έχουν μια σχετική αυτονομία: ο Ευέλθων κόβει δικό του νόμισμα και χαράσσει δική του εξωτερική πολιτική.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.362-363</ref>
Ο Σαλαμίνιος βασιλίας Ονήσιλος ηγείται αντιπερσικής επανάστασης (499/8 π.Χ.) και συμμαχεί με τους [[Ιωνία|Ίωνες]]. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στην πεδιάδα της Σαλαμίνας αλλά κρίθηκε από τη προδοτική στάση μερίδας Κυπρίων και του βασιλιά του Κουρίου [[Στησάνωρ|Στησήνωρα]]. Οι Πέρσες κατίσχυσαν των αντιπάλων τους, αντικατέστησαν με φιλοπερσικά στοιχεία όλους τους βασιλείς και σαν επιστέγασμα υποχρέωσαν να βοηθήσουν τον Ξέρξη στην κατά της Ελλάδος εκστρατεία του το 480 με 150 πλοία.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ. 363-364</ref>
 
==== Μεσολιθική Εποχή ====
==Κυπροκλασσική εποχή (475 - 325 π.Χ.)==
{{Infobox ancient site|name=Αετόκρεμμος|native_name=|alternate_name=|image=[[File:Aetokremnos 1960.jpg|250 px|]]|alt=|caption=Η περιοχή Αετόκρεμμος, κατά την πρώτη ανασκαφή της, το 1960. Στο έδαφος βρίσκονται απολιθώματα.|map_type=Cyprus|map_alt=Aetokremnos in Cyprus|map_caption=location in Cyprus|map_size=250px|relief=|coordinates=|location=Δυτικά της [[Λεμεσού]]|region=|type=|part_of=|length=|width=|area=|height=|builder=|material=|built=|abandoned=|epochs=[[Μεσολιθική]]|cultures=|dependency_of=|occupants=|event=|excavations=|archaeologists=|ownership=|management=|public_access=|website=|notes=}}Τα πρώτα Ευρήματα ανθρώπινης Παρουσίας εντοπίζονται στο νησί στην περιοχή Αετόκρεμμοι, στο Ακρωτήρι Λεμεσού και χρονολογούνται περί το 10000 πΧ. Εκεί, βρέθηκαν τα τελεύταία υπολλείματα οστών από [[πυγμαίους ελέφαντες]] (''Elephas cypriotes'') και [[Νάνος Ιπποπόταμος της Κύπρου|νάνους ιπποπόταμους]](''Hippopotamus minor''). Τα οστά που βρέθηκαν ανήκαν στους νάνους ιπποπόταμους, σε ψάρια και [[Αγριόγαλος|αγριόγαλους]] ενώ υπήρχαν και ίχνη φωτιάς<ref>{{cite web|url=http://www.academia.edu/7655638/akrotiri_aetokremnos_20_years_later|title=akrotiri aetokremnos 20 years later|date=|publisher=Academia edu|accessdate=January 4, 2017|author=}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf|title=THE EARLIEST PREHISTORY OF CYPRUS FROM COLONIZATION TO EXPLOITATION|last=STUART SWINY|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. Η εξαφάνιση των ιπποποτάμων και ελέφαντων της Κύπρου, συμπίπτει με την εμφάνιση των πρώτων ανθρώπων.<ref name=":0" /> Οι κάτοικοι φαίνεται να είναι κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες.<ref name=":0" />
Οι Αθηναίοι μετά τα Μηδικά συνέχισαν με τους συμμάχους τους τον αγώνα κατά των Περσών και το 458 π.Χ. διέλυσαν τις Περσικές και Φοινικικές βάσεις στο νησί. Τέσσερα χρόνια μετά (454 π.Χ) το νησί επανήλθε στην Περσική κατοχή μετά την ήττα των Αθηναίων στην εκστρατεία τους στην Αίγυπτο. Καθώς όμως ήταν για τους Αθηναίους ζωτικής σημασίας ο έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου επιχειρήθηκε νέα εκστρατεία με αρχηγό τον [[Κίμων ο Μιλτιάδου|Κίμωνα]] και πρώτο στόχο την απελευθέρωση της Κύπρου. Μετά από αποτυχημένη πολιορκία του Κίτιον, νίκησαν στη Σαλαμίνα (450 π.Χ). Με τη [[Ειρήνη του Καλλία|συνθήκη του Καλλία]] (448 π.Χ.) η [[Κύπρος]] έμεινε εκτός της σφαίρας της Αθηναϊκής κυριαρχίας.<ref>[[Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος]], «Οι Αθηναίοι αντιμέτωποι με Πέρσες και Έλληνες 460-445»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ1 (1972), σελ.62,78, 80, 172</ref>
Το 411 π.Χ. ο [[Ευαγόρας Α΄]] τερματίζει την ανθελληνική πολιτική των Φοινίκων σφετεριστών και ανέρχεται στο θρόνο της Σαλαμίνος. Συμμάχησε με τους Αθηναίους και τους ευεργέτησε (ναυμαχία Κνίδου κατά Σπαρτιατών-394 π.Χ) ενώ επιχείρησε να ενώσει τις Κυπριακές πόλεις σε ένα κοινό πόλεμο, για την πραγματοποίηση του πολιτικού του οράματος που ήταν η δημιουργία ενός ενιαίου κυπριακού κράτους, ανεξάρτητου από την Περσική κηδεμονία. Τελικά απέτυχε.<ref>[[Μιχαήλ Σακελλαρίου]], «Οι Ελληνοπερσικές σχέσεις μετά το 386», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ1 (1972), σελ.383-384 [[Κωνσταντίνος Σπυριδάκης]], «Η Κύπρος μετά τα Μηδικά», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ2 (1972), σελ.162-168</ref> Ο διάδοχός του [[Νικοκλής ο Σαλαμίνιος]] αποδείχθηκε κατώτερος του προκατόχου ως προς την εκπλήρωση του αντιπερσικού αγώνα ενώ ο [[Ευαγόρας Β΄]] θέλησε να προσεταιρισθεί από υπολογισμό τον ''Μέγα Βασιλέα''. Οι εξέγερση των Κυπρίων βασιλέων κατά των Περσών που ακολούθησε ήταν επίτευγμα του [[Πνυταγόρας|Πνυταγόρα]].<ref>Κωνσταντίνος Σπυριδάκης, «Η Κύπρος μετά τα Μηδικά», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ2 (1972), σελ.169</ref>
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της πολιτικής ζωής της Κύπρου εκείνης της περιόδου ήταν ο πολικεντρισμός : ή 7 ή 9 ή 10 πόλεις αναφέρονται στις πηγές με γνώρισμα την αυτονομία λόγω του συντηρητισμού τους. Κυβερνιούνται από βασιλιά αλλά μετά τα Μηδικά διεισδύουν δημοκρατικές αντιλήψεις εξ Αθηνών που παύουν μετά την Ειρήνη του Καλλία.<ref>[[Κωνσταντίνος Σπυριδάκης]], «Η Κύπρος μετά τα Μηδικά», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ2 (1972), σελ.158-159</ref>
Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος συγκρούεται με την Περσική Αυτοκρατορία τα πληρώματα του Περσικού στόλου αποτελούν και Κύπριοι.<ref>Αθηνά Καλογεροπούλου, «Η στρατιωτική ισχύς του περσικού κράτους», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973), σελ.44</ref>
 
==== Ακεραμική Νεολιθική Εποχή ====
==[[Ελληνιστική Κύπρος|Ελληνιστική περίοδος (325 - 59 π.Χ.)]]==
Την ακεραμική νεολιθική Εποχή, έχουμε την εμφάνιση νέων οικισμών.<ref>http://www.sciencedaily.com/releases/2013/12/131209142553.htm</ref> Κυριότερος είναι ο οικισμός της [[Χοιροκοιτία|Χοιροκοιτίας]] ο οποίος χρονονολογείται στο 7000 πΧ. Ωστόσο έχουνε βρεθεί και άλλοι, μικρότεροι νεολιθικοί οικισμοί όπως τον οικισμό στην Καλαβασό,([[οικισμός Καλαβασός-Τέντα]]), [[Σιυλουρόκαμπος]], στην [[Παρεκκλησιά|Παρεκκλησιά Λεμεσού]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf|title=P A R E K K L I S H A S H I L L O U R O K A M B O S : A N E A R L Y N E O L I T H I C S I T E I N C Y P R U S|last=J e a n G u i l a i n e|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>, ενώ ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που χρονολογούνται από το 8600-8200 πΧ, έχουν βρεθεί στην περιοχή Μυλούθκια, [[Κισσόνεργα|Κισσονεργα Πάφου]]<ref>{{Cite web|url=http://archaeologydataservice.ac.uk/archives/view/mylouthkia_ba_2009/overview.cfm|title=Kissonerga-Mylouthkia, Cyprus 1976-1996|last=E I Peltenburg,|first=|date=2009|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>.
Το νησί είναι μήλον της έριδος για Αντιγονίδες και Πτολεμαίους: τελικά υπερίσχυσε ο Πτολεμαίος όταν τοποθέτησε δικό του βασιλιά τον Νικοκρέοντα στην Σαλαμίνα,ο οποίος μετά το 311 αποστάτησε κατά του Πτολεμαίου, αλλά τελικά το 311-310 περιήλθε στην κυριαρχία του Πτολεμαίου.<ref>Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης-Ιωάννης Τουλουμάκος, «Επιτυχίες του Πτολεμαίου στην Κυρήνη και στην Κύπρο- Επιτυχίες του Πτολεμαίου στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973),σελ.274, 280-281</ref>
Μετά από ναυμαχία που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του στόλου του Αντίγονου και του στόλου του Πτολεμαίου του Αντίγονου στη Σαλαμίνα και τελική κατίσχυση του δεύτερου, το νησί περιήλθε στους Πτολεμαίους.<ref>Ιωάννης Τουλουμάκος, «Νίκη του Δημήτριου στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Ο Αντίγονος ''Βασιλεύς'' (306 π.Χ)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973),σελ.282-283</ref>
 
Οι κάτοικοι ήταν πλέον αγρότες, αλλά δεν χρησιμοποιούσανε κεραμικά. (ακεραμική Νεολιθική περίοδος).<ref>Swiny, 2001</ref> Είχανε σκύλους, πρόβατα κατσίκες και χοίρους. Έφεραν στο νησί άγρια ζώα όπως την Αλεπού (''Vulpes vulpes''), το αγρινό και ελάφι (''Dama mesopotamica- ελάφι το οποίο εξαλήφθηκε από την Κύπρο τον 19ο αιώνα μΧ'' <ref>{{Cite web|url=http://www.moi.gov.cy/moi/wildlife/wildlife_new.nsf/web06_gr/web06_gr?OpenDocument|title=Αγρινό|last=|first=|date=|website=Κυπριακή Δημοκρατία, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας|publisher=|accessdate=}}</ref>). Οι κάτοικοι καλλιεργούσαν σιτάρι.
== [[Ρωμαϊκή Κύπρος|Ρωμαϊκή περίοδος (59 π.Χ. - 325 μ.Χ.)]]==
Το 58 π.Χ το νησί περιέρχεται στην κατοχή των [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|Ρωμαίων]] μετά από μια ασήμαντη αφορμή: ο υπασπιστής του Καίσαρα αιχμαλωτίζεται από πειρατές αλλά ο Πτολεμαίος αρνείται να καταβάλει λίτρα. Η πραγματική αιτία όμως είναι η κατάληψη του νησιού και η αξιοποίηση του εύφορου εδάφους και πλούσιου υπεδάφους του νησιού.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος στην αρχαιότητα», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.28-29</ref>
Προσαρτημένη αρχικά στην επαρχία της Κιλικίας λόγω των εμφυλίων πολέμων θα επανέλθει στο πτολεμαϊκό κράτος (47 π.Χ). Το 43 π.Χ πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων και το 36 και 34 παραχωρήθηκε σε Πτολεμαίους για να περάσει οριστικά στη Ρώμη το 30 π.Χ. To 27 π.Χ η Κύπρος αποσυνδέθηκε από την Κιλικία και αποτέλεσε ανεξάρτητη αυτοκρατορική επαρχία, αλλά το 22 π.Χ. αποτέλεσε δημόσια (συγκλητική) επαρχία. Επί [[Διοκλητιανός|Διοκλητιανού]] έγινε επαρχία της διοικήσεως της Ανατολής. Φορολογικές καταχρήσεις σε βάρος του πληθυσμού συνέβησαν από τους Ρωμαίους διοικητές ενώ οι κάτοικοί της εξαναγκάσθηκαν σε υποχρεωτικό δανεισμό (53-51 π.Χ). Στους αυτοκρατορικούς χρόνους δεν παρατηρούνται σημαντικές κρίσεις, όμως στα 116/117 μ.Χ. ξεσηκώνονται οι Ιουδαίοι της Κύπρου και εξοντώνουν τον μη ιουδαϊκό πληθυσμό της Σαλαμίνας. Το 269 μ. Χ. επιτίθενται οι Γότθοι στο νησί. Φυσικές καταστροφές και σεισμοί που σημειώθηκαν στο νησί στα 18, 17, 15, π.Χ και στα 76/77 μ.Χ. αλλά και ανομβρία και λιμός στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. Υπήρχαν τέσσερις δικαστικές διοικήσεις στο νησί. Η μόνη ιδιοκτησία των Ρωμαίων ήταν τα μεταλλεία του νησιού.<ref>Γεώργιος Χατζηκωστής, «Κύπρος»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Στ'(1976), σελ.271-273</ref>
Σημαντικός σταθμός της περιόδου είναι και η διάδοση του Χριστιανισμού: ο [[Απόστολος Παύλος]] με τον Σαλαμίνιο [[Απόστολος Βαρνάβας|Βαρνάβα]], τον ιδρυτή της αυτοκέφαλης εκκλησίας της Κύπρου, περιέρχονται τις Κυπριακές πόλεις και κηρύττουν τη νέα θρησκεία. Στην Πάφο ασπάζεται τη νέα πίστη ο ανθύπατος Σέργιος Παύλος,παρά την αντίδραση του εβραίου μάγου Ελίμα.<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος στην αρχαιότητα», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.29 Γεώργιος Χατζηκωστής, «Κύπρος»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Στ'(1976), σελ.279</ref>
Ο πληθυσμός του νησιού στη Ρωμαϊκή περίοδο ήταν αρκετά μεγαλύτερος από οποιαδήποτε προηγούμενη ή και μεταγενέστερη περίοδο. Το Φοινικικό στοιχείο υποχώρησε και λόγω του [[Εξελληνισμός|εξελληνισμού]] του. Το Ιουδαϊκό στοιχείο ενισχύει την παρουσία του μετά την καταστροφή των Ιεροσολύμων και οι σχέσεις του με τους γηγενείς δεν ήταν πάντα αρμονικές. Οι Ρωμαίοι είναι ολιγαριθμώτεροι όλων.<ref>Γεώργιος Χατζηκωστής, «Κύπρος»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Στ'(1976), σελ.273-274</ref> Η Κύπρος ήταν και τότε διαμετακομιστικός σταθμός για την άσκηση του εμπορίου. Το ''κοινό των Κυπρίων'' -θεσμός που πρωτοσυστάθηκε στα χρόνια των Πτολεμαίων εξακολουθεί να υφίσταται με έδρα του την [[Πάφος|Πάφο]] με περιορισμένη όμως την πολιτική δραστηριότητά του. Η Κύπρος υπό την Ρωμαϊκή κατοχή διατήρησε τους πολιτειακούς θεσμούς της με μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας σε σχέση με την προηγούμενη Πτολεμαϊκή περίοδο-την πιο συγκεντρωτική.<ref>Γεώργιος Χατζηκωστής, «Κύπρος»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Στ'(1976), σελ.276-277</ref>
 
===== Χοιροκοιτία =====
== [[Βυζαντινή Κύπρος|Βυζαντινή εποχή (325 - 1191 μ.Χ.)]]==
[[Αρχείο:Choirokoitia.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Choirokoitia.jpg|μικρογραφία|200x200εσ|Αναπαράσταση κατοικιών στην Χοιροκοιτία]]
===Πρωτοβυζαντινή περίοδος (325-642 μ.Χ)===
Ο οικισμός είναι κτισμένος στην απότομη πλαγιά ενός λόφου που βρίσκεται στη δυτική όχθη του ποταμού Μαρωνίου, σε απόσταση 6 χλμ. από τη θάλασσα. Στα δυτικά, όπου ο οικισμός δεν είναι φυσικά οχυρωμένος, ανεγέρθηκε ένας πλατύς τοίχος περίφραξης. Το κτίσιμό του προϋποθέτει συλλογική προσπάθεια, γεγονός που υπονοεί σύνθετη κοινωνική οργάνωση. Υπολογίζεται πως κατοικούσαν 5.000 άνθρωποι στην Χοιροκοιτία<ref>Δημήτρης Θεοχάρχης, «Νεολιθική εποχή στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.77</ref>
Στις αρχές του 4ου αι. η Κύπρος ευημερεί αλλά οι σεισμοί του 332 μ.Χ. και του 342 μ.Χ. ισοπεδώνουν μεγάλα αστικά κέντρα (Σαλαμίνα,Πάφος) και κατ'εξοχήν νήσος γεωργική λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας επλήγη από λιμό.<ref name="ReferenceB">Ανδρέας Στυλιανού, «Η Κύπρος κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (324-642)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Ζ (1978), σελ.449</ref>. Ο [[Κωνστάντιος]] ανοικοδομεί την Σαλαμίνα όχι όμως και την [[Πάφος|Πάφο]]-μέχρι τότε πρωτεύουσα του νησιού- επειδή η δεύτερη ήταν πόλη ειδωλολατρική. Στο β μισό του 4ου αι.η Κύπρος ξαναβρίσκει την ευημερία της όπως φαίνεται από την ανέγερση μεγαλόπρεπων βασιλικών (Πάφος,Κούριο, Σαλαμίνα, Σόλους), αλλά και από τα πλήρη δραστηριότητας ναυπηγεία του νησιού.<ref>Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.33-34</ref> Το πέρασμα της Αγίας Ελένης από το νησί τόνωσε τον Χριστιανισμό στο νησί αλλά και τον πληθυσμό του:<ref name="ReferenceB"/> Η Σαλαμίς-Κωνσταντία έγινε η νέα πρωτεύουσα του νησιού και έδρα του αρχιεπισκόπου.<ref name="ReferenceB"/>.
Η μετάβαση από την ειδωλολατρεία στον [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμό]] είναι ομαλή και παρουσιάζεται οργανωμένος τον 4ο αι.: αντιπροσωπεύεται η τοπική Εκκλησία στην [[Πρώτη Σύνοδος της Νίκαιας]],<ref>Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.35</ref> και στη Σύνοδο της Σερδικής.<ref name="ReferenceB"/>
Όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος έστειλε κυβερνήτη του νησιού τον Καλόκαιρο για να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση του νησιού μετά τον σεισμό του 332, εκείνος στασίασε και αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητος κυβερνήτης της Κύπρου αλλά η εξέγερσή του κατεστάλη.<ref name="ReferenceB"/>.
Κατά την αναδιοργάνωση των επαρχιών από τον [[Ιουστινιανός|Ιουστιανό]] το 535 η Κύπρος αποσπάται από τη δικαιοδοσία του ''κόμητος της Ανατολής'' και περιήλθε με άλλες επαρχίες στη διοικητική αρμοδιότητα του quaestoris iustiniani exercitus, που είχε έδρα την Οδυσσό.<ref name="ReferenceC">Ανδρέας Στυλιανού, «Η Κύπρος κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (324-642)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Ζ (1978), σελ.450</ref>
Η Κύπρος απέκτησε εκκλησιαστική αυτοκεφαλία, όταν η [[Πρώτη Σύνοδος της Εφέσου|Γ Οικουμενική Σύνοδος]] απέρριψε την αξίωση του Πατριαρχείου Αντιοχείας να υποτάξει την Εκκλησία της Κύπρου.<ref name="ReferenceC"/>- και δικαστικά υπήχθη απευθείας στην Βυζαντινή πρωτεύουσα. Πλήρωνε στρατιωτικούς φόρους ίσους με άλλες μεγάλες περιοχές της αυτοκρατορίας κάτι που μαρτυρεί την οικονομική ακμή του νησιού.<ref name="ReferenceC"/>
 
Από τον οικισμό της Χοιροκοιτίας μπορούν να βγούν συμπεράσματα για την αρχιτεκτονική, τα ταφικά έθιμα και τις καθημερινές ασχολίες των κατοίκων. Τα σπίτια της Χοιροκοιτίας ήταν . Στα θεμέλια και στα κατώτερα μέρη χρησιμοποιήθηκαν λιθάρια (πέτρες) του ποταμού, ενώ στα ανώτερα ελαφρότερα υλικά, όπως [[πηλός]] και [[Πλίνθος|πλιθάρια]]. Τη στέγη αποτελούσαν οριζόντια δοκάρια, πάνω στα οποία υπήρχαν [[Καλάμι|καλάμια]] και κλαδιά, καλυμμένα με πηλό. Στο μέσο της οικίας υπήρχε [[Εστία (οικιακή)|εστία]] για το μαγείρεμα, το φωτισμό και τη θέρμανση. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.mcw.gov.cy/mcw/da/da.nsf/All/C6804ACDB63D2856C225719B0021D15A?OpenDocument|title=Χοιροκοιτία|last=Κυπριακή Δημοκρατία, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Τμήμα Αρχαιοτήτων|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
===Μεσοβυζαντινή περίοδος (642-1071 μ.Χ)===
Τον 7ο αι.σημειώνονται Αραβικές επιδρομές, με πρώτη εκείνη του 649 μ.Χ., οπότε λεηλατήθηκε η πρωτεύουσα του νησιού αλλά οι Άραβες αποσύρθηκαν μετά την άφιξη των Βυζαντινών. Ακολούθησε εκείνη του 654 με εγκατάσταση 12.000 ανδρών στο νησί.Η πολύ περιορισμένη εγκατάσταση Αράβων εποίκων δεν μετέβαλε τον εθνολογικό χαρακτήρα του νησιού.<ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.360</ref> Το 659 αποσύρονται για να επανέλθουν το 670-680. Το 688 συνθήκη ανάμεσα στους Βυζαντινούς και τους Άραβες μεταβάλει το νησί σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη και οι δύο πλευρές μοιράζονται τα έσοδα του νησιού. Τρία χρόνια μετά ο Ιουστινιανός Β' αιχμαλώτισε τους Άραβες του νησιού. Έτσι το νησί δεχόταν περιοδικά επιδρομές από τους Άραβες κάθε φορά που υπήρχε η υποψία της παραβίασης της ουδετερότητας των Κυπρίων απέναντι σε Βυζαντινούς και Άραβες,όπως το 743μ.Χ.<ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.354-355</ref>
Ο [[Βασίλειος Α΄]] έκανε την Κύπρο [[Θέμα (Βυζάντιο)|θέμα]]. Η προθυμία των Κυπρίων να δεχθούν τη βυζαντινή κυριαρχία εξαρτιόταν στην περίοδο 726 -843 περισσότερο από τη στάση των εκάστοτε αυτοκρατόρων απέναντι στις εικόνες αν κρίνουμε τη αδιάπτωτη εικονολατρία τους. Το 911 πραγματοποιείται νέα Αραβική επιδρομή.<ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.357-358</ref>
Οι εκάστοτε βυζαντινοί αυτοκράτορες της περιόδου αυτής επιχειρούν να μειώσουν την εξουσία του αρχιεπισκόπου Κύπρου διά της ''Προχειρήσεως'', όμως στις φάσεις της ''ουδετεροποίησης'' που διέρχεται το νησί ασκούν κοσμική εξουσία δυνάμει και των προνομίων του αυτοκράτορα Ζήνωνα (488 μ.Χ).<ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.358-359</ref>
Η γεωργία και η κτηνοτροφία συνιστούν βασικό κορμό της τοπικής οικονομίας, μαζί με ναυτιλία και εμπόριο αλλά και ορυχεία χαλκού και αργύρου.<ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.361</ref>
 
Οι νεκροί ενταφιάζονταν σε λάκκους σκαμμένους στο εσωτερικό των κατοικιών. Οι τάφοι ήταν ατομικοί και οι νεκροί ενταφιάζονταν με το σώμα πλαγιασμένο, συνήθως στη δεξιά πλευρά. Σε αρκετές περιπτώσεις συνοδεύονται από αντικείμενα καθημερινής χρήσης όπως λίθινα αγγεία και περιδέραια φτιαγμένα από θαλάσσια όστρακα και λίθινες χάντρες. Ίσως αυτό να είναι ένδειξη μιας μορφής αρχαίας θρησκείας, της προγονολατρείας. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=76krwzwbzIk Ο αρχαιολόγος Γιώργος Γεωργίου μιλά για την Κύπρο της Νεολιθικής περιόδου. 32ο λεπτό</ref> Όπως συμπεραίνουμε από τους σκελετούς τάφων της Χοιροκοιτίας,οι κάτοικοι είχαν ύψος 1,60μ. περίπου οι άντρες και 1,50μ. οι γυναίκες ενώ πέθαιναν σε ηλικία 25-40 χρόνων.<ref name=":1" />
===Υστεροβυζαντινή περίοδος (1071-1192 μ.Χ)===
 
Οι διατροφικές ανάγκες των κατοίκων καλύπτονταν από την κτηνοτροφία, το κυνήγι, τη γεωργία και τη συλλογή άγριων καρπών. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν φτιαγμένα από λίθο και οστά. Έχουν βρεθεί επίσης πολλά λίθινα σκεύη και [[Ειδώλιο|ειδώλια]] που παριστάνουν κυρίως ανθρώπινες μορφές.
 
Ο αρχαιολογικός χώρος ανακαλύφθηκε το [[1934]] από τον Δρ. [[Πορφύριος Δίκαιος|Πορφύριο Δίκαιο]], διευθυντή του Κυπριακού Τμήματος Αρχαιοτήτων, πραγματοποιώντας έξι ανασκαφές μεταξύ του 1934 και του 1946<ref>{{cite news|url=http://www.brown.edu/Research/Breaking_Ground/results.php?d=1&first=Joan&last=Du%20Plat%20Taylor|title=Biography of Joan Du Plat Taylor|last=Hirshfeld|first=Nicolle|date=|work=|publisher=Brown University|pages=|language=|accessdate=2007-07-21|coauthors=}}</ref>.
 
==== Κεραμική Νεολιθική Εποχή ====
Η ακεραμική περίοδος έλειξε μάλλον απόταμα περι το 6000 πΧ, και μετά από ένα κενό 1500 χρόνων, εμφανίζεται η δεύτερη νεολιθική περίοδος, η Νεολιθική Β' ή κεραμική νεολιθική εποχή.
 
Οικισμόι βρίσκονται στο χωριό Σωτήρα, στο χωριό [[Τρούλλοι]] και στον [[Άγιος Επίκτητος|Άγιο Επίκτητο]]. Στον Άγιο Επίκτητο οι κατοικίες είναι υπόγειες και με τοίχους από πέτρα. Στο Τρουλλί και στον οικισμό της Σωτήρας τα δωμάτια των κατοικιών είναι είναι ορθογώνια με στρογγυλεμένες γωνίες. Η κεραμεική της φάσης αυτής είναι μονόχρωμη και ομοιάζει με εκείνη της Κιλικίας(Μεσίνα) και του Λιβάνου(Rash Shamra). Τα ειδώλια της περιόδου είναι από πέτρα και σχηματοποιημένα, επικρατεί η χτενιστή κεραμική. Οι οικονομία της περιόδου είναι μικτή με την επιπλέον καλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού, ενώ η θήρευση του ελαφιού αποτελεί βασική πηγή κρέατος.<ref>Αδαμάντιος Σάμψων-Σοφία Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Αδαμάντιος Σαμψών, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου, εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ.333-334</ref>
 
==== Χαλκολιθική Εποχή ====
Ο νεολιθικός πολιτισμός καταστράφηκε από σεισμό το 3800 πΧ. Δεν φαίνεται να ήρθαν νέοι άνθρωποι από γύρω περιοχές, αλλά η κοινvνία εξελίχθηκε από τους ήδη υπάρχοντες κατοίκους παρόλη την σφοδρότητα της φυσικής καταστροφής.Μια σηματική εξελίξη παρατηρείται το 3500 πΧ με την εμφάνιση μεταλλικών κατασκευών, που σηματοδοτούν την χαλκολιθική εποχή, η οποία κράτησε εως το 2500 πΧ. Η παρουσία μικρών αγκιστρών και κοσμημάτων από χαλκό, μαρτυρεί ίσως την στενή επαφή με την Μικρά Ασία όπου η συγκεκριμένη τέχνη ήτανε ήδη αρκετά εξελιγμένη ήδη.
 
Στην περίοδο αυτή η οικονομία στηρίζεται στους ίδιους πόρους με τη Νεολιθική ΙΙ. Η εκτροφή αιγοπροβάτων και χοίρων συνεχίζεται όπως και το κυνήγι ελαφιών. Στην αρχιτεκτονική επανέρχεται η κυκλική κατοικία με λιθόκτιστο θεμέλιο και πασσάλους που στηρίζουν την οροφή. Οι ταφές γίνονται μέσα ή ενδιάμεσα από τα σπίτια, οι τάφοι είναι κυψελοειδείς λάκκοι με έναν ή περισσότερους νεκρούς σε συνεσταλμένη θέση. Η κεραμική είναι χτενιστή και γραπτή με ερυθρό πάνω σε λευκό, παράλληλα νέα σχήματα εμφανίζονται ενώ στη φυσιοκρατική ειδωλοπλαστική κυριαρχεί η γυναικεία μορφή.<ref>Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ.337</ref>
 
Κατά την Χαλκολιθική Εποχή, υπήρξαν σημαντικές τεχνολογικές και καλλιτεχνικές εξελίξεις. Η ύπαρξη σφραγίδων, τα διαφορετικά μεγέθη σπιτιών και η ταφή σε διαφορετικά στολισμένους τάφους, μαρτυρούν ίσως την ύπαρξη ιδιοκτησίας και κοινωνικής ιεραρχείας.
 
Σημαντικοί οικισμοί της Χαλκολιθικής Εποχής είναι ο οικισμός της [[Ερήμη|Ερήμης]], στην Λεμεσο και της [[Λέμπα (Πάφος)|Λέμπας]] στην Πάφο όπου πληθυσμός έφτανε τους 1000 κατοίκους.<ref>Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ. 335-337</ref>
 
=== Εποχή του Χαλκού ===
Η εποχή του Χαλκού ξεκινάει περίπου το 2600 πΧ. Η ύπαρξη του Χαλκού καθόρισε τις εξελίξεις στο νησί. Η γνώση για την εξόρυξη και χρήση του χαλκού ήρθε από τους γειτονικούς λαούς της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]] και [[Συρία|Συρίας]], όπου γνώριζαν για την επεξεργασία του χαλκού από το 3000 πΧ. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=h2R8Ns4gFLw Γεώργιος Γεωργίου 24ο λεπτό</ref> Η συστηματική εξορυξη και εμπορεία του, οδήγησε σε άνθιση του πληθυσμού του νησιού, κατασκευή καλύτερων μηχανημάτων, καλύτερης τεχνολογίας (ξυλοκοπτικά, πλοία), καθώς και στην δημιουργία εμπορικών σχέσεων με το εξωτερικό. Στην Κύπρο, τα άφθονα δάση έδωσαν τα απαραίτητα καύσιμα για επεξεργασία του μεταλλεύματος. Δημιουργήθηκαν πολύ περισσότεροι οικισμοί σε σχέση με την νεολιθική εποχή, διάσπαρτοι σε όλη την Κύπρο.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=h2R8Ns4gFLw Γιώργος Γεωργίου15ο λεπτό</ref> Στην γεωργία εισήχθη το [[άροτρο]], μια επαναστατική αλλαγή για την εποχή η οποία επέτρεψε τον πολλαπλασιασμό της καλλιεργίσιμης γής. Επιπλέον, εισήχθη το γαϊδούρι, με το οποίο επέκτεινε τον ζωτικό χώρο του χωριού.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=h2R8Ns4gFLw Γεωργος Γιωργίου 20ο λεπτό</ref> Επιπλεόν, εισήχθη αυτή την εποχή το κρασί και το ξύδι, το οποίο χρησιμοποιείται και για συντήριση.
 
Στην υστερη εποχή του χαλκού, εισάγεται το πρώτο συστήματα γραφής.
 
Στά τέλη της εποχής του Χαλκού, εμφανίζονται οι [[Μυκηναϊκός πολιτισμός|Μυκηναίοι]] ([[Έλληνες]]) στην Κύπρο και θα σχημάτισουν τους πρώτους οικισμούς τους, ενώ από το 1500 πΧ το όνομα της Κύπρου εμφανίζεται στην γραφή των Μυκηναίων, την [[Γραμμική Β|Γραμμική Γραφή Β]].<ref>Through the [[Mycenaean Greek]] Linear B {{lang|gmy|𐀓𐀠𐀪𐀍}}, ''ku-pi-ri-jo'', meaning "Cypriot" and corresponding to the later Greek form {{lang|grc|Κύπριος}}, ''Kyprios''.</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=c9QUAAAAIAAJ&pg=PA154&dq=cyprus+mycenaeans&hl=el&ei=L2J2ToWdEoOg-waylLSeAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&sqi=2&ved=0CFcQ6AEwCA#v=onepage&q=cyprus%20mycenaeans&f=false|title=Caphtor : Keftiu : a new investigation|last=Strange|first=John|publisher=Brill|year=1980|isbn=978-90-04-06256-6|location=Leiden|page=167}}</ref>
 
Η εποχή του χαλκού χωρίζεται σε 3 περιόδους.
[[Αρχείο:1900-1725_v._Chr._C.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:1900-1725_v._Chr._C.jpg|μικρογραφία|Κόκκινα Κεραμικά από την Έγκωμη, 1900-1725 πΧ.]]
 
==== Πρώιμη εποχή του χαλκού ====
Κατά την [[Πρωτοκυπριακή περίοδος (2300-1900 π.Χ)|πρώιμη εποχή του χαλκού]] (2300 - 1900 π.Χ.) νέο κύμα μετανάστευσης προς την Κύπρο απο την Μικρά Ασία εμφανίζεται αρχικά στην περιοχή της Μόρφου. Οι νεοεισερχόμενοι αποτελούν τον [[πολιτισμό της Φιλιάς]], ο οποίος λαμβάνει το όνομα από το χωρίο [[Φιλιά Μόρφου|Φιλιά]] της Μόρφου όπου πρωτοπαρουσιάστηκε. Τα ξεχωριστα χαρακτηριστικά αυτού του πολιτισμου είναι η αρχιτεκτονική των οικείων, η οποία γίνεται ορθογώνια με λίθινες κρηπίδες και ανωδομίες από πλίνθους, ενώ εμφανίζονται τα κοκκινα κεραμικά. Οι νέοι οικισμοί, μαρτυράνε την αύξηση του πληθυσμού εξ' αιτίας και της οικονομικής ευημερίας λόγω της εκμετάλλευσης των μεγάλων κοιτασμάτων χαλκού. Η αγγειοπλαστική της περιόδου είναι πιο σύνθετη με χαρακτά διακοσμητικά μοτίβα, ζωγραφιστά κύπελλα με ζωικές και ανθρώπινες μορφές. Οι θρησκευτικές αντιλήψεις εξελίσσονται κι αυτές:ομοιώματα ιερών (Κοτσιάτης, Καλοψίδα), λατρεία ταύρου.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.338-339</ref>
 
Η εξαγωγή του Χαλκού σε Μ.Ασία, [[Συρία]], [[Παλαιστίνη]] φέρνει σε επαφή την Κύπρο με άλλους παραμεσόγειους πολιτισμούς<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.338</ref>,όπως και στην [[Κρήτη]], η οποία υπερέχει ως προς τις εισαγωγές από την Κύπρο.<ref>Παρουσία προανακτορικών μινωικών αγγείων και εγχειριδίων στην Κύπρο δείχνει πως γίνονταν ανταλλαγές προϊόντων [[Νικόλαος Πλάτων]],«Ο προανακτορικός Μινωικός πολιτισμός», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.112, 120 [[Μιχαήλ Σακελλαρίου]], «Εξελίξεις και μετασχηματισμοί κατά τον Η' αιώνα π.Χ», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Β (1971), σελ.43</ref>
 
Τα νεκροταφεία είναι λαξευμένα σε πλαγιές και σπηλιές, πλησιόν των οικισμών, σε απόσταση περίπου 10 λεπτά με τα πόδια. Αυτό αποτελεί διακριτό στοιχείο από την προηγούμενη νεολιθική εποχή, όπου οι νεκροί θάβονταν εντός της οικείας.
 
Οι πιο σημαντικοί οικισμοί της πρώιμης εποχής του χαλκού είναι ο οικισμός στην περιοχή [[Σωτήρα-Καμινούδια|Καμινούδια]] της [[Σωτήρα Λεμεσού|Σωτήρας]] και στο [[Μαρκί Αλώνια]],
 
==== Μέση εποχή του χαλκού ====
Η [[Μεσοκυπριακή περίοδος (1900 - 1650/1600 π.Χ.)|Μέση εποχή του χαλκού]] (1900 - 1650/1600 π.Χ.) ήτανε μια σύντομη, μεταβατική περίοδος, η οποία χαρακτηρίστικε από την ειρηνική ανάπτυξη του νησιού.
 
Οι Οικισμοί χτίζονται με πυκνή δόμηση, μακριά από τη θάλασσα. Διαθέτουν πρόσβαση σε πηγές διαβίωσης: νερό, καλλιεργήσιμη γη και είναι κοντά σε χαλκοφόρες περιοχές. Οι οικίες είναι σύνολο δωματίων τετράγωνης και ακανόνιστης κάτοψης. Διατάσσονται γύρω από κεντρική αυλή ή το κεντρικό δωμάτιο ή εκατέρωθεν κεντρικού τοίχου.Οι τοίχοι θεμελιώνονται σε λίθους αργούς, ενώ η ανωδομή είναι από ωμοπλίνθους. Οι τοίχοι εφάπτονται ο ένας στη γωνία του άλλου. Γίνεται χρήση πηλοκονιάματος από χώμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβεστολιθικά στοιχεία.<ref>Ελένη Μαντζουράνη, Η αρχαιολογία της προϊστορικής Κύπρου, εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2001 σελ.121-122</ref>
 
Η ταφική αρχιτεκτονική της περιόδου γίνεται πιο σύνθετη (θάλαμοι γύρω από διάδρομο) και δέχεται επιδράσεις από την Αίγυπτο<ref>Ανθρώπινη μορφή αρκετά χονδροειδής λαξευμένη σε τοίχο διαδρόμου τάφου.</ref><ref>Βάσος Καραγιώργης, «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.339-340</ref>
 
==== Ύστερη εποχή του χαλκού ====
[[Αρχείο:Gehörnter_Gott,_Enkomi,_12._Jh._v._Chr._C.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Geh%C3%B6rnter_Gott,_Enkomi,_12._Jh._v._Chr._C.jpg|αριστερά|μικρογραφία|O Kερασφόρος θεός είναι ένα χάλκινο άγαλμα ύψους 54 εκ. που φέρει περικεφαλαία με κέρατα. Βρέθηκε στην Έγκωμη, χρονολογείται τον 12ο αιώνα πΧ και φυλασσεται στο [[Κυπριακό Μουσείο]](Αρχαιολογικό Μουσείο της Κύπρου)]]
H Ύστερη εποχή του χαλκού (1650/1600 - 1100/1050 π.Χ) ξεκινα με αναταραχές που μάλλον αντανακλουν την απέλαση των Υκσώς από την Αίγυπτο. ούν από αναταραχές στην Αιγυπτο. Υεγκαθίστανται οι Έλληνες σε τρεις διαδοχικές φάσεις στο νησί. Οι επιδράσεις εντοπίζονται σε θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο,<ref>Επιλογές από Αρκαδική διάλεκτο που έφεραν οι Αχαιοί.</ref> αλλά και από τα ταφικά έθιμα και τον κεραμεικό ρυθμό που έφεραν οι Αχαιοί.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.350-352 Μύθοι που αναφέρονται στον αποικισμό της Κύπρου από τους Αχαιούς: Τεύκρος ιδρυτής Σαλαμίνας, το Κούριο αποικία των Αργείων, οι Αρκάδες ιδρυτές της Πάφου.</ref> Αρκάδες από την Τριφυλία και την Πισάτιδα εγκαθίσταται στο Μαρόνι και στην Εγκώμη κομίζοντας το τοπωνύμιο Αλασία που έγινε δηλωτικό όλου του νησιού.<ref>Σπύρος Ιακωβίδης, «Οι αιώνες της αχαϊκής κυριαρχίας»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.261 [[Μιχαήλ Σακελλαρίου]], «Μεταναστεύσεις Αχαιών της Πελοποννήσου και Αρκαδών»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Β (1971), σελ.26</ref> Ύστερα από το 1230 π.Χ. στα τέλη του ΙΓ' αι. ακολουθεί μια περίοδος αναταραχής και καταστροφών (Έγκωμη και Κίτιο) λόγω των εισβολών των [[Λαοί της Θάλασσας|Λαών της Θάλασσας]].<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.341-342</ref> Γύρω στα 1500 π.Χ εμφανίζεται ένα σύστημα γραφής, η ''συλλαβική κυπριακή γραφή,'' την οποία χρησιμοποιούσαν οι πιο παλιοι Κύπριοι, οι [[Ετεοκύπριοι]], και συνέχισε η χρήση της για χίλια περίπου χρόνια, μέχρι τον 4ο αιώνα πΧ.
 
Η ύστερη εποχή του χαλκου στην κύπρο ήτανε εποχή ανάπτυξης. Πόλεις όπως την [[Έγκωμη]], με τείχη, μεγάλα δημόσια κτίρια, ευθυγραμμισμένους δρόμους και κεντρικές πλατείες, κτίστηκαν.
 
Η Κύπρος κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού, ήτανε κομμάτι της [[Χετταίοι|αυτοκρατορίας των Χετταίων]], κατάβαλλε φόρο υποτελείας, αλλά οι βασιλειάδες των Χετταίων δεν αναμειγνίονταν στα εσωτερικά της Κύπρου, ούτε εισέβαλλαν στην Κύπρο, εκτος από την εποχή του βασιλιά Τουδαλιγια. <ref name="TTW1">Thomas, Carol G. & Conant, C.: ''The Trojan War'', pages 121-122. Greenwood Publishing Group, 2005. {{ISBN|0-313-32526-X}}, 9780313325267.</ref><ref name="TTW1" />
[[Αρχείο:Base_ring_vessel.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Base_ring_vessel.jpg|μικρογραφία|Βάζο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού]]
Κατά την ύστερη εποχή του χαλκού, οι πρώτοι Ελληνες κατεύθασαν στο νησί. Ήδη από το 1400 υπάρχουν τα πρώτα ίχνη Ελλήνων, όμως μαζική μετακίνηση Ελλήνων στην Κύπρο έγινε μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού πολιτισμού, πιθανόν πιεζόμενοι απο τους Δωριείς.. Οι επιδράσεις εντοπίζονται σε θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο,<ref>Επιλογές από Αρκαδική διάλεκτο που έφεραν οι Αχαιοί.</ref> αλλά και από τα ταφικά έθιμα και τον κεραμεικό ρυθμό που έφεραν οι Αχαιοί.<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.350-352 Μύθοι που αναφέρονται στον αποικισμό της Κύπρου από τους Αχαιούς: Τεύκρος ιδρυτής Σαλαμίνας, το Κούριο αποικία των Αργείων, οι Αρκάδες ιδρυτές της Πάφου.</ref> Δωριείς στην κύπρο κατεύθασαν το 1100 πΧ.
 
=== Εποχή του Σιδήρου ===
Η Εποχή του Σιδήρου στην Κύπρο χωρίζεται στην Γεωμετρική περίοδο (1050–700 πΧ), και την Αρχαϊκή (700–525 πΧ) .Γενικά υπήρξε περίοδος άνθισης της Κύπρου, αφού το νησί κατέστη εμπορικός σταθμός. Αυτή η περίοδος χαρακτηριζεται από την αποίκηση του νησιού από τους Φοίνικες, και την κατάκτηση της Κύπρου από τους Ασσύριους, Αιγύπτιους και Πέρσες.
 
==== Γεωμετρική Περίοδος ====
Η [[Γεωμετρική εποχή|Γεωμετρική περίοδος]] πήρε το όνομά της από τη γεωμετρική διακόσμηση που φέρουν τα αγγεία της περιόδου. Ονομάζεται ακόμη και Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, γιατί ελάχιστα χρόνια πριν από την έναρξή της αρχίζει να γίνεται γνωστός ο σίδηρος, το νέο μέταλλο που ίσως και να ανακαλύφθηκε στην Κύπρο, σύμφωνα με κάποιους αρχαιολόγους.
 
Η Κύπρος κατά την Γεωμετρική περίοδο, είχε δέκα ελληνικές πόλεις-βασίλεια. Η ίδρυση των πόλεων συνδέεται με τους μύθους των ηρώων του [[Τρωικός πόλεμος|Τρωϊκού πολέμου]]. Για παράδειγμα, ο [[Τεύκρος]], ο αδελφός του [[Αίας ο Τελαμώνιος|Αίαντα]], συμφωνα με τον μύθο, ίδρυσε την Σαλαμίνα. Ο αρκάδας βασιλειάς Αγαπήνωρας, ίδρυσε την Παλαίπαφο, μετά τον [[Τρωικός πόλεμος|Τρωϊκό πόλεμο]].
 
===== Φοίνικες =====
Στο διάστημα της Γεωμετρικής Περιοδου, ιδρύθηκαν αρκετές Φοινικικές αποικίες στην κύπρο, όπως το Κίτιον (σημερινή [[Λάρνακα]]). Στο Κίτιο έκτισαν τον επιβλητικώτερο ναό του φοινικικού κόσμου αφιερωμένο στη θεά [[Αστάρτη]].<ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.358-359</ref>
 
==== Αρχαϊκή Περίοδος ====
Στις αρχές του 7ου αι. και έως το 650 π.Χ κατακτούν το νησί οι [[Ασσύριοι]] <ref>Βάσος Καραγιώργης, «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.359-360</ref> Οι Κύπριοι αφού εξασφαλίζουν ανεξαρτησία από το 650 π.Χ και μετά περιορίζονται στην καταβολή φόρου υποτέλειας στους Ασσυρίους. Την περίοδο αυτή το νησί διέρχεται περίοδο ακμής: σημαντικό κέντρο, ήδη από παλαιότερες περιόδους, αποτελεί η [[Σαλαμίνα Κύπρου|Σαλαμίνα]] που είναι κέντρο επικοινωνίας ανάμεσα στον Αιγαιακό χώρο και την ηπειρωτική Ελλάδα από την μια και την Κύπρο και δια μέσου αυτής με την Ανατολή<ref>[[Βάσος Καραγιώργης]], «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.360</ref>. Το 560 πΧ, οι [[Αίγυπτος|Αιγύπτιοι]] καταλαμβάνουν το νησί και στο σύντομο διάστημα που κατέχουν την Κύπρο, (560-545) υπήρξαν πιο καταπιεστικοί από τους προκατόχους τους Ασσύριους. Η [[Αμαθούντα]] ήτανε το πιο σημαντικό λιμάνι του νησιού. 
 
==== Τα 10 βασίλεια της Κύπρου ====
[[Αρχείο:Ancient_kingdoms_of_Cyprus_en.svg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Ancient_kingdoms_of_Cyprus_en.svg|μικρογραφία|400x400εσ|Τα 10 βασίλεια της Κύπρου]]
Την περίοδο της Ασσυριακής κυριαρχίας στην Κύπρο, υπήρχαν 10 βασίλεια στην Κύπρο, τα οποία κατονομάζονται σε μια ασσυριακή λίστα του βασιλιά Εσαράδδων<ref>Sir Ernest Alfred Wallis Budge 1880, “The history of Esarhaddon (son of Sennacherib) king of Assyria” (The Names of the Twenty-two Kings, p. 104-108)</ref>
* Πάφος (Ελληνική)
 
* Σαλαμίς (Ελληνική)
 
* Σόλοι (Ελληνική)
* Κούριον (Ελληνική)
* Χῦτροι (Ελληνική)
* Κίτιον (Φοινικικη και Ελληνική)
* Ἀμαθούς (Ελληνική και Ετεοκυπριακή)
* Ἰδάλιον (Ελληνική)
* Λῆδραι (Ελληνική)
* Ταμασσός (Ελληνική)
* Κυρηνεία (Ελληνική)
* Λάπηθος (Ελληνική και Φοινικική)
* Μάριον (Ελληνική)
 
== Αρχαία Kύπρος ==
Η περίοδος της Αρχαιότητας στην Κύπρο, ξεκινάει από τα μέσα της εποχής του Σιδήρου και τελειώνει με τη Ρωμαϊκή περίοδο. Στο νησί είχαν ήδη εγκατασταθεί, πέρα από τους Ετεοκύπριους, Έλληνες και Φοίνικες, οι οποίοι φτιάξανε αποικίες.
 
=== Ασσυριακή Περίοδος (7ος αιώνας π.Χ. έως 570 π.Χ,)===
Οι Ασσύριοι οι οποίοι κατοικούν στη Μικρά Ασία, βόρεια της Κύπρου, κατακτούν το νησί, εξαναγκάζοντας το να πληρώνει φόρο υποτέλειας στους Ασσύριους βασιλιάδες.
 
=== Αιγυπτιακή Περίοδος (570 π.Χ. έως 525 π.Χ.) ===
To 570 π.Χ. η Κύπρος κατακτήθηκε από την Αίγυπτο του βασιλιά [[Άμασις Β' της Αιγύπτου|Αμασις Β]] Παρόλο που η κυριαρχία της Αιγύπτου ήταν σύντομη, επηρέασε τις τέχνες, ιδίως τη γλυπτική. Πέτρινα αγάλματα έχουν συχνά Αιγυπτιακή και Ελληνική επιρροή. Τα κεραμικά της περιόδου δείχνουν έντονες επιρροές από την Αρχαία Κρήτη. Οι άντρες συχνά απεικονίζονται να έχουνε Αιγυπτιακή κόμμωση και Ασσυριακό τύπου γενειάδας. Το ντύσιμο των Κυπραίων έχει στοιχεία της Δυτικής Ασίας.<ref name=":3">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_history_of_Cyprus|title=Ancient history of Cyprus|last=|first=|date=|website=en.Wikipedia|publisher=|accessdate=28/6/2017}}</ref> Η κυριαρχία τους κράτησε ως το 525 π.Χ.
 
=== Περσική Περίοδος (525 π.Χ. έως 332 π.Χ.) ===
[[Αρχείο:Achaemenid_Empire.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Achaemenid_Empire.jpg|μικρογραφία|300x300εσ|Η περσική αυτοκρατορία στη μεγαλύτερη της έκταση]]
Το 525 π.Χ., η Κύπρος κατακτήθηκε από την Περσική Αυτοκρατορία. Οι βασιλιάδες διατήρησαν την ανεξαρτησία τους, αλλά έπρεπε να πληρώνουν φόρο υποτέλειας. Τα κυπριακά βασίλεια ξεκίνησαν να κατασκευάζουν το καθένα το νόμισμα του, χρησιμοποιώντας το περσικό σύστημα ζυγίσματος. Τα νομίσματα απεικόνιζαν τον βασιλιά της περιοχής. Ο βασιλιάς της Σαλαμίνας Ευέλθων, ήταν μάλλον ο πρώτος ο οποίος κατασκεύασε χάλκινα και ασημένια νομίσματα.
 
Περσικού τύπου παλάτια έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στην Παλαίπαφο και στο Βουνί, μια περιοχή του Μάριον, στη βόρεια ακτογραμμή.<ref>{{Cite web|url=http://www.mcw.gov.cy/mcw/DA/DA.nsf/All/A0580FA8FBAC7E64C2257273003991D8?OpenDocument|title=ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΒΟΥΝΙΟΥ|last=Κυπριακή Δημοκρατία, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Τμήμα Αρχαιοτήτων|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> Μοιάζουν εντυπωσιακά με την αρχιτεκτονική της [[Περσέπολη|Περσέπολις]]. Το παλάτι στο Βουνί είχε θέα τον [[Κόλπος της Μόρφου|Κόλπο της Μόρφου]], χτίστηκε γύρω στο 520 π.Χ. ενώ καταστράφηκε το 280 πΧ.
 
Οι πόλεις της περσικής περιόδου απόκτησαν οχυρά και τείχη από πλινθόλιθους. Τα σπίτια ήτανε και αυτά κτισμένα με πλίνθους, ενώ τα δημόσια κτίρια είχανε πέτρινη επικάλυψη. Οι ναοί ακολουθούσαν τη φοινικική τεχνοτροπία, μόνο στην περιοχή Σολοι υπήρχε ένας μικρός ναός που θύμιζε τον Ελληνικό ρυθμό.
 
Τα αγάλματα, σε αντίθεση με την αρχιτεκτονική, ήτανε επηρεασμένα από την Ελληνική τεχνοτροπία. Το αρχαϊκό χαμόγελο στα πρόσωπα των αγαλμάτων είναι εμφανές σε πολλά κυπριακά κομμάτια της εποχής. Κατά την Περσική κυριαρχία, η επίδραση από τους Ίωνες εντατικοποιήθηκε και αντίτυπα της [[Κόρη (άγαλμα)|Κόρης]] εμφανίζονται στην Κύπρο. Παρόλα αυτά, οι [[Κούρος|Κούροι]], τυπικό παράδειγμα ανδρικού γυμνού αγάλματος στην Ελλάδα, ήτανε σπάνιοι στην Κύπρο.
 
Η πιο σημαντική υποχρέωση των βασιλιάδων της Κύπρου ήτανε η πληρωμή φόρου υποτέλειας στον Πέρση Αυτοκράτορα, καθώς και να χορηγούν στρατό όταν ήτανε απαραίτητο. Έτσι, όταν ο [[Ξέρξης Α΄ της Περσίας|Ξέρξης ο Α']] εισέβαλε στην Ελλάδα το 480 πΧ, η Κύπρος έδωσε 150 πλοία στον περσικό στρατό.<ref name="V113">Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Τερψιχόρη#113|Τερψιχόρη 113]]</ref>
 
==== Η Ιωνική Επανάσταση και η Κύπρος ====
Όλες οι κυπριακές πόλεις έλαβαν μέρος στην [[Ιωνική Επανάσταση]] του 499 π.Χ., με εξαίρεση την πόλη της Αμαθούς. Της εξέγερσης στην Κύπρο ηγήθηκε ο [[Ονήσιλος|Ονήσιλλος]], ο οποίος ήτανε αδελφός του [[Γόργος|Γόργου]], του βασιλιά της Σαλαμίνας, τον οποίο εκθρόνισε εξ αιτίας της άρνησης του να λάβει μέρος στον αγώνα. Ο Ονήσιλος πολιόρκησε την Αμαθούντα για να πείσει τους κατοίκους της να συμμετέχουν στην εξέγερση.<ref name="V104">Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Τερψιχόρη#104|Τερψιχόρη 104]]</ref> Το 498 π.Χ., ενώ ο Ονήσιλος πολιορκούσε την Αμαθούντα, έγινε γνωστό ότι οι Πέρσες, υπό την ηγεσία του Αρτύβιου, έφθασαν στην Κύπρο χάρη στους Φοίνικες. O Ονήσιλος ζήτησε βοήθεια από τους Ίωνες, οι οποίοι έστειλαν πολλές ενισχύσεις<ref name="V108">Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Τερψιχόρη#108|Τερψιχόρη 108]]</ref> και διέλυσαν σε ναυμαχία τους Φοίνικες.<ref name="V109">Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Τερψιχόρη#109|Τερψιχόρη 109]]</ref> Οι Κύπριοι είχαν αρχικά την υπεροχή και είχαν σκοτώσει τον αρχηγό των Περσών, αλλά όταν ο βασιλιάς του Κουρίου [[Στησάνωρ]] και τα άρματα των Σαλαμινίων πήραν το μέρος των Περσών, οι τελευταίοι τελικά νίκησαν ενώ ο Ονήσιλος σκοτώθηκε στη μάχη. Μετά από πολιορκία πέντε μηνών, οι Πέρσες κατέλαβαν τους [[Σόλοι (Κύπρος)|Σόλους]]. Η [[Πάφος]] πολιορκήθηκε επίσης. Τελικά οι Πέρσες κατέπνιξαν την κυπριακή εξέγερση. Οι συνέπειες ήταν οι φιλέλληνες βασιλείς να αντικατασταθούν με φιλικά διακείμενους στους Πέρσες και οι Κύπριοι να παραχωρούν στρατιωτικές δυνάμεις στις εκστρατείες των Περσών.
 
==== Ευαγόρας ο Α' της Σαλαμίνας ====
Ο [[Ευαγόρας Α΄|Ευαγόρας ο Α']] ήταν βασιλιάς βασιλιάς της αρχαίας [[Σαλαμίνα (Κύπρος)|Σαλαμίνας]] στην [[Κύπρος|Κύπρο]] (περίπου 435 - 374 π.χ.)<ref name=":02">{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή|last=|first=|publisher=Τεγόπουλος - Μανιατέας|year=1996|isbn=|location=Αθήνα|page=231, τομ. 12}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.greekencyclopedia.com/efagoras-a-435-374-px-p20675.html|title=Ευαγόρας Α' (435 - 374 π.Χ.) - Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.|website=www.greekencyclopedia.com|accessdate=2017-04-10}}</ref> και υπήρξε η κυρίαρχη μορφή της Κύπρου για σχεδόν μισό αιώνα μέχρι τον θάνατο του. Κατά τον πελοποννησιακό πόλεμο τάχθηκε υπέρ της Αθήνας και προκάλεσε τους Πέρσες να υποστηρίξουν και αυτοί την Αθήνα. Προσκάλεσε Έλληνες από τα νησιά του Αιγαίου να εγκατασταθούν στην Κύπρου. Όταν απέκτησε έλεγχο όλης της Κύπρου, προσπάθησε να ανεξαρτητοποιηθεί από τους Πέρσες με τη βοήθεια της Αθήνας. Οι βασιλιάδες από το Κίτιον, την Αμαθούντα και το Σόλοι, ζήτησαν βοήθεια από την Περσία. Ο Ευαγόρας έλαβε λιγότερη υποστήριξη από την Αθήνα απ' ότι έλπιζε και αναγκάστηκε να υποταχθεί ξανά στους Πέρσες, μετά τη συντριβή στη [[Ναυμαχία του Κιτίου|Ναυμαχία στο Κίτιον]], παραμένοντας όμως βασιλιάς της Σαλαμίνας.
 
Ο Ευαγόρας προώθησε το Ελληνικό αλφάβητο στην Κύπρο,<ref>Το κυπριακό συλλαβάριο ή αλλιώς κυπροσυλλαβική (παρακλάδι της γραμμικής Β΄) εγκαταλείφθηκε οριστικά κατά την ελληνιστική περίοδο. Το σύγχρονο αλφάβητο υπήρξε στην Κύπρο από την κλασική εποχή, όμως επισήμως καθιερώθηκε στη Σαλαμίνα (μόνο) για πρώτη φορά, από τον Ευαγόρα.</ref> αν και σε μέρη όπως το φοινικικό Κίτιον, η ''Κυπριακή Συλλαβιστική'' γραφή συνέχισε να χρησιμοποιείται. Σύμφωνα με τον [[Ισοκράτης|Ισοκράτη]], ο Ευαγόρας ήταν ένα πρότυπο ηγεμόνα, του οποίου στόχος ήταν να προωθήσει την ευημερία του κράτους και των υπηκόων του από την καλλιέργεια του ελληνικού πολιτισμού. Ο Ισοκράτης αναφέρει επίσης ότι πολλοί άνθρωποι μετανάστευσαν από την [[Ελλάδα]] προς την Κύπρο. Ο Ευαγόρας είχε κατασκευάσει χρυσά νομίσματα αντικατέστησε το Περσικό νομισματικό σύστημα.
 
Το 387 π.Χ., οι κύριες συγκρούσεις τoυ κορινθιακού πολέμου είχαν μετατοπιστεί από την ελληνική ηπειρωτική χώρα στο Αιγαίο, όπου ένας αθηναϊκός στόλος κάτω από τον Θρασύβουλο είχε τοποθετήσει επιτυχώς αρκετές πόλεις στο Αιγαίο κάτω από τον έλεγχο των Αθηναίων και συνεργάζονταν με τον Ευαγόρα Βασιλιάς της Κύπρου. Δεδομένου ότι ο Ευαγόρας ήταν εχθρός της Περσίας και πολλά από τα αθηναϊκά κέρδη απειλούσαν τα περσικά συμφέροντα, οι εξελίξεις ώθησαν τον Αρταξέρξη να αλλάξει την υποστήριξή του από την Αθήνα και τους συμμάχους του στη Σπάρτη. Ο Ανταλκίδας, ο διοικητής ενός σπαρτιάτικου στόλου, κλήθηκε στην Σούσα, μαζί με τον σατράπη, Τιρίβαζο. Εκεί, οι Σπαρτιάτες και οι Πέρσες επεξεργάστηκαν τη μορφή μιας συμφωνίας για τον τερματισμό του πολέμου.
 
Με βάση την συμφωνία αυτή, που είναι γνωστή ως [[Ανταλκίδειος ειρήνη]], η Ιωνία και η Κύπρος εγκαταλείφθηκαν στους Πέρσες και οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τα νεοαποκτηθέντα εδάφη τους στο Αιγαίο. Μετά την συμφωνία, οι Σπαρτιάτες, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τη διαχείριση της ειρήνης, δεν ήθελαν να δουν την εφαρμογή της αρχής της ανεξαρτησίας στις περιοχές που προέβλεπε η συμφωνία.
 
Η Κύπρος μαζί με την [[Αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτο]] και την [[Φοίνικες|Φοινίκη]], εξεγέρθηκαν ξανά εναντίον των Περσών το 350 π.Χ., για να συντριβούν πάλι, από τον [[Αρταξέρξης Γ΄ της Περσίας|Αρταξέρξη Γ]]' το 344 πΧ.
 
=== Ελληνιστική Περιοδος (332 πΧ εως 58 πΧ) ===
[[Αρχείο:Map-alexander-empire.png|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Map-alexander-empire.png|αριστερά|μικρογραφία|300x300εσ|Η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου]]
Οι προσπάθειες των Κυπρίων για να αποτινάξουν την Περσική κυριαρχία αποτύγχαναν μέχρι την εμφάνιση του [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μεγάλου Αλεξάνδρου]].
 
==== Περίοδος Μεγάλου Αλεξάνδρου ====
Tα βασίλεια του νησιού συμμάχησαν με τις δυνάμεις του Αλέξανδρου μετά τις νίκες του στη Μικρά Ασία. Οι Κύπριοι βασιλιάδες εξεγέρθηκαν κατά των Περσών διέθεσαν τον στόλο τους, που προηγουμένως βοηθούσε τους Πέρσες. Ο κυπριακός στόλος βοήθησε τον Αλέξανδρο να καταλάβει το [[Τύρος|λιμάνι της Τύρου]] (332 π.Χ.), μετά από εφτάμηνη πολιορκία. Κύπριοι βασιλιάδες παρέστησαν στη συγκεκριμένη πολιορκία.
 
Οι Κύπριοι, ως έμπειρος ναυτικός λαός και με τεχνογνωσία στην κατασκευή πλοίων, βοήθησε τον Αλέξανδρο και κατά την εκστρατεία του στις Ινδίες, στην οποία βρίσκονται αρκετά πλωτά ποτάμια. Επικεφαλής της αποστολής της Κύπρου ήτανε ο κύπριος πρίγκηπας Νικοκλής, ο γιος του βασιλιά Πασικράτη, και ο Νιφόθωνας, γιος του [[Πνυταγόρας|Πνυταγόρα]] της Σαλαμίνας.<ref>Αθηνά Καλογεροπούλου, «Η στρατιωτική ισχύς του περσικού κράτους», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973), σελ.44</ref>
 
Η Κύπρος δεν ανεξαρτητοποιήθηκε πλήρως, όπως θέλανε οι βασιλιάδες της, κατά την περίοδο του Αλεξάνδρου. Ο Αλέξανδρος έκανε σαφές πως ενώ θα σεβόταν μια αυτονομία στα εσωτερικά ζητήματα, ξεκαθάρισε πως τα ορυχεία θα ήτανε υπό τον έλεγχο του καθώς και τα νομίσματα θα έφεραν τη σφραγίδα του.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_history_of_Cyprus|title=Ancient history of Cyprus|last=|first=|date=29/6/2017|website=|publisher=en.wikipedia.org|accessdate=}}</ref>
 
==== Πρώτη Περίοδος Πτολεμαίων (312-306) ====
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του διαμοιρασμού της αυτοκρατορίας του ανάμεσα στους στρατηγούς του, η Κυπρος πέρασε, μετά από μάχες με τον [[Αντίγονος ο Μονόφθαλμος|Αντίγονο τον Μονόφθαλμο]] ο οποίος έλεγχε τη Συρία, υπό τον έλεγχο των Πτολεμαίων.<ref>Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης-Ιωάννης Τουλουμάκος, «Επιτυχίες του Πτολεμαίου στην Κυρήνη και στην Κύπρο- Επιτυχίες του Πτολεμαίου στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973),σελ.274, 280-281</ref><ref>Ιωάννης Τουλουμάκος, «Νίκη του Δημήτριου στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Ο Αντίγονος ''Βασιλεύς'' (306 π.Χ)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973),σελ.282-283</ref> Ο πόλεμος του Αντίγονου με τους Πτολεμαίους έφερε σε δύσκολη θέση τους βασιλιάδες της Κύπρου, που έπρεπε να κάνουν νέες συμμαχίες. Οι περισσότεροι επέλεξαν να συμμαχήσουν με τους Πτολεμαίους, άλλοι με τον Αντίγονο, ενώ άλλοι προσπάθησαν να κρατήσουν ουδετερότητα. Ο Νικοκρέωντας, ο βασιλιάς της πιο ισχυρής πόλης τότε, της Σαλαμίνας, κατάκτησε την Κερύνια και τη Λάπηθο, ενώ το Μάριον υποτάχτηκε σε αυτόν. Όταν αργότερα, το 312 π.Χ., ο Πτολεμαίος εισήλθε στην Κύπρο με επιπλέον στρατιωτικές δυνάμεις, σκότωσε τον βασιλιά του Κιτίου και συνέλαβε τους βασιλιάδες που είχανε συμμαχήσει με τον Αντίγονο. Κατέστρεψε το Μάριον και εξάλειψε τα περισσότερα από τα βασιλιά της Κύπρου. Αυτή η αποφασιστική επέμβαση του Πτολεμαίου, έδωσε περισσότερη ώθηση στις πόλεις της Πάφου, τη Σόλοι και της Σαλαμίνας. Η Σαλαμίνα εξάπλωσε τον έλεγχο της πλέον στις περιοχές που έλεγχαν πιο πριν το Κίτιο, η Λάπηθος και η Ταμασσός. Παρόλη την ενίσχυση του βασιλιά της Σαλαμίνας, οι βασιλιάδες της Πάφου και των Σόλοι παραμένουν στις θέσεις τους, όμως, όταν τον επόμενο χρόνο ο βασιλιάς της Πάφου θα θεωρηθεί ύποπτος, θα εξαναγκαστεί σε αυτοκτονία ενώ η οικογένεια του θα θανατωθεί. Την επόμενη χρονιά, 311 π.Χ., ο βασιλιάς της Σαλαμίνας Νικοκρέωντας θα πεθάνει
 
==== Περίοδος Αντίγονων (306-294 π.Χ.) ====
Ο γιος του Αντίγονου του Μονόφθαλμου, ο [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριος Α' ο Πολιορκητής]], κατέκτησε την Κύπρο το 306 π.Χ. Ο Δημήτριος είχε ήδη διακριθεί σε αρκετές μάχες πριν την εκστρατεία του κατά της Κύπρου. Το 307 απελευθέρωσε την [[Αρχαία Αθήνα|Αθήνα]] από τον [[Κάσσανδρος|Κάσσανδρο]], και εγκατέστησε Δημοκρατικό πολίτευμα. Ο Δημήτριος έφτασε στην [[Κιλικία]] με δύναμη 15.000 [[Πεζικό|πεζικάριων]] και 400 [[Ιππικό|ιππέων]], περισσότερες από 110 ταχείς [[Τριήρης|τριήρεις]], 53 βαρύτερα μεταφορικά πλοία και διάφορα άλλα ναυλωμένα ώστε να μεταφέρουν επιτυχώς όλες του τις δυνάμεις. Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν με την άμεση κατάληψη των πόλεων [[Ουρανία (αρχαία πόλη)|Ουρανία]] και [[Καρπασία (αρχαία πόλη)|Καρπασία]] στη χερσόνησο της [[Καρπασία|Καρπασίας]], προτού η προσοχή του Δημητρίου στραφεί στη [[Σαλαμίνα Κύπρου|Σαλαμίνα]] όπου τον περίμενε ο Μενέλαος, ο οποίος ήτανε αδελφός του Πτολεμαίου και κυβερνήτης της Κύπρου..Στη μάχη που ακολούθησε έξω από τα τείχη της πόλης, οι πτολεμαϊκές δυνάμεις παρέταξαν 12.000 πεζούς και 800 ιππείς.<ref name="Διόδωρος 20.47">Διόδωρος 20.47</ref> Ο Δημήτριος αναδείχθηκε νικητής μετά από σύντομη μάχη, καταδιώκοντας τον εχθρό μέχρι τις παρυφές της πόλης.<ref name="autogenerated1">Διόδωρος 20.47 - Πλούταρχος, ''Δημήτριος'' 15</ref> Σύμφωνα πάντα με το Διόδωρο, έλαβε 3.000 αιχμαλώτους και θανάτωσε 1.000 στρατιώτες.<ref name="Διόδωρος 20.47" /> Από την πλευρά του ο Μενέλαος προετοίμασε τις άμυνες της πόλης για [[πολιορκία]], στέλνοντας παράλληλα μήνυμα στον Πτολεμαίο στην [[Αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτο]] να του αποστείλει βοήθεια.<ref name="autogenerated1" />
 
Μαθαίνοντας τη κατάσταση στην Κύπρο, ο Πτολεμαίος απέπλευσε από την Αίγυπτο με προορισμό την [[Πάφος|Πάφο]]. Αφού ενώθηκαν με το στόλο του και πλοία άλλων συμμαχικών του πόλεων, ανεχώρησε για το [[Κίτιο]]. Το στόλο του αποτελούσαν 140 πολεμικά πλοία και περισσότερα από 200 μεταφορικά πλοία, με τα οποία ταξίδεψαν τουλάχιστον 10.000 πεζοί.<ref name="Διόδωρος 20.49">Διόδωρος 20.49</ref> Ο Πτολεμαίος είχε συντριπτική υπεροχή, ωστόσο, στη σημαντική μάχη που ακολούθησε, την [[Ναυμαχία της Σαλαμίνας Κύπρου (306 π.Χ.)|Ναυμαχία της Σαλαμίνας]] ηττήθηκε
 
Ο Δημήτριος ακολούθως έθεσε υπό τον έλεγχό του όλες τις πόλεις του νησιού, στρατολογώντας για το στρατό του 16.000 πεζούς και 600 ιππείς.<ref name="Διόδωρος 20.53">Διόδωρος 20.53</ref> Ο Πλούταρχος κάνει αναφορά σε 1.200 ιππείς και 12.000 πεζικαρίους τους οποίους και παρέδωσε πριν αναχωρήσει ο Μενέλαος.<ref>Πλούταρχος, ''Δημήτριος'' 16 : "μετὰ δὲ τὴν ναυμαχίαν οὐδ' ὁ Μενέλαος ἀντέσχεν, ἀλλὰ τήν τε Σαλαμῖνα παρέδωκε τῷ Δημητρίῳ καὶ τὰς ναῦς καὶ τὸ πεζόν, ἱππεῖς τε χιλίους καὶ διακοσίους καὶ μυρίους καὶ δισχιλίους ὁπλίτας"</ref> Ως αποτέλεσμα της περίφημης αυτής ναυμαχίας ο Πτολεμαίος εγκατέλειψε οριστικά την Κύπρο και επέστρεψε στην Αίγυπτο.<ref name="Διόδωρος 20.53" /><ref name="jus152">Ιουστίνος, «Επιτομή των Φιλιππικών του Πομπήιου Τρόγου», [http://www.forumromanum.org/literature/justin/english/trans15.html#2 15.2]</ref> Με τον τρόπο αυτό οι Αντιγονίδες κέρδισαν τον έλεγχο και στο νότιο [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίο]], σε ολόκληρη την ανατολική [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο]] και στην [[Εγγύς Ανατολή]].
 
==== Δεύτερη Περίοδος Πτολεμαίων (294-58 πΧ) ====
Η Κύπρος ξαναπέρασε υπό την Κυριαρχία των Πτολεμαίων το 294 πΧ και παρέμεινε τέτοια έως το 58 π.Χ., όταν έγινε Ρωμαϊκή επαρχία. Κατά την περίοδο αυτή, ανέπτυξε έντονες σχέσεις με την Αθήνα και Αλεξάνδρεια, δυο από τα πιο σημαντικά εμπορικά κέντρα της αρχαιότητας. <ref name=":2" />
 
Κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας των Πτολεμαίων, η Κύπρος ελληνοποιήθηκε πλήρως. Τόσο τα Ετεοκυπριακά χαρακτηριστικά, όσο και τα Φοινικικά, εξαφανίστηκαν, μαζί με κάθε ίχνος Κυπριακής Συλλαβιστικής Γραφής. Παρόλα αυτά, η κυριαρχία των Πτολεμαίων υπήρξε σκληρή, εκμεταλλευόμενη πλήρως τα ορυχεία της Κύπρου, αλλά και την ξυλεία.<ref name=":2" />
 
Μια μεγάλη μορφή της Φιλοσοφίας, ο [[Ζήνων ο Κιτιεύς|Ζήνων ο Κιτιευς]], γεννήθηκε στο Κίτιον το 336 π.Χ. και ίδρυσε την [[Στωικισμός|Στωϊκή Σχολή]] στην Αθήνα. Πέθανε το 263 πΧ.<ref name=":2" />
 
===Ρωμαϊκή Περίοδος===
Η Κύπρος έγινε Ρωμαϊκή επαρχεία το 58 πΧ. Ο Κάτων ο Νεότερος, ένας Ρωμαίος αξιωματούχος, στάλθηκε στην Κύπρο να την οργανώσει με βάση τους Ρωμαϊκούς νόμους. Ο Κάτων φρόντισε να μην δημιουργήσει συνθήκες υπερφορολόγησης των αγροτών, όπως συνέβαινε στην υπόλοιπη αυτοκρατορία και δημιουργούσε συνεχώς εντάσεις. Η διοίκηση του ήτανε υποδειγματική και σύμφωνη με τις αρχές του Στωϊκισμού που ακολουθούσε. Τιμήθηκε από τη Ρώμη για τη διοίκηση του.<ref>{{Cite web|url=https://www.rassias.gr/1087CATO.html|title=Μάρκος Πόρκιος Κάτων ο Υτικαίος ή Κάτων ο Νεώτερος|last=Ρασσιάς|first=Βλάσσης|date=|website=Rassias.gr|publisher=|accessdate=30/6/2017}}</ref>
 
Η Κύπρος άλλαξε χέρια όταν ο Μάρκος Αντώνιος έδωσε την Κύπρο στην [[Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου|Κλεοπάτρα Ζ' της Αιγύπτου]], αλλά το 31 π.Χ., ξαναέγινε ρωμαϊκή επαρχεία μετά την [[Ναυμαχία του Ακτίου|ναυμαχία του Άκτιου]].
 
Από το 22 π.Χ. η Κύπρος χωρίζεται σε 4 επαρχίες, την Πάφο, Σαλαμίνα, Αμαθούντα και Λάπηθο.<ref name="atlas">Talbert, Richard J A (Ed), 1985. ''Atlas of Classical History''. Routledge. Roman Cyprus, pp 156–7.</ref>
 
Η [[Pax Romana|Ρωμαϊκή Ειρήνη (Pax Romana)]] διαταράχθηκε στην Κύπρο μόνο 2 φορές κατα τους 3 αιώνες της Ρωμαϊκής Κυριαρχίας.
 
==== Εξέγερση των Εβραίων, 240 χιλιάδες σφαγιασμένοι ====
Το 115 και 116 μ.Χ., ξέσπασε ο [[Δεύτερος Ιουδαϊκός Πόλεμος]] στην [[Κυρήνη]] της Λιβύης από Εβραίους των κατώτερων οικονομικά στρωμάτων. Το κύμα της εξέγερσης από την Κυρηναϊκή εξαπλώθηκε στη διπλανή Αίγυπτο τη στιγμή που από την επαρχία αυτή απουσίαζαν τα περισσότερα ρωμαϊκά στρατεύματα λόγω της παρθικής εκστρατείας. Ο Λουκούας επιτέθηκε στην [[Αλεξάνδρεια]]. Ο έπαρχος της Αιγύπτου Μάρκος Ρουτίλιος Λούπος εγκατέλειψε την πόλη στην τύχη της. Ο Λουκούας μπήκε στην πόλη και την πυρπόλησε.
 
Το επόμενο έτος η [[Ιουδαϊκή εξέγερση της Κύπρου|εξέγερση]] έφτασε στην [[Κύπρος|Κύπρο]]. Επικεφαλής της ήταν κάποιος Αρτεμίων (Εβραίος με εξελληνισμένο όνομα).<ref name="Cassius Dio p423">Cassius Dio:'' Roman History.The Text of Cassius Dio on Lacus Curtius .Epitome of Book LXVIII.68.32.2.p423''</ref>Οι εξεγερμένοι Ιουδαίοι επιδόθηκαν σε εκτεταμένες βιαιότητες με χαρακτηριστικότερη την εξόντωση όλου του ελληνικού πληθυσμού της πόλης της [[Σαλαμίνα Κύπρου|Σαλαμίνας]] (240.000 σφαγιασθέντες Έλληνες).<ref>Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'' Τομ.ΣΤ Ελληνισμός και Ρώμη. Ο ελληνισμός κατά τη ρωμαιοκρατία. Ο ελληνισμός κατά περιοχές.Κύπρος.σελ.273''</ref> Ο αυτοκράτορας Τραϊανός ανέθεσε την καταστολή της εξέγερσης στον Κόιντο Μάρκιο Τούρβωνα, ο οποίος την έπνιξε στο αίμα και εκδίωξε όλους τους Εβραίους από το νησί, απαγορεύοντας να έρθει ξανά Ιουδαίος ξανά στο νησί, ούτε καν μετά απο ναυάγιο.<ref name=":32">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_history_of_Cyprus|title=Ancient history of Cyprus|last=|first=|date=|website=en.Wikipedia|publisher=|accessdate=28/6/2017}}</ref>
 
==== Εμπόριο και Τέχνες στην Κύπρο. ====
Το [[ελαιόλαδο]], έπαιζε σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (χρησιμοποιήθηκε στη μαγειρική, καύσιμο για λάμπες, για αρώματα, σαπούνια κτλ).<ref>Tyree, E.L. 1996, “The Olive Pit and Roman Oil Making.” The Biblical Archaeologist 59: 171–8.</ref> Το λάδι εξαγόταν στην Κιλικία και Συρία<ref name="PapacostasT2001">Papacostas, T., 2001, ''The Economy of Late Antique Cyprus.'' In: ''Economy and Exchange in the East Mediterranean during Late Antiquity''. Proceedings of a conference at Somerville College, Oxford, 29 May 1999, edited by S. Kingsley and M. Decker, 107–28. Oxford: Oxbow Books.</ref>, όπως επίσης γινότανε και εσωτερικό εμπόριο<ref>Leonard, J. and S. Demesticha. 2004, ''Fundamental Links in the Economic Chain: Local Ports and International trade in Roman and Early Christian Cyprus.'' In: ''Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean''. Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, September 26–9, 2002, edited by J. Eiring and J. Lund, 189–202. Aarhus: Aarhus University Press.</ref>. Η Κύπρος ήτανε επίσης γνωστή για το κρασί της.<ref name="PapacostasT2001" />
 
Στη ρωμαϊκή περίοδο η γλυπτική αντιπροσωπεύεται από μαρμάρινα αγάλματα, πάνω σε κλασικά και ελληνιστικά πρότυπα, και προσωπογραφίες από μάρμαρο και ασβεστόλιθο. Σημαντικότερη είναι η δημιουργία στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Το θέατρο του Κουρίου, που χτίστηκε στην ελληνιστική περίοδο (2ο π.Χ. αιώνα) πάνω σε ελληνικά πρότυπα, διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις ρωμαϊκές αντιλήψεις. Το θέατρο των Σόλων χτίστηκε το 2ο αιώνα μ.Χ. σε φυσική κοιλότητα, στον τύπο του ρωμαϊκού θεάτρου. Κοντά στο θέατρο του Κουρίου βρίσκονται ρωμαϊκές θέρμες με μωσαϊκά δάπεδα. Εκεί κοντά βρίσκεται το στάδιο, πολύ εκτεταμένο, με εφτά σειρές κερκίδων, που χωρούσαν συνολικά 6.000 θεατές. Δυο χιλιόμετρα από την αρχαία πόλη του Κουρίου σώζονται τα ερείπια του ιερού του Απόλλωνα Υλάτη (προστάτη των δασών). Στην Παλαίπαφο (σημερινό χωριό Κούκλια) βρέθηκε σημαντικός ναός της Αφροδίτης. Χαρακτηριστικό κτίσμα από την Πάφο είναι η οικία του Διονύσου, που ονομάστηκε έτσι από τις παραστάσεις του Διονύσου στο μωσαϊκό της δάπεδο.<ref>{{Cite web|url=http://users.sch.gr/aiasgr/Eguklopaideia/Kupros/Kupros.htm|title=ΚΥΠΡΟΣ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
==== Ο Χριστιανισμός στην Κύπρο ====
[[Αρχείο:Spread_of_Christianity_to_AD_600_(1).png|μικρογραφία|450x450εσ|{{legend|#1F63A7|Εξάπλωση του Χριστιανισμού εως το 325 μΧ}}{{legend|#6AB4FF|Εξάπλωση του Χριστιανισμού εως το 600 μΧ}}]]
Την Κύπρο επισκέφτηκαν οι απόστολοι [[Απόστολος Παύλος|Παύλος]], [[Απόστολος Βαρνάβας|Βαρνάβας]] και ο [[Ευαγγελιστής Μάρκος]] (ανηψιός και βοηθός του Βαρνάβα), όταν ξεκίνησαν την πρώτη [[ιεραποστολή]] το 45 μΧ. Μετά την άφιξη τους στη Σαλαμίνα, κατευθύνθηκαν στην Πάφο, όπου προσηλύτισαν τον Ρωμαίο ανθύπατο Σέργιο Παύλο. Κατάφεραν να προσυλητήσουν τον ανθύπατο αφού, σύμφωνα με το ευαγγέλιο, τύφλωσαν τον σύμβουλο του ανθύπατου και "μάγο" [[Μάγος Ελυμάς|Ελυμά]], αποδεικνύοντας έτσι την ανώτερη δύναμη του Ευαγγελίου<ref>(Ιωαν. Δ. Καραβιδόπουλου, «Βιβλικές Μελέτες Β΄», εκδ. Π.Πουρναρά, Θεσ/νίκη 2000, σ. 142-162)https://www.pemptousia.gr/2012/01/i-apostoli-varnavas-ke-pavlos-stin/</ref>. Η Σαλαμίνα θα είναι η έδρα της εκκλησίας της Κύπρου, ωστόσο, εκεί το 57 μΧ, ο Βαρνάβας θα πεθάνει δια λιθοβολισμού<ref>Ιωάννης Χάκκεττ "Ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου" τόμος Α.</ref>. Στην [[Ταμασσός|αρχαία Ταμασσό]] θα χειροτονηθεί ο πρώτος επίσκοπος της Κύπρου από τους απόστολους Παύλο και Βαρνάνα, ο μετέπειτα [[Άγιος Ηρακλείδιος]]. Στην ίδια πόλη, όπου ήταν από τα πρώτα σημεία έναρξης προσηλυτισμού, ο ναός του Ασκληπιού αντικαταστάθηκε από τον [[ναό της Παναγίας Περάτων]].<ref>Νέαρχος Κληρίδης'', Η αρχαία πολιτεία της Ταμασού στα προ και μετά Χριστόν χρόνια: Η Ταμασσός τόπος αγίων, ο άγιος Δημητριανός, επίσκοπος Ταμασσού'' (Λευκωσία: Τύποις Ζαβαλλή 1963), 10-11.</ref>
 
Ο [[Χριστιανισμός]] στην Κύπρο θα ακολουθήσει την πορεία του Χριστιανισμού στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οπου μέχρι τον 4ο αιώνα, παρά τις κάποιες σποραδικές διώξεις, έζησαν μεγάλες περιόδους ασφάλειας. Τον 4ο όμως αιωνα, ο Χριστιανισμός θα επικρατήσει σε όλη την αυτοκρατορία, όταν θα απολαύσει την εύνοιας των αυτοκρατορικών κύκλων ενώ ταυτόχρονα οι προηγούμενες [[Εθνική θρησκεία|Εθνικες θρησκείες]] θα κυνηγηθουν.<ref name=":4">{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/romans/christianityromanempire_article_01.shtml|title=Christianity and the Roman Empire|last=Dr Sophie Lunn-Rockliffe|first=|date=17/2/2017|website=British Broadcasting Corporation (BBC)|publisher=|accessdate=2/7/2017}}</ref>
 
Το 311 μΧ, ο αυτοκράτορας [[Γαλέριος|Αύγουστος Γαλέριος]], θα εκδόσει το πρώτο διάταγμα υπέρ του Χριστιανισμού, το οποίο θα επισημοποιήσει περαιτέρω ο [[Κωνσταντίνος Α΄|Κωνσταντίνος Α']] ή αλλιώς Μέγας Κωνσταντίνος, με το [[διάταγμα των Μεδιολάνων]].<ref>{{Cite web|url=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84#cite_note-8|title=Κωνσταντίνος Α'|last=|first=|date=|website=el.wikipedia.org|publisher=|accessdate=1/7/2017}}</ref> Ενώ με τον Μέγα Κωνσταντίνο η λατρεία ορισμένων θεοτήτων των εθνικών θρησκειών απαγορεύτηκε, όπως πχ της Αστάρτης, στην Κύπρο τουλάχιστον ο Χριστιανισμός ευνοήθηκε, αφού μετά τους μεγάλους σεισμούς του 332 μ.Χ. και του 342 μ.Χ, χρηματοδότητησε μονο την ανοικοδόμηση της Σαλαμίνας, η οποία ήτανε πιο Χριστιανική σε σχέση με την ειδωλολατρική Πάφο<ref>Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.33-34</ref>
 
Ο επόμενος αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ο [[Θεοδόσιος Α΄|Θεοδόσιος τον Α']], θα ξεκινήσει τις διώξεις κατά των ειδωλολατρών σε όλη την Αυτοκρατορία, οδηγώντας στην επικράτηση του Χριστιανισμού. Στις [[27 Φεβρουαρίου]] του [[380]] αναγνώρισε τον [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμό]] ως την επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας δηλώνοντας ''«επιθυμούμε όλα τα διάφορα υπήκοα έθνη [...] να ακολουθούν τη Θρησκεία που παραδόθηκε στους Ρωμαίους από τον άγιο απόστολο Πέτρο»'' και στις [[8 Νοεμβρίου]] του [[392]] έθεσε εκτός νόμου τις αρχαίες θρησκείες.<ref>''[[Θεοδοσιανός Κώδιξ]]'' 16.1.2. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά [http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#1 εδώ], στον ιστότοπο [http://ancientrome.ru/ ancientrome.ru].</ref><ref>Παναγιώτης Δρακόπουλος, ''Μεσαίωνας - Ελληνικός και Δυτικός (Φιλοσοφία και προφητεία)'', εκδ. Παρουσία, Αθήνα 2002. Διαθέσιμο απόσπασμα [http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/drakopoulos_secular.html εδώ], στον ιστότοπο [http://www.myriobiblos.gr myriobiblos.gr].</ref> Στις [[2 Μαΐου]] του [[381]] εξέδωσε το λεγόμενο «έδικτο κατά των αποστατών»<ref>''Θεοδοσιανός Κώδιξ'' 16.7.1. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά [http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#7 εδώ], στον ιστότοπο [http://ancientrome.ru/ ancientrome.ru].</ref> με το οποίο τιμωρούσε με πλήρη στέρηση δικαιωμάτων δικαιοπραξίας όλους τους πρώην χριστιανούς που επέστρεφαν στην Εθνική Θρησκεία. Στις [[21 Δεκεμβρίου]] του [[382]] απαγόρευσε με ποινή θανάτου και δήμευση της περιουσίας των ενόχων Εθνικών (που χαρακτηρίζονται ''«παράφρονες»'' και ''«ιερόσυλοι»''), κάθε μορφή [[Θυσία|θυσίας]], μαντικής, ψαλμωδιών προς τιμή των Θεών ή τις απλές επισκέψεις σε αρχαίους Ναούς.<ref>''Θεοδοσιανός Κώδιξ'' 16.10.7. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά [http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#10 εδώ], στον ιστότοπο [http://ancientrome.ru/ ancientrome.ru].</ref> Το [[384]] διέταξε την κατεδάφιση ή το σφράγισμα ειδωλολατρικών Ιερών<ref>«Εάν κάποια αγάλματα βρίσκονται ακόμη μέσα στους Ναούς και τα Ιερά και έχουν δεχθεί ή δέχονται ακόμη τη λατρεία των ειδωλολατρών, όπου κι αν συμβαίνει αυτό, θα ξεριζωθούν εκ θεμελίων, αναγνωρίζοντας ότι αυτό έχει διαταχθεί κατ' επανάληψη και πολύ συχνά. Τα ίδια τα κτίρια των Ναών που βρίσκονται μέσα σε πόλεις ή κωμοπόλεις, ή έξω από αυτές, θα παραδοθούν σε δημόσια χρήση και θα καταστραφούν οι ανά τόπους βωμοί». (''Θεοδοσιανός Κώδιξ'' 16.10.19. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά [http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#10 εδώ], στον ιστότοπο [http://ancientrome.ru/ ancientrome.ru].) «Απαγορεύουμε σε εκείνους που έχουν μιαρές ειδωλολατρικές πεποιθήσεις να προσφέρουν τις καταραμένες τους θυσίες και να ασκούν όλες τις άλλες καταδικαστέες πρακτικές τους. Διατάσσουμε δε όλα τα Ιερά και οι Ναοί τους που στέκουν ακόμη, να καταστραφούν με πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών και να εξαγνισθούν τα απομεινάρια τους με την ύψωση του σημείου της σεβαστής χριστιανικής θρησκείας. Όλοι ας γνωρίζουν ότι αν παραβάτης του παρόντος νόμου παραπεμφθεί με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον δικαστού, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου». (''Θεοδοσιανός Κώδιξ'' 16.10.25. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά [http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#10 εδώ], στον ιστότοπο [http://ancientrome.ru/ ancientrome.ru].)</ref><ref>Σύμφωνα με τις παραπομπές του Κυρ. Σιμόπουλου και άλλων ερευνητών, συγκεκριμένο διάταγμα για κατεδάφιση Ελληνικών ναών (με μικρή σχετικά εφαρμογή στην πράξη και αυτού ακόμη) εξεδόθη από τον Αρκάδιο και μετά, όχι από τον Μέγα Θεοδόσιο.</ref> και υπέγραψε νέα απαγόρευση των θυσιών, ενώ στις [[24 Φεβρουαρίου]] του [[391]] ανανέωσε την πλήρη απαγόρευση των θυσιών, των επισκέψεων σε ειδωλολατρικούς ναούς: ''«Κανείς δεν θα μολυνθεί με θυσίες και σφάγια, κανείς δεν θα πλησιάσει ή θα εισέλθει σε Ναούς, ούτε θα σηκώσει τα μάτια σε εικόνες φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι, διαφορετικά θα είναι ένοχος μπροστά στους ανθρώπινους και τους θεϊκούς νόμους»''.<ref>''Θεοδοσιανός Κώδιξ'' 16.10.10. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά [http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#10 εδώ], στον ιστότοπο [http://ancientrome.ru/ ancientrome.ru].</ref> Σταμάτησαν να δίνονται επιχορηγήσεις προς τα παγανιστικά ιερατεία, ενώ αυξήθηκε η οχλοκρατική βια εναντίον των παγανιστικών ναών και ομοιωμάτων με την υποκίνηση των [[Μοναχισμός|μοναχών]].<ref>«Στο επίπεδο του λαού, οι πιο άσπονδοι εχθροί του παγανισμού ήταν οι μοναχοί. [...] Οι μοναχοί είχαν ενεργή συμμετοχή στις διαμάχες σχετικά με τα ορθά χριστιανικά δόγματα. [...] Οι μοναχοί δεν έδειχναν κανένα έλεος στους παγανιστές. Όταν οι όχλοι κατέστρεφαν παγανιστικούς ναούς, οι μοναχοί ήταν συνήθως στον πυρήνα τους». (James Allan Evans, The Emperor Justinian and the Byzantine Empire, Greenwood Press, 2005, σελ. xxvii, xxviii)</ref> Μέχρι τον 4ο αιώνα, ο Χριστιανισμός γίνεται η επίσημη θρησκεία του κράτους και μέχρι το τέλους του, οποιαδήποτε δημόσια εκδήλωση που αφορά άλλη θρησκεία και θεό, θα είναι παράνομη.<ref name=":4" /><ref>{{Cite web|url=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/religion/why/legitimization.html|title=Legitimization Under Constantine|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=1/7/2017}}</ref>
 
H σύγχρονη ιστοριογραφία (λεγόμενη και "αναθεωρητική") αμφιβάλλει αν εφαρμόζονταν οι διάφοροι νόμοι κατά των παγανιστών.<ref>[https://www.academia.edu/10100520/Christian_conversion_in_late_antiquity_some_issues Averil Cameron, "Christian conversion in late antiquity: some issues", σ. 14, 15]. Παραπέμπει και στο Peter Brown, ‘Christianization and Religious Conflict’, CUP, 1997, και σε σειρά αναθεωρητικών ιστορικών. Βλ. παραπομπή 29, σ. 15. Επίσης δημοσιεύεται στο [https://books.google.gr/books?hl=el&lr=&id=JhOrCwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=compulsory+christianisation+late+antiquity&ots=aTQjhwvk9X&sig=pq2jxbFYRoEQrj7RpYaZsjSe9Jw&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false , Arietta Papaconstantinou, Daniel L. Schwartz, "Conversion in Late Antiquity: Christianity, Islam, and Beyond", Routledge, 3 Μαρ 2016, σ. 11, 12].</ref> Δεν έγιναν δίκες και εκτελέσεις παγανιστών, οι δε ποινές αναφέρονται αόριστα ως "θείες και ανθρώπινες τιμωρίες". Ακόμα και για τα βαριά πρόστιμα που προβλέπονταν για τους αξιωματούχους, δεν υπάρχουν αναφορές ότι εφαρμόστηκαν τον 4ο και 5ο αιώνα. Η εξιστόρηση ότι ο Ιουστινιανός έκλεισε την Ακαδημία του Πλάτωνος θεωρείται ότι δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια.<ref>[https://books.google.gr/books?id=9-pS94xRcgsC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=by%20Mercury&f=false Gillian Clark,E. Gillian Clark, Christianity and Roman Society, Cambridge University Press, 2004 p. 113]: "''pagans were not tried and executed for their insistence on sacrificing or for their refusal to worship the Christian god. The laws forbidding traditional religious practice are vague about 'divine and human penalties', and even the heavy fines prescribed for officials are not known to have been imposed in the fourth and fifth centuries. [...] and the story that Justinian closed the Academy of Plato is as much a misrepresantation as the story that Julian forbade Christians to teach or to be taught.''".<br />Παραπέμπει και στο Peter Brown, ‘Christianization and Religious Conflict’, CUP, 1997, και σε σειρά άλλων αναθεωρητικών ιστορικών. Βλ. παραπομπή 29, σ. 15. </ref>
 
== Βυζάντινή Εποχή ==
Μετά τον διαχωρισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Ανατολικό και Δυτικό κομμάτι, η Κύπρος υπάχθηκε στην κυριαρχία του Βυζαντίου. Οι πόλεις τις Κύπρου καταστραφήκανε από ισχυρούς σεισμούς το 332 και 342 μΧ και ανοικοδομήθηκε μόνο η χριστιανική Σαλαμίνα που μετονομάστηκε σε Κωνσταντία, από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο.
 
=== Πρωτοβυζαντινή περίοδος (325-642 μ.Χ) ===
Στις αρχές του 4ου αι. η Κύπρος ευημερεί αλλά οι σεισμοί του 332 μ.Χ. και του 342 μ.Χ. ισοπεδώνουν μεγάλα αστικά κέντρα (Σαλαμίνα,Πάφος) και κατ'εξοχήν νήσος γεωργική λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας επλήγη από λιμό.<ref name="ReferenceB2">Ανδρέας Στυλιανού, «Η Κύπρος κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (324-642)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Ζ (1978), σελ.449</ref>. Ο [[Κωνστάντιος]] ανοικοδομεί την Σαλαμίνα όχι όμως και την [[Πάφος|Πάφο]]-μέχρι τότε πρωτεύουσα του νησιού- επειδή η δεύτερη ήταν πόλη ειδωλολατρική. Στο β μισό του 4ου αι.η Κύπρος ξαναβρίσκει την ευημερία της όπως φαίνεται από την ανέγερση μεγαλόπρεπων βασιλικών (Πάφος,Κούριο, Σαλαμίνα, Σόλους), αλλά και από τα πλήρη δραστηριότητας ναυπηγεία του νησιού.<ref>Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.33-34</ref> Το πέρασμα της Αγίας Ελένης από το νησί τόνωσε τον Χριστιανισμό στο νησί αλλά και τον πληθυσμό του:<ref name="ReferenceB2" /> Η Σαλαμίς-Κωνσταντία έγινε η νέα πρωτεύουσα του νησιού και έδρα του αρχιεπισκόπου.<ref name="ReferenceB2" />.Όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος έστειλε κυβερνήτη του νησιού τον Καλόκαιρο για να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση του νησιού μετά τον σεισμό του 332, εκείνος στασίασε και αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητος κυβερνήτης της Κύπρου αλλά η εξέγερσή του κατεστάλη.<ref name="ReferenceB2" />. Κατά την αναδιοργάνωση των επαρχιών από τον [[Ιουστινιανός|Ιουστιανό]] το 535 η Κύπρος αποσπάται από τη δικαιοδοσία του ''κόμητος της Ανατολής'' και περιήλθε με άλλες επαρχίες στη διοικητική αρμοδιότητα του quaestoris iustiniani exercitus, που είχε έδρα την Οδυσσό.<ref name="ReferenceC2">Ανδρέας Στυλιανού, «Η Κύπρος κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (324-642)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Ζ (1978), σελ.450</ref> Η Κύπρος απέκτησε εκκλησιαστική αυτοκεφαλία, όταν η [[Πρώτη Σύνοδος της Εφέσου|Γ Οικουμενική Σύνοδος]] απέρριψε την αξίωση του Πατριαρχείου Αντιοχείας να υποτάξει την Εκκλησία της Κύπρου.<ref name="ReferenceC2" />- και δικαστικά υπήχθη απευθείας στην Βυζαντινή πρωτεύουσα. Πλήρωνε στρατιωτικούς φόρους ίσους με άλλες μεγάλες περιοχές της αυτοκρατορίας κάτι που μαρτυρεί την οικονομική ακμή του νησιού.<ref name="ReferenceC2" />
 
=== Μεσοβυζαντινή περίοδος (642-1071 μ.Χ). Συγκυριαρχία Βυζαντίου-Αράβων ===
Τo 649 μ.Χ. ξεκινούν οι '''Αραβικές Επιδρομές''' στο νησί. Κατάκτησαν την πρωτεύουσα Κωνσταντία (Σαλαμίνα) και μετά από συμφωνία με τους τοπικούς άρχοντες αποσύρθηκαν. Η συγγενής του προφήτη Μωάμεθ, [[Ουμ Χαράμ]] σκοτώθηκε μετά από πτώση από το άλογο της και τάφηκε στο σημείο όπου ανεγέρθηκε αργότερα ο [[Τεκές Χαλά Σουλτάνας|τεκές Χαλά Σουλτάν]].<ref>Nadvi (2000), pg. 522</ref> Τον επόμενο χρόνο, οι Άραβες εγκατέστησαν φρουρά 12 χιλιάδων στρατιωτών, η οποία όμως αποσύρθηκε το 680 μΧ.
 
Το 688 μΧ, επί [[Ιουστινιανός Β´|Ιουστιανιανού Β' του Ρινότμητου]] και του Χαλίφη [[Αμπντ αλ-Μαλίκ ιμπν Μαρουάν|Αμντ Αλ Μαλίκ]], επήλθε συμφωνία για '''συγκυριαρχία του νησιού''' και διαμοιρασμό των φόρων σε δύο ίσα μέρη. Έκτοτε και για 300 χρόνια υπήρξαν περιορισμένες συγκρούσεις στην Κύπρο ανάμεσα στους Βυζαντινούς και άραβες. <ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.354-355</ref>
 
Τη μεσοβυζαντινή περίοδο,Η γεωργία και η κτηνοτροφία συνιστούν βασικό κορμό της τοπικής οικονομίας, μαζί με ναυτιλία και εμπόριο αλλά και ορυχεία χαλκού και αργύρου.<ref>Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.361</ref>
 
=== Υστεροβυζαντινή περίοδος (1071-1192 μΧ) ===
[[Αρχείο:Tetarteron,_Byzantine,_Isaac_Comnenus,_1185-1191.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Tetarteron,_Byzantine,_Isaac_Comnenus,_1185-1191.jpg|μικρογραφία|Νόμισμα του [[Ισαάκιος Κομνηνός της Κύπρου|Ισαάκιου Κομνηνού]], 1185-1191]]
Το 1092 ο διοικητής της Κύπρου [[Ραψομάτης]] συνεννοούμενος με το διοικητή της Κρήτης Καρύκη, επαναστατεί ταυτόχρονα και ανακηρύσσεται ανεξάρτητος δεσπότης του νησιού. Ο [[Αλέξιος Α΄ Κομνηνός]] έστειλε τον Ιωάννη Δούκα και κατέπνιξε την εξέγερση.<ref>Δημήτρης Κουρμπέτης, «Η στάση του Ραψομάτη στην Κύπρο επί Αλέξιου Α΄Κομνηνού (περ. 1091-1093)», Βυζαντιακά, τομ.20 (2000), σελ.153-195</ref>
 
== Φραγκοκρατία (1192και -Ενετοκρατία 1489μ.Χ.)==
 
=== Ριχάρδος Λεοντόκαρδος, Ναϊτες, Λουζινιανοί ===
Ο βασιλιάς της Αγγλίας [[Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος]] κατακτά την Κύπρο το 1191 αλλά μεταβίβασε τον πολιτικό της έλεγχο στους [[Τάγμα του Ναού|Ναΐτες]] οι οποίοι φορολόγησαν δυσβάστακτα τους κατοίκους της και προκάλεσαν το 1192 την εξέγερση των Κυπρίων εναντίον τους η οποία καταπνίγηκε. Οι [[Τάγμα του Ναού|Ναΐτες]] αποχωρούν και το νησί παραχωρείται στον [[Γκυ των Λουζινιάν]] ο οποίος ενδυνάμωσε το λατινογενές-καθολικό στοιχείο και θεμελίωσε τους νέους οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς του νέου καθεστώτος (παραχώρηση γης και αστικών και στρατιωτικών προνομίων).<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.301-302</ref>
Ο βασιλιάς της Αγγλίας [[Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος]] κατέκτησε την Κύπρο το 1191 αλλά μεταβίβασε τον πολιτικό της έλεγχο στους [[Τάγμα του Ναού|Ναΐτες]], οι οποίοι ήτανε στρατιωτικό τάγμα, πιστό στον [[Πάπας|Πάπα της Ρώμης]].
Ο διάδοχός του [[Αμαλρίκ Α΄ της Ιερουσαλήμ|Αμάλριχος]] κατοχύρωσε τη νομική υπόσταση του βασιλείου της Κύπρου στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων της εποχής του. Δεν έλειψαν και οι αντιδράσεις κατά των κατακτητών στην περίοδο της βασιλείας του (ανταρσία Κανάκη).<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.303</ref> Στα χρόνια του [[Ερρίκος Α΄ της Κύπρου|Ερρίκου Α΄ της Κύπρου]] εσωτερικά θέματα του βασιλείου έδωσαν την ευκαιρία στον [[Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν|Φρειδερίκο Β΄]] να καταλάβει την Κύπρο για σύντομο διάστημα.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.303-304</ref>
Η θέση του βασιλείου της Κύπρου τα επόμενα χρόνια κατέστη επισφαλέστερη λόγω της απώλειας κτήσεων των Σταυροφόρων: ήταν το μοναδικό προγεφύρωμα του δυτικού κόσμου στην Ανατολή. Επί [[Ούγος Δ΄ της Κύπρου|Ούγου Δ΄]] και [[Πέτρος Α΄ της Κύπρου|Πέτρου Α΄]] το βασίλειο διανύει την πιο ένδειξη φάση του από άποψη πολιτική και οικονομική: και οι δύο ηγεμόνες παρέμειναν πιστοί στην Σταυροφορική ιδεολογία των προκατόχων τους.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ. 305-306</ref>
Ακολουθεί περίοδος εσωτερικών δυναστικών ερίδων που οξύνεται από την διαμάχη μεταξύ Γενουατών και Βενετών. Πράγματι οι Γενουάτες κατέλαβαν σημαντικά κέντρα του νησιού με σκοπό τη μονοπώληση του κυπριακού εμπορίου και προχώρησαν σε συμμαχία με το σουλτάνο της Αιγύπτου (1426) που την κατέλαβε.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.306-307</ref> Η επόμενη περίοδος σημαδεύεται από τη σύγκρουση ανάμεσα στον [[Ιάκωβος Β' της Κύπρου|Ιάκωβο Β' της Κύπρου]] και την [[Καρλόττα της Κύπρου|Καρλόττα]].Τελικά ο πρώτος κατίσχυσε και αποδείχθηκε ο πιο δυναμικός βασιλιάς από την εποχή του [[Πέτρος Α΄ της Κύπρου|Πέτρου Α΄ της Κύπρου]]<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.307</ref>
Μετά τον θάνατο του [[Ιάκωβος Β' της Κύπρου|Ιάκωβου Β' της Κύπρου]] η [[Βενετία|Βενετή]] σύζυγός του [[Αικατερίνη Κορνάρο της Κύπρου]] υπό την πίεση της βενετικής εξουσίας παραχώρησε το Βασίλειο στη [[Βενετία]] στις 26 Φεβρουαρίου 1489.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.307</ref>
Η συνύπαρξη των δύο εκκλησιαστικών θεσμών, του λατινικού και του τοπικού ορθοδόξου αποτελούσε μόνιμο και ακανθώδες πρόβλημα σε όλη την περίοδο της Φραγκοκρατίας: ο λατινικός κλήρος επεδίωξε την πλήρη εκκλησιαστική αφομοίωση του ορθόδοξου πληθυσμού και επακόλουθα την επέμβαση της εθνολογικής ταυτότητάς του. Η λατινική Εκκλησία της Κύπρου συστήθηκε σαν αντάλλαγμα στην παπική αναγνώριση του Αμάλριχου. Η τοπική ορθόδοξη Εκκλησία βρέθηκε σε μειονεκτική θέση μετά την μετάθεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Νίκαια]]: μείωση αριθμού επισκόπων, μεταθέσεις εκκλ. εδρών,επιβολή λατινικών εθίμων, φυλακίσεις, βασανιστήρια). Σε όλα αυτά το ορθόδοξο ποίμνιο δεν έμεινε αργό αλλά αντιδρούσε δυναμικά κατά κάθε μορφής επιβολή.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.308-311</ref>
Ως προς την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του πληθυσμού, το φράγκικο καθεστώς εκμεταλλευόταν υλικά τον πληθυσμό: η άρχουσα τάξη των γηγενών εξέλιπε και την υποκατέστησε η Υψηλή Αυλή-ασκεί εκτελεστική εξουσία (συνέλευση ευγενών φεουδαρχών με βασιλιά, η εξουσία του οποίου αυξομειωνόταν αναλόγως την συγκυρία). Η Κάτω Αυλή είχε ρόλο εκδικαστικό και δικονομικό. Η όλη δομή της διοίκησης ήταν στρατιωτική καθώς η η φεουδαρχική σχέση συγκροτούσε τη στρατιωτική δύναμη.Ο ελληνικός πληθυσμός διακρινόταν σε δουλοπάροικους, σε απελεύθερους ή ''Περπυριάριους'' και τη μικροαστική τάξη.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.311-314</ref>
 
Οι Ναϊτες, φορολόγησαν δυσβάστακτα τους κατοίκους της και προκάλεσαν το 1192 μΧ εξέγερση Κυπρίων εναντίον τους η οποία καταπνίγηκε. Οι [[Τάγμα του Ναού|Ναΐτες]] αποχώρησαν το 1192 από το νησί και ο Ριχάρδος το παραχώρησε στον [[Γκυ των Λουζινιάν]]. Οι Λουζινιανοί, αρχικά ακολούθησαν στην αρχή μετριοπαθή πολιτική και ενδυνάμωσαν την εξουσία τους χρησιμοποιόντας λατινογενείς εποίκους. Στην Κύπρο εγκαθιδρύθηκε Λατινική Εκκλησία, στην οποία παραχωρήθηκε η εκκλησιαστική περιουσία του νησιού. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε ανταρσία υπό τον Κύπριο Κανάκη ([[ανταρσία Κανάκη]]). Οι σχέσεις Ορθοδόξων και Καθολικών επιδεινώνονται συνεχώς. Το 1231 δεκατρείς μοναχοί της μονής Καντάρας, που αρνήθηκαν να ασπαστούν τα δόγματα του Καθολικισμού, κάηκαν ζωντανοί. Το 1260 με τη '''Bulla Cypria''' του πάπα η Ορθόδοξη Εκκλησία ουσιαστικά υποδουλώνεται στην Καθολική.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.301-302</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.aske.gr/site/images/pdfs/aske3/aske3.pdf|title=Κύπρος|last=|first=|date=|website=Αγωνιστικό Σοσσιαλιστικο Κόμμα Ελλάδος|publisher=|accessdate=}}</ref> Η Φραγκοκρατία στην Κύπρο συνδέθηκε με την επιβολή της λατινικής ιεραρχίας, κάτι που ερχόταν ως αντάλλαγμα στην επιδίωξη, εκ μέρους του λατινικού βασιλείου της Κύπρου, της παπικής αναγνώρισης. Τα μέτρα που ελήφθησαν ήταν παραχωρήσεις εκτάσεων και επιβολή του [[Φόρος της δεκάτης|φόρου της δεκάτης]].<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το μεσαιωνικό βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ΄(1980), σελ.308-311 Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.Ι (1974), σελ 196</ref>
==Βενετοκρατία (1489 - 1571 μ.Χ.)==
Και επί [[Βενετοκρατούμενη Κύπρος|Βενετοκρατίας]] το νησί διατήρησε τους προηγούμενους φεουδαρχικούς του θεσμούς. Η Κύπρος υπήχθη στην πολιτική και νομοθετική εξουσία της Συγκλήτου και του Μεγάλου Συμβούλιο. Μια τριανδρία αποτελούμενη από τον τοποτηρητή και δύο συμβούλους με έδρα τη Λευκωσία, ήταν αυτή που αποτελούσε την ανώτατη αρχή, η οποία ασκούσε και δικαστικά καθήκοντα. Ο καπιτάνος της Αμμοχώστου ήταν ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του νησιού, αλλά και με διοικητικά και δικαστικά καθήκοντα για την ίδια πόλη. Επίσης υπήρχε και το Μεγάλο Συμβούλιο αποτελούμενο από ευγενείς. Ο γενικός προβλέπτης είχε έκτακτα στρατιωτικά καθήκοντα. Ο στρατός δεν πρέπει να ξεπερνούσε τους 350-400 κι έφτασε τους 800 άνδρες και με 2000 μισθοφόρους. Στο τέλος της περιόδου είχαν στρατολογηθεί και 5000 ντόπιοι.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.189-192</ref>
Όσον αφορά τον πληθυσμό του νησιού στο τέλος της Βενετοκρατίας διπλασιάστηκε σε σχέση με την αρχή της: από 106.000 ανήλθε σε 200.000.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «οΗ Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.195</ref>
Την οικονομία του νησιού ενίσχυαν το μονοπώλιο των αλυκών, και τα αγροτικά προϊόντα: γενικά δεν είχε την ακμή που είχε σε προηγούμενη περίοδο επειδή η Κύπρος δεν συνιστούσε οικονομικό αυτοσκοπό για τους Βενετούς.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.192-196</ref>
Η Βενετική εξουσία επιθυμούσε από την αρχή την αντικατάσταση της γαλλικής φεουδαρχικής τάξεως προκειμένου να αποκτήσει κοινωνικό έρεισμα. Στην πλειοψηφία του τη δημογραφική βάση του ελληνικού πληθυσμού αποτελούσε το αγροτικό στοιχείο (πάροικοι και ελεύθεροι γεωργοί) που ενταγμένο στο φεουδαρχικό σύστημα οδηγούνταν στην οικονομική του εξαθλίωση.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.192-195</ref> Οι συνθήκες κατοχής εκκόλαψαν το εθνικό και κοινωνικοπολιτικό κίνημα του [[Ιάκωβος Διασσωρίνος|Διασσωρίνου]], στα 1560, οποίος μετά την μυστική επικοινωνία του με τους Οθωμανούς συνελήφθη και θανατώθηκε.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.200</ref>
Οι σχέσεις της Βενετοκρατούμενης Κύπρου με τους Αιγύπτιους Μαμελούκους από τους οποίους ήθελαν να χειραφετηθούν γνωρίζουν διακυμάνσεις χωρίς όμως να κατακτηθούν από τους δεύτερους. Η άνοδος της Οθωμανικής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο αποτέλεσε τον νέο υπολογίσιμο παράγοντα για την Κύπρο η οποία εκτός των διπλωματικών μεθόδων μετήλθε και στρατιωτικών όταν διαπίστωσε πως οι Οθωμανοί γίνονταν ιδιαιτέρως απειλητικοί (επιδρομή Λεμεσού 1539).<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.197-199</ref>
Η αρχική ανισότητα μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων εξελίχθηκε σε ειρηνική συνύπαρξη για τις δυο κοινότητες.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.196-197</ref>
 
==== Εξαθλίωση πληθυσμού ====
==[[Οθωμανοκρατούμενη Κύπρος (1571-1821)|Οθωμανική αυτοκρατορία, Τουρκοκρατία (1571 - 1878 μ.Χ.)]]==
Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται από πλούτο και χλιδή για τους ξένους, από εξαθλίωση και ανέχεια για τους ντόπιους, από δύναμη και πολεμικές περιπέτειες, αλλά και από έριδες, δολοπλοκίες, πάθη, συνωμοσίες και φόνους.
Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί ο πληθυσμός του ανερχόταν σε 200.000 ενώ ο Τουρκικός δεν ξεπερνούσε τις 2500. Ο ελληνικός πληθυσμός αραίωσε και η Πύλη εξέδωσε φιρμάνι (1572) για μετοίκηση μικρασιατικού πληθυσμού στο νησί, κάτι που δεν είχε απήχηση. Στα 1738 έφτανε τους 100.000 κι από αυτούς οι 3000 Τούρκοι.<ref>Βασίλειος Σφυρόερας, «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΑ (1975), σελ.227</ref>
 
Κυρίαρχη ήταν η τάξη των ευγενών, με επικεφαλής το βασιλιά, "πρώτο μεταξύ ίσων". Ακολουθούσε η τάξη των ιπποτών και των αρχόντων, των εκκλησιαστικών και των ανώτερων κρατικών αξιωματούχων και ερχόταν ύστερα η τάξη των αστών. Η μεγάλη μάζα του ντόπιου πληθυσμού ήταν δουλοπάροικοι και ακτήμονες, σκλάβοι στην υπηρεσία της βασιλικής οικογένειας, των ευγενών και των αρχόντων.<ref name=":6">Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.311-314</ref> <ref name=":8">{{Cite web|url=http://www.hellenica.de/Griechenland/Zypern/Ges/GR/KyprosFrankokratia.html|title=Κύπρος , Φραγκοκρατία|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=1/7/2017}}</ref> Πολλοί Κυπραίοι ανταλλάσσονταν με άλογα, με κυνηγετικά γεράκια ή και με γαϊδούρια, ενώ αρκετοί ήτανε σκλάβοι. Λίγοι μόνο από αυτούς κατόρθωσαν να εξαγοράσουν την ελευθερία τους και ακόμη πιο λίγοι κατόρθωσαν ν' αποκτήσουν κι ένα κομμάτι γης για να σχηματίσουν, μαζί με αρκετούς ξένους τεχνίτες (Σύριους, Αρμένιους κ.ά.), μια μικροαστική τάξη. Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισε το λιμάνι της Αμμοχώστου, με αποτέλεσμα να συσσωρευτεί στην πόλη αυτή αμύθητος πλούτος.<ref name=":6" /><ref name=":8" />
====[[Η Κύπρος και Ελληνική Επανάσταση του 1821|Η Κύπρος από το 1821-1830]]====
Η Κύπρος απομακρυσμένη από τις εστίες των πολεμικών επιχειρήσεων ήταν δύσκολο να αναλάβει ένοπλο αγώνα κατά την Επάνασταση του 1821, μπορούσε όμως να ενισχύσει οικονομικά τον Αγώνα δια της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]]. Για την αποτροπή πιθανής εξέγερσης οι Τουρκικές αρχές του νησιού προέβησαν σε προληπτικό αφοπλισμό των κατοίκων, σε ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων του νησιού και στη σφαγή κληρικών και προκρίτων το 1821<ref>[[Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος]], «Διωγμοί στις Κυδωνιές, Κουσάντασι, Κύπρο, Κω και άλλες περιοχές», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΒ (1975), σελ.202-203</ref>, προκαλώντας τη φυγή πολλών Κυπρίων στην επαναστατημένη Ελλάδα και τη συμμετοχή τους σε πολλά μέτωπα εκεί: Δυτική Στερεά, Μεσολόγγι, Πελοππόνησος. Σφαγές, εμπρησμοί και καταστροφές επαναλήφθηκαν τον Σεμπτέμβριο-Οκτώβριο του 1822. Τη φορά αυτή πολλοί Κύπριοι σώθηκαν χάρη στην παρουσία στόλου των Ψαρών.<ref>[https://archive.org/stream/excerptacypriam00cobhgoog#page/n475/mode/2up Cobham, Claude Delaval, Excerpta cypria, 1908, σ. 453-455]</ref>
 
==== Η εξέγερση του Ρε-Αλέξη ====
Ο [[Ιωάννης Καποδίστριας|Καποδίστριας]] το 1827 διατυπώνει την άποψη πως τα σύνορα του μελλοντικού κράτους θα μπορούσε να περιλαμβάνουν και την Κύπρο<ref>Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης, Απελευθερωτική κίνησις των Κυπρίων κατά την Καποδιστριακήν περίοδον (1828)-Ανάτυπον εκ του 20ου τόμου του Δελτίου της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, Αθήναι 1970,σελ.9</ref>.
Το 1426 μ.Χ., ο Σουλτάνος της Αιγύπτου, συμμαχώντας με τους Γενουάτες, εισέβαλε στην Κύπρο, και μετά τη νίκη του στη μάχη της Χοιροκοιτίας αιχμαλωτίζουν τον τότε βασιλιά Ιάγο. Λεηλατούν το μεγαλύτερο μέρος της Κύπρου και αφήνουν πίσω τους στάχτες και ερείπια, ενώ επιβάλλουν βαριά φορολογία.<ref name=":9">{{Cite web|url=http://dialogos.com.cy/blog/re-alexis-i-exegersi-ton-katapiesmenon/#.WVnmgCuUeSo|title=Ρε Αλέξης: Η εξέγερση των καταπιεσμένων|last=Κέττηρος|first=Νίκος|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
Εκμεταλλευόμενος τις συνθήκες και την αποδιοργάνωση που επικρατούσε, ο Αλέξης από την [[Κατωμηλιά (Κύπρου)|Κατωμηλιά]], που δούλευε ως ιπποκόμος στις υπηρεσίες των αγγελιοφόρων του βασιλιά, οργανώνει το κίνημα για απελευθέρωση. Ο Αλέξης κάνει το αρχηγείο του στο [[Λευκόνοικο]] και ανακηρύσσεται από τους επαναστάτες χωρικούς Ρε, δηλαδή Ρήγας Αλέξης. Οι Φράγκοι τότε αναγκάστηκαν να ζητήσουν ξένη βοήθεια, επιστράτευσαν τον Φρε Άγγελο του Σπιταλλίου, δηλαδή τον αρχηγό του ομώνυμου Τάγματος των Ιωαννιτών που έδρευε στην Κύπρο, καθώς και τον Αντωνίε τα Μιλά (Μιλάνο). Οι Ευρωπαίοι φεουδάρχες, βοήθησαν τους Φράγκους να καταστείλουν την εξέγερση αφού θορυβήθηκαν τόσο που θεώρησαν πώς θα αποτελούσε ένα κακό παράδειγμα προς μίμηση στην υπόλοιπη ήπειρο. Στις 12 Μαΐου 1427, ο ηγέτης της επανάστασης συνελήφθη από Ιωαννίτες ιππότες και μεταφέρθηκε στη Λευκωσία. Εκεί βασανίζεται απάνθρωπα και σχεδόν ξεψυχισμένος διαπομπεύτηκε στους δρόμους της Λευκωσίας. Στην αυλή του παλατιού οι ευγενείς έχουν συγκεντρωθεί για να «απολαύσουν» το θέαμα. Οι Λουζινιανοί απαγχόνισαν τον Ρε Αλέξη σε μια [[Μουριά (φυτό)|μουριά]] (συκαμινιά).<ref>{{Cite web|url=http://www.mixanitouxronou.com.cy/categories/istoria/o-chorikos-pou-ton-apokalousan-re-alexi-ke-xesikose-to-lao-se-epanastasi-kata-ton-fragkon-egine-vasilias-tis-kiprou-gia-ligous-mines-ke-iche-martiriko-telos-pia-gnosti-periochi-tis-lefkosias-scheti/|title=Ο χωρικός που τον αποκαλούσαν Ρε Αλέξη και ξεσήκωσε το λαό σε επανάσταση κατά των Φράγκων... Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.com.cy/categories/istoria/o-chorikos-pou-ton-apokalousan-re-alexi-ke-xesikose-to-lao-se-epanastasi-kata-ton-fragkon-egine-vasilias-tis-kiprou-gia-ligous-mines-ke-iche-martiriko-telos-pia-gnosti-periochi-tis-lefkosias-scheti/|last=|first=|date=|website=|publisher=Μηχανή του Χρόνου|accessdate=3/7/2017}}</ref><ref name=":9" />
====[[Ιστορία της Κύπρου (1830-1878)|Η Κύπρος από το 1830-1878]]====
Η Κὐπρος θα αποτελέσει αντικείμενο διεθνούς ενδιαφέροντος στα πλαίσια του [[Ανατολικό Ζήτημα|Ανατολικού Ζητήματος]]:οι Αιγύπτιοι του Μεχμέτ Αλή, οι Γερμανοί, οι Γάλλοι και οι Άγγλοι εκδηλώνουν ενδιαφέρον στα μέσα του 19ου αι, για το νησί, ενώ ανάλογες τάσεις διαμορφώνονται και στα πλαίσια του νεοελληνικού εθνικισμού. Το 1833 λόγω του δυσβάστακτου φορολογικού συστήματος εκδηλώνονται εξεγέρσεις κοινωνικού χαρακτήρα στην [[Λάρνακα]] και τη [[Λευκωσία]], στην Χρυσοχού Πάφου και στην Καρπασία.<ref>[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΓ΄(1977), σελ.437</ref>
Στα χρόνια της Επανάστασης το 1/3 του πληθυσμού του νησιού εγκαταλλείπει την Κύπρο, αλλά μετά τα μέσα του 19ου αι. σημειωνεται ανάκαμψη με το Ελληνικό στοιχείο να πλειοψηφεί έναντι των μουσουλμάνων. Το μεγαλύτερο μέρος του ήταν αγροτικό και οι πιο πολλοί μωαμεθανοί ζούσαν σε αστικά κέντρα.<ref>Αγγλική απογραφή 1881:συνολικός πληθυσμός 185.630, Έλληνες:137.631 ή 73% και Μουσουλμάνοι: 45.458 ή 24,4%, μέλη άλλων θρησκευτικών ομάδων (Λατίνοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες):2.541 ή 1,7%[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΓ΄(1977), σελ.437-438</ref>
Διοικητικά το 1849 βγήκε από την αρμοδιότητα του καπουδάν πασά και εντάχθηκε ως σαντζάκι του πασαλικίου Ρόδου στην επαρχία Νήσων του Αρχιπελάγους. Το 1861 αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο μουτεσαριφλίκι και από το 1868 αποτέλεσε ''λιβά'' του βιλαετίου του Αρχιπελάγους. Εσωτερικά διαιρείτο σε 15 καζάδες. Δεν έλλειψαν απόπειρες διοικητικής εκπρόσωπησης των χριστιανών υπηκόων στα 1830 και 1838 που δεν υπερέβαιναν το επίπεδο διαχείρισης πρακτικών διοικητικών θεμάτων.<ref>[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΓ΄(1977), σελ.439</ref>
Οι δομές της αγροτικής οικονομίας της περιόδου παραμένουν παραδοσιακές από την εποχή της Φραγκοκρατίας.
Η Αυτοκέφαλη [[Εκκλησία της Κύπρου]] διοικούσε (νομιμοφροσύνη έναντι Οθωμανών, είσπραξη φόρων) τους χριστιανούς βάσει οθωμανικών βερατίων. Οι εκλογές των ιεραρχών γίνονταν με τη συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου αλλά δεν έλειψαν και οι οθωμανικές παρεμβάσεις. Οι εκπαιδευτικές προσπάθειες της Κυπριακής Εκκλησίας συνίστανται στην ίδρυση Ελληνικών Σχολών και αλληλοδιδακτικών σχολείων στοιχειώδους εκπαίδευσης.<ref>[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΓ΄(1977), σελ.442-444</ref>
 
=== Ενετοκρατία (1489 - 1571 μ.Χ.) ===
==[[Αγγλοκρατούμενη Κύπρος|Αγγλοκρατία (1878 - 1960 μ.Χ.)]]==
{{κύριο|Κύπρος υπό Βενετική κυριαρχία}}
===1878-1914===
[[File:Isola di Cipro - Francesco Basilicata - 1618.jpg|thumb|250px|Ενετική αναπαράσταση της Κύπρου, [[Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα]], 1618]]
H [[Αγγλία]] επιδιώκοντας να ενισχύσει τη στρατηγική της παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο ενσωμάτωσε την Κύπρο: με μυστική Σύμβαση ανάμεσα σε Αγγλία και [[Υψηλή Πύλη]] τον Ιούνιο του 1878 η [[Κύπρος]] δινόταν ως εκμίσθωση για τη βοήθεια των Άγγλων στους Οθωμανούς σε περίπτωση ρωσικής καθόδου. De jure ανήκε στον [[Σουλτάνος|Σουλτάνο]] το νησί μέχρι το 1914 οπότε και προσαρτήθηκε στην [[Βρετανική Αυτοκρατορία]]. Ανώτατος διοικητής του νησιού ήταν ο Ύπατος Αρμοστής υπαγόμενος στο Υπουργείο Αποικιών. Οι κάτοικοι, Οθωμανοί υπήκοοι, είχαν μια πρώτη εμπειρία αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης δια του Νομοθετικού Συμβουλίου στο οποίο συμμετείχαν και αιρετοί αντιπρόσωποι του λαού. Η αγγλοκρατία έθεσε τέρμα στις αυθαιρεσίες της Οθωμανικής δικαιοσύνης. Η Κύπρος αν και υπό αγγλική διοίκηση πλήρωνε φόρο υποτέλειας στην Πύλη κάτι που απομυζούσε το πενιχρό ήδη κυπριακό δημόσιο εισόδημα και εκκόλαπτε κάθε πολιτική διεκδίκησή των ντόπιων έναντι των κυριάρχων τους.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΔ΄(1977), σελ.387-389</ref>
Και επί [[Βενετοκρατούμενη Κύπρος|Βενετοκρατίας]] το νησί διατήρησε τους προηγούμενους φεουδαρχικούς του θεσμούς. Η Κύπρος υπήχθη στην πολιτική και νομοθετική εξουσία της Συγκλήτου και του Μεγάλου Συμβούλιου. Μια τριανδρία αποτελούμενη από τον τοποτηρητή και δύο συμβούλους με έδρα τη Λευκωσία, ήταν αυτή που αποτελούσε την ανώτατη αρχή, η οποία ασκούσε και δικαστικά καθήκοντα. Ο καπιτάνος της Αμμοχώστου ήταν ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του νησιού, αλλά και με διοικητικά και δικαστικά καθήκοντα για την ίδια πόλη. Επίσης υπήρχε και το Μεγάλο Συμβούλιο αποτελούμενο από ευγενείς. Ο γενικός προβλέπτης είχε έκτακτα στρατιωτικά καθήκοντα. Ο στρατός δεν πρέπει να ξεπερνούσε τους 350-400 κι έφτασε τους 800 άνδρες και με 2000 μισθοφόρους.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.189-192</ref> Όσον αφορά τον πληθυσμό του νησιού στο τέλος της Βενετοκρατίας διπλασιάστηκε σε σχέση με την αρχή της: από 106.000 ανήλθε σε 200.000.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.195</ref> Την οικονομία του νησιού ενίσχυαν το μονοπώλιο των αλυκών, και τα αγροτικά προϊόντα: γενικά δεν είχε την ακμή που είχε σε προηγούμενη περίοδο επειδή η Κύπρος δεν συνιστούσε οικονομικό αυτοσκοπό για τους Βενετούς.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.192-196</ref> Η Βενετική εξουσία επιθυμούσε από την αρχή την αντικατάσταση της γαλλικής φεουδαρχικής τάξεως προκειμένου να αποκτήσει κοινωνικό έρεισμα. Στην πλειοψηφία του τη δημογραφική βάση του ελληνικού πληθυσμού αποτελούσε το αγροτικό στοιχείο (πάροικοι και ελεύθεροι γεωργοί) που ενταγμένο στο φεουδαρχικό σύστημα οδηγούνταν στην οικονομική του εξαθλίωση.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.192-195</ref>
Ο πληθυσμός του νησιού αυξάνει κατά 47,66 % και το ελληνικό στοιχείο αποτελεί τα 4/5 του συνολικού πληθυσμού ενώ αυξάνει σταδιακά και ο αστικός πληθυσμός.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΔ΄(1977), σελ.389-390</ref>
Στην περίοδο της αγγλοκρατίας τίθενται οι βάσεις των κοινωνικοοικονομικών μετασχηματισμών της Κυπριακής κοινωνίας: περνώντας αρχικά από μια οικονομική δυσπραγία λόγω και της φορολογίας, δημιουργούσε σταδιακά τις συνθήκες για την τόνωσή της από τη βελτίωση του φυσικού πλαισίου της οικονομίας και την αξιοποίηση φυσικών πόρων. Επικουρικά έρχεται και η αύξηση της εμπορικής δραστηριότητας που δημιούργησε την ανάγκη για νέα πιστωτικά ιδρύματα (Τράπεζα Κύπρου-1912). Μια μικρή τάξη μεγαλοαστικών οικογενειών η οποία επιδίδεται στο εμπόριο μονοπωλεί την πολιτική δραστηριότητα και καλλιεργεί ένα modus vivendi με τους Άγγλους.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΔ΄(1977), σελ.390-391</ref> Το σύστημα διοικήσεως που οι Άγγλοι είχαν επιβάλει δεν ενθάρρυνε την προώθηση των συλλογικών αναγκών και αιτημάτων, τα οποία βρήκαν έκφραση μέσα από υπομνήματα από την Εθναρχούσα Εκκλησία (1879, 1881, 1887-88, 1895,1903,1911). Ο αλυτρωτικός εθνικισμός των Κυπρίων-πολιτική έκφραση του οποίου ήταν το αίτημα της Ένωσης με την Ελλάδα- εκκολάφθηκε από την αδιαφορία των Άγγλων να επιλύσουν τα προβλήματά τους, από την ανεκτικότητά τους και από τις ιδεολογικές επιδράσεις από το ελεύθερο ελληνικό κράτος: Κύπριοι εθελοντές συμμετείχαν στις αλυτρωτικές διεκδικήσεις του Ελλαδικού κράτους κατά το β μισό του 19ου αι. και στις αρχές του 20ου, ενώ ενωτικά διαβήματα διατυπώθηκαν στα 1904, 1907, 1911-1912. Η αγγλοκρατία ενθάρρυνε τους διαχωρισμούς μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για να υπονομεύσει κάθε Ενωτική προσπάθεια.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΔ΄(1977), σελ.391-393</ref>
Με την αντικατάσταση της οθωμανικής διοικήσεως από την αγγλική έλλειψε το ιδεολογικό και οργανωτικό πλαίσιο που προσδιόριζε τις εθναρχικές αρμοδιότητες της Εκκλησίας, όμως παρέμεινε δραστήρια στη πολιτική ζωή συμμετέχοντας στην προώθηση του αιτήματος της Ένωσης (διάβημα [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Σωφρόνιος Γ΄|Σωφρόνιου]] σε Λονδίνο 1889). Το [[Αρχιεπισκοπικό ζήτημα Κύπρου|Αρχιεπισκοπικό ζήτημα]] κατέδειξε την διαπλοκή του προβλήματος της απουσίας θεσπισμένου τρόπου διαδοχής και του Ενωτικού Ζητήματος.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΔ΄(1977), σελ.393-394</ref>
 
Οι συνθήκες κατοχής εκκόλαψαν το εθνικό και κοινωνικοπολιτικό κίνημα του [[Ιάκωβος Διασσωρίνος|Διασσωρίνου]], στα 1560, οποίος μετά την μυστική επικοινωνία του με τους Οθωμανούς συνελήφθη και θανατώθηκε.<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.200</ref> Οι σχέσεις της Βενετοκρατούμενης Κύπρου με τους Αιγύπτιους Μαμελούκους από τους οποίους ήθελαν να χειραφετηθούν γνωρίζουν διακυμάνσεις χωρίς όμως να κατακτηθούν από τους δεύτερους. Η άνοδος της Οθωμανικής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο αποτέλεσε τον νέο υπολογίσιμο παράγοντα για την Κύπρο η οποία εκτός των διπλωματικών μεθόδων μετήλθε και στρατιωτικών όταν διαπίστωσε πως οι Οθωμανοί γίνονταν ιδιαιτέρως απειλητικοί (επιδρομή Λεμεσού 1539).<ref>Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Η Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.197-199</ref>
===1914-1941===
Η επίσημη προσάρτηση της Κύπρου στις Βρετανικές κτήσεις ήταν αποτέλεσμα της καταγγελίας των διπλωματικών συμβάσεων ανάμεσα σε Μεγάλη Βρετανία και Οθωμανική Αυτοκρατορία συνεπεία της μεταξύ τους κήρυξης του πολέμου. Η αναγνώριση του νέου καθεστώτος έγινε με τη [[Συνθήκη της Λωζάννης]](1923) και επίσημα τον Μάιο του 1925. Η συμμετοχή των Κυπρίων στα μέτωπα του Α Παγκοσμίου πολέμου συνδεόταν με τις Ενωτικές προσδοκίες που τις ενθάρρυνε έστω και στιγμιαία η Αγγλία όταν πρότεινε ως δέλεαρ-αντάλλαγμα προς την Ελλάδα για να εγκαταλείψει την ουδετερότητά της, την παραχώρηση της Κύπρου, αν και η Ελλάδα την απέρριψε. Ο Κυπριακός λαός δεν έπαψε να εκδηλώνει την επιθυμία του για ένωση με την Ελλάδα: το 1915 από τους ενωτικούς βουλευτές του Νομοθετικού Συμβουλίου ή την εκλογή Ενωτικών στα 1917, ή αξιοποιώντας την επίσκεψη [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Βενιζέλου]] στο [[Λονδίνο]]. Η Κυπριακή αποστολή (1918-1920) στην [[Σύνοδος Ειρήνης του Παρισιού (1919)|Σύνοδο της Ειρήνης του Παρισιού]] και στο [[Λονδίνο]] για την προώθηση του αιτήματος δεν υπήρξε καρποφόρα.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος 1914-1941»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΕ΄(1978), σελ.473</ref>
Άοκνη ήταν η Ενωτική προσπάθεια και στη διάρκεια του μεσοπολέμου (αποστολή το 1929 στο Λονδίνο), και έλαβε κι άλλες μορφές: ίδρυση ''Εθνικής Οργάνωσης Κύπρου''(1930), καταψήφιση αύξησης τελωνειακών δασμών που εξυπηρετούσαν την αποπληρωμή τόκων οθωμανικού δανείου. Η απόρριψη του ενωτικού αιτήματος και η άδικη δημοσιονομική πολιτική που ασκούσε το αποικιοκρατικό καθεστώς πυροδότησαν εξελίξεις στα 1931: σύμπηξη Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης Κύπρου,διαδηλώσεις, που γενικεύθηκαν σε πόλεις του νησιού κι έλαβαν βίαιο περιεχόμενο(Οκτωβριανά):. Συνέπεια ήταν το αποικιακό καθεστώς να γίνει πιο δικτατορικό., αλλά και η Ελλαδική κυβέρνηση του Βενιζέλου να αποστασιοποιηθεί.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος 1914-1941»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΕ΄(1978), σελ.478-481</ref> Στις παραμονές του Β' Παγκοσμίου πολέμου προβάλλεται το αίτημα της αυτονομίας από τους Κύπριους οι οποίοι με την έναρξη του πολέμου έσπευσαν να συμμετάσχουν. Η [[Κύπρος]] αποτέλεσε μέρος των μεταπολεμικών διεκδικήσεων της Ελλάδος κατά τον πόλεμο, αλλά απορρίφθηκαν.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος 1914-1941»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΕ΄(1978), σελ.481</ref> Ως προς την εθνολογική σύστασή της,η Κύπρος (1931) :347.959 συνολικά κάτοικοι εκ των οποίων το 79,5% Ελληνικό στοιχείο, 18,5% Τούρκοι, Αρμένιοι 1%. Για την πλειοψηφία του πληθυσμού του νησιού η απασχόληση είναι η γεωργία με αριθμητική κυριαρχία των μικροιδιοκτητών και ακτημόνων. Τότε πρωτοεμφανίζεται η βιομηχανία.<ref>Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Κύπρος 1914-1941»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΕ΄(1978), σελ.474-475</ref>
 
== Τουρκοκρατία και ο ισλαμισμός στην Κύπρο ==
===1941-1954===
{{κύριο|Κύπρος υπό Οθωμανική κυριαρχία}}
Στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα οι Κύπριοι συμμετέχουν μαζικά (6.000) όπως μαζικά συμμετέχουν και σε όλες τις συμμαχικές δυνάμεις (37.000). Μέσα στις νέες συνθήκες συστήνεται το [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού]](1941)και το [[Κυπριακό Εθνικό Κόμμα]]-οργανωμένες εκφράσεις των πολιτικών προσανατολισμών του λαού προϊόντα χαλάρωσης της βρετανικής αποικιακής διοίκησης η οποία δεν επέτρεψε τη διενέργεια Αρχιεπισκοπικών εκλογών. Κατά τον πόλεμο το αίτημα της Ένωσης ετέθη αρκετές φορές από την Ελλαδική πλευρά ([[Αλέξανδρος Κορυζής]], [[Εμμανουήλ Τσουδερός]], αντιβασιλέας [[Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός]], [[Κ.Κ.Ε.]]) χωρίς αποτέλεσμα. Μετά τον πόλεμο κατατίθενται προτάσεις (σχέδιο Κρητς -Τζόουνς 1946, 1947, 1948) από την Αγγλική πλευρά προς τη σταδιακή δημιουργία μιας ελληνοκυπριακής αυτοκυβέρνησης, με τη συμμετοχή των εκπροσώπων του πληθυσμού σε τμήματα της διοίκησης. Το 1948 πρωτοεκδηλώνεται το τουρκοκυπριακό ενδιαφέρον για το μελλοντικό καθεστώς του νησιού. Το ΑΚΕΛ αρχίζει να αποτελεί υπολογίσιμη πολιτική δύναμη στην Κύπρο (τοπικοαυτοδιοικητικές εκλογές & συνδικαλισμός).Τον Ιανουάριο του 1950 με Δημοψήφισμα ο Κυπριακός λαός στην μεγάλη του πλειοψηφία επιλέγει την Ένωση, ενώ ανατέλλει το πολιτικό άστρο του [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Αρχιεπισκόπου Κύπρου Μακάριου]].<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η τελευταία περίοδος της Αγγλοκρατιας στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.430-435</ref>
Η Οθωμανική αυτοκρατορία κατέκτησε την Κύπρο το 1571<ref name="someprov">{{cite web|url=http://www.geonames.de/coutr-ota-provinces.html|title=Some Provinces of the Ottoman Empire|publisher=Geonames.de|accessdate=25 February 2013}}</ref> <ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+cy0017) Library of the US Congress]</ref>
Ο Μακάριος επιχείρησε να περιορίσει την επιρροή του ΑΚΕΛ στην εσωτερική πολιτική ζωή της χώρας προσπαθώντας να διεθνοποιήσει το ζήτημα της Ένωσης ζητώντας να προσφύγει στον [[ΟΗΕ]] η Ελλάδα. Προσέκρουσε στο δισταγμό της Ελλάδας, και την άρνηση της Αγγλίας και των Η.Π.Α. Τελικά τον Δεκέμβριο του 1954 η Ελληνική κυβέρνηση μετά τη συνεχιζόμενη αγνόηση των ελληνοκυπριακών αιτημάτων, προσέφυγε στον [[ΟΗΕ]] με αρνητικό αποτέλεσμα.<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Προς διεθνοποίηση του Κυπριακού,1950-1954», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.435-441</ref>
 
Η παρουσία τους ωστόσο στο νησί ξεκίνησε με επιδρομές αρκετές δεκαετίες πιο πριν. Το 1489, την πρώτη χρονιά της βενετοκρατίας, οι Οθωμανοί επιτέθηκαν στην χερσόνησο της Καρπασίας όπου πήραν αιχμαλώτους τους οποίους πούλησαν ως σκλάβους.<ref name="Library of Congress">[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+cy0017) Library of Congress]</ref> Το 1539 ο τούρκικος στόλος κατέστρεψε την Λεμεσό.<ref name="Library of Congress" /> Υπό τον φόβο της εξάπλωσης των Οθωμανών, οι Βενετοί οχύρωσαν την Αμμόχωστο, Λευκωσία και Κερύνεια, όμως οι υπόλοιπες πόλεις αφέθηκαν ανοχύρωτες.
==Αγώνας για Ένωση (1955-1959)==
Τον Απρίλιο του 1955 συστήνεται η [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών]] και αρχίζει να δρα με σειρά βομβιστικών επιθέσεων, και άλλες ενέργειες. Οι Αγγλικές αρχές την αντιμετωπίζουν ως τρομοκρατική οργάνωση εμπλέκοντας και τους Τουρκοκύπριους στην αντιμετώπισή της. Από το 1955 και μετά εκδηλώνεται έντονη διπλωματική δραστηριότητα: τον Αύγουστο του 1955 πραγματοποιήται η τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου (με τη συμμετοχή δηλαδή Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας) πραγματικός στόχος της οποίας ήταν η επιβολή λύσης τριπλής κυριαρχίας στην Κύπρο, με τη Βρετανία να διατηρεί την επικυριαρχία, ενώ Ελλάδα και Τουρκία θα διαδραμάτιζαν ένα ρόλο στη διοίκηση του νησιού. Παρά τις λιγοστές πιθανότητες επιτυχίας, το γεγονός που επισκίασε τη Διάσκεψη και οδήγησε στην αποτυχία της ήταν τα γεγονότα του σχεδιασμένου πογκρόμ εναντίον των ελληνικών πληθυσμών στην [[Κωνσταντινούπολη]].<ref>[http://www.kathimerini.gr/755282/article/epikairothta/kosmos/h-trimerhs-diaskeyh-toy-londinoy Αναστασία Γιάγκου, Η Τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου]</ref>
Το 1955-56 σημειώνονται συνομιλίες μεταξύ Μακάριου-Χάρντινγκ, το σχέδιο του τελευταίου προέβλεπε αυτοκυβέρνηση τώρα- αυτοδιάθεση κάποτε στο μέλλον. Η Αγγλία αναγνώριζε ως μόνο εκπρόσωπο του συνόλου του κυπριακού λαού τον Μακάριο, και απέκλειε την Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους και εγκατέλειψε το περίφημο «ποτέ στην αυτοδιάθεση». Επεκράτησαν, όμως, οι αδιάλλακτοι στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Οι συνομιλίες διακόπηκαν και οι Αγγλοι εξόρισαν τον Μακάριο στις Σεϋχέλλες. Μετά την εκτόπιση του Μακαρίου εντάθηκε η στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ ΕΟΚΑ και βρετανικών δυνάμεων και τα κατασταλτικά μέτρα της αποικιακής κυβέρνησης (απαγχονισμός Καραολή και Δημητρίου-1956)<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η περίοδος του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα,1955-1959», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.443-447</ref> Το καλοκαίρι του 1956 η Αθήνα παρουσίασε σχέδιο για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα με την ταυτόχρονη εξασφάλιση των δικαιωμάτων της τουρκοκυπριακής μειονότητας αλλά αγνοήθηκε από την αγγλική πλευρά. Επίσης με ελλαδική πρωτοβουλία ο Γρίβας κήρυξε εκεχειρία αλλά χωρίς ανταπόκριση από την αγγλική πλευρά,η οποία προωθούσε την χωριστή τουρκοκυπριακή αυτοδιάθεση. Τη διχοτόμηση του νησιού επιθυμούσε η Τουρκία, αλλά στις αρχές του 1957 νέα προσφυγή στον [[ΟΗΕ]] έγινε από την Ελλάδα με την έκδοση τελικά ψηφίσματος για συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Την ίδια περίοδο απελευθερώνεται από την εξορία ο Μακάριος και συζητείται εκ νέου το Κυπριακό στον [[ΟΗΕ]] μετά από σχετική προσφυγή της Ελλάδας και ψήφισμα που κατέθεσε υπέρ της Κυπριακής ανεξαρτησίας, εξασφαλίζοντας τουλάχιστον την πλειοψηφία. Το 1958 συνεχίστηκαν οι διπλωματικές επαφές μεταξύ των τριών πλευρών: η Αγγλική πλευρά με το σχέδιο [[Χάρολντ Μακμίλαν]](θέρος του 1958) προωθούσε τη διχοτόμηση της Κύπρου, εν μέσω έντονων ταραχών και άσκησης τουρκοκυπριακής βίας υποκινούμενης από την Τουρκική πλευρά. Τελικά το σχέδιο απορρίφθηκε από την Ελληνική πλευρά. Ο Μακάριος προτείνει τη λύση της εγγυημένης ανεξαρτησίας. Οι Τούρκοι ήθελαν μια ελληνοτουρκική συγκυριαρχία, είδος ομοσπονδίας, η άρνηση όμως της Ελλάδος έφερε τις δύο πλευρές στις [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου]](Φεβρουάριος 1959) και στη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους επιστρέφει ο Μακάριος.<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η περίοδος του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα,1955-1959», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.449-463</ref> Τον Δεκέμβριο του 1959 εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μακάριος με αντιπρόεδρο τον [[Φαζίλ Κιουτσούκ]] <ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.466</ref>
 
=== Οθωμανική Εισβολή του 1570 ===
== Κυπριακή Δημοκρατία (1960 κ.ε.)==
{{κύριο|Οθωμανική εισβολή στην Κύπρο}}
Τον Σεπτέμβριο του 1960 η Κύπρος έγινε μέλος του [[ΟΗΕ]], τον Μάρτιο του 1961 μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και τον Μάιο του ίδιου έτους μέλος του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]]. Τότε (1960) η Κύπρος είχε 573.566 κατοίκους, εκ των οποίων 441.656 Έλληνοκύπριοι (77%) και 104.942 (18,3%) Τουρκοκύπριοι και 26.968 (4,7%) λοιποί (Μαρωνίτες, Αρμένιοι).<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.468</ref>
Το καλοκαίρι του 1570, οι Οθωμανοί εισέβαλαν στον νησί με 60 χιλιάδες στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένου ιππικού και πυροβολικού, υπό την ηγεσία του [[Πασά Λαλα Μουσταφά|Λαλα Μουσταφά Πασα]]. Το στράτευμα αποβιβάστηκε χωρίς να συναντήσει αντίσταση, στις 2 Ιουλίου, κοντά στην Λεμεσό. Πορεύτηκαν προς την Λευκωσία την οποία κατέκτησαν στις 9 Σεπτεμβρίου 1570. 20 χιλιάδες λευκωσιάτες σκοτώθηκαν και κάθε δημόσιο κτήριο και παλάτι λεηλατήθηκε. Σώθηκαν μόνο γυναίκες και παιδιά, οι οποίοι πωλήθηκαν ως σκλάβοι.<ref>Turnbull, Stephen (2003). ''The Ottoman Empire 1326–1699 (Essential Histories Series #62)''. Osprey Publishing. p. 58</ref><ref>Hopkins, T. C. F. (2007). ''Confrontation at Lepanto: Christendom Vs. Islam''. Macmillan p.82</ref> Ακολούθως, τα τούρκικα στρατεύματα κατέλαβαν την Κερύνεια αμαχητί. Ωστόσο, στην Αμμόχωστο, η [[Πολιορκία της Αμμοχώστου 1570-71|πολιορκία]] κράτησε από τον Σεπτέμβρη του 1570 εώς τον Αύγουστο του 1571. Η πτώση της Αμμοχώστου σηματοδοτεί την έναρξη της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Κύπρο.
Τον Νοέμβριο του 1963 ο Μακάριος καταθέτει τα ''13 σημεία'' του για την τροποποίηση του Συντάγματος με σκοπό την άμβλυνση του δικοινοτισμού. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δρούσαν εξτρεμιστές και από τις δύο πλευρές: η ''Οργάνωσις''του [[Πολύκαρπος Γιωρκάτζης|Πολύκαρπου Γιωρκάτζη]] και η τουρκοκυπριακή Τ.Μ.Τ. Έτσι τα πράγματα δεν άργησαν να εκτραχυνθούν στα τέλη του 1963 με αιματηρές συγκρούσεις. Το 1964 αποστέλλεται ειρηνευτική δύναμη του [[ΟΗΕ]], ενώ είχε προηγηθεί τον Δεκέμβριο του 1963 ''η χάραξη της πράσινης γραμμής στη Λευκωσία''.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.469-472</ref>
[[Αρχείο:Ammoxostos.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Ammoxostos.jpg|μικρογραφία|Χαλκογραφία της Αμμοχώστου, 1703]]
Ο Γεώργιος Παπανδρέου διατύπωσε τη θεωρία του ''Εθνικού Κέντρου'' δηλαδή του πρωτείου που θα είχε η Αθήνα στη λήψη αποφάσεων περί το Κυπριακό αλλά ο Μακάριος ήθελε την πλήρη ανεξαρτησία: τον Φεβρουάριο του 1964 συστήνεται η ''Εθνική Φρουρά'' στην Κύπρο, τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς αποστέλλεται μυστικά στρατός στο νησί και το καλοκαίρι κατεβαίνει ο Γρίβας. Την ίδια περίοδο κατατίθεται το σχέδιο Άτσεσον (ένωση Κύπρου και Ελλάδος με ταυτόχρονη μικρή Τουρκική στρατιωτική παρουσία στο νησί) και στο τέλος του καλοκαιριού σημειώνεται ελληνοκυπριακή επίθεση κατά της Τουρκοκυπριακής θέσης των Κοκκίνων. Στις αρχές του φθινοπώρου ο διαμεσολαβητής του [[ΟΗΕ]] [[Γκάλο Πλάζα]] κατέθεσε τις παρατηρήσεις του για το ζήτημα. Το 1965 το Κυπριακό εμπλέκεται πιο πολύ με αποτέλεσμα ο διπολισμός ανάμεσα σε Αθήνα και Λευκωσία να ενταθεί: ο Γρίβας ασκεί πολεμική κατά του Μακαρίου, η Αθήνα προκρίνει ''Ατλαντική λύση'' για το ζήτημα, ενώ η Κύπρος θέλει μα αδέσμευτη ανεξαρτησία. Επί αποστατών η Αθήνα υπάγει στο έλεγχό της την Εθνική Φρουρά<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.472-476</ref>
Η Δικτατορία των Συνταγματαρχών επιθυμώντας την ένωση κινείτο προς την κατεύθυνση της υπονόμευσης του Μακαριακού καθεστώτος. Τον Νοέμβριο του 1967 ο Γρίβας επιχειρεί κατά του τουρκοκυπριακού χωριού Κοφίνου που προκάλεσε πιέσεις προς την Αθήνα και στην τελική απόσυρση των απεσταλμένων εκεί ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Την άνοιξη του 1968 ξεκινούν σειρά διακοινοτικών συνομιλιών με θέμα την εσωτερική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας που πλησίασαν τη συμφωνία.Την ίδια χρονιά επανεκλέγεται στο προεδρικό αξίωμα ο Μακάριος. Το 1970 σημειώνεται απόπειρα δολοφονίας κατά του Μακαρίου, του οποίου η πολιτική επιβραβεύεται στις βουλευτικές εκλογές του ίδιου έτους. Από το προηγούμενο έτος είχε αρχίσει να δρα στο νησί το ''Εθνικό Μέτωπο''. Το 1970 επίσης δολοφονείται ο [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης]] ο οποίος συνδέθηκε με την απόπειρα κατά του Μακαρίου.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.476-477</ref>
Ο Γρίβας επιστρέφει στην Κύπρο στις αρχές του φθινοπώρου 1971 και δημιουργεί την ΕΟΚΑ Β΄και ο υπό την πίεση της χούντας των Αθηνών ο Σπύρος Κυπριανού, υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου παραιτείται. Τρεις Κύπριοι μητροπολίτες απαιτώντας από τον Μακάριο να παραιτηθεί από το κοσμικό του αξίωμα τον καθαίρεσαν από αρχιεπίσκοπο (1972), αλλά τελικά υπερίσχυσε ο Μακάριος καθώς μείζων Σύνοδος τους καθαίρεσε (1973).Τον Οκτώβριο του 1973 γίνεται νέα δολοφονική απόπειρα κατά του Μακαρίου. Μετά το θάνατο του Γρίβα η ΕΟΚΑ Β΄ τελούσα υπό άμεση εξάρτηση από την [[Δημήτριος Ιωαννίδης|Ιωαννιδική]] χούντα των Αθηνών ασκεί δριμεία πολεμική σε βάρος του Μακαρίου. Τον Ιούλιο του 1974 ο Μακάριος ζητάει την απόσυρση των Ελλήνων αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.478-481</ref>
 
Σύντομα μετά την κατάκτηση, οι Οθωμανοί εγκατέστησαν στα κύρια κάστρα της Κύπρου μερικές χιλιάδες γενιτσάρους διαφόρων ειδικοτήτων. Στην Έγκωμη (Tuzla) εγκαταστάθηκαν 1.045 γενίτσαροι, στη Λευκωσία 1.130, και ανάλογος αριθμός στην Αμμόχωστο (Magoza). Μικρότεροι αριθμοί γενιτσάρων επάνδρωσαν άλλα φρούρια. Οι γενίτσαροι ήταν εκλεκτό σώμα Οθωμανών στρατιωτών αποτελούμενο εξ ολοκλήρου από σκλάβους πιστούς στον σουλτάνο. Στρατολογούνταν από την παιδική ηλικία από χριστιανικά χωριά, εξισλαμίζονταν και εκπαιδεύονταν συνέχεια. Στις αρχές του 16ου αιώνα το σώμα των γενιτσάρων άνοιξε και για στρατολόγηση ελεύθερων μουσουλμάνων. Το 1593-1595 λιγότερο από το μισό των γενιτσάρων προέρχονταν από σκλάβους (μη-μουσουλμάνους).<ref>[https://muse.jhu.edu/chapter/312320 Ronald Jennings, "Christians and Muslims in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World, 1571-1640", κεφ. 4, The Military Corps (Janissaries and Spahis) and the Police, NYU Press, N.York, 1993]</ref>
== [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|Η Τουρκική εισβολή (20 Ιουλίου 1974)]] ==
Στις 15 Ιουλίου 1974 εκδηλώθηκε στη Λευκωσία το πραξικόπημα της χούντας της Αθήνας με σκοπό την ανατροπή του Μακαρίου. Τρεις ημέρες αργότερα ο ανατραπείς πρόεδρος καταδίκαζε από το βήμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. την πολιτική της Χούντας των Αθηνών. Ο ''τουρκοφάγος'' Νίκος Σαμψών ήταν ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις 20 Ιουλίου εκδηλώθηκε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η στρατιωτική επιχείρηση της Άγκυρας πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις : 20-22 Ιουλίου 1974 δημιουργία τουρκικού προγεφυρώματος στα βόρεια του νησιού το οποίο διευρύνθηκε παρά την ανακωχή της 22ας Ιουλίου 1974 και 14-16 Αυγούστου 1974 οπότε ολοκλήρωσε την κατοχή του 37% του Κυπριακού εδάφους και προκάλεσε 200.000 πρόσφυγες και 1619 αγνοούμενους.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.480-482</ref>
 
Με την κατάκτηση της Κύπρου, το νησί ανακυρήχθηκε σε [[εγιαλέτι]]. Διοικητής στο εγιαλέτι της Κύπρου ήτανε ο [[μπεηλέρμπεης]] Μουσταφά Πασάς διοικούσε το νησί με τον. Η Κύπρος διαιρέθηκε σε τρία [[σαντζάκι]]α, Αμμοχώστου, Κερύνειας και Πάφου. Σαντζάκια από τα παράλια της Μικράς Ασίας και μέσης Ανατολής, υπάχθηκαν στο εγιαλέτι της Κύπρου. Κάθε σαντζάκι, υποδιαιρείτο σε [[Καζάς|καζά]] (κάτι ανάλογο του δήμου ή νομού) ο οποίος υπόκειται σε νομική και διοικητική δικαιοδοσία ενός δικαστή, του [[Καδής|καδή]]. Κατά την διάρκεια της Οθωμανοκρατίας, η κατανομή εγιαλετίων και σαντζακίων μεταβάλλονταν ανάλογα με τις συνθήκες της εποχής.<ref>{{Citation|last=Gökdemir|first=Rahim|title=MALİYEDEN MÜDEVVER (MAD.d) 03618 NUMARALI KIBRIS CİZYE DEFTERİ (TRANSKRİPSİYON VE DEĞERLENDİRME)|url=http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1072/3/Rah%C4%B1m_GOKDEMIR_tez.pdf.pdf|year=2012|publisher=[[Adnan Menderes University]]|language=Turkish|accessdate=26 April 2016}}</ref> Μετά την κατάκτηση της Κρήτης, το 1670 μΧ από τους Οθωμανούς και της μείωσης του εμπορίου στην Κύπρο, μετά από αίτημα της Εκκλησίας της Κύπρου, η Κύπρος υπάχθηκε στο [[εγιαλέτι του Αρχιπελάγους]]. <ref name="islamans">{{cite encyclopedia|url=http://www.islamansiklopedisi.info/|title=Kıbrıs (Osmanlı Dönemi)|encyclopedia=[[İslam Ansiklopedisi]]|publisher=Türk Diyanet Vakfı|pages=374–380|year=2002|volume=25}}</ref> Ωστόσο αυτή η διοικητική δομή ήτανε δυσλειτουργική και η Κύπρος υπάχθηκε κατευθείαν στο Αυτοκρατορικό Συμβούλιο το 1785 μ.Χ. Από αυτή την μεταβολή, η Ορθόδοξη Εκκλησία ευνοήθηκε αφού έγινε φοροσυλλέκτης.<ref name="islamans" /><ref name="gaz98">Gazioğlu, p. 98.</ref>
== [[Σύγχρονη Κύπρος|Σύγχρονη Κύπρος (1974-2015)]] ==
===Από την διχοτόμηση στην ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση===
Μετά την πτώση του Νίκου Σαμψών, καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας άσκησε ο πρόεδρος της Βουλής [[Γλαύκος Κληρίδης]]. Οι Τουρκοκύπριοι μετακινήθηκαν στο βόρειο τμήμα του νησιού προκύπτωντας έτσι πλήρης εθνικός διαχωρισμός των δύο κοινοτήτων. Ο Μακάριος κυριαρχεί στην εσωτερική πολιτική ζωή του νησιού μέχρι τον θάνατό του τον Αύγουστο του 1977. Από το 1977 έως το 1988 εξελέγη (1978,1983) ο [[Σπύρος Κυπριανού]] Πρόεδρος της Κύπρου, αρχικά πρόεδρος της Βουλής και του [[Δημοκρατικό Κόμμα (Κύπρος)|ΔΗ.ΚΟ]]..Το 1988 αρχικά οι εκλογές υπήρξαν άκαρπες,αλλά στις επαναληπτικές εξελέγη ο [[Γιώργος Βασιλείου]] με τη στήριξη του [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού|ΑΚΕΛ]]. Το 1993 εξελέγη ο [[Γλαύκος Κληρίδης]], όπως και το 1998.<ref>Ιωσήφ Ιωσήφ, «Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και η Ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου,1974-1998», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.484-485</ref>
 
=== Κοινωνικές Αλλαγές ===
===Από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως την οικονομική κρίση===
Η Οθωμανική κατοχή έφερε μια ριζοσπαστική αλλαγή: εισήχθηκε μια νέα κοινωνική ομάδα στο νησί, οι Τούρκοι. Η οθωμανική διοίκηση έδωσε μεγάλα τεμάχια γης στους στρατιώτες για να τους πείσει να διαμένουν στην Κύπρο. Κατά τον 17ο αιώνα, ο τούρκικος πληθυσμός αυξήθηκε δραματικά. Οι περισσότεροι Τούρκοι παρέμειναν στο νησί, όταν μεταβιβάστηκε ο έλεγχος του (αλλά όχι η κυριαρχία) στους Άγγλους το 1878. Πολλοί πάντως μετανάστευσαν στην Τουρκία κατά τις αρχές του 20ού αιώνα.
O Πρόεδρος Κύπρου[[Τάσσος Παπαδόπουλος]] υπογράφει, στις 16 Απριλίου 2003, στην Αθήνα, τη Συνθήκη Προσχώρησης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την 1η Μαΐου 2004 η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε επίσημα στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]], ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία αναλαμβάνει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δεύτερο εξάμηνο του 2012.
[[Κυπριακή οικονομική κρίση 2012-2013|Οικονομική κρίση]] ξεσπά το 2012, αποτελώντας τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση που γνώρισε ποτέ η Κυπριακή Δημοκρατία. Κύρια αιτία της κρίσης υπήρξε η μεγάλη έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα, που είχαν κουρευτεί την άνοιξη του 2012.
Το Μάρτιο του 2013 οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατέληξαν σε ένα σχέδιο, με βάση το οποίο κουρεύονται κατά 40% οι καταθέσεις των κυπριακών τραπεζών.
 
=== Το σύστημα των Μιλλέτ ===
Οι Οθωμανοί εφάρμοσαν το [[Μιλλέτ|σύστημα των μιλλέτ]], κατά το οποίο οι Θρησκευτικές Αρχές κάθε μη μουσουλμανικής μειονότητας θα διοικούσε τον πληθυσμό της. Το σύστημα των Μιλλέτ ενίσχυσε την ορθόδοξη εκκλησία της Κύπρου που απέκτησε Εθναρχικό ρόλο καθώς πέρα από τον θρησκευτικό του ρόλο, ήτανε ηγέτης των Ελληνοκύπριων. Οι οθωμανικές αρχές βλέπανε θετικά αυτή την εξέλιξη γιατί ήθελαν κάποιο υπεύθυνο για τον έλεγχο του τοπικού πληθυσμού.{{πηγή}}
 
=== Αρχιτεκτονική και Αναβάθμιση Υποδομών ===
[[Αρχείο:Larnaca_01-2017_img30_Salt_Lake.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Larnaca_01-2017_img30_Salt_Lake.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Ο τεκές Χαλά Σουλτάν, χτίστηκε το 1817.]]
[[Αρχείο:Cyprus_-_Limassol_castle_10.JPG|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Cyprus_-_Limassol_castle_10.JPG|μικρογραφία|Το Μεσαιωνικό Κάστρο της Λεμεσού, ξανακτίστηκε από τους Οθωμανούς το 1590.]]
[[Αρχείο:Nicosia_Buyuk_Han_02.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Nicosia_Buyuk_Han_02.jpg|μικρογραφία|Το Μπουγιούκ Χάνι]]
Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής εποχής, κτίστηκαν πολλά τζαμιά, εκκλησιές, μπάνια, σχολεία, βιβλιοθήκες και δημόσια κτήρια.<ref>Bağışkan, p. 6.</ref> Η αρχιτεκτονική που ακολουθήθηκε ήτανε η Οθωμανική αρχιτεκτονική, αλλά είχε ορισμένα ξεχωριστά χαρακτηριστικά λόγω της γοτθικής επίδρασης των Λατίνων που προϋπήρχαν στο νησί.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=9A-EAgAAQBAJ&pg=58#v=onepage&q&f=false|title=Dictionary of Islamic Architecture|date=2002|publisher=Routledge|page=58|last1=Petersen|first1=Andrew}}</ref> Δυο σαράγια θεωρούνται ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας, είναι το [[Μπουγιούκ Χαν|Μπουγιούκ Χάνι]] και το [[Κουμαρτσιλάρ Χαν|Κουμαρτσιλάρ Χάνι]]. Η καλύτερη από τις πολλές βιβλιοθήκες που κτίστηκαν είναι η [[Βιβλιοθήκη του Μαχμούτ Β'|βιβλιοθήκη του Σουλτάν Μαχμουτ Β']], η οποία ήταν η βιβλιοθήκη του Μπουγιούκ Μετρεσσέ (Μεγάλη Θεολογική Σχολή)<ref>[http://www.mcw.gov.cy/mcw/DA/DA.nsf/All/B34960662BCBBF5FC2257273003A4773?OpenDocument&print Η σύλληση της πολιτιστικής κληρονιμιάς στην κατεχόμενη Κύπρο. Κυπριακή Δημοκρατία, Τμήμα Αρχαιοτήτων]</ref>.<ref>Bağışkan, p. 12.</ref> Στην Λευκωσία κτίστηκαν 23 ξεχωριστά παζάρια (αγορές), η κάθε μια με την δική της ειδικότητα.<ref name="b13">Bağışkan, p. 13.</ref> Ο Τεκες Χαλά Σουλτάν στην Λάρνακα θεωρείται ως ένα κομψοτέχνημα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής.
[[Αρχείο:Larnaca_01-2017_img24_Kamares_Aqueduct.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Larnaca_01-2017_img24_Kamares_Aqueduct.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Το υδραγωγείο Μπερίκ Πασά (Καμάρες) στην Λάρνακα]]
Η οθωμανική διοίκηση έφερε σημαντικές προόδους στην άρδευση και ύδρευση της Κύπρου. Το κυριότερο παράδειγμα είναι το Υδραγωγείο Μπεκίρ Πασά (Καμάρες) Λάρνακας, το οποίο κατασκευάστηκε το 1750 από των τότε Οθωμανό κυβερνήτη της Λάρνακας Αμπού Μπεκίρ Πασά και θεωρείτε η πιο σημαντική κατασκευή της Οθωμανικής εποχής. Το υδραγωγείο λειτουργούσε μέχρι το 1939 και αποτελούταν από 75 καμάρες που μετέφεραν το νερό από το ποταμό Τρέμιθο στην πόλη της Λάρνακας. Πριν το υδραγωγείο, οι κάτοικοι της Λάρνακας κουβαλούσαν νερό από μια απόσταση 2 ωρών.<ref>Gazioğlu, p. 138-9</ref> Παρόμοια υδραγωγεία κτίστηκαν στην Λευκωσία μεταξύ 1801 και 1803. Το [[υδραγωγείο του Arab Ahmet]] κοντά στην [[πύλη Πάφου]], το οποίο μεταφέρει νερό από τον [[Πήδαιος|Πηδαιό]] και το υδραγωγείο [[Nicosia aqueduct|Silihtar]] κοντά στην πύλη Αμμοχώστου.<ref>Keshishian, Kevork K. (1978). ''Nicosia: Capital of Cyprus Then and Now''. The Mouflon Book and Art Centre. p. 94-98</ref>
 
Οι αρχές ευνόησαν έργα άρδευσης που οδήγησαν σε αύξηση της καλλιεργήσιμης γης. Βρετανοί περιέγραψαν αρκετές περιοχές της Κύπρου, όπως η Μόρφου, η Λάπηθος, η Πόλις, η Λέφκα, η Αυδήμου, το Κολόσσι, ως ευημερούσες με "μύλους που λειτουργούν με νερό". Αξιόλογα έργα υπάρχουν σε όλο τον Πενταδάκτυλο και την Καρπασία.<ref>Gazioğlu, p. 143-7</ref>
 
Τον 19ο αιώνα, ο Εντχεμ Πασάς, έφτιαξε τον δρόμο που ένωνε την Λευκωσία με την Λάρνακα, χρησιμοποιώντας αρκετές γέφυρες. Το 1850, το οδικό δίκτυο επεκτάθηκε και έφτανε εως το λιμάνι της Λάρνακας.<ref>Gazioğlu, p. 142</ref>
 
=== Η Κύπρος κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 ===
Αρκετοί Eλληνοκύπριοι στήριξαν την [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]], γεγονός που οδήγησε σε εκδικητικά μέτρα από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στις 15 Οκτωβρίου, όχλος από Οθωμανούς κρέμασε τον Αρχιεπίσκοπο, πέντε μητροπολίτες και 36 εκκλησιαστικούς. Επιπλέον σκότωσαν Έλληνες της Λάρνακας και άλλες πόλεις. Μέχρι τον Σεπτέμβρη του 1822, 62 χωριά είχαν εξαφανιστεί ολοκληρωτικά. <ref>Claude Delaval Cobham, ''[http://www.cyprusexplorer.globalfolio.net/eng/history/cobham-exerpta-cypria/ Exerpta Cypria]'', Cambridge University Press (1908) p. 454-455</ref><ref>Sir Harry Luke [https://archive.org/stream/cyprusunderturk00unkngoog Cyprus under the Turks, 1571–1878] C. Hurst & Co Publishers Ltd (September 30, 1989) {{ISBN|1-85065-072-1}}</ref>
 
=== Οι τρεις εξεγέρσεις του 1833 ===
Τη χρονιά 1833 σημάδεψαν τρεις εξεγέρσεις: αυτή του [[Εξέγερση Νικόλαου Θησέα στη Λάρνακα|Νικόλαου Θησέα στη Λάρνακα]], του [[Εξέγερση Καλόγερου Ιωαννίκιου στην Καρπασία|καλόγερου Ιωαννίκιου στην Καρπασία]] και του [[Εξέγερση Γκιαούρ Ιμάμ στην Πάφο|Γκιαούρ Ιμάμ στην Πάφο]]. Αρχική αφορμή ήταν η επιβολή ενός έκτακτου φόρου, ο οποίος θεωρήθηκε δυσβάσταχτος τόσο από τον μουσουλμανικό όσο και τον χριστιανικό αγροτικό πληθυσμό. Και τις τρεις εξεγέρσεις καταδίκασε ο [[Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος Κύπρου|Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος]], ο οποίος τάχθηκε εναντίον των εξεγέρσεων, στις οποίες πάντως εξεγέρθηκαν μαζί Έλληνες και Τούρκοι κατά της κεντρικής Οθωμανικής εξουσίας. <ref name=":11">Άντρος Παυλίδης, ''Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια ''[Μ.Κ.Ε.], τόμ. 6, σσ.34-38, Φιλοκυπρός, Λευκωσία 1987</ref><ref name=":10">{{Cite book|url=http://www.yiorkadjis.org.cy/50stigmes.pdf|title=50 Ιστορικές Στιγμές που σημάδεψαν την Κύπρο (1821 εως 2004)|last=Ηλιάδης|first=Ντίνος|publisher=Κακτος|year=2011|isbn=987-960-382916-4|location=Αθήνα|page=25-29}}</ref><ref name=":12">{{Cite journal|url=https://www.academia.edu/4532243/Michalis_N._Michael_Revolts_Demands_and_Challenge_to_the_Legitimacy_of_the_Ottoman_Power_Three_Parallel_Revolts_in_a_part_of_the_Ottoman_Periphery_Archivum_Ottomanicum_Harrassowitz_Verlag_Wiesbaden_29_2012_127-147._In_English_|title=“Revolts, Demands and Challenge to the Legitimacy of the Ottoman Power: Three Parallel Revolts in a part of the Ottoman Periphery|last=Michales N. Michael|first=|date=|journal=Archivum Ottomanicum|accessdate=|doi=}}</ref>
 
Η Εξέγερση στη Λάρνακα, ήταν αρκετά μαζική και πιθανόν αυθόρμητη – σε κάποια στιγμή πάντως, ο [[Νικόλαος Θησέας]], αγωνιστής της επανάστασης του 1821, βρέθηκε στην ηγεσία της. Ξεκίνησε με διαδηλώσεις στη Λάρνακα, οι οποίες εξαπλώθηκαν και στη Λευκωσία. Η εξέγερση έληξε σχετικά αναίμακτα, αφού η απόφαση για την επιβολή του φόρου ακυρώθηκε. Ο Θησέας μαζί με πολλούς ακόλουθους κατέφυγε στο Σταυροβούνι, φοβούμενος αντίποινα. Αφού πήρε εγγυήσεις για την ασφάλειά της, η ομάδα διαλύθηκε ήσυχα, απ’ ό,τι φαίνεται χωρίς θύματα. Ο ίδιος ο Θησέας έφυγε από την Κύπρο.<ref name=":10" /><ref name=":12" /><ref name=":11" />
 
Η δεύτερη εξέγερση πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1833. Ο [[καλόγερος Ιωαννίκιος]]''', '''ξεκινώντας με καράβι από τη Λάρνακα, αποβιβάστηκε με τους Αλβανούς στρατιώτες στο Μπογάζι, προχώρησε στο χωριό καταγωγής του (τον Άγιο Ηλία) και άρχισε να ξεσηκώνει τους χωρικούς εναντίον της οθωμανικής διοίκησης. Εγκατέστησε το αρχηγείο της εξέγερσής του στο Τρίκωμο. Αν και μάλλον βρήκε αρκετούς υποστηρικτές ανάμεσα στον αγροτικό πληθυσμό της περιοχής, αυτοί σκόρπισαν μόλις αντίκρισαν τα οθωμανικά στρατεύματα. Ο ίδιος ο Ιωαννίκιος και οι συνεργάτες του συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν με παλλούκωμα.<ref name=":10" /><ref name=":11" />
 
Ο Γκιαούρ Ιμάμης (δηλαδή Άπιστος Ιερέας) ήτανε Τουρκοκύπριος ή [[Λινοβάμβακοι|Λινοπάμπακος]] στην Πάφο, στο χωριό Τριμιθούσα κοντά στην Πόλη Χρυσοχούς. Με την επιβολή του φόρου ξεσηκώνοντας τα γύρω χωριά, κατάφερε να μαζέψει ανθρώπους και των δυο θρησκειών, και έφτασε στην Πάφο όπου την έθεσε υπό τον έλεγχο του. Ο Οθωμανός κυβερνήτης του νησιού δεν είχε διαθέσιμες στρατιωτικές δυνάμεις να καταστείλει την εξέγερση, για αυτό διαπραγματεύτηκε αρχικά με τον Γκιαούρ Ιμάμη, ενώ αργότερα, όταν συγκέντρωσε στρατιωτικό υλικό, επιτέθηκε στην Πάφο. Προηγήθηκαν σφαγές ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Ο Γκιαούρ Ιμάμης διέφυγε προς την Αίγυπτο, όπου συνελήφθη και εκτελέστηκε. Παρόλα αυτά, οι τουρκοκύπριοι της Πάφου έδωσαν το όνομα του σε ένα δρόμο του τουρκομαχαλά (τούρκικη γειτονιά) της πόλης. <ref name=":10" /><ref name=":11" />
 
=== Η παράδοση της Κύπρου στη Βρετανική Αυτοκρατορία ===
Με το τέλος του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου 1877-1878 και την ήττα της Τουρκίας, πραγματοποιήθηκε το [[Συνέδριο του Βερολίνου]] (13 Ιουνίου εως 13 Ιουλίου 1878). Αγγλία και Τουρκία, προχώρησαν σε συμμαχία κατά την διάρκεια του Συνεδρίου, η οποία μεταξύ άλλων, προνοούσε την παραχώρηση της Κύπρου στους Άγγλους. Η συμφωνία αυτή επισημοποιήθηκε με την [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης]] το 1878. Η κυριαρχία πάντως,παρέμενε ''[[de jure]]'' Οθωμανική, μέχρι τις 5 Νοεμβρίου 1914, όπου η απόφαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων, οδήγησε την Αγγλία να κηρύξει την Κύπρο ως προτεκτοράτο<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus">{{cite web|url=http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne|title=Treaty of Lausanne|publisher=}}</ref>
 
== Αγγλοκρατία ==
[[Αρχείο:Cypriot_demonstration_1930.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Cypriot_demonstration_1930.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Ελληνοκύπριοι διαδηλώνουν υπέρ της Ενώσεως το 1930]]
Οι Ελληνοκύπριοι αντιμετώπισαν θετικά την μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Αγγλοκρατία. Πίστευαν πως θα οδηγούσε στην ένωση, δηλαδή την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η Ένωσις ήταν ενταγμένη στην Μεγάλη Ιδέα, μια ευρύτερη φιλοδοξία ώστε το Ελληνικό κράτος να προσαρτήσει περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν Έλληνες, όπως την Κύπρο, την Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη. Την ιδέα αυτή την προωθούσε η Κυπριακή Ορθόδοξη εκκλησία, η οποία είχε πολλά μέλη της εκπαιδευμένα στην Ελλάδα.<ref name="lindsay14">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=xTL382g5sWwC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know|date=2011|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199757169|pages=14–5|last1=Ker-Lindsay|first1=James|quote=They hoped that the transfer of administration would pave the way for the island to be united with Greece—an aspiration known as “enosis.” At the time, these calls for enosis were not just limited to Cyprus. Instead, Cyprus was part of a wider political movement [...] This overarching political ambition was known as the Megali Idea (Great Idea).}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=Ac2NRpHoY3EC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Educations in Ethnic Violence: Identity, Educational Bubbles, and Resource Mobilization|date=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781139505444|page=88|last1=Lange|first1=Matthew}}</ref> Οι Ελληνοκύπριοι θεωρούσαν πως το νησί ήταν ιστορικά Ελληνικό και πίστευαν πως η Ένωση με την Ελλάδα ήταν φυσικό δικαίωμα.<ref name="diez83">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=A4QTUWBEC2kC&pg=PA83&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The European Union and the Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union|date=2002|publisher=Manchester University Press|isbn=9780719060793|page=83|last1=Diez|first1=Thomas}}</ref>
 
Αρχικά, οι Τουρκοκύπριοι αντιμετώπισαν θετικά και αυτοί την μετάβαση στην Αγγλοκρατία.<ref name="papadakis2">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=wzPG7b_m4swC&pg=PA2&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Divided Cyprus: Modernity, History, and an Island in Conflict|last2=Peristianis|first2=Nicos|date=18 July 2006|publisher=Indiana University Press|isbn=9780253111913|page=2|last1=Papadakis|first1=Yiannis|last3=Welz|first3=Gisela}}</ref> Αργότερα, βλέποντας την επιδίωξη της πολιτικής της Ενώσεως, και υπο τον φόβο να επαναληφθεί η ίδια ιστορία όπως με την Ένωση Κρήτης-Ελλάδας που οδήγησε στην φυγή των Τουρκο-Κρητικών, υπηρξαν αρκετά ανήσυχοι.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=FQeVnXmjBzYC&pg=PA37&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Making of Informal States: Statebuilding in Northern Cyprus and Transdniestria|date=2012|publisher=Palgrave Macmillian|isbn=9780230392076|page=37|last1=Isachenko|first1=Daria}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=PHQAAwAAQBAJ&pg=PA135&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan|date=2009|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857711939|pages=135–6|last1=Pericleous|first1=Chrysostomos}}</ref> και επεδίωξαν μια διχαστική πολιτική.<ref>{{cite book|title=Historical Dictionary of Cyprus|date=2009|publisher=Scarecrow Press|isbn=9780810862982|page=xiv|last1=Mirbagheri|first1=Farid|quote=Greek Cypriots engaged in a military campaign for enosis, union with Greece. Turkish Cypriots, in response, expressed their desire for taksim, partition of the island.}}</ref>
 
=== Η Αγγλική Διοίκηση ===
Η αγγλική διοίκηση είχε εξαρχής να αντιμετωπίσει αρκετά προβληματα. Το πρώτο εμπόδιο ήτανε ο Κλήρος και η Ελληνική ανώτερη τάξη. Και οι δυο αυτές τάξεις απολάμβαναν μεγάλων προνομίων, τα οποία είχαν αποκτήσει συνεργαζόμενες με ένα συστημα διαφθοράς, καταπίεσης και εκμετάλλευσης. Σύμφωνα με τον πρώτο άγγλο διοικητή, δεν ήτανε τίποτα άλλο παρά "τυρρανίσκοι".<ref>{{Cite book|title=A political and Administrative History of Cyprus 1918-1926|last=Georghallides|first=George|publisher=Cyprus Research Centre|year=1979|isbn=|location=Nicosia|page=79}}</ref> Ως εκ τούτου, η Εκκλησία δεν θα απολάμβανε απαλλαγή από τη φορολογία ιδιοκτησίας γης. Έπειτα, οι παραβάσεις οι οποίες δεν θα σχετίζονταν με το αγγλικό δίκαιο, δεν θα εκδικάζονταν από τα δικαστήρια. Επιπλέον, οι επίσκοποι, όπως και οι μουφτήδες, δεν θα παρίσταντο στα συμβουλευτικά όργανα της διοίκησης. Επιπλέον, οι κληρικοί που παραβίαζαν το αστικό δίκαιο, θα δικάζονταν από αστικά και όχι εκκλησιαστικά δικαστήρια. Τέλος, απαγορεύτηκε η χρήση κρατικής βίας για είσπραξη εκκλησιαστικής φορολογίας, πράγμα που οδήγησε στην μείωση των εσόδων κατά τα δυο τρίτα τουλάχιστον.<ref>Χαιντς Ριχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878-1949, πρώτος τόμος σελίδα 90.</ref><ref>A political and administrative history of Cyprus, 1918-1926: with a survey of the foundations of British rule. G. S. Georghallides Cyprus Research Centre, 1979 - Cyprus σελ 61</ref>
 
Η Αγγλία πρόσφερε Σύνταγμα στον Κυπριακό λαό, και δικαίωμα για συναποφασίζει σε ορισμένα θέματα. Δεν είχε δικαίωμα όμως απόφασης επί του προϋπολογισμού. Επίσης δημιούργησαν και ένα Εκτελεστικό Συμβούλιο. Οι Ελληνοκύπριοι ήταν ευχαριστημένοι από την εξέλιξη, ενώ οι Τουρκοκύπριοι όχι, καθώς προέβλεπε αναλογική εκλογή εκπροσώπων, οπόταν οι Ελληνοκύπριοι θα είχαν το πάνω χέρι. Η αγγλική διοίκηση φρόντισε να εξαλείψει το καθεστώς διαφθοράς που υπήρχε στο οθωμανικό σύστημα με μόνιμα στελέχη και στρατιωτικά οργανωμένη αστυνομία, καλά εκπαιδευμένη και εξοπλισμένη. Ωστόσο η φορολόγηση της Κύπρου ήτανε βαριά, πράγμα που συνέτεινε στην φτώχεια του λαού, την υποβαθμισμένη παιδεία, υγεία -υπήρχαν εστίες ελονοσίας κοντά στις πόλεις-, συγκοινωνίες.<ref>Χάιντς Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878-1949, τόμος Α', Eκδόσεις Εστία, Αθήνα, 2007, σ. 107-112.</ref>
 
Ο πόθος για ένωση εκφράστηκε από την πρώτη στιγμή της αγγλικής παρουσίας στο νησί. Όμως μετά τη ρητή αντίθεση της Αγγλίας για παραχώρηση του νησιού στην Ελλάδα, αφού νομικά, η Κυριαρχία ανήκε στην Τουρκία. Το 1901, κατά την ενθρόνιση του Εδουάρδου Ζ' έγιναν μαζικές διαδηλώσεις στην Κύπρο υπέρ της Ένωσης ενώ τα επόμενα χρόνια ξεκίνησαν οι πρώτες διακοινοτικές εντάσεις, μιας και οι Τουρκοκύπριοι δεν ήταν υπέρ της Ένωσης.<ref>Χάιντς Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878-1949, τόμος Α', Eκδόσεις Εστία, Αθήνα, 2007, σ. 117</ref> Στα σχολεία όμως, οι δάσκαλοι όχι μόνο δίδασκαν την αγάπη για την πατρίδα, αλλά θεωρούσαν φυσικό να προπαγανδίζουν την Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή στην περίπτωση της Κύπρου την Ένωση.<ref>Χάιντς Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878-1949, τόμος Α', Eκδόσεις Εστία, Αθήνα, 2007, σ. 125.</ref>
 
=== Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ===
Ο πρώτος παγκόσμιος Πόλεμος είχε έμμεσες μόνο συνέπειες για την Κύπρο, αφού αναμείχθηκε μόνο εμμέσως, στο παζάρι για είσοδο της Ελλάδας στον Β ΠΠ. Πέραν τούτου η Κύπρος βοήθησε με παροχή τροφίμων, ξυλείας, αλόγων ενώ 13 χιλιάδες εθελοντές, Έλληνες και Τούρκοι συμμετείχαν ως εθελοντές.<ref>{{Cite book|title=Ιστορία της Κύπρου|first=Χαϊντς|last=Ριχτερ|isbn=978-960-05-1294-6|year=2007|location=Αθήνα|page=166}}</ref>
 
==== Απόρριψη βρετανικής προσφοράς για Ένωση το 1912-13 ====
Για πρώτη φορά, οι Βρετανοί προσέφεραν την Κύπρο στην Ελλάδα με αντάλλαγμα ναυτική βάση στο [[Αργοστόλι|Αργοστόλι Κεφαλονιάς]], τον Δεκέμβριο του 1912. Την πρόταση την έκανε ο υπουργός Οικονομικών της Αγγλίας [[Λόυντ Τζωρτζ]]. Ενώ ο [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Βενιζέλος]] αποδέχτηκε, ο υπουργός Εξωτερικών [[Γεώργιος Στρέιτ]] και ο βασιλιάς [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνος Α]]' εμπόδισαν την συμφωνία.<ref>Χάιντς Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878-1949, τόμος Α', Eκδόσεις Εστία, Αθήνα, 2007, σ157. Ο Ρίχτερ σημειώνει πως η ιστορία είναι σκοτεινή καθως ο Στρέιτ δεν ήτανε υπ. Εξωτερικών εκείνη την περίοδο. Όμως υπάρχουν ανεξάρτητες πηγές που επιβεβαιώνουν την ιστορία.</ref>
 
==== Απόρριψη βρετανικών προσφορών για Ένωση το 1915 ====
Η Βρετανία το 1915 ήθελε την Ελλάδα να συμμαχήσει μαζί της εναντίον των Κεντρικών δυνάμεων. Σε σειρά συνομιλιών και προτάσεων, της πρότεινε μεταξύ άλλων και την Κύπρο, μαζί με άλλα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εάν διαλυόταν. Ο Ζαΐμης, πρωθυπουργός τότε της Ελλάδας, έλαβε την τελική πρόταση στις 17 Οκτωβρίου και ζήτησε χρόνο να συνομιλήσει με τον βασιλιά της Ελλάδος, ο οποίος ήτανε φιλο-Γερμανός και απέρριψε την πρόταση της Αγγλίας. <ref>Χάιντς Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878-1949, τόμος Α', Eκδόσεις Εστία, Αθήνα, 2007, σελ. 191</ref>
 
=== Επιδίωξη της Ένωσης μετά τον Α'ΠΠ ===
Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το αίτημα για Ένωση ενισχύεται. Στην ενίσχυση του έπαιξαν ρόλο η [[Εθνική Οργάνωση της Κύπρου]] (να μην συγχέεται με την ΕΟΚΑ) την οποία ίδρυσαν εκκλησιαστικοί κύκλοι και τα μέλη τα επέλεγε ο Αρχιεπίσκοπος. Σκοπός της ήταν η επιδίωξη της Ενώσεως και η απόρριψη της ''Αυτονομίας'' που πρότειναν οι Άγγλοι και ήταν αποδεκτή ανάμεσα στους φτωχούς εργάτες και αγρότες, που απλά ήθελαν λιγότερους φόρους. Το 1930, ιδρύθηκε η ακόμη πιο σκληροπυρηνική [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση Κέντρου]] (ΕΡΕΚ) της οποίας τα μέλη ήταν μυστικά.{{Πηγή}}
 
=== Οκτωβριανά 1931 ===
Η έκρηξη των Οκτωβριανών του 1931 ήρθε μετά την παραίτηση του μητροπολίτη Νικόδημου από το υποτυπώδες νομοθετικό Σώμα στις 17 Οκτωβρίου. Οι Άγγλοι ήθελαν να συλλάβουν τον μητροπολίτη, αλλά δεν είχε παραβεί κάποιο νόμο αφενός, αφετέρου πίστευαν πως ήθελε να μετατραπεί σε κάποιου είδους μάρτυρα. Στις 18 Οκτωβρίου, ο μητροπολίτης εκφωνεί μια ομιλία που ήταν προκλητική, σύμφωνα με τους Άγγλους, αλλά νόμιμη. Στις 20 Οκτωβρίου, στο στάδιο της Λεμεσού, εκφώνησε ομιλία μπροστά σε 3.000 ανθρώπους. Την 21η Οκτωβρίου, η μυστική οργάνωση ΕΡΕΚ, ανταγωνιστική της Εθνικής Οργάνωσης Κύπρου στην οποία ανήκε ο Νικόδημος, διοργάνωσε ομιλία μπροστά στην Εμπορική Λέσχη, στην οποία εντός λίγων ωρών μετά την ανακοίνωση της, μάζεψε τρεις εως οκτώ χιλιάδες πολίτες. Οι ομιλίες ήταν αρκετά συγκινητικές. Μετά από κάμποσα πατριωτικά λόγια, ο πρωτοπρεσβύτερος της Φανερωμένης Διονυσιος Κυκκώτης άρχισε να χρησιμοποιεί χειρονομίες που θύμιζαν την Ελληνική Επανάσταση και τον [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Παλαιών Πατρών Γερμανό]]. Όταν του πρόσφεραν σημαία, διακήρυξε την Ένωση και ζήτησε από όλους να ορκιστούν πίστη στο Έθνος. Η συγκίνηση του πλήθους κορυφώθηκε και πολλοί ξέσπασαν σε κλάματα. Μετά τις ομιλίες, κατευθύνθηκαν όλοι οι συγκεντρωμένοι στο διοικητήριο.
 
Όταν έφτασαν στο διοικητήριο, δεν υπήρχε πλέον αρχηγός της πορείας. Οι αστυνομικοί των αγγλικών δυνάμεων υποχώρησαν μετά από λιθοβολισμούς. Ο κυβερνήτης Στορς δήλωσε πως θα συναντούσε αντιπροσωπεία διαδηλωτών, εαν πρώτα αποχωρήσουν ειρηνικά. Παρόλο που ορισμένοι διαμεσολαβητές προσπάθησαν να πείσουν το πλήθος να αποχωρήσει, οι διαδηλωτές ήταν αμετακίνητοι και γίνονταν όλο και πιο επιθετικοί. Οι αγγλικές δυνάμεις ήταν διστακτικές να ανοίξουν πυρ διότι μέσα στους διαδηλωτές υπήρχαν αρκετοί μαθητές. Οι διαδηλωτές έκαψαν 3 σταθμευμένα αυτοκίνητα και έριχναν αναμμένους πυρσούς στα παράθυρα του κτηρίου. Μια τελευταία προσπάθεια του Άγγλου επικεφαλής των αστυνομικών δυνάμεων απέτυχε και τότε μια ένοπλη ομάδα αποτελούμενη από 12 άντρες άνοιξε πυρ. Το πλήθος διαλύθηκε αμέσως, επτά τραυματίστηκαν και ένας (ο [[Ονούφριος Κληρίδης]]) υπέκυψε στα τραύματα του. Το διοικητήριο τυλίχτηκε τελικά στις φλόγες.
 
Την επόμενη μέρα, ο κυβερνήτης ζήτησε από στρατιωτικές δυνάμεις να ενισχύσουν την αστυνόμευση στην Λευκωσία, ενώ ζήτησε ενισχύσεις από τις αγγλικές δυνάμεις της Αιγύπτου. Επεισόδια πάντως ξέσπασαν σε όλες τις πόλεις της Κύπρου την επόμενη μέρα. Οι διαδηλωτές στόχευαν και τις οικογένειες των Άγγλων αξιωματούχων. Στην κηδεία του Ονούφριου Κληρίδη, μίλησαν παράγοντες της εποχής, και ξέσπασαν νέα επεισόδια μετά το τέλος της. Την ίδια μέρα ο κυβερνήτης Στορς διέταξε την σύλληψη του μητροπολίτη Νικόδημου. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν μέχρι τις 27 Οκτωβρίου, όπου στην Αμμόχωστο υπήρξε ένας νεκρός και 2 τραυματίες, μετά από επίθεση σε στρατιωτική ομάδα του αστυνομικού σταθμού. Αυτές ήταν και οι τελευταίες ταραχές.
[[Αρχείο:Sir_Richmond_Palmer.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Sir_Richmond_Palmer.jpg|μικρογραφία|O Ριτσμοντ Πάλμερ]]
 
=== Παλμεροκρατία ===
Στις 9 Νοεμβρίου 1933, νέος κυβερνήτης της Κύπρου ανέλαβε ο [[Ρίτσμοντ Πάλμερ]]. Ο Πάλμερ, εφάρμοσε δικτατορική διακυβέρνηση του νησιού. Οι δημοτικές εκλογές καταργήθηκαν, η παιδεία σταμάτησε να είναι ελληνοκεντρική, ενώ η φτώχεια ενδημούσε στο νησί. Αυτό προκάλεσε αρκετές απεργίες και ενίσχυση του [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού|Κομμουνιστικού Κόμματος]] στο νησί. Οι Τουρκοκύπριοι επλήγησαν από την άθλια οικονομική κατάσταση του νησιού και ταυτόχρονα έβλεπαν με θαυμασμό την ανοικοδόμηση της Κεμαλικής Τουρκίας. Ο Πάλμερ έφυγε από την Κύπρο το 1939, με το όνομα του να γίνεται συνώνυμο της δυστυχίας και δικτατορίας.
 
=== Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ===
Tην 28η Οκτωβρίου 1940, η Ελλάδα μπήκε στον Πόλεμο παρά το πλευρό των συμμάχων. Ο κυπριακός λαός διακήρυξε την προθυμία του να συμμετάσχει στον κοινό αγώνα για την προάσπιση της ελευθερίας του κόσμου. Οι Άγγλοι υποδέχθηκαν με ευχαρίστηση τη στάση αυτή των Κυπρίων.
 
    Το βρετανικό ραδιόφωνο και οι Βρετανοί επίσημοι δεν έπαυαν να πλέκουν το εγκώμιο της Ελλάδας και των Ελλήνων της Κύπρου. Οι κατοχικές αρχές είχαν αναρτήσει τεράστιες πινακίδες έξω από τα αγγλικά στρατολογικά γραφεία του νησιού, που καλούσαν τους Κυπρίους «να πολεμήσουν διά την Ελλάδαν και την Ελευθερίαν» και έλεγαν χαρακτηριστικά: «πολεμώντας για την ελευθερία των λαών, πολεμάτε για την δική σας ελευθερία». Περισσότεροι από τριάντα χιλιάδες Έλληνες Κύπριοι κατατάχθηκαν στο στρατό και πολέμησαν σε όλα σχεδόν τα μέτωπα.<ref>{{Cite news|url=https://www.syndesmosaxiomatikon.com/el/content/%CE%B7-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CF%85%CF%80%CF%81%CE%AF%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%BF-%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF|title=Η Συμβολή των Κυπρίων στον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο|date=2013-10-28|newspaper=ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ|language=el|accessdate=2018-01-19}}</ref>
 
=== Διασκεπτική ===
Η αποικιακή κυβέρνηση νοιώθοντας την πίεση για Ένωση, με δήλωση του Βρετανού υπουργού Αποικιών Κριτζ Τζόουνς στη [[Βουλή των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου|Βουλή των Κοινοτήτων]] στις 23 Οκτωβρίου 1946, αποφάσισε να αναθέσει την εκπόνηση του Συντάγματος σε μια Συνέλευση (γνωστή ως '''Διασκεπτική Συνέλευση''') στην οποία θα συμμετείχαν εκπρόσωποι του πληθυσμού του νησιού. <ref name=":122">{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/449028/article/epikairothta/ellada/h-diaskeptikh-syneleysh-sthn-kypro|title=Η Διασκεπτική Συνέλευση στην Κύπρο|last=Χριστοδουλίδης|first=Νίκος|date=29/1/2012|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref> Η πρόταση δίχασε τους Ελληνες της Κύπρου, αφού από τη μια η Δεξιά παράταξη, με σύνθημα «''Ένωσις και μόνον Ένωσις''», προσέγγισε αρνητικά τις προθέσεις του Λονδίνου με τους εκπροσώπους της να αρνούνται να συμμετάσχουν στις εργασίες της Συνέλευσης, ενώ από την άλλη, η Αριστερά, με σύνθημα «''Αυτοκυβέρνηση - Ένωση''» αποδέχθηκε την πρόταση των Βρετανών με τους εκπροσώπους της να συμμετέχουν στη Διασκεπτική Συνέλευση. Στην Συνέλευση συμμετείχαν τελικά 18 από τα 32 άτομα που προσκλήθηκαν: δέκα Ελληνοκύπριοι, επτά Τουρκοκύπριοι (όλοι όσοι προσκλήθηκαν) και ένας Μαρωνίτης, ωστόσο εξ αιτίας της απροθυμίας των Βρετανών για παραχώρηση αυτοδιάθεσης, η Διασκεπτική Συνέλευση ναυάγησε το 1948.<ref name=":022">{{Cite web|url=https://www.academia.edu/4590740/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CF%84%CE%BF_%CE%95%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1_%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85_1946-1950|title=Διασκεπτική και το Ενωτικό Δημοψήφισμα μέσα από τον Αντικομουνισμό της περιόδου 1946-1950|last=Δημήτρης|first=Δημητρίου|date=2008|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref>
 
=== Ενωτικό Δημοψήφισμα ===
Τον Ιανουάριο του 1950 η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου οργάνωσε το Ενωτικό Δημοψήφισμα, όπου δικαίωμα ψήφου είχαν οι Ελληνοκύπριοι μόνο. Παρόλο που υπήρχαν κατά τόπους οργανωτικά προβλήματα, το αποτέλεσμα έδειξε την ισχυρή θέληση των Ελληνοκυπρίων για Ένωση<ref>{{cite book|title=Imperial Endgame: Britain's Dirty Wars and the End of Empire|date=2011|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=9780230300385|page=285|last1=Grob-Fitzgibbon|first1=Benjamin}}</ref><ref name="Tatum2002">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=70NxlYekQIgC&pg=PA43|title=Who Influenced Whom?: Lessons from the Cold War|date=1 January 2002|publisher=University Press of America|accessdate=21 August 2013|isbn=978-0-7618-2444-2|page=43|author=Dale C. Tatum}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=bE5oAAAAMAAJ&dq=cypriots%2B1950%2Benosis%2B90&q=90%25#search_anchor|title=Studies on modern Greek society and politics|publisher=East European Monographs|year=1999|isbn=978-0-88033-432-7|page=347|author=Kourvetaris, George A.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=LZXbg3ZwvGoC&dq=|title=Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession|publisher=EMartinus Nijhoff Publishers|year=2006|isbn=978-90-04-15223-6|page=9|author=Hoffmeister, Frank}}</ref> Οι Τουρκοκύπριοι προέβαλαν έντονη αντίδραση στο δημοψήφισμα και το ενδεχόμενο της Ένωσης με ογκώδεις διαδηλώσεις.<ref name=":62">{{Cite web|url=http://www.academia.edu/10374263/%CE%A4%CE%BF_%CE%B5%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1|title=Το ενωτικό δημοψήφισμα|last=Αθανασίου|first=Βαλάντης|date=|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref>
 
=== Ο αγώνας της ΕΟΚΑ ===
[[Αρχείο:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|μικρογραφία|Η ΕΟΚΑ εναντίον άγγλων στρατιωτών, 1956]]
Τον Απρίλιο του 1955 η [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών]] αρχίζει να δρα με σειρά βομβιστικών επιθέσεων. Η '''Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών''' ('''ΕΟΚΑ''') ήταν [[Ελληνοκύπριοι|ελληνοκυπριακή]], εθνικιστική και αντάρτικη οργάνωση που έδρασε κατά την χρονική περίοδο [[1955]]-[[1959]] στην [[Κύπρος|Κύπρο]], με διακηρυγμένο σκοπό την αυτοδιάθεση της Κύπρου, απαλλαγή από την [[Βρετανική Αυτοκρατορία|Βρετανική Αποικιοκρατία]] και τελικά την [[Ένωσις|Ένωση]] της Κύπρου με την [[Ελλάδα]].Οι τουρκοκύπριοι ίδρυσαν την [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης|Τούρκικη Οργάνωση Αντίστασης]] (ΤΜΤ) σαν αντίβαρο της ΕΟΚΑ, ενώ ξεκινησαν οι πρώτες αιματηρές διακοινοτικές ταραχές. O αγώνας της ΕΟΚΑ καταλήγει στις Συμφωνίας Ζυρίχης Λονδίνου και την δημιουργία ενός δικοινοτικού κράτους, ενώ οι Βρετανοί θα διατηρούσαν 2 κυρίαρχες στρατιωτικές βάσεις. Οι τουρκοκύπριοι αναγνωρίζονται ως κοινότητα. Οι Ελληνοκύπριοι ένοιωθαν απογοητευμένοι για την κατάληψη του αγώνα που δεν οδήγησε στην επιδιωκόμενη Ένωση. Ηγέτης των Ελληνοκυπρίων και πρόεδρος της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας αναδείχτηκε ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ'<ref>http://www.lse.ac.uk/europeanInstitute/research/hellenicObservatory/pdf/4th_%20Symposium/PAPERS_PPS/HISTORY%20II/KARYOS.pdf</ref><ref>{{cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/para/eoka.htm|title=EOKA (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston)|accessdate=2008-12-12}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.britains-smallwars.com/cyprus/war.html|title=War and Politics – Cyprus|accessdate=2008-12-12}}</ref>
 
== Συγχρονη Εποχή ==
 
=== Περίοδος 1960-63 ===
Τον Σεπτέμβριο του 1960 η Κύπρος έγινε μέλος του [[ΟΗΕ]], τον Μάρτιο του 1961 μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και τον Μάιο του ίδιου έτους μέλος του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]]. Οι Ελληνοκύπριοι αισθανόμενοι ότι δεν εκπλήρωσαν την Ένωση, δημιούργησαν την παρακρατική Οργάνωση Ακρίτας με στελέχη υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Κυβέρνησης υπό την εποπτεία του Μακαρίου. Οι Τουρκοκύπριοι συνέχισαν να συντηρούν την ΤΜΤ. Τον Νοέμβριο του 1963 ο Μακάριος καταθέτει τα ''13 σημεία'' του για την τροποποίηση του Συντάγματος με σκοπό την άμβλυνση του δικοινοτισμού και περιορισμό της δύναμης των Τουρκοκυπρίων. Οι τουρκοκύπριοι αρνήθηκαν και το πολικό κλίμα οξύνθηκε. Έτσι τα πράγματα δεν άργησαν να εκτραχυνθούν στα τέλη του 1963 με αιματηρές συγκρούσεις, γνωστές ως [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|Ματωμένα Χριστούγεννα]]. Το 1964 αποστέλλεται ειρηνευτική δύναμη του [[ΟΗΕ]], ενώ είχε προηγηθεί τον Δεκέμβριο του 1963 ''η χάραξη της πράσινης γραμμής στη Λευκωσία.''
 
=== Περίοδος 1964-1974 ===
 
==== Δημιουργία της Εθνικής Φρουράς με Έλληνες Αξιωματικούς και μυστική έλευση Ελληνικής Μεραρχίας ====
Στις 25 Φεβρουαρίου 1964, αποφασίστηκε η δημιουργία της Εθνοφυλακής, ένα είδος εθελοντικής Εθνοφρουράς. Η βάση της δημιουργίας της ήταν τα «υπαρχηγεία» της «Οργάνωσης Ακρίτας». Σημαντική στην Εθνική Φρουρά ήταν η «Βασική διαταγή υπ’ αριθ. 1» και προνοούσε δυαδική αρχηγία σε όλα τα επιτελεία της εθελοντικής Εθνοφρουράς: ένας Ελληνοκύπριος και ένας Ελλαδίτης αξιωματικός. Η εθελοντική συμμετοχή όμως δημιουργούσε προβλήματα, έτσι στις 13 Μαρτίου 1964, σε σύσκεψη στο Καστρί υπό του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Γεώργιου Παπανδρέου τίθεται ως επικεφαλής του ιδρυθέντος Ειδικού Μικτού Επιτελείου Κύπρου (ΕΜΕΚ), που στόχο είχε να «επιλαμβάνεται παντός στρατιωτικού ζητήματος διά την Κύπρον», ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε στην Κύπρο η Στρατιωτική Διοίκηση Κύπρου (ΣΔΙΚ), η οποία έπαιρνε εντολές από το ΕΜΕΚ, ενώ παράλληλα αποφασίστηκε και η μυστική αποστολή ελληνικής μεραρχίας που θωράκισε το νησί. Μέχρι τον Ιούνιο του 1964 δημιουργήθηκε η Εθνική Φρουρά.<ref name=":123">{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/862573/article/epikairothta/kosmos/diakoinotikes-sygkroyseis-sthn-kypro|title=Διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο|last=ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ|first=ΑΓΓΕΛΟΣ|date=5/6/2016|website=η Καθημερινή|publisher=|accessdate=31/5/2016}}</ref>
 
==== Σχέδιο Άτσεστον (διπλή ένωση με ~10% στην Τουρκία) ====
Ο μεσολαβητής για το Κυπριακό, πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντιν Άτσεσον κατέθεσε σχέδιο (παρουσιάστηκαν δυο περίπου όμοιες εκδοχές) το 1965 που προέβλεπε την εγκατάσταση τουρκικής βάσης κατά κυριαρχία σε ευρεία εδαφική ζώνη στη χερσόνησο της Καρπασίας ίση με το 10%-11% του εδάφους του νησιού ως αντάλλαγμα για την ένωση του υπολοίπου της Κύπρου με την Ελλάδα. Για τους Τουρκοκύπριους που δεν θα μετέβαιναν στην τουρκική ζώνη προβλεπόταν εκτεταμένη αυτοδιοίκηση σε καντόνια εντός της ελληνικής ζώνης. Ήταν μια λύση που προσέγγιζε περισσότερο στην έννοια της διπλής ένωσης, της διανομής του νησιού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.Η λύση αυτή θεωρείτο ριζική και οριστική από την αμερικανική οπτική καθώς έθετε την Κύπρο υπό τον έλεγχο δύο κρατών-μελών του ΝΑΤΟ και ταυτόχρονα εξάλειφε μια εστία διαμάχης μεταξύ συμμάχων στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία όμως, δεν δεχόταν εκμίσθωση, αλλά ζητούσε κυριαρχία. Ούτε ο Μακάριος αποδέχτηκε το σχέδιο και εγκαταλείφθηκε.<ref>{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/870314/article/epikairothta/kosmos/to-sxedio-atseson-gia-to-kypriako|title=Το Σχέδιο Ατσεσον για το Κυπριακό|last=ΡΙΖΑΣ|first=ΣΩΤΗΡΗΣ|date=7/8/2016|website=η Καθημερινή|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
==== Το καθεστώς της 21ης Απριλίου υπονομεύει τον Μακάριο, ίδρυση ΕΟΚΑ Β' ====
Το καθεστώς της 21ης Απριλίου επιθυμώντας την ένωση κινείτο προς την κατεύθυνση της υπονόμευσης του Μακαριακού καθεστώτος. Τον Νοέμβριο του 1967 ο Γρίβας επιχειρεί κατά του τουρκοκυπριακού χωριού Κοφίνου που προκάλεσε πιέσεις προς την Αθήνα και στην τελική απόσυρση των απεσταλμένων εκεί ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Την άνοιξη του 1968 ξεκινούν σειρά διακοινοτικών συνομιλιών με θέμα την εσωτερική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας που πλησίασαν τη συμφωνία.Την ίδια χρονιά επανεκλέγεται στο προεδρικό αξίωμα ο Μακάριος.
 
Το 1970 σημειώνεται '''απόπειρα δολοφονίας''' κατά του Μακαρίου, του οποίου η πολιτική επιβραβεύεται στις βουλευτικές εκλογές του ίδιου έτους. Από το προηγούμενο έτος είχε αρχίσει να δρα στο νησί το ''Εθνικό Μέτωπο''. Το 1970 επίσης δολοφονείται ο [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης]] ο οποίος συνδέθηκε με την απόπειρα κατά του Μακαρίου.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.476-477</ref>
 
Ο Γρίβας επιστρέφει στην Κύπρο στις αρχές του φθινοπώρου 1971 και δημιουργεί την ΕΟΚΑ Β'.
 
Το 1972, εξελίχθηκε το "[[Εκκλησιαστικό πραξικόπημα 1972-1973 (Κύπρος)|εκκλησιαστικό πραξικόπημα]]". Τρεις Κύπριοι μητροπολίτες απαιτώντας από τον Μακάριο να παραιτηθεί από το κοσμικό του αξίωμα (του προέδρου της Δημοκρατίας) τον καθαίρεσαν από αρχιεπίσκοπο το 1972, αλλά τελικά υπερίσχυσε ο Μακάριος καθώς η μείζων Σύνοδος τους καθαίρεσε το 1973.
 
Τον Οκτώβριο του 1973 γίνεται '''νέα δολοφονική απόπειρα''' κατά του Μακαρίου. Μετά το θάνατο του Γρίβα η ΕΟΚΑ Β΄ τελούσα υπό άμεση εξάρτηση από την χούντα των Αθηνών ασκεί δριμεία πολεμική σε βάρος του Μακαρίου.
 
Τον Ιούλιο του 1974 ο Μακάριος ζητάει την απόσυρση των Ελλήνων αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες που είχε, ανησυχούσε για τυχόν Πραξικόπημα εναντίον του από στελέχη που ελέγχονται από το καθεστώς της Χούντας των Αθηνών<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.478-481</ref>
 
=== Πραξικόπημα και Τούρκικη Εισβολή ===
Στις 15 Ιουλίου οι Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις μαζί με την Εθνική Φρουρά, πραγματοποίησαν [[Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|πραξικόπημα]] εναντίον του προέδρου Μακαρίου. Ο Μακάριος διέφυγε και κατέληξε στη Νέα Υόρκη και τον ΟΗΕ όπου ζήτησε την επέμβαση των Εγγυητριών Δυνάμεων. Η Τουρκία, αιτιώμενη την αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων και την επισφαλή θέση των τουρκοκυπρίων σε μια εθνικιστική κυβέρνηση που αποβλέπει σε Ένωση, πραγματοποίησε την [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|επιχείρηση Ατιλλα, δηλαδή την Τούρκικη Εισβολή]] (η Τουρκία την ονομάζει επέμβαση). Τόσο η Χούντα των Αθηνών, που διέταξε το πραξικόπημα, όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση στην Κύπρο παραιτήθηκαν αφου ήταν ανίκανες να αντιδράσουν στρατιωτικά. Η επίθεση της Τουρκίας πραγματοποιήθηκε σε δυο φάσεις, μια τον Ιούλιο και μια τον Αύγουστο και κατέληξε να ελέγχουν τα στρατεύματα της το ένα τρίτο του νησιού.
 
=== 1974 εως σήμερα ===
 
====Από τη διχοτόμηση στην ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση====
Μετά το πραξικόπημα και την Τουρκική εισβολή, τα τουρκικά στρατεύματα κατέχουν τη βόρεια Κύπρο. Με την συμφωνία Κληρίδη-Ντεκτας, ο πληθυσμός των δυο κοινοτήτων μετακινήθηκε στις περιοχές που έλεγχε η αντίστοιχη στρατιωτική δύναμη απο της εθνοτητας του. Αυτό δημιούργησε ένα μεγάλο προσφυγικό κύμα και επηλθε πλήρης εθνικός διαχωρισμός των δύο κοινοτήτων. Ο Μακάριος κυριαρχεί στην εσωτερική πολιτική ζωή του νησιού μέχρι τον θάνατό του τον Αύγουστο του 1977. Από το 1977 έως το 1988 εξελέγη (1978,1983) ο [[Σπύρος Κυπριανού]] Πρόεδρος της Κύπρου, αρχικά πρόεδρος της Βουλής και του [[Δημοκρατικό Κόμμα (Κύπρος)|ΔΗ.ΚΟ.]]. Το 1988 αρχικά οι εκλογές υπήρξαν άκαρπες,αλλά στις επαναληπτικές εξελέγη ο [[Γιώργος Βασιλείου]] με τη στήριξη του [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού|ΑΚΕΛ]]. Το 1993 εξελέγη ο [[Γλαύκος Κληρίδης]], όπως και το 1998.<ref>Ιωσήφ Ιωσήφ, «Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και η Ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου,1974-1998», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.484-485</ref>
 
====Από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως την οικονομική κρίση====
O Πρόεδρος Κύπρου[[Τάσσος Παπαδόπουλος]] υπογράφει, στις 16 Απριλίου 2003, στην Αθήνα, τη Συνθήκη Προσχώρησης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την 1η Μαΐου 2004 η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε επίσημα στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]], ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία αναλαμβάνει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δεύτερο εξάμηνο του 2012. [[Κυπριακή οικονομική κρίση 2012-2013|Οικονομική κρίση]] ξεσπά το 2012, αποτελώντας τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση που γνώρισε ποτέ η Κυπριακή Δημοκρατία. Κύρια αιτία της κρίσης υπήρξε η μεγάλη έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα, που είχαν κουρευτεί την άνοιξη του 2012.
==Παραπομπές==
{{παραπομπές|2}}
<references />
==Πηγές==
*Μιχάλης Δερμιτζάκης, «Οι παλαιογεωγραφικές και παλαιοντολογικές εξελίξεις στην Κύπρο»,''Ελληνική Ιστορία'', Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.25, Αθήνα, 1992, σελ.14-15
*[[Βάσος Καραγιώργης]], «Η Κύπρος στην αρχαιότητα», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.17-30
*Αδαμάντιος Σάμψων, Στέλλα Κατσαρού, «Η προϊστορία της Κύπρου», στο: Α. Σάμψων, Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου,εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2007, σελ.317-351
*Ελένη Μαντζουράνη, Η αρχαιολογία της προϊστορικής Κύπρου, εκδ.Καρδαμίτσας, Αθήνα, 2001
*Γεώργιος Χατζηκωστής, «Κύπρος»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Στ'(1976), σελ.270-279
*Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «Το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Κύπρου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Θ (1980), σελ.301-316
*Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.33-75
*[[Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος]], «Οι Αθηναίοι αντιμέτωποι με Πέρσες και Έλληνες 460-445»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ1 (1972), σελ.62-82
*Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης, Απελευθερωτική κίνησις των Κυπρίων κατά την Καποδιστριακήν περίοδον (1828)-Ανάτυπον εκ του 20ου τόμου του Δελτίου της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, Αθήναι 1970
*Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η τελευταία περίοδος της Αγγλοκρατιας στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.430-463
*[[Παύλος Τζερμιάς]], «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.464-483
*Ιωσήφ Ιωσήφ, «Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και η Ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου,1974-1998», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.484-492
*Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, «Διωγμοί στις Κυδωνιές, Κουσάντασι, Κύπρο, Κω και άλλες περιοχές», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΒ (1975), σελ.202-204
*[[Μιχαήλ Σακελλαρίου]], «Μεταναστεύσεις Αχαιών της Πελοποννήσου και Αρκαδών»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Β (1971), σελ.25-26
*[[Δημήτρης Θεοχάρης]], «Η Ελλάς στον μεσογειακό χώρο και στην εγγύς Ανατολή», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.18-21
*[[Δημήτρης Θεοχάρης]], «Νεολιθική εποχή στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.74-79
*Ανδρέας Στυλιανού, «Η Κύπρος κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (324-642)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Ζ (1978), σελ.449-452
*Ανδρέας Δικηγορόπουλος, «Η Κύπρος από το 642 ως το 965», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Η (1979), σελ.354-361
*[[Βάσος Καραγιώργης]], «Ο Κυπριακός πολιτισμός της Μυκηναϊκής περιόδου», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.338-352
*[[Βάσος Καραγιώργης]], «Η Κύπρος της Αρχαϊκής εποχής», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Β (1971), σελ.358-365
*[[Νικόλαος Πλάτων]], «Ο προανακτορικός Μινωικός πολιτισμός», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.108-113
*[[Κωνσταντίνος Σπυριδάκης]], «Η Κύπρος μετά τα Μηδικά», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Γ2 (1972), σελ.156-169
*Ιωάννης Τουλουμάκος, «Νίκη του Δημήτριου στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Ο Αντίγονος ''Βασιλεύς'' (306 π.Χ)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.Δ (1973),σελ.282-283
*[[Σπύρος Ιακωβίδης]], «Οι αιώνες της αχαϊκής κυριαρχίας»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. Α (1970), σελ.260-293
*Δημήτρης Κουρμπέτης, «Η στάση του Ραψομάτη στην Κύπρο επί Αλέξιου Α΄Κομνηνού (περ. 1091-1093)», Βυζαντιακά, τομ.20 (2000), σελ.153-195
*Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «οΗ Βενετική κυριαρχία στην Κύπρο», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.Ι (1974), σελ.189-201
*[[Βασίλειος Σφυρόερας]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΑ (1975), σελ.227
*[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΓ΄(1977), σελ.437-445
*[[Ευάγγελος Κωφός]], «Κύπρος:Αγγλική κατοχή»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΓ΄(1977), σελ.358-359
*[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΔ΄(1977), σελ.387-395
*[[Πασχάλης Κιτρομηλίδης]], «Κύπρος 1914-1941»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών τομ.ΙΕ΄(1978), σελ.473-481
 
==Βιβλιογραφία==
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
*{{citation|last1=Bağışkan|first1=Tuncer|title=Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri|date=2005|publisher=Turkish Cypriot Association of Museum Lovers}}
*{{Αρχείο ΕΟΑ|τεκμήριο=3921|θέμα=17779|τίτλος=Η κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της Κύπρου 17/02/1959 - 01/03/1959}}
 
==Επιπλέον βιβλιογραφία==
*[[Ιωάννης Χατζηφώτης]], «Η Τουρκοκρατία στην Κύπρο. Μια μακρά περίοδος θηρωδίας και τρόμου»,Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.76 (Οκτώβριος 1974), σελ.72-79
*[[Βάσος Καραγιώργης]], Αρχαία Κύπρος : Από τη νεολιθική εποχή ως το τέλος της ρωμαϊκής, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1978
*Ευάγγελος Χρυσός, «Ο Ηράκλειος στην Κύπρο (609-10)», Πρακτικά Συμποσίου Κυπριακής Ιστορίας, Λευκωσία 2-3 Μαΐου 1983, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου – Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1984,σελ. 53-62.
*Διαστάσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αιγαίο - Κύπρος : Επιστημονικό συμπόσιο του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών, Αθήνα 1986, εκδ. Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών, 1987
*Β. Νεράντζη-Βαρμάτζη, Σύνταγμα Βυζαντινών πηγών Κυπριακής ιστορίας, 4ος-15ος αι.,Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, Λευκωσία, 1996
*Πέτρος Παπαπολυβίου, Σπινθήρ γλυκυτάτων ελπίδων: Ο απόηχος του Μακεδονικού αγώνα (1904-1908) στην Κύπρο, Λευκωσία: Αιγαίον 1996.
*Πέτρος Παπαπολυβίου (εισαγωγή – επιμέλεια), Εμμανουήλ Μ. Εμμανουήλ, Ημερολόγιον ή Πολεμικαί Σελίδες. Το ημερολόγιο ενός Κύπριου εθελοντή του ελληνοβουλγαρικού πολέμου του 1913, Θεσσαλονίκη: Γερμανός 1996 (πρόλογος Στέφανος Ιωαννίδης)
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Λαϊκές πηγές μελέτης της κυπριακής κοινωνίας: Γεώργιος Χ΄΄ Γεωργίου (1884-1979), Ο βίος μου από 1884 έως 1972», Επετηρίδα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, τόμ. ΧΧΙΙ (1996), σσ. 437-451
*Πέτρος Παπαπολυβίου, Η Κύπρος και οι Βαλκανικοί πόλεμοι. Συμβολή στην ιστορία του κυπριακού εθελοντισμού, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 1997
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Από την ιστορία των κυπριακών «εθνικών εράνων». Τα διαβιβαστικά έγγραφα των κυπριακών εισφορών του 1912-1913 προς την κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου», Επετηρίδα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXIV (1998), σσ. 255-313.
* Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, Κύπρος, το αδιέξοδο των εθνικισμών, εκδ. Μαύρη Λίστα, 1999
*Πέτρος Παπαπολυβίου (εισαγωγή – επιμέλεια), Υπόδουλοι ελευθερωταί αδελφών αλυτρώτων. Πολεμικά Ημερολόγια, επιστολές και ανταποκρίσεις Κυπρίων εθελοντών από την Ήπειρο και τη Μακεδονία του 1912-1913, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 1999
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Ο αντίκτυπος του Μακεδονικού ζητήματος στην Κύπρο κατά τα χρόνια του ελληνικού εμφυλίου και οι επιπτώσεις του στο κυπριακό ενωτικό ζήτημα», Επετηρίδα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXV (1999), σσ. 263-283.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Από την εμφάνιση των πρώτων σοσιαλιστικών ιδεών στην Κύπρο: Αντιπολεμικά κηρύγματα σε μια μαθητική έκθεση ιδεών στη Λεμεσό του 1925», Επιστημονική Επετηρίδα της Κυπριακής Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών, Δ (1999), σσ. 85-93.
*Γιώργος Γεωργής, «Από την πρώτη στη δεύτερη Αγγλοκρατία 1191-1878», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.181-135
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Η πρώτη επίσημη κυπριακή συμμετοχή στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (1931)», Θεσσαλονικέων Πόλις, 3 (Οκτώβριος 2000), σσ. 171-182
*Γιώργος Τσαλακός, «Σύντομη επισκόπηση ορισμένων όψεων της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.139-166
*Λέοντιος Ιεροδιακόνου, «Το Κυπριακό από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως την ανεξαρτησία», Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.169-189
*Οζντεμίρ Α. Οζκιούρ, Η Κύπρος στη ζωή μου : Μαρτυρία ενός Τουρκοκύπριου διπλωμάτη, μτφρ. Γιάννης Λάμψας.εκδ. Καστανιώτη, 2000
*Νίκος Κρανιδιώτης, Ανοχύρωτη πολιτεία : Κύπρος 1960-1974, εκδ.Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000.
*Γιώργος Γεωργής, Η Αφροδίτη ταξιδεύει με τη Σφίγγα : Κύπρος - Χίος διαχρονικές σχέσεις, εκδ.Εκδόσεις Καστανιώτη, 2000
*[[Πολυχρόνης Ενεπεκίδης]], Κύπρος 1800-1878 : Τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στη γερμανική έρευνα και κριτική, επιμέλεια Χάρης Μίκογλου, εκδ. Ζαχαρόπουλος, 2000
*Συλλογικό έργο. Κύπρος σταυροδρόμι της Μεσογείου (επιμέλεια Νίκος Γ. Μοσχονάς), εκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, 2001
* Νικόλας Κρανιδιώτης, Η Κύπρος στην Ευρώπη, εκδ.Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2001.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Το κυπριακό ενωτικό αίτημα ανάμεσα στη «θήρα των ιδανικών» και την «πραγματική πολιτική». Δύο εκθέσεις του Ιωάννη Γενναδίου», Επετηρίδα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXVΙΙ (2001), σσ. 273-307
*[[Βάσος Καραγιώργης]] Κύπρος : Το σταυροδρόμι της ανατολικής Μεσογείου 1600 - 500 π. Χ., εκδ. Καπόν, 2002
*Ανδρέας-ΝικόλαςΛοΐζος, Η Κύπρος και η ευρωπαϊκή σύμβαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκδ. Σάκκουλας Αντ. 2003
*Βίας Λειβαδάς - Γιάννης Σπανός – Πέτρος Παπαπολυβίου, Η εξέγερση του Οκτώβρη 1931 (Τα Οκτωβριανά), Λευκωσία 2004
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Κύπρος 1878-1909. Η πρώτη περίοδος της βρετανικής Αποικιοκρατίας», Ελληνικά Γράμματα (έκδ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, Αθήνα 2004, τόμ. 5ος, σσ. 285-296.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Κύπρος 1909 - 1922. Η «πολιτική κρίση» του 1912», Ελληνικά Γράμματα (έκδ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, Αθήνα 2004, τόμ. 6ος, σσ. 295-308.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Κύπρος 1922-1940. Η εξέγερση του 1931 και η αποικιακή αντεπανάσταση», Ελληνικά Γράμματα (έκδ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, Αθήνα 2004, τόμ. 7ος, σσ. 325-336.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Κύπρος 1940-1950. Ίδιες προσδοκίες, νέες αντιπαραθέσεις», Ελληνικά Γράμματα (έκδ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, Αθήνα 2004, τόμ. 8ος, σσ. 363-372.
* Άγγελ Νικολάου-Κοναρρή, «H Kύπρος στις απαρχές της Tουρκοκρατίας: τα ιστορικά σημειώματα στα φφ. 239v-240r του κώδικα Ven. Marc. Gr. VII, 16, 1080», Eπετηρίδα Kέντρου Eπιστημονικών Eρευνών, 31 (2005),σελ. 193-238
*Γιώργος Καζαμίας - Πέτρος Παπαπολυβίου (επιμ.), Πενήντα χρόνια μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Μια ιστορική αποτίμηση. Επιστημονικό – ιστορικό συνέδριο (Πανεπιστήμιο Κύπρου – 15 Οκτωβρίου 2005), Λευκωσία 2006.
*William Mallinson, Κύπρος: Μια ιστορική προοπτική : Ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και την Ευρώπη: Πόλεμος ή ειρήνη, μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, Εκδ.Παπαζήση, 2005
*Γ. Καζαμίας, «Η Τουρκική Εισβολή και Κατοχή», στο Ιστορία των Ελλήνων, τ. 19 Κύπρος, Αθήνα 2006, σελ. 598-613
* Σταύρος Γεωργίου, «Η κατάληψη της εξουσίας στην Κύπρο από τον Ισαάκιο Δούκα Κομνηνό (1184-1191)»,Επετηρίδα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών,τομ. XXXII, Λευκωσία 2006,σελ. 67-78
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Η Αγγλοκρατία στην Κύπρο (1878-1960)», στο Δομή (έκδ.), Ιστορία των Ελλήνων, τόμ. 19, Κύπρος, Αθήνα 2006, σσ. 482-531.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Η πολιτική ιστορία της Λεμεσού κατά τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας» στον τόμο Δήμος Λεμεσού (έκδ.), Λεμεσός. Ταξίδι στους χρόνους μιας πόλης, Λεμεσός 2006, σσ. 193-204.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Προλεγόμενα. Κώστας Χριστοδούλου (1878-1972): Μια πρόδρομη μορφή του σύγχρονου κυπριακού εμπορίου», στο Αικατερίνη Χ. Αριστείδου, Η υφαντουργία της Κύπρου από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ό αιώνα και η συμβολή του Κώστα Χριστοδούλου, Λευκωσία 2006, τόμ. Α, σσ. 11-17.
*Σταύρος Γεωργίου, «Μερικές παρατηρήσεις για την οικονομία της Κύπρου κατά την περίοδο των Κομνηνών (1081-1185)», Επετηρίδα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών,τομ. XXXIIΙ, Λευκωσία 2007,σελ. 21-75.
*Χάιντς Α. Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου 1878 - 1949,τ.Α, μτφρ. Κώστας Σαρρόπουλος, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2007
*Συλλογικό έργο. Κύπρος : Από την αρχαιότητα έως σήμερα, εκδ. Κότινος, 2007
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «“Υπέρ της ενότητος του Ελληνισμού”: Η κυπριακή συμβολή στους αγώνες για την απελευθέρωση της Ηπείρου», στον τόμο Ηπειρωτική Εταιρεία, 1906-2006 100 χρόνια δράσης και προσφοράς για την Ήπειρο, Αθήνα 2007, σσ. 55-81
*Θεοχάρης Σταυρίδης (επίμ),Πατριαρχείο Iεροσολύμων και Kύπρος. Eπιστολές 1731-1884, Λευκωσία: Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, 2007
*Γιώργος Καζαμίας - Πέτρος Παπαπολυβίου (επιμ.), Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Κύπρος. Πρακτικά Συνεδρίου, Αθήνα: Καστανιώτης 2008
* Βαγγέλης Κουφουδάκης, Κύπρος : Ένα σύγχρονο πρόβλημα σε ιστορική προοπτική, μτφρ. Γιώργος Δεμερτζίδης, Εκδ. Πατάκη, 2008
*Συλλογικό έργο. Κύπρος: Η οδύσσεια της ανεξαρτησίας, εκδ. Ελευθεροτυπία, 2008
*Γ. Καζαμίας, «Το Κυπριακό μετά την τουρκική εισβολή του 1974: ο Κ. Καραμανλής και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις συσκέψεις για τη διασάφηση της εθνικής στρατηγικής, 30 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου 1974», στο Κ. Σβολόπουλος, Κων. Μπότσιου, Ευ. Χατζηβασιλείου (επιμ.), Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον εικοστό αιώνα, Αθήνα (Ίδρυμα Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής) 2008, τόμος δεύτερος, σελ. 279-301
*Συλλογικό έργο. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Κύπρος : Πρακτικά συνεδρίου Εκδ. Καστανιώτη, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος", 2008
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Οι προσπάθειες για «τρίτη λύση» στο κυπριακό Αρχιεπισκοπικό ζήτημα (1900-1910) και η πρόταση για την υποψηφιότητα του Μητροπολίτη Δράμας Χρυσοστόμου Καλαφάτη», Επετηρίδα Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, 8 (2008), σσ. 455-470.
*Ανθούλλης Α. Δημοσθένους, Η βυζαντινή Κύπρος (965 - 1191) : Υλικός και πνευματικός πολιτισμός,εκδ.Σταμούλης, 2009
*Συλλογικό έργο. Κύπρος : Γεωπολιτικές εξελίξεις στον 21ο αιώνα, The Monthly Review Imprint, 2009
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Ο Παρθενών και τα Προπύλαια»: Όψεις της γεωπολιτικής σημασίας της Κύπρου στη ρητορική του κυπριακού ενωτικού κινήματος» στον τόμο Βαγγέλης Χωραφάς – Λευτέρης Ριζάς (επιμ.), Κύπρος. Γεωπολιτικές εξελίξεις στον 21ο αιώνα, Αθήνα: The Monthly Review Imprint 2009, σσ. 175-178.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Κύπριοι φοιτητές και πτυχιούχοι του Πανεπιστημίου Αθηνών, 1837-1893», Κλειώ, 5 (Σεπτέμβριος 2009), σσ. 247-274.
*Πέτρος Παπαπολυβίου, «Πτυχές από τη ζωή και τη δράση του Νικόλαου Καταλάνου στη Λευκωσία (1893-1921)», Εθνογραφικά, 14 (Ναύπλιο 2009), σσ. 11-23.
*Ηλίας Γιαρένης, «Η “Αγία Ελένη στην Κύπρο”. Το θαύμα του σταυρού και η βιωματική επικύρωση ενός “ανιστόρητου” μύθου», Πάροδος 37 (2010), Αφιέρωμα στον Κυριάκο Χαραλαμπίδη,σελ. 4369-4373.
*Ανθούλλης Α. Δημοσθένους, Η βυζαντινή "ιερά εξέταση" και η Κύπρος. Αμφισβήτηση και καταστολή στην κοινωνία την εποχή των Κομνηνών (1081-1180)εκδ.Σταμούλης, 2010
*Θεοχάρης Σταυρίδης, «H Eγκατάσταση Eπτανησίων Bενετών υπηκόων στην Kυπρο στα μέσα του 18ου αιώνα και τοπικές αντιδράσεις: Ένα οθωμανικό έγγραφο του 1757», Eπετηρίδα Kέντρου Eπιστημονικών Eρευνών,τομ. XXXV, Λευκωσία: Kέντρο Eπιστημονικών Eρευνών, 2010, σελ. 93-122.
*Ιωάννης Χατζάκης, «Τα “βρετά” παιδιά. Οι ιδιαίτερες διαστάσεις του φαινομένου της έκθεσης βρεφών στη βενετική Κύπρο», Νόμος. Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Νομικής της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών,τομ. 13 (2010),σελ. 485-503
*Γ. Καζαμίας, «Πολωνοί πρόσφυγες στην Κύπρο (1940-41) μέσα από τις βρετανικές πηγές της εποχής, - Polski uchodzy na Cyprze (1940-41) na postawie brytyjskich zrodel z epoki», στο Γ. Γεωργής – Γ. Καζαμίας (επιμ.), Πολωνία – Κύπρος, Από τη χώρα του Chopin στο νησί της Αφροδίτης, Σχέσεις Ιστορίας και Πολιτισμού – Polska – Cypr, kraju Szopena na wyspe Afrodyty, Relaje historyczne i kulturowe, Λευκωσία: εκδόσεις εν Τύποις, 2011, σς. 96-127
*Γ. Γεωργής – Γ. Καζαμίας (επιμ.), Πολωνία – Κύπρος, Από τη χώρα του Chopin στο νησί της Αφροδίτης, Σχέσεις Ιστορίας και Πολιτισμού – Polska – Cypr, kraju Szopena na wyspe Afrodyty, Relaje historyczne i kulturowe, Λευκωσία: εκδόσεις εν Τύποις, 2011
*Πέτρος Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010 Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τόμ. 1 1960-1969. Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, τόμ. 2 1970-1979. Η δεκαετία της κυπριακής τραγωδίας, τόμ. 3 1980-1989. Η δεκαετία της ανασυγκρότησης, Λευκωσία: Φιλελεύθερος, 2010- 2011
*Ολυμπίος Μιχάλης, «‘Δυο Ούγγροι επίσκοποι στη μεσαιωνική Πάφο», στο Ουγγαρία – Κύπρος. Από τις Σταυροφορίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επιμ. Γ. Γεωργής και Γ. Καζαμίας (Λευκωσία, 2011), 32-43.‘
*Χάιντς Α. Ρίχτερ, Ιστορία της Κύπρου: 1950-1959,τ. Β΄, μετάφραση . Χαράλαμπος Παπαχρήστου, εκδ.Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011
*Πασχάλης Κιτρομηλίδης, (επιμ.), Κυπριακές πηγές για την άλωση της Αμμοχώστου, μετάφρ. Ελένη Χαρχαρέ, Αθήνα: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/ΕΙΕ, 2011
*Στάθης Μπίρταχας, Κοινωνία, πολιτισμός και διακυβέρνηση στο βενετικό κράτος της θάλασσας. Το παράδειγμα της Κύπρου, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2011
*William Mallinson, Πικρές ελιές : Η διπλωματία, η σύγκρουση των θεωριών και η σύγχρονη Κύπρος, μτφρ. Δημήτρης Μιχαήλ Καραπιδάκης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011
 
[[Κατηγορία:Ιστορία της Κύπρου|*]]
[[Κατηγορία:Ιστορία της Μεσογείου|Κυπρος]]
 
[[sr:Кипар (провинција)]]
[[tr:Kıbrıs Cumhuriyeti#Tarih]]