Κυπριακό (ζήτημα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
αρχιτρολλ
Ετικέτα: μεγάλη αφαίρεση
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 2A02:587:802F:B100:10B2:545:2A5C:8B24 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Kalogeropoulos
Ετικέτα: Επαναφορά
Γραμμή 1:
{{Ουδετερότητα}}
{{Τρέχον γεγονός}}{{Πολιτική της Κύπρου}}
{{Τρέχον γεγονός}}
Το '''Κυπριακό ζήτημα''' ή '''Κυπριακό πρόβλημα''' και συνηθέστερα, απλώς «'''Κυπριακό'''»,{{#tag:ref|Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας αναφέρεται στο θέμα με τον όρο «Κυπριακό ζήτημα»<ref>[http://www.mfa.gr/kypriako/ Κυπριακό]. Ελληνική Δημοκρατία. Υπουργείο Εξωτερικών. Ανακτήθηκε την 1η Οκτωβρίου 2014.</ref>, όπως και επιστημονικές εργασίες που εκπονήθηκαν σε ελληνικά πανεπιστήμια<ref>{{cite web|last=Βαμβακούση|first=Aικατερίνη Α.|title=Προληπτική διπλωματία και το Κυπριακό Ζήτημα : η συμβολή των Ηνωμένων Εθνών|url=http://pandemos.panteion.gr/index.php?op=record&pid=iid:7006&lang=el|publisher=Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014}}</ref><ref>Μικρομάστορας Μ. Γεώργιος, «Σύγχρονες Προσεγγίσεις του Κυπριακού Ζητήματος». Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Γεωγραφίας. Αθήνα, Φεβρουάριος 2012.</ref><ref>Καπετανάκης Ελευθέριος του Γεωργίου, «Εξωτερικοί/Εσωτερικοί Παράγοντες που Επηρέασαν την Διαμόρφωση της Εξωτερικής Πολιτικής της Τουρκίας έναντι στην Κύπρο και το Κυπριακό, κατά την Περίοδο 1955-1959». Πανεπιστήμιο Πειραιά. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Πειραιάς, 2010.</ref>, ενώ με αυτόν τον όρο αναφέρεται και στο Βιβλίο Ιστορίας Στ΄ Τάξης των Δημοτικών Σχολείων της Ελλάδας.<ref name="Βιβλίο ΣΤ΄">{{cite book|last=Κολιόπουλος Ι., Μιχαηλίδης Ι., Καλλιανώτης Α και Μηναόγλου Χ.|title=Ιστορία του Νεότερου και Σϋγχρονου Κόσμου|year=2012|publisher=Ινστιτούτο Τεχνολογίας, Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»|isbn=0-10-0182-01-2012|url=http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-F114/520/3385,13657/}}</ref> Αντίθετα, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφέρεται στο ίδιο θέμα με τον όρο «Κυπριακό Πρόβλημα».<ref name="Cyprus MFA">{{cite web|title=Το Κυπριακό Πρόβλημα. Ιστορική Αναδρομή.|url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/mfa2006.nsf/cyprus01_gr/cyprus01_gr?OpenDocument#|publisher=Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014}}</ref> Συνηθέστερα όμως, σε πλήθος καθημερινών δημοσιευμάτων στην ελληνική γλώσσα, σε Ελλάδα ή Κύπρο, αναφέρεται απλώς με το επίθετο «Κυπριακό», δηλ. με εννοούμενο ουσιαστικό την λέξη «ζήτημα» ή «πρόβλημα».<ref name="Ναυτεμπορική,1η Οκτ. 2014">{{cite news|title=Ν. Αναστασιάδης: Αποφασισμένοι για λύση βιώσιμη και λειτουργική στο Κυπριακό|url=http://www.naftemporiki.gr/story/862413/n-anastasiadis-apofasismenoi-gia-lusi-biosimi-kai-leitourgiki-sto-kupriako|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014|newspaper=Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ|date=Τετάρτη, 01 Οκτωβρίου 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=Βενιζέλος: "Στο Κυπριακό η Ελλάδα δεν θα αποδεχθεί ποτέ νομιμοποίηση των τετελεσμένων"|url=http://news247.gr/eidiseis/politiki/venizelos_sto_kypriako_h_ellada_den_tha_apodexthei_pote_nomimopoihsh_twn_tetelesmenwn.3058136.html|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014|newspaper=news247|date=1η Οκτωβρίου 2014}}</ref><ref name="ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28 Σεπ. 2014">{{cite news|last=ΕΛΛΙΣ|first=ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ|title=Δυναμική πρωτοβουλία ΗΠΑ για λύση Κυπριακού, λόγω φυσικού αερίου και ISIS|url=http://www.kathimerini.gr/785693/article/epikairothta/politikh/dynamikh-prwtovoylia-hpa-gia-lysh-kypriakoy-logw-fysikoy-aerioy-kai-isis|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014|newspaper=Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ|date=28 Σεπτεμβρίου 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=Σταύρος Λυγερός: «Κυπριακό: Η αιρετική λύση»|url=http://www.protothema.gr/culture/books/article/414471/stauros-lugeros-kupriako-i-airetiki-lusi/|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014|newspaper=ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ|date=30 Σεπτεμβρίου 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=Δέσμευση των Βρετανών Συντηρητικών στο Κυπριακό|url=http://ikypros.com/?p=47832|accessdate=2 Οκτωβρίου 2014|newspaper=ikypros.com|date=30 Σεπτεμβρίου 2014}}</ref> |group = Σημ.}}
{{Τρέχον γεγονός}}{{Πολιτική της Κύπρου}}
είναι ζήτημα διεθνούς δικαίου που οφείλεται στην παράνομη [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|στρατιωτική εισβολή]] και κατοχή του βορείου τμήματος της [[Κυπριακή Δημοκρατία|Κυπριακής Δημοκρατίας]] από την [[Τουρκία]]. Aρχικά το Κυπριακό ήταν [[Αποικία#Διεθνές δίκαιο|αποικιακό ζήτημα]], που δημιουργήθηκε όταν η Αγγλία προσάρτησε την Κύπρο στις [[5 Νοεμβρίου]] [[1914]] καθιστώντας την «αποικία του Στέμματος». Για να αντιμετωπίσουν το αίτημα των Ελλήνων της Κύπρου για αυτοδιάθεση και τη σχετική προσφυγή της Ελλάδας στον Ο.Η.Ε., οι Άγγλοι ευνόησαν την εμπλοκή της τουρκοκυπριακής κοινότητας και της [[Τουρκία]]ς επιδιώκοντας τη μετατροπή του Κυπριακού σε δικοινοτική διαφορά Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και σε διμερή διακρατική διαφορά της [[Ελλάδα]]ς και της [[Τουρκία]]ς.
 
Το '''Κυπριακό ζήτημα''' ή '''Κυπριακό πρόβλημα''' και, συνηθέστερα, απλώς «'''Κυπριακό'''» είναι το ζήτημα που σχετίζεται με το μέλλον των λαών της Κύπρου. Σύμφωνα με τους Ελληνοκύπριους, το Κυπριακό ζήτημα μετά την [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|τουρκική εισβολή]] του 1974 ειναι ζήτημα διεθνούς δικαίου που οφείλεται στην παράνομη [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|στρατιωτική εισβολή]] και κατοχή του βορείου τμήματος της [[Κυπριακή Δημοκρατία|Κυπριακής Δημοκρατίας]] από την [[Τουρκία]].<ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/PermRep/PermRep_Brussels.nsf/page32_gr/page32_gr?OpenDocument|title=Το Κυπριακό Πρόβλημα|last=|first=|date=16/6/2017|website=Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.|publisher=|accessdate=}}</ref> Σύμφωνα με τους Τουρκοκύπριους, το Κυπριακό είναι αποτέλεσμα της επιθετικότητας των Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι ήθελαν να εξοντώσουν τον τουρκοκυπριακό πληθυσμό.
Το Κυπριακό επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, ορισμένοι εκ των οποίων μεταβάλλονται κατά την μακρόχρονη πορεία του, την αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και τη γεωστρατηγική θέση της Κύπρου στο πέρασμα από την Ευρώπη στη [[Μέση Ανατολή]] (έχει χαρακτηριστεί το «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» από τον [[Νιχάτ Ερίμ]], στα νότια της Τουρκίας). Η θέση της Κύπρου καθιστούσε τον έλεγχο του εδάφους της θέμα ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της [[Σοβιετική Ένωση|Σοβιετικής Ένωσης]] στα χρόνια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]].
 
Aρχικά το Κυπριακό ήταν [[Αποικία#Διεθνές δίκαιο|αποικιακό ζήτημα]], που δημιουργήθηκε όταν η Αγγλία προσάρτησε την Κύπρο στις [[5 Νοεμβρίου]] [[1914]] καθιστώντας την «αποικία του Στέμματος».Οι Ελληνοκύπριοι, ανέπτυξαν έντονα τον εθνικό πόθο για [[Ένωσις|Ένωση]] με τη "μητέρα πατρίδα", η οποία ήταν μέρος της [[Μεγάλη Ιδέα|Μεγάλης Ιδέας]] του Έθνους. Οι [[Τουρκοκύπριοι]] ανέπτυξαν τον δικό τους εθνικισμό με αίτημα την αυτοδιάθεση του λαού τους, προτάσσοντας τη διχοτόμηση του νησιού.<ref name=":21">{{cite book|title=Historical Dictionary of Cyprus|date=2009|publisher=Scarecrow Press|isbn=9780810862982|page=xiv|last1=Mirbagheri|first1=Farid|quote=Greek Cypriots engaged in a military campaign for enosis, union with Greece. Turkish Cypriots, in response, expressed their desire for taksim, partition of the island.}}</ref> Οι Τουρκοκύπριοι αισθάνονταν άβολα με την πιθανότητα της Ένωσης, επειδή στα προηγουμενα ιστορικά παραδείγματα προσάρτησης περιοχών από την Ελλάδα (Κρήτη, Ήπειρος, Μακεδονία) οι Τούρκοι εκτοπίζονταν. Επιπροσθέτως, η ανάπτυξη του εθνικισμού στον μεσοπόλεμο τους οδήγησε στη δημιουργία του αφηγήματος τους, πως, ως ξεχωριστός λαός απο τους Ελληνες, δικαιούνται την αυτοδιάθεσή τους.<ref name=":23">{{Cite web|url=http://politis.com.cy/article/i-eoka-kai-oi-tourkokuprioi|title=Η ΕΟΚΑ και οι Τουρκοκύπριοι|last=Κτωρής|first=Σώτος|date=6/4/2015|website=Πολίτης|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
Το Κυπριακό επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, (ορισμένοι εκαπό των οποίωναυτούς μεταβάλλονται κατά τηντη μακρόχρονη πορεία του),όπως τηνείναι η αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και τηη γεωστρατηγική θέση της Κύπρου στο πέρασμα από την Ευρώπη στη [[Μέση Ανατολή]] (έχει χαρακτηριστεί το «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» από τον [[Νιχάτ Ερίμ]], στα νότια της Τουρκίας). ΗΕίναι βέβαιο ότι η θέση της Κύπρου καθιστούσε τον έλεγχο του εδάφους της θέμα ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της [[Σοβιετική Ένωση|Σοβιετικής Ένωσης]] στα χρόνια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]].
 
Η συνεχιζόμενη εκκρεμότητα του Κυπριακού προβλήματος και η συχνά οξεία αντιπαράθεση γύρω από τις διάφορες πτυχές του στη διεθνή και εσωτερική πολιτική σκηνή, τα κόμματα και τον καθημερινό τύπο των εμπλεκόμενων χωρών, συχνά με εθνικιστικά, απολογητικά, συνωμοσιολογικά ή άλλα ιδεολογικά πρόσημα, δυσχεραίνουν ως σήμερα την επιστημονική ιστορική μελέτη του και τη νηφάλια αποτίμηση του ρόλου των πρωταγωνιστών του.
 
==Οθωμανική Αυτοκρατορία και περίοδος της Αγγλοκρατίας==
Αν αναλογιστεί κανείς και το γεγονός ότι τα πετρέλαια της [[Μοσούλη]]ς και της [[Σαουδική Αραβία|Σαουδικής Αραβίας]] κατευθύνονται επίσης στην [[Μεσόγειος Θάλασσα|Ανατολική Μεσόγειο]], καθίσταται πασιφανές ότι η κεντρική θέση που κατέχει η Κύπρος, θα αποτελέσει στο μέλλον τη βασικότερη παράμετρο του παγκόσμιου ανταγωνισμού.<ref>[[Αχμέτ Νταβούτογλου]], Το Στρατηγικό Βάθος, σελ 276 ISBN 978-960-7803-57-3</ref> Στο πλαίσιο αυτό, το κυπριακό ζήτημα σύμφωνα με τον [[Αχμέτ Νταβούτογλου|Νταβούτογλου]] είναι για την Τουρκία, ζωτικής σημασίας από γεωστρατηγική άποψη. Ενδεικτικά αναφέρει πως ακόμη και εάν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία οφείλει να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα.<ref>[[Αχμέτ Νταβούτογλου]], Το Στρατηγικό Βάθος, σελ 279 ISBN 978-960-7803-57-3</ref>
[[Αρχείο:Hosting the British flag at Nicosia.jpg|250px|μικρογραφία|δεξιά|Υψώνοντας τη Βρετανική σημαία στη Λευκωσία, στην Πύλη της Πάφου, στις 12 Ιουλίου 1878, από την εφημερίδα Illustrated London News]]
 
=== Τουρκοκρατία ===
==Το Κυπριακό από νομική άποψη==
Το 1570 οι οθωμανοί κατέκτησαν την Κύπρο παρά τη σημαντική αντίσταση στη Λευκωσία και Αμμόχωστο. Μετά την κατάληψη του νησιού ακολούθησαν σφαγές χριστιανών, Ελλήνων και Αρμενίων.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/cyprus/7.htm|title=Eric Solsten, ed. Cyprus: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991|publisher=Countrystudies.us|accessdate=16 April 2013}}</ref> Η πρώτη σημαντική δημογραφική αλλαγή παρουσιάστηκε καθώς οι στρατιώτες των Οθωμανών που πολέμησαν για κατάκτηση της Κύπρου (περίπου 60 χιλιάδες) εγκαταστάθηκαν στο νησί, μαζί με Τούρκους τεχνίτες και άλλους που ήρθαν από την Ανατολία.<ref name="Mallinson">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81&dq=|title=Cyprus: A Modern History|last=Mallinson|first=William|date=30 June 2005|publisher=I. B. Tauris|isbn=978-1-85043-580-8|page=1|id=}}</ref> Οι Οθωμανοί εγκατέλειψαν το φεουδαρχικό σύστημα και εφάρμοσαν το σύστημα των μιλλιέτ, σύμφωνα με το οποιο τη διακυβέρνηση των κατακτημένων μη μουσουλμάνων ασκούσαν οι δικές τους θρησκευτικές αρχές. Αυτό αναβάθμισε την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία και οδήγησε στη σμίκρυνση της σημαντικής (επί Φραγκοκρατίας και Ενοτοκρατίας) Ρωμαιοκαθολικής ή Λατινικής Εκκλησίας.<ref>{{cite web|url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/Embassies/Embassy_Madrid.nsf/all/6A33D29D666143A6C1257A36002ECA14/$file/ChipreUnaVisionHistorica.pdf?openelement|title=Cyprus a Historical Overview (Chipre Una Visión Historica)|last=Mallinson|first=William|language=Spanish|format=PDF|accessdate=22 September 2012|work=Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cyprus website}}</ref> Η δημογραφική αναλογία δεν ήταν σταθερή. Το 1777–78 υπήρχαν 47,000 μουσουλμάνοι, οι οποίοι ήταν πλειοψηφια σε σχέση με τους 37,000 χριστιανούς.<ref>{{citation|last=Hatay|first=Mete|title=Is the Turkish Cypriot population shrinking?|url=http://www.prio.org/Global/upload/Cyprus/Publications/Is%20the%20Turkish%20Cypriot%20Population%20Shrinking.pdf|year=2007|page=19|place=|publisher=International Peace Research Institute|isbn=978-82-7288-244-9}}</ref> Το 1872,στο νησι υπήρχαν 44,000 μουσουλμάνοι και 100,000 χριστιανοί.<ref>''Osmanli Nufusu 1830–1914'' by [[Kemal Karpat]], ISBN 975-333-169-X and ''Die Völker des Osmanischen'' by Ritter zur Helle von Samo.</ref>
Το Κυπριακό ήταν αρχικά ζήτημα [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεσης]]<ref>{{cite web|last=Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας|title=Κυπριακό πρόβλημα|url=http://www.law.gov.cy/law/lawoffice.nsf/dmlcyprusissue_gr/dmlcyprusissue_gr?OpenDocument}}</ref> και αποαποικισμού<ref>Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 349.</ref>. Οι βρετανικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών, διαβλέποντας την απειλή που εγκυμονούσαν για τα αποικιακά συμφέροντά τους η αναγνώριση του δικαιώματος της [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεσης των λαών]] και οι αυξανόμενες πιέσεις για την εφαρμογή του, επεδίωξαν και πέτυχαν να μετατρέψουν το Κυπριακό σε διακοινοτική και ελληνοτουρκική διαφορά ώστε να μειωθεί η πολιτική πίεση που δέχονταν. Εάν η Τουρκία εμπλεκόταν πολιτικά διεκδικώντας την Κύπρο, η Αγγλία θα μπορούσε στο διηνεκές να παρουσιάζεται ως διαμεσολαβητής και κηδεμόνας της Κύπρου<ref>Anthony Eden, “Memoirs, Full Circle, Cassell, London 1960 p.400”</ref>. Όπως δήλωσε τον Ιούλιο του 1954 στη Βουλή των Κοινοτήτων ο Υπουργός Αποικιακών Υποθέσεων της Βρετανίας Χένρι Χόπκινσον, η Κύπρος ανήκε στις αποικίες "που λόγω των ιδιαίτερων περιστάσεών τους δεν μπορούν να ελπίζουν ότι κάποτε θα ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως"<ref>D. Souter, "An Island Apart: A Review of the Cyprus Problem", ''Τhird World Quarterly'' 6, 1984, σ. 659.</ref>.
 
=== Αγγλοκρατία ===
Με την προσφυγή της Ελλάδας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1954, με την οποία ζητούσε την εφαρμογή της αυτοδιάθεσης των λαών στην περίπτωση της Κύπρου, και τις παρεμβάσεις της Τουρκίας, της Βρετανίας και άλλων χωρών επί του θέματος, το Κυπριακό πρόβλημα απέκτησε διεθνή χαρακτήρα<ref>T. W. Adams, "The American Concern in Cyprus", ''Αnnals of the American Academy of Political and Social Science'' 401, 1972, σ. 96˙ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 53.</ref>.
Με το τέλος του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου 1877-1878 και την ήττα της Τουρκίας, πραγματοποιήθηκε το [[Συνέδριο του Βερολίνου]] (13 Ιουνίου εως 13 Ιουλίου 1878). Αγγλία και Τουρκία προχώρησαν σε συμμαχία κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου, η οποία, μεταξύ άλλων, προνοούσε την παραχώρηση της Κύπρου στους Άγγλους. Η συμφωνία αυτή επισημοποιήθηκε με την [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|Συνθηκη της Κωνσταντινούπολης]] το 1878. Η κυριαρχία, πάντως,παρέμενε ''[[de jure]]'' οθωμανική, μέχρι τις 5 Νοεμβριου 1914, όταν η απόφαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων οδήγησε την Αγγλία να ανακηρύξει την Κύπρο ως προτεκτοράτο<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus">{{cite web|url=http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne|title=Treaty of Lausanne|publisher=}}</ref>
[[Αρχείο:Cypriot_demonstration_1930.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Cypriot_demonstration_1930.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Ελληνοκύπριοι διαδηλώνουν υπέρ της Ένωσις το 1930]]
Στις 16 Οκτωβρίου 1915 η Μεγάλη Βρετανία προσφέρει την Κύπρο στην Ελλάδα με αντάλλαγμα τη συμμετοχή της στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον των Γερμανών, των Τούρκων και των Βουλγάρων. Τότε η Ελλάδα βρισκόταν στην καρδιά του εθνικού διχασμού και η κυβέρνηση Ζαῒμη, μαζί με τον φιλογερμανό βασιλιά Κωνσταντίνο Α', απέρριψε την προσφορά στις 17 Οκτωβρίου 1915. Το 1923, με τη Συνθήκη της Λωζάνης η νεαρή Τουρκική Δημοκρατία παραιτήθηκε από κάθε διεκδίκηση πρώην οθωμανικών περιοχών.<ref>{{cite journal|url=http://www.bujournal.boun.edu.tr/docs/13330942935.pdf|title='Cypriot Muslims among Ottomans, Turks and British|last=Xypolia|first=Ilia|journal=Bogazici Journal|accessdate=15 October 2012|issue=2|year=2011|volume=25|pages=109–120}}</ref> Επίσημα, η Κύπρος ανακηρύχθηκε αποκία της Βρετανίας το 1925.
 
==== Ο πόθος των Ελληνοκυπρίων για Ένωση ====
Το Κυπριακό πρόβλημα σήμερα είναι πρόβλημα διεθνούς δικαίου που προκαλούν η παράνομη στρατιωτική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία (καταδικάστηκε με το Ψήφισμα 1974/360 του Συμβουλίου Ασφαλείας<ref>[http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/360(1974) United Nations Official Document<!-- Bot generated title -->]</ref> του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ο.Η.Ε.]]), η βίαιη αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης και της πολιτισμικής ταυτότητας της κατεχόμενης περιοχής, και οι ανεπιτυχείς, ως τώρα, προσπάθειες της κατοχικής δύναμης να προκαλέσει τη διεθνή αναγνώριση ανεξάρτητου τουρκοκυπριακού κράτους.
Οι Ελληνοκύπριοι αντιμετώπισαν θετικά τη μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Αγγλοκρατία. Πίστευαν πως θα οδηγούσε στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η "Ένωσις" ήταν ενταγμένη στη Μεγάλη Ιδέα, μια ευρύτερη φιλοδοξία ώστε το Ελληνικό κράτος να προσαρτήσει περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν Έλληνες, όπως την Κύπρο, τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη. Την ιδέα αυτή προωθούσε η Κυπριακή Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είχε πολλά μέλη της εκπαιδευμένα στην Ελλάδα.<ref name="lindsay14">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=xTL382g5sWwC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know|date=2011|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199757169|pages=14–5|last1=Ker-Lindsay|first1=James|quote=They hoped that the transfer of administration would pave the way for the island to be united with Greece—an aspiration known as “enosis.” At the time, these calls for enosis were not just limited to Cyprus. Instead, Cyprus was part of a wider political movement [...] This overarching political ambition was known as the Megali Idea (Great Idea).}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=Ac2NRpHoY3EC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Educations in Ethnic Violence: Identity, Educational Bubbles, and Resource Mobilization|date=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781139505444|page=88|last1=Lange|first1=Matthew}}</ref> Οι Ελληνοκύπριοι, εξάλλου, θεωρούσαν πως το νησί ήταν ιστορικά ελληνικό και πίστευαν πως η ένωση με την Ελλάδα ήταν φυσικό δικαίωμα.<ref name="diez83">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=A4QTUWBEC2kC&pg=PA83&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The European Union and the Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union|date=2002|publisher=Manchester University Press|isbn=9780719060793|page=83|last1=Diez|first1=Thomas}}</ref>
[[Αρχείο:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|μικρογραφία|Η ΕΟΚΑ εναντίον άγγλων στρατιωτών, 1956]]
 
==== Οι ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων ====
==Οθωμανική Αυτοκρατορία και περίοδος της Αγγλοκρατίας==
Αρχικά, οι Τουρκοκύπριοι αντιμετώπισαν και οι ίδιοι θετικά τη μετάβαση στην Αγγλοκρατία.<ref name="papadakis2">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=wzPG7b_m4swC&pg=PA2&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Divided Cyprus: Modernity, History, and an Island in Conflict|last2=Peristianis|first2=Nicos|date=18 July 2006|publisher=Indiana University Press|isbn=9780253111913|page=2|last1=Papadakis|first1=Yiannis|last3=Welz|first3=Gisela}}</ref> Αργότερα, όμως, βλέποντας την επιδίωξη της πολιτικής της Ένωσης και υπο τον φόβο να επαναληφθεί η ίδια ιστορία όπως με την Ένωση Κρήτης-Ελλάδας, που οδήγησε στη φυγή των Τουρκο-Κρητικών, υπηρξαν αρκετά ανήσυχοι.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=FQeVnXmjBzYC&pg=PA37&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Making of Informal States: Statebuilding in Northern Cyprus and Transdniestria|date=2012|publisher=Palgrave Macmillian|isbn=9780230392076|page=37|last1=Isachenko|first1=Daria}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=PHQAAwAAQBAJ&pg=PA135&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan|date=2009|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857711939|pages=135–6|last1=Pericleous|first1=Chrysostomos}}</ref> και υποστήριζαν μια πολιτική διαίρεσης του νησιού.<ref name=":21" /> Έβλεπαν, άλλωστε, πως είναι ξεχωριστή εθνοτική ομάδα και είχαν ως εκ τούτου δικαίωμα στην αυτονομία τους από τους Ελληνοκύπριους.<ref name="diez83" />
[[Αρχείο:Hosting the British flag at Nicosia.jpg|250px|μικρογραφία|δεξιά|Υψώνοντας τη Βρετανική σημαία στη Λευκωσία, στην Πύλη της Πάφου, στις 12 Ιουλίου 1878, από την εφημερίδα Illustrated London News]]
 
Εν τω μεταξύ, στην Τουρκία ο Μεντερές θεωρούσε την Κύπρο ως "επέκταση της Ανατολίας" και αρνούνταν τη διαίρεση και τον διαμοιρασμό του νησιού. Αντιθέτως, υποστήριζε την προσάρτηση όλης της Κύπρου στην Τουρκία, με το κυβερνών κόμμα να διακηρύττει πως η Κύπρος είναι τουρκική και αναπόσπαστο κομμάτι της μητέρας πατρίδας. Με τη συνειδητοποίηση, όμως, πως μόνο το 20% του πληθυσμού του νησιού είναι Τουρκοκύπριοι, η επίσημη πολιτική άλλαξε υπέρ του διαχωρισμού των κοινοτήτων. Έτσι, το σύνθημα "η Κύπρος είναι Τουρκική" μετατράπηκε σε "Διαίρεση ή Θάνατος".<ref name="(Ozkan)2012">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=kCArlsRcHUMC&pg=PA199|title=From the Abode of Islam to the Turkish Vatan: The Making of a National Homeland in Turkey|date=26 June 2012|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-18351-1|page=199|author=Behlul (Behlul) Ozkan (Ozkan)|quote=In line with the nationalist rhetoric that "Cyprus is Turkish", Menderes predicated his declaration upon the geographic proximity between Cyprus and Anatolia, thereby defining "Cyprus as an extension of Anatolia". It was striking that Menderes rejected partitioning the island into two ethnic states, a position that would define Turkey's foreign policy regarding Cyprus after 1957}}</ref><ref name="BellingeriKappler2005">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pUcSji-f1zYC&pg=PA27|title=Cipro oggi|publisher=Casa editrice il Ponte|year=2005|isbn=978-88-89465-07-3|pages=27–29|author1=G. Bellingeri|author2=T. Kappler|quote=The educational and political mobilisation between 1948–1958, aiming at raising Turkish national consciousness, resulted in the involving Turkey as motherland in the Cyprus Question. From then on, Turkey, would work hand in hand with the Turkish Cypriot leadership and the British government to oppose the Greek Cypriot demand for Enosis and realise the partition of Cyprus, which meanwhile became the national policy.}}</ref>
 
===== Διασκεπτική Συνέλευση =====
Η Αποικιακή κυβέρνηση νοιώθοντας την πίεση για Ένωση, με δήλωση του Βρετανού υπουργού Αποικιών Κριτζ Τζόουνς στη [[Βουλή των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου|Βουλή των Κοινοτήτων]] στις 23 Οκτωβρίου 1946, αποφάσισε να αναθέσει την εκπόνηση του Συντάγματος στην [[Διασκεπτική συνέλευση|Διασκεπτική Συνέλευση]]''',''' στην οποία θα συμμετείχαν εκπρόσωποι του πληθυσμού του νησιού. <ref name=":12">{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/449028/article/epikairothta/ellada/h-diaskeptikh-syneleysh-sthn-kypro|title=Η Διασκεπτική Συνέλευση στην Κύπρο|last=Χριστοδουλίδης|first=Νίκος|date=29/1/2012|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref> Η πρόταση δίχασε τους Ελληνες της Κύπρου, αφού από τη μια η Δεξιά παράταξη, με σύνθημα «''Ενωσις και μόνον Ενωσις''», προσέγγισε αρνητικά τις προθέσεις του Λονδίνου με τους εκπροσώπους της να αρνούνται να συμμετάσχουν στις εργασίες της Συνέλευσης, ενώ από την άλλη, η Αριστερά, με σύνθημα «''Αυτοκυβέρνηση - Ενωση''» αποδέχθηκε την πρόταση των Βρετανών με τους εκπροσώπους της να συμμετέχουν στη Διασκεπτική Συνέλευση. Στην Συνέλευση συμμετείχαν τελικά 18 από τα 32 άτομα που προσκλήθηκαν: δέκα Ελληνοκύπριοι, επτά Τουρκοκύπριοι (όλοι όσοι προσκλήθηκαν) και ένας Μαρωνίτης, ωστόσο εξ αιτίας της απροθυμίας των βρεττανών για παραχώρηση αυτοδιάθεσης, η Διασκεπτική Συνέλευση ναυάγησε το 1948.<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.academia.edu/4590740/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CF%84%CE%BF_%CE%95%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1_%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85_1946-1950|title=Διασκεπτική και το Ενωτικό Δημοψήφισμα μέσα από τον Αντικομουνισμό της περιόδου 1946-1950|last=Δημήτρης|first=Δημητρίου|date=2008|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref>
 
Ωστόσο, η Διασκεπτική, αποσαφήνισε τους διαφορετικούς πολιτικούς στόχους των ομάδων: Από τη μια πλευρά, ήταν οι αριστεροί Ελληνες της Κύπρου που οι επιδιώξεις τους επικεντρώνονταν στην εφαρμογή πλήρους Συντάγματος αυτοκυβέρνησης που, όπως υποστήριζαν, θα έθετε τις βάσεις για διεκδίκηση στο μέλλον του αιτήματος της αυτοδιάθεσης. Από την άλλη πλευρά οι Τούρκοκύπριοι, επιθυμούσαν τη μη ουσιώδη τροποποίηση της συνταγματικής κατάστασης στο νησί. Επιπλέον, η Ελληνική Δεξιά της Κύπρου που είχε απορρίψει την αυτοκυβέρνηση, εμμένοντας στην καταβολή κάθε προσπάθειας για εκπλήρωση του στόχου της Ένωσης.<ref name=":02" />
 
===== Ενωτικό Δημοψήφισμα =====
===1878-1955===
Τον Ιανουάριο του 1950 η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου οργάνωσε το Ενωτικό Δημοψήφισμα, όπου δικαίωμα ψήφου είχαν οι Ελληνοκύπριοι μόνο. Παρόλο που υπήρχαν κατά τόπους οργανωτικά προβλήματα, το αποτέλεσμα έδειξε την ισχυρή θέληση των Ελληνοκυπρίων για Ένωση<ref>{{cite book|title=Imperial Endgame: Britain's Dirty Wars and the End of Empire|date=2011|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=9780230300385|page=285|last1=Grob-Fitzgibbon|first1=Benjamin}}</ref><ref name="Tatum2002">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=70NxlYekQIgC&pg=PA43|title=Who Influenced Whom?: Lessons from the Cold War|date=1 January 2002|publisher=University Press of America|accessdate=21 August 2013|isbn=978-0-7618-2444-2|page=43|author=Dale C. Tatum}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=bE5oAAAAMAAJ&dq=cypriots%2B1950%2Benosis%2B90&q=90%25#search_anchor|title=Studies on modern Greek society and politics|publisher=East European Monographs|year=1999|isbn=978-0-88033-432-7|page=347|author=Kourvetaris, George A.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=LZXbg3ZwvGoC&dq=|title=Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession|publisher=EMartinus Nijhoff Publishers|year=2006|isbn=978-90-04-15223-6|page=9|author=Hoffmeister, Frank}}</ref> Οι τουρκοκύπριοι προβαλανε έντονη αντίδραση στο δημοψηφισμα και το ενδεχόμενο της Ένωσις με ογκώδεις διαδηλώσεις.<ref name=":62">{{Cite web|url=http://www.academia.edu/10374263/%CE%A4%CE%BF_%CE%B5%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1|title=Το ενωτικό δημοψήφισμα|last=Αθανασίου|first=Βαλάντης|date=|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref>
Η Κύπρος κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στα 1571, ωστόσο στα χρόνια της παρακμής της, η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] εκμίσθωσε την Κύπρο στην Αγγλία στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει οικονομικούς πόρους για την αποπληρωμή των δανείων που είχε συνάψει το 1855 με την [[Αγγλία]] και τη [[Γαλλία]]. Η μυστική συμφωνία εκμίσθωσης του [[1878]] προέβλεπε ετήσιο χρηματικό ποσό (σε στερλίνες της εποχής), το οποίο θα καταβαλλόταν από τους Άγγλους στον σουλτάνο [[Αμπντούλ Χαμίτ Β΄]]. Η εδραίωση της βρετανικής κυριαρχίας στην περιοχή είχε σκοπό να αποθαρρύνει την περαιτέρω διείσδυση της [[Ρωσία]]ς στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο<ref>Ο [[Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878)|Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877-1878]] είχε εντείνει τους φόβους των Βρετανών.</ref> σε μια εποχή που το άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ (1869) αναβάθμιζε γεωστρατηγικά την περιοχή ως πέρασμα στον δρόμο προς την Ινδία<ref>Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 11.</ref>.
 
Στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας είχε διαμορφωθεί στο νησί τουρκοκυπριακή κοινότητα δίπλα στην ελληνοκυπριακή, χωρίς γεωγραφικό διαχωρισμό, με ποσοστά 18% και 80% επί του πληθυσμού αντίστοιχα. Πριν από την έναρξη των ένοπλων συγκρούσεων στα τέλη της δεκαετίας του 1950, από τα 619 χωριά της Κύπρου, 393 ήταν αποκλειστικά ή κυρίως ελληνοκυπριακά, 120 τουρκοκυπριακά και 106 μικτά. Οι μεγάλες πόλεις ήταν μικτές, με τις δύο κοινότητες να κατοικούν σε χωριστές συνοικίες. Η κάθε κοινότητα είχε τη γλώσσα και τη θρησκεία της, δικό της σύστημα εκπαίδευσης καθώς και δικό της [[Οικογενειακό Δίκαιο|Οικογενειακό]] και [[Κληρονομικό Δίκαιο]]<ref>Δες π.χ. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.17 και 18 [http://www.cyprus-dispute.org/materials/galoplaza/galoplaza2.html]</ref>.
 
Η νέα βρετανική διοίκηση βελτίωσε σημαντικά τομείς κρατικής ευθύνης όπως η δικαιοσύνη, η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και οι υποδομές. Ωστόσο η συνεχιζόμενη φορολογική αφαίμαξη του πληθυσμού,πληθυσμο τοδημιουργούσε χαμηλόεντάσεις βιοτικόστην επίπεδόΑγγλική τουΔιοίκηση, η διαιώνιση των συνθηκών αμάθειας και υπανάπτυξης καιενώκαι η αντίθεση της βρετανικής πολιτικής παράδοσηςβρετανιας στη διατήρηση των αρμοδιοτήτων και προνομίων που είχε αποκτήσει η Εκκλησία κατά την Οθωμανική κυριαρχία συνέβαλλαν στην εδραίωσηεπιδίωξη του αιτήματος της ελληνοκυπριακής πλειοψηφίας για ένωσηΈνωση μεαπό την ΕλλάδαΕλληνοκυπριακή Κοινότητα<ref>Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 12.</ref>, η οποία σιγά σιγά επεκτεινόταν εντάσσοντας διαρκώς νέα εδάφη στον κορμό που ανεξαρτητοποιήθηκε μετά την [[Επανάσταση του 1821]].
 
Ήδη από τα οθωμανικά χρόνια ο [[Αρχιεπίσκοπος]] της [[αυτοκεφαλία|αυτοκέφαλης]] [[Εκκλησία της Κύπρου|Εκκλησίας της Κύπρου]] ήταν διοικητικά και ''Εθνάρχης'' των Ελληνοκυπρίων. Τον ρόλο του ηγέτη των Ελληνοκυπρίων τον διατήρησε και επί Αγγλοκρατίας, παρά την κατάργηση του οθωμανικού συστήματος των [[μιλλέτ]] (διοίκησης κατά έθνη). Πάγιο αίτημα όλων των Αρχιεπισκόπων Κύπρου, με πρώτο τον [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Σωφρόνιος Γ΄|Σωφρόνιο Γ΄]] ήδη κατά την υποδοχή του πρώτου Άγγλου αρμοστή στα 1879<ref>Ι. Κουτσοχέρας, ''Το ιστορικό της Κύπρου'', Αθήνα 1965, σ. 5˙ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 10.</ref>, ήταν επίσης η Ένωση με την Ελλάδα. Το αίτημα αυτό το καθιστούσαν σαφές στους εκάστοτε Βρετανούς Κυβερνήτες και το κήρυτταν στις εκκλησίες.
[[Αρχείο:Cypriot demonstration 1930.jpg|thumb|αριστερά|280px|Ελληνοκυπριακή διαδήλωση υπέρ της Ένωσης τη δεκαετία του 1930]]
Ως το [[1914]], η πάγια βρετανική απάντηση ήταν ότι η Κύπρος ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ότι η συνθήκη του 1878 δεν επέτρεπε ενέργειες προς την κατεύθυνση της ένωσης. Όταν η Τουρκία βγήκε στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο]] με τις Κεντρικές Δυνάμεις, η Αγγλία προσάρτησε την Κύπρο στη βρετανική επικράτεια το [[1914]] και την προσέφερε ως αντάλλαγμα στην Ελλάδα στην περίπτωση που λάμβανε μέρος στον πόλεμο στο πλευρό της [[Αντάντ]]<ref>Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 12. Η στρατηγική αξία της Κύπρου ως αναχώματος στη ρωσική διείσδυση στην περιοχή είχε εν τω μεταξύ μειωθεί για τους Βρετανούς μετά την εδραίωσή τους στην Αίγυπτο, βλ. σχετικά D. Souter, "An Island Apart: A Review of the Cyprus Problem", ''Third World Quarterly'' 6, 1984, σ. 658.</ref>. Η [[Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1915|Κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη]] υπό την επιρροή του φιλογερμανού Βασιλιά [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνου Α΄]] όμως προτίμησε να κρατήσει ουδέτερη στάση και να μην απαντήσει<ref>Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 11.</ref>.
Γραμμή 33 ⟶ 49 :
 
===Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ===
Το [[1947]] εκλέχτηκε αρχιεπίσκοπος Κύπρου ο γηραιός [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Β΄|Μακάριος Β΄]], ο οποίος στην ενθρόνισή του εκφώνησε ένθερμο λόγο υπέρ της ένωσης και τον επόμενο χρόνο ίδρυσε το «Εθναρχικόν Συμβούλιον προς προώθησιν του Εθνικού Ενωτικού Αγώνος»<ref>Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 17.</ref>. Το [[1948]] επίσης εκλέχτηκε Μητροπολίτης Κιτίου ο μετέπειτα [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄]] (κατά κόσμον Μιχαήλ Μούσκος) και πρώτος Πρόεδρος Δημοκρατίας μετά την ανεξαρτησία. Τον Ιανουάριο του [[1950]], ως προϊστάμενος του [[Γραφείο Εθναρχίας|Γραφείου Εθναρχίας]] της Αρχιεπισκοπής Κύπρου, οργάνωσε δημοψήφισμα στις εκκλησίες υπό την επίβλεψη των ιερέων. Το δημοψήφισμα είχε τη μορφή δημόσιας (φανερής) συλλογής υπογραφών<ref>[http://cyprus.novopress.info/?p=62 ΕΝΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ 15-22/1/1950 (in Greek, includes image of a signature page)]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref><ref>[http://www.hellas.org/cyprus/dimopsif.htm Κύπρος: το ενωτικό δημοψήφισμα που έγινε με υπογραφές (in Greek)]</ref>. Το 95,7% αυτών που είχαν δικαίωμα συμμετοχής υπόγραψαν υπέρ της ένωσης. Το ίδιο έτος εξελέγη ο ίδιος [[Αρχιεπίσκοπος]] Κύπρου.
 
Το [[1949]] τάχθηκε και το Α.Κ.Ε.Λ. ανοιχτά υπέρ της ένωσης. Μέσω οργανώσεων και Δημοτικών Συμβουλίων που έλεγχε, κατάγγειλε με υπόμνημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. την καταπίεση των Ελλήνων της Κύπρου από τους Βρετανούς προβάλλοντας ταυτόχρονα και το αίτημα για ένωση. Παράλληλα, κάλεσε την Ελληνική Κυβέρνηση «να υποστηρίξει τον πανελλήνιο πόθο για την ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα»<ref>Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 18-19.</ref>. Ωστόσο οι ιδεολογικές διαφορές με την Εκκλησία απέτρεψαν τη συνεργασία μεταξύ των δύο ισχυρότερων οργανώσεων του κυπριακού Ελληνισμού. «Οπαδοί δογμάτων αντίθετων προς τον Χριστιανισμό» διαγράφηκαν από τους ενοριακούς καταλόγους τις παραμονές των αρχιεπισκοπικών εκλογών και επίσης αποκλείστηκαν από το Εθναρχικό Συμβούλιο<ref>Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 29-30.</ref>. Το Α.Κ.Ε.Λ. απήχε καταγγέλοντας τις εκλογές ως «εκλογικό πραξικόπημα» και «μαύρη σελίδα της ιστορίας της Εκκλησίας»<ref>Π. Παπαδημήτρης, "Ο πρώτος πρόεδρος της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ (1913-1977)", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 55.</ref>.
Γραμμή 43 ⟶ 59 :
[[File:Fazil Kucuk's plan of division in 1957.png|thumb|350px|"Taksim" Χάρτης της διαίρεσης του νησιού όπως το εισηγήθηκε ο Τούρκος ηγέτης [[Φαζίλ Κιουτσούκ]] στο βιβλίο του το 1957 "The Cyprus Question – A Permanent Solution" (Το Κυπριακό Ζήτημα – Μια μόνιμη Λύση), στο οποίο αποτυπώνονται καθαρά οι σκέψεις και οι προσανατολισμοί του προς διχοτομηση της νήσου κατά μήκος του 35ου παραλλήλου.]]
 
Οι Βρετανοί ενοχλημένοι από τη δράση της εκκλησίας εξόρισαν στις [[9 Μαρτίου]] [[1956]] τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον [[Μητροπολίτης|Μητροπολίτη]] [[Κερύνεια|Κυρηνείας]] Κυπριανό στις [[Σεϋχέλλες]] για έναν χρόνο. Κατόπιν τους επετράπη να φύγουν από τις Σεϋχέλλες, όχι όμως και να γυρίσουν στην Κύπρο. Παράλληλα, οι ελληνικές κυβερνήσεις δίσταζαν να αντιπαρατεθούν με την Αγγλία λόγω της βοήθειας που αυτή είχε προσφέρει στα κυβερνητικά στρατεύματα εναντίον των κομμουνιστών από την απελευθέρωση και μετά. Χαρακτηριστική είναι η φράση, την οποία φέρεται να είπε ο Γεώργιος Παπανδρέου το [[1950]] (πριν από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Βρετανών) ως Υπουργός Εσωτερικών στον τότε δήμαρχο Λευκωσίας: ''«Η Ελλάς αναπνέει με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν, και δι' αυτό δεν ημπορεί να πάθει ασφυξίαν λόγω του Κυπριακού»''<ref name="auto3">«[https://web.archive.org/web/20070926223826/http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=11.07.2006 ΆρθροΠενήντα χρόνια φαγούρας]», άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην ''Ελευθεροτυπία'' της 11/7/2006. [http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=1505&-V=history Αναδημοσίευση]. [https://web.archive.org/web/20180130030043/http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=1505&-V=history Αρχειοθέτηση] αναδημοσίευσης 30/1/2018. Ανάκτηση αναδημοσίευσης 30/1/2018.</ref>. Η κοινή γνώμη όμως και η [[Εκκλησία της Ελλάδος|Εκκλησία]] ήταν στο πλευρό των Ελληνοκυπρίων, γεγονός που δημιουργούσε πίεση στους πολιτικούς.
 
===Οι πρώτες διακοινοτικές ταραχές(1958)===
Γραμμή 60 ⟶ 76 :
Οι εκκλήσεις του Μακαρίου και του Κιουτσούκ στις κοινότητές τους να παραδώσουν τα όπλα τους, δεν βρήκαν ανταπόκριση στους Τουρκοκύπριους. Αντίθετα έδωσαν την ευκαιρία στον [[Ραούφ Ντενκτάς]] να εναντιωθεί στον Κιουτσούκ και να αυξήσει την επιρροή της συγκρουσιακής μερίδας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα.<ref name="ReferenceA" />.
 
Φαινόμενα ενδοκοινοτικής βίας επίσης δεν έλειψαν. Με αφορμή δυο σοβαρά επεισόδια μεταξύ αριστερών και ανταρτών της ΕΟΚΑ που άφησαν δυο οπαδούς της Αριστεράς νεκρούς, το ΑΚΕΛ πραγματοποίησε τον Ιανουάριο του 1958 μαζικές συγκεντρώσεις, στις οποίες κατήγγειλε την ΕΟΚΑ για οργανωμένες επιθέσεις με στόχο το ίδιο το αριστερό κίνημα, και ζήτησε την παρέμβαση του Μακαρίου αλλά επανέλαβε παράλληλα την προσήλωσή του στον στόχο της Αυτοδιάθεσης-Ένωσης. Η ίδια η ΕΟΚΑ με ανακοινώσεις της απορρίπτει της κατηγορίες, δικαιολογεί τη στάση των ανταρτών λέγοντας ότι ενήργησαν ενώ βρίσκονταν σε αυτοάμυνα και αναφέρει ότι στόχοι της ΕΟΚΑ είναι μόνο πρόσωπα που υποσκάπτουν τον Αγώνα ανεξαρτήτως ιδεολογίας.<ref>[https://web.archive.org/web/20080410012221/http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/renewal_of_violence%20-%20%2757'57-58.html Nancy Crawshaw, ''The Cyprus Revolt'']{{dead link|date=June 2015}}</ref>. Το ζήτημα αυτό εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να διχάζει έντονα την κυπριακή κοινωνία.
 
==Ανεξαρτησία, τα πρώτα χρόνια (1960-63)==
Γραμμή 68 ⟶ 84 :
{{Κύριο|Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου}}
 
Τελικά οι Βρετανοί ενέδωσαν στον Ελληνοκυπριακόελληνοκυπριακό αγώνα και συναίνεσαν στη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Τον Φεβρουάριο [[1959]] υπεγράφησαν μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας οι [[Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου]], με τις οποίες ιδρυόταν ανεξάρτητο κράτος, η [[Κυπριακή Δημοκρατία]]. Οι Συνθήκες τέθηκαν σε ισχύ στις [[16 Αυγούστου]] [[1960]] μετά από μια δεκαοκτάμηνη μεταβατική περίοδο, ενδεικτική των δυσκολιών στην εφαρμογή τους, κατά την οποία συντάχθηκε το Σύνταγμα, συγκροτήθηκε ο διοικητικός μηχανισμός του νέου κράτους και ρυθμίστηκε το θέμα των κυρίαρχων Βρετανικών βάσεων στην Κύπρο<ref>D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος 1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 21-31.</ref>.{{πηγή||Η μεγάλη μερίδα της ελληνοκυπριακής πλειοψηφίας θεώρησε αυτή την εξέλιξη ως ένα οδυνηρό συμβιβασμό, που δεν ικανοποιούσε τους εθνικούς της πόθους και το αίτημα για αυτοδιάθεση και ένωση.}}
 
Αν και η ευφορία για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού ήταν μεγάλη, καμία από τις δύο κοινότητες δεν θεώρησε ότι οι συνθήκες ικανοποίησαν τους εθνικούς στόχους της ή ότι το καθεστώς που εγκαθίδρυαν θα μπορούσε να είναι κάτι περισσότερο από ένα μεταβατικό στάδιο προς την ένωση (για τους Ελληνοκύπριους) ή τη διχοτόμηση (για τους Τουρκοκύπριους). Για την επίτευξη των τελικών στόχων τους συνέχισαν να εργάζονται και οι δύο κοινότητες, η μεν Ελληνοκυπριακή εκμεταλλευόμενη την πλειοψηφία της για να επιβάλει αποφάσεις που υπερέβαιναν τις συνθήκες, η δε Τουρκοκυπριακή εκμεταλλευόμενη τα προνόμια που της έδιναν οι συνθήκες για να παρεμποδίζει τη λήψη σημαντικών αποφάσεων ώστε να φανεί ότι το ενιαίο κράτος των δύο εθνικών κοινοτήτων δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ανταποκρινόταν στα αιτήματα καμιάς από τις δύο εθνικές κοινότητες και υποσκαπτόταν και από τις δύο.
Γραμμή 80 ⟶ 96 :
===Πολιτειακές δυσλειτουργίες===
[[Εικόνα:Makarios III and Robert F. Wagner NYWTS cropped.jpg|thumb|right|Ο Αρχιεπίσκοπος και πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριος Γ']] ]]
Το πολίτευμα που προέβλεπαν οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου ήταν ιδιαίτερα δύσκαμπτο και στηριζόταν όχι στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, όπως όλα τα σύγχρονα πολιτεύματα, αλλά στη δυαδική αρχή<ref>Α.Κ. Αιμιλιανίδης, "Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 33.</ref>, δηλαδή στη συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων, τις οποίες διαχώριζε το Σύνταγμα με βάση την καταγωγή, τη γλώσσα, την πολιτιστική ταυτότητα ή τη θρησκεία. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος θα ήταν Ελληνοκύπριος, ενώ ο Αντιπρόεδρος Τουρκοκύπριος, με καθένα από τους δυο να έχει δικαιώματα αναπομπής ή ακόμα και αρνησικυρίας (βέτο) στις αποφάσεις οποιουδήποτε πολιτειακού οργάνου. Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εξελέγη ο [[Αρχιεπίσκοπος Μακάριος]] και αντιπρόεδρος ο [[Φαζίλ Κιουτσούκ]], ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Το Υπουργικό Συμβούλιο και η Βουλή των Αντιπροσώπων επίσης απαρτίζονταν από μέλη και των δύο κοινοτήτων με αναλογία 7 προς 3. Αντίστοιχη αναλογία έπρεπε να εφαρμοστεί και στη στελέχωση της Δημόσιας Διοίκησης. Εκείνο που δεν προέβλεπε ουσιαστικά το Σύνταγμα ήταν η επίλυση διαφωνιών ανάμεσα στις δύο κοινότητες και η δυνατότητα αναθεώρησής του<ref>G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus", ''Political Science Quarterly'' 95, 1980, σσ. 48-49.</ref>. Συνολικά, το Σύνταγμα λειτούργησε διχαστικά καθώς εμφάνιζε σε όλες τις περιπτώσεις δύο χωριστούς φορείς κρατικής εξουσίας που αισθάνονταν υπόλογοι στις οικείες εθνικές κοινότητεςκοινότητές τους και ποτέ ένα ενιαίο κράτος υπόλογο στο σύνολο του κυπριακού λαού<ref>Α. Χάματσου, "Η εκτελεστική εξουσία τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-1963)", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 72.</ref>. Έτσι, δεν άργησαν να έρθουν τα πρώτα αδιέξοδα στην εξωτερική πολιτική, τη στελέχωση δημοσίων υπηρεσιών, την οργάνωση κυπριακού στρατού, την τοπική αυτοδιοίκηση, τα οικονομικά και άλλα ζητήματα.
 
* Στην εξωτερική πολιτική, ο Μακάριος προωθούσε τις σχέσεις της Κύπρου με τις αδέσμευτες χώρες και συμμετείχε μάλιστα τον Αύγουστο του 1961 στη [[Κίνημα των Αδεσμεύτων|Σύνοδο των Αδεσμεύτων Χωρών]] στο Βελιγράδι παρά τις αντιρρήσεις του Κιουτσούκ<ref>Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 41.</ref>.
* Στη στελέχωση της δημόσιας διοίκησης, η Κυβέρνηση κωλυσιεργούσε στον διορισμό Τουρκοκυπρίων με το επιχείρημα ότι δεν είχαν τα αναγκαία προσόντα. Τρία χρόνια μετά την ανεξαρτησία δεν είχε επιτευχθεί ακόμη η προβλεπόμενη αναλογία και στο [[Συνταγματικό Δικαστήριο]] της Κύπρου εκκρεμούσαν το [[1963]] 2.000 προσφυγές Τουρκοκυπρίων
* Στη σύσταση και οργάνωση του στρατού, οι Τουρκοκύπριοι απαιτούσαν συγκρότηση χωριστών στρατιωτικών σωμάτων μέχρι το επίπεδο του λόχου, ώστε να αποκλείσουν την παρουσία ΕλληνοκυπρίωνΕλληνοκύπριων στρατιωτών σε πληθυσμιακά αμιγείς περιοχές Τουρκοκυπρίων <ref>Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους ΤουρκοκυπρίουςΤουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 105-106.</ref>. Στο θέμα αυτό χρησιμοποίησε το δικαίωμα βέτο για πρώτη φορά ο Αντιπρόεδρος Κιουτσούκ<ref>Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 42.</ref>.
* Στο θέμα της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι Τουρκοκύπριοι με τη στήριξη της Τουρκίας επέμεναν στη σύσταση εθνικά αμιγών δήμων και τον γεωγραφικό διαχωρισμό του πληθυσμού ώστε να έχουν στα χέρια του κάποιους φορείς κρατικής εξουσίας, στους οποίους δε θα είχαν πρόσβαση οι Ελληνοκύπριοι. Το αίτημά τους είχε γίνει δεκτό και στο νέο Σύνταγμα είχαν περιληφθεί σχετικές διατάξεις. Ωστόσο η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρούσε τη δημιουργία αμιγών δήμων ως την αρχή της διαίρεσης του νησιού και αρνήθηκε να εφαρμόσει τις σχετικές διατάξεις<ref>D. Markides, [http://www.cyprus-conflict.net/municipalities%20-%20markides.html ''The Divisive Problem of the Municipalities, 1957-1963'']</ref>. Μετά από απόρριψη σχετικού νομοσχεδίου από τους Τουρκοκυπρίους, η Κυβέρνηση διαλύει στα τέλη του 1963 τους Δήμους, αναλαμβάνει την περιουσία τους και διορίζει Συμβούλια Βελτιώσεως στη θέση τους<ref>Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 44.</ref>.
* Στα δημόσια οικονομικά, στα οποία οι νόμοι έπρεπε να εγκριθούν με χωριστές πλειοψηφίες από τους βουλευτές των δύο κοινοτήτων, οι Τουρκοκύπριοι βουλευτές αρνούνταν οποιαδήποτε συνεργασία για τη θέσπιση μόνιμου φορολογικού καθεστώτος. Αντιπρότειναν προσωρινούς νόμους βραχύχρονης ισχύος, ώστε να διατηρήσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη επί άλλων ζητημάτων στο νέο κράτος αφήνοντας σε εκκρεμότητα το φορολογικό ζήτημα<ref>Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 105.</ref>. Ο Μακάριος καλούσε τις φοροεισπρακτικές υπηρεσίες να συλλέγουν τους φόρους ανεξάρτητα από την έγκριση του σχετικού νόμου ενώ ο Ντενκτάς καλούσε, αντίθετα, τους Τουρκοκυπρίους να μην πληρώνουν οποιοδήποτε φόρο στις αρχές της Δημοκρατίας<ref>Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 105-106</ref>.
 
Αποτέλεσμα όλων των προαναφερθέντων διαφωνιών ήταν τελικά να μην λειτουργούν κρίσιμοι τομείς κρατικής ευθύνης και κατ' επέκταση το κράτος και το πολίτευμα. Στο μεταξύ ο Μακάριος, με δημόσιες δηλώσεις του δεν έκρυβε τη δυσαρέσκειά του για το καθεστώς της Ζυρίχης αλλά και για την αποτυχία του ενωτικού αγώνα. Οι δηλώσεις αυτές μπορεί να είχαν ως στόχο την ικανοποίηση του αισθήματος των οπαδών του, ενέτειναν όμως την καχυποψία των Τουρκοκυπρίων ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Ελληνοκυπριακής πλευράς. Η Τουρκική προπαγάνδα<ref>{{Cite web|url = http://www.mfa.gov.tr/cyprus-_historical-overview_.en.mfa|title = Η Ιστοσελίδα του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.tc-america.org/issues-information/overview-cyprus-issue-82.htm|title = Τουρκική Οργάνωση Η.Π.Α.}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.ata-a.org.au/cyprus-1974-preventing-a-genocide/|title = Τουρκική Οργάνωση Αυστραλίας}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.atcanews.org/archive/Negotiating%20For%20Survival.pdf|title = Άρθρο Oberling}}</ref> παρουσιάζει τον Μακάριο να έχει διακηρύξει σε ομιλία που δήθεν έδωσε στη γενέτειρα του Παναγιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1962 την εθνοκάθαρση της Τουρκοκυπριακής μειονότητας. Η αναφορά αυτή όμως είναι ανυπόστατη αφού δεν επιβεβαιώνεται από οποιαδήποτε πρωτογενή πηγή ενώ από τον Ελληνοκυπριακόελληνοκυπριακό τύπο της εποχής<ref>Εφημερίδα ''Φιλελεύθερος'', 5/9/1962</ref> ο οποίος παρακολουθούσε στενά τις δραστηριότητες και κινήσεις του Μακαρίου προκύπτει ότι ο Μακάριος δεν είχε επισκεφθεί την Παναγιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1962 ούτε και είχε εκφώνηση οποιαδήποτε ομιλία τη μέρα εκείνη. Την ίδια περίοδο ο Ντεκτάς διακήρυττε προκλητικά σε ομιλία του στο χωριό Μορά στις 3 Νοεμβρίου 1962: "Αυτοί που λεν ότι η Κύπρος είναι Ελληνική ξέρουν καλά ότι είναι Τουρκική και βαμμένη με Τουρκικό αίμα"<ref name=":0">{{Cite book|title = Fettered Independence, Cyprus, 1878-1964|last = Soulioti|first = Stella|publisher = Minnesota Mediterranean and East European Monographs|year = 2006|isbn = 13: 978-0-9791218-1-4|location = Minneapolis Minnesota|pages = 224-225}}</ref> ενώ σε άλλη ομιλία του στην τελετή αποκατάστασης του τεμένους του Μπαϊρακατάρη στη Λευκωσία στις 28 Δεκεμβρίου 1962 δήλωνε: "Καταστήσατε αυτά τα χώματα μέρος της μητέρας πατρίας και μας διδάξατε πως να πεθαίνουμε για αυτή. Η Τουρκική νεολαία έχει ορκιστεί στους τάφους σαςσς να μην επιτρέψει ποτέ να κυματίσει άλλη σημαία από την Τουρκική"<ref name=":0" />.
=== Σχέδιο Ακρίτας- κυβερνητικό σχέδιο για γενοκτονία των τουρκοκυπρίων. ===
Στις 21 Απριλίου 1966 η εφημερίδα "Πατρίς", φιλικά προσκείμενη στο [[Γεώργιος Γρίβας - Διγενής|Γεώργιο Γρίβα]], δημοσίευσε το απόρρητο ''"[[Σχέδιο Ακρίτας]]"''<ref>«[http://hellenicantidote.blogspot.gr/2017/03/the-akritas-plan.html Το Σχέδιο Ακρίτας]» (στα Αγγλικά). [https://web.archive.org/web/20080225050737/http://www.cyprus-conflict.net/akritas_plan.htm Αρχειοθετήθηκε] 25/2/2008.</ref>, το οποίο φέρεται να είχε εκπονηθεί τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τον Υπουργό Εσωτερικών της Κυπριακής Κυβέρνησης [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης|Πολύκαρπο Γεωρκάτζη]] εν γνώσει του [[Μακάριος Γ΄|Μακάριου]]. Ο Γεωρκάτζης φέρεται να είχε συστήσει μυστική οργάνωση, της οποίας ηγείτο με το ψευδώνυμο «Ακρίτας» <ref>[http://www.iospress.gr/ios1999/ios19991226a.htm Ιός της Ελευθεροτυπίας με περαιτέρω παραπομπές]</ref>. Το σχέδιο απευθυνόταν στα μέλη της οργάνωσης και η δημοσίευσή του πρέπει να οφείλεται στη διαμάχη Γρίβα-Μακάριου. Η ύπαρξη του σχεδίου αυτού δε διαψεύστηκε (ούτε επιβεβαιώθηκε) από την Κυπριακή Κυβέρνηση<ref name="auto1">(Αγγλικά) «[https://web.archive.org/web/20070519161750/http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/zenon%20-%20part%202.html The Cyprus Conflict: National Identity and Statehood]», ''by Zenon Stavrinides. «[https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/45656838/The_Cyprus_Conflict_-_National_Identity_and_Statehood_1999_-_Copy.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1517287000&Signature=gjQ9FlJooq3alm8D7ntqm%2BzufRY%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DTHE_CYPRUS_CONFLICT_National_Identity_an.pdf 2nd edition 1999]»''</ref>. Στην οργάνωση του Γεωρκάτζη φέρεται να ήταν μέλος και ο μέχρι πρότινος Πρόεδρος της Κύπρου [[Τάσος Παπαδόπουλος]].
 
Στις 21 Απριλίου 1966 η εφημερίδα "Πατρίς", φιλικά προσκείμενη στο [[Γεώργιος Γρίβας - Διγενής|Γεώργιο Γρίβα]], δημοσίευσε το απόρρητο ''"Σχέδιο Ακρίτας"''<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/akritas_plan.htm Το Σχέδιο Ακρίτας (στα Αγγλικά)]{{dead link|date=June 2015}}</ref>, το οποίο φέρεται να είχε εκπονηθεί τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τον Υπουργό Εσωτερικών της Κυπριακής Κυβέρνησης [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης|Πολύκαρπο Γεωρκάτζη]] εν γνώσει του [[Μακάριος Γ΄|Μακάριου]]. Ο Γεωρκάτζης φέρεται να είχε συστήσει μυστική οργάνωση, της οποίας ηγείτο με το ψευδώνυμο «Ακρίτας» <ref>[http://www.iospress.gr/ios1999/ios19991226a.htm Ιός της Ελευθεροτυπίας με περαιτέρω παραπομπές]</ref>. Το σχέδιο απευθυνόταν στα μέλη της οργάνωσης και η δημοσίευσή του πρέπει να οφείλεται στη διαμάχη Γρίβα-Μακάριου. Η ύπαρξη του σχεδίου αυτού δε διαψεύστηκε (ούτε επιβεβαιώθηκε) από την Κυπριακή Κυβέρνηση<ref name="auto1">[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/zenon%20-%20part%202.html Zenon Stavrinides, The Cyprus Conflict]{{dead link|date=June 2015}}</ref>. Στην οργάνωση του Γεωρκάτζη φέρεται να ήταν μέλος και ο μέχρι πρότινος Πρόεδρος της Κύπρου [[Τάσος Παπαδόπουλος]]. Το κείμενο ήταν ανάλυση των στόχων της ελληνοκυπριακής πολιτικής και των μεθόδων που έπρεπε να ακολουθηθούν, για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Τελικός στόχος ήταν η Ένωση με την Ελλάδα. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό μετά την υπογραφή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου, θα έπρεπε πρώτα να αποδεσμευθεί η Κύπρος από αυτές τις Συνθήκες. Για να μπορέσει να αποδεσμευθεί η Κύπρος από τις συνθήκες θα έπρεπε να καταδειχθεί ότι η λύση που δόθηκε στο Κυπριακό με τις συνθήκες αυτές δεν ήταν δίκαιη και δεν έλυσε το πρόβλημα. Έπρεπε δηλαδή να προβληθούν και να τονιστούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος και των Συνθηκών. Πολιτειακές δυσλειτουργίες θα εξυπηρετούσαν το σκοπό αυτόν. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να περάσει προς τη διεθνή κοινότητα η εντύπωση ότι, ενώ η συμβίωση των δύο κοινοτήτων είναι εφικτή, επικρατούσα είναι η ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία θα όφειλε να είναι και ο βασικός συνομιλητής. Δεύτερος άμεσος στόχος ήταν, αφού καταδειχθούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος, να καταστεί δυνατή η τροποποίησή του χωρίς τη συναίνεση ξένων κρατών. Για να γίνει αυτό θα έπρεπε να παρουσιαστεί η τροποποίηση του Συντάγματος ως απόρροια του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των λαών και να μη συνδεθεί με την Ένωση, για να μην προκληθούν αντιδράσεις. Σε πρώτη φάση θα τροποποιούνταν οι διατάξεις που έδιναν δικαίωμα βέτο στους Τουρκοκυπρίους και θα αντικαθίσταντο από εγγυήσεις για τη μειονότητα. Η τελική φάση του σχεδίου προέβλεπε τη διενέργεια [[δημοψήφισμα|δημοψηφίσματος]] για την Ένωση με την Ελλάδα. Το σχέδιο αναφέρεται στη χρήση ένοπλης βίας μόνο ως άμυνα στις αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων.
===Μυστικά σχέδια δράσης===
 
==== Τουρκοκυπριακό σχέδιο ====
Οι Τουρκοκύπριοι εξέλαβαν το κείμενο αυτό ως κατευθυντήριες γραμμές για την γενοκτονία των Τ/κ, με κυβερνητική μάλιστα πρωτοβουλία.
 
==== Τουρκοκυπριακό σχέδιο ====
Όταν ξέσπασαν οι ταραχές του Δεκεμβρίου 1963, στο χρηματοκιβώτιο του γραφείου του αντιπροέδρου Κιουτσούκ βρέθηκαν μυστικά έγγραφα που περιέγραφαν τα σχέδια των Τουρκοκυπρίων<ref>Βλ. τα έγγραφα στον Γ. Κληρίδη, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 212-222 και 499-505, όπου και τα τουρκικά πρωτότυπα. Από εκεί προέρχεται και η ανεπίσημη μετάφραση που παρατίθεται εδώ.</ref>. Το πρώτο από αυτά είχε υποβληθεί στον αντιπρόεδρο και περιέγραφε ένα «εθνικό πλάνο» «για να αποκτήσουν» οι Τουρκοκύπριοι «την πλήρη ελευθερία τους». Μεταξύ άλλων, το έγγραφο χαρακτήριζε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου «προσωρινό ενδιάμεσο σταθμό» που έγινε αποδεκτός επειδή «αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα της Τουρκίας στην Κύπρο» και επέτρεπαν στους Τουρκοκυπρίους να ετοιμαστούν ώστε «να εκμεταλλευθούν τις γκάφες και τα λάθη των Ελλήνων» περιμένοντας «τη μέρα που θα αποφασίσουν να καταγγείλουν τις συμφωνίες, οπότε θα αποκτήσουμε την πλήρη ελευθερία μας». Για μια σειρά επώνυμους Τουρκοκυπρίους που αντιδρούσαν στη διχαστική πολιτική, το έγγραφο ανέφερε ότι «αν δεν πιστεύουν στον εθνικό αγώνα μας, πρέπει να τους αναγκάσουμε να σιωπήσουν».
 
[[Αρχείο:Cyprus lrg.jpg|thumb|300px|right|H Kύπρος (εικόνα δορυφόρου). Στο νότιο τμήμα της κυριαρχεί με σκούρο χρώμα η μεγάλης έκτασης οροσειρά του [[Τρόοδος|Τροόδου]], ενώ στο υπό τουρκική κατοχή βόρειο τμήμα, διακρίνεται η επιμήκης οροσειρά του [[Πενταδάκτυλος|Πενταδακτύλου]], παράλληλη προς την ακτογραμμή.]]
 
Στο χρηματοκιβώτιο του Κιουτσούκ βρέθηκε και άλλο έγγραφο με ημερομηνία 14 Σεπτεμβρίου 1963 και τις υπογραφές των Κιουτσούκ και Ντενκτάς. Το έγγραφο προέβαινε σε απολογισμό των τριών χρόνων ανεξαρτησίας και προέβλεπε ότι «Οι Έλληνες ίσως καταγγείλουν ή προσπαθήσουν να καταργήσουν τις συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης και το σύνταγμα». Το ενδεχόμενο αυτό θα έπρεπε να απαντηθεί από την τουρκοκυπριακή κοινότητα με την «εγκαθίδρυση μιας Τουρκικής Δημοκρατίας». Μεταξύ άλλων βημάτων προβλεπόταν επίσης ότι «όταν αρχίσει η σύγκρουση, η διασκορπισμένη σ' όλο το νησί τουρκική κοινότητα πρέπει να συγκεντρωθεί δια της βίας σε μια περιοχή και να υποχρεωθεί να την υπερασπίσει». Η εγκαθίδρυση χωριστού κράτους συστήνεται όμως και για την περίπτωση που «οι Έλληνες συνεχίσουν την ... de facto κατάργηση του συντάγματος». Στη συνέχεια εξετάζονται τρόποι ώστε «να κάνουμε ακόμα πιο δύσκολη στους Έλληνες την εφαρμογή του συντάγματος σε κάθε τομέα» και προτείνεται επίσης «ν' αυξηθεί όσο γίνεται ο πληθυσμός των Τούρκων του νησιού με την είσοδο δήθεν τουριστών από την Τουρκία». Το έγγραφο κλείνει με τη βεβαιότητα πως θα εκδηλωθεί αργά ή γρήγορα συνταγματική κρίση και πως «μέχρι τότε, οι Έλληνες θα μας δώσουν πολλές ευκαιρίες σ' αυτόσυτό το θέμα κι είναι φανερό από τώρα ότι τις περισσότερες ευκαιρίες θα μας τις δώσουν με τη συμπεριφορά τους».
 
====Σχέδιο Ακρίτας====
Στις 21 Απριλίου 1966 η εφημερίδα "Πατρίς", φιλικά προσκείμενη στο [[Γεώργιος Γρίβας - Διγενής|Γεώργιο Γρίβα]], δημοσίευσε το απόρρητο ''"Σχέδιο Ακρίτας"''<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/akritas_plan.htm Το Σχέδιο Ακρίτας (στα Αγγλικά)]{{dead link|date=June 2015}}</ref>, το οποίο φέρεται να είχε εκπονηθεί τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τον Υπουργό Εσωτερικών της Κυπριακής Κυβέρνησης [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης|Πολύκαρπο Γεωρκάτζη]] εν γνώσει του [[Μακάριος Γ΄|Μακάριου]]. Ο Γεωρκάτζης φέρεται να είχε συστήσει μυστική οργάνωση, της οποίας ηγείτο με το ψευδώνυμο «Ακρίτας» <ref>[http://www.iospress.gr/ios1999/ios19991226a.htm Ιός της Ελευθεροτυπίας με περαιτέρω παραπομπές]</ref>. Το σχέδιο απευθυνόταν στα μέλη της οργάνωσης και η δημοσίευσή του πρέπει να οφείλεται στη διαμάχη Γρίβα-Μακάριου. Η ύπαρξη του σχεδίου αυτού δε διαψεύστηκε (ούτε επιβεβαιώθηκε) από την Κυπριακή Κυβέρνηση<ref name="auto1">[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/zenon%20-%20part%202.html Zenon Stavrinides, The Cyprus Conflict]{{dead link|date=June 2015}}</ref>. Στην οργάνωση του Γεωρκάτζη φέρεται να ήταν μέλος και ο μέχρι πρότινος Πρόεδρος της Κύπρου [[Τάσος Παπαδόπουλος]]. Το κείμενο ήταν ανάλυση των στόχων της ελληνοκυπριακής πολιτικής και των μεθόδων που έπρεπε να ακολουθηθούν, για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Τελικός στόχος ήταν η Ένωση με την Ελλάδα. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό μετά την υπογραφή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου, θα έπρεπε πρώτα να αποδεσμευθεί η Κύπρος από αυτές τις Συνθήκες. Για να μπορέσει να αποδεσμευθεί η Κύπρος από τις συνθήκες θα έπρεπε να καταδειχθεί ότι η λύση που δόθηκε στο Κυπριακό με τις συνθήκες αυτές δεν ήταν δίκαιη και δεν έλυσε το πρόβλημα. Έπρεπε δηλαδή να προβληθούν και να τονιστούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος και των Συνθηκών. Πολιτειακές δυσλειτουργίες θα εξυπηρετούσαν το σκοπό αυτόν. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να περάσει προς τη διεθνή κοινότητα η εντύπωση ότι, ενώ η συμβίωση των δύο κοινοτήτων είναι εφικτή, επικρατούσα είναι η ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία θα όφειλε να είναι και ο βασικός συνομιλητής. Δεύτερος άμεσος στόχος ήταν, αφού καταδειχθούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος, να καταστεί δυνατή η τροποποίησή του χωρίς τη συναίνεση ξένων κρατών. Για να γίνει αυτό θα έπρεπε να παρουσιαστεί η τροποποίηση του Συντάγματος ως απόρροια του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των λαών και να μη συνδεθεί με την Ένωση, για να μην προκληθούν αντιδράσεις. Σε πρώτη φάση θα τροποποιούνταν οι διατάξεις που έδιναν δικαίωμα βέτο στους Τουρκοκυπρίους και θα αντικαθίσταντο από εγγυήσεις για τη μειονότητα. Η τελική φάση του σχεδίου προέβλεπε τη διενέργεια [[δημοψήφισμα|δημοψηφίσματος]] για την Ένωση με την Ελλάδα. Το σχέδιο αναφέρεται στη χρήση ένοπλης βίας μόνο ως άμυνα στις αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων.
 
===Συνταγματική Κρίση - Τα «Δεκατρία Σημεία» ===
Η κρίση πράγματι ξέσπασε στα τέλη του 1963. Στις 30 Νοεμβρίου 1963 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος πρότεινε τροποποιήσεις στο Σύνταγμα (τα λεγόμενα «Δεκατρία Σημεία»), που αφορούσαν στη διανομή των εξουσιών ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα και θα το καθιστούσαν, κατά την ελληνοκυπριακή άποψη, πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό. Οι τροποποιήσεις που πρότεινε ο Μακάριος, μεταξύ άλλων, αφαιρούσαν το δικαίωμα βέτο από τον Ελληνοκύπριο πρόεδρο και τον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο και άλλαζαν το σύστημα των χωριστών πλειοψηφιών, περιορίζοντας τα υπέρ-προνόμιαυπερπρονόμια της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε εξασφαλισμένα δικαιώματα μειονότητας<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/13_points.html Τα 13 Σημεία του Μακάριου]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>.Οι τουρκοκύπριοι το εξέλαβαν ως απόπειρα για μείωση της δικοινοτικότητας του κράτους.
 
Πριν ακόμα εκφράσει την άποψή της η τουρκοκυπριακή ηγεσία, έσπευσε ηΗ Τουρκική Κυβέρνηση στις 17 Δεκεμβρίου να επιδώσει έντονο καιεπιδώσε προσβλητικό υπόμνημα στον Μακάριο, με το οποίο απέρριπτε τα «Δεκατρία Σημεία»<ref>Φ. Στυλιανού, "Τα 13 Σημεία", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 95.</ref>. Η τουρκοκυπριακή κοινότητα θεώρησε αυτές τις προτάσεις ως προσπάθεια αλλαγής της Συνθήκης Ζυρίχης-Λονδίνου και περιορισμού των δικαιωμάτων της.
 
Λόγω των βίαιων γεγονότων που ακολούθησαν, με καταλυτικές συνέπειες στην πορεία του Κυπριακού, η πρόταση των Δεκατριών Σημείων του Μακαρίου έχει γίνει επανειλημμένα αντικείμενο αναλύσεων και κριτικής αποτίμησης. Οι περισσότεροι αναλυτές τείνουν να τη θεωρούν λανθασμένη κίνηση, τόσο στον χρόνο που εκδηλώθηκε όσο και στην ουσία της<ref>Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 118.</ref>. Η χρονική συγκυρία που επέλεξε ο Μακάριος για την πρωτοβουλία του ασφαλώς δεν ήταν τυχαία. Στις 17 Ιουνίου 1963, μετά από διαφωνία με τα ανάκτορα, είχε πέσει στην Ελλάδα η [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή 1961|Κυβέρνηση Καραμανλή]], η οποία είχε εκφράσει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την αντίθεσή της σε αλλαγή των Διεθνών Συμφωνιών για την Κύπρο ήδη από τον Απρίλιο του 1963<ref>Βλ. την από 19/4/1963 άκρως απόρρητη επιστολή του Υπουργού Εξωτερικών Ε. Αβέρωφ προς τον Μακάριο: Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Β΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σσ. 324-329˙ Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 163-166. Στην επιστολή γίνεται επανειλημμένα λόγος για «διαγραφόμενουςδιαγραφομένους μεγάλους κινδύνους» και επισημαίνεται η πρόθεση «να διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν μας αν επιδιωχθεί μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών».</ref>. Οι [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1963|εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963]] ανέδειξαν νικητή τον [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεώργιο Παπανδρέου]], αλλά χωρίς κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Έτσι παρατάθηκε η κυβερνητική αστάθεια στην Ελλάδα. Όταν έληξε, τον Φεβρουάριο του 1964, η Κύπρος βρισκόταν στη δίνη των διακοινοτικών ταραχών και των συνεπειών τους. Σε όσες διεθνείς διασκέψεις είχαν γίνει ως τότε για την αντιμετώπιση της κρίσης, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από [[Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου 1963|υπηρεσιακή κυβέρνηση]].
 
Από την βρετανική πλευρά, ο Μακάριος έλαβε όχι μόνο την ενθάρρυνση του Ύπατου Αρμοστή (Πρέσβη της Μ. Βρετανίας στην Κύπρο) Άρθουρ Κλαρκ, ο οποίος ενέκρινε τις προτάσεις του Μακαρίου, αλλά και ενδείξεις ότι η Βρετανική Κυβέρνηση θα βοηθούσε να γίνουν δεκτές για συζήτηση στην Άγκυρα<ref>Αυτά αποδεικνύονται από πρόσφατα αποδεσμευμένα έγγραφα του Φόρεϊν Όφφις, τα οποία η επίσημη Βρετανική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αντανακλούν προσωπικές απόψεις του αξιωματούχου της. Βλ. σχετικά Φ. Στυλιανού, "Τα 13 Σημεία", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σσ.94-97.</ref>. Ωστόσο, η βρετανική θέση για το θέμα δεν ήταν στην πραγματικότητα τόσο απλή όσο πίστεψε ή ήθελε να πιστέψει ο Μακάριος<ref>Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 118. Ο Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 181 μιλά για «σοβαρό λάθος κρίσεως» του Μακαρίου.</ref>.
Γραμμή 113 ⟶ 131 :
 
===Τα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963===
Τη συνταγματική κρίση διαδέχονται αιματηρές [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικές ταραχές]] με αφορμή αστυνομικό έλεγχο Τουρκοκυπρίων από ΕλληνοκυπρίουςΕλληνοκύπριους αστυνομικούς. Στις αρχές Δεκεμβρίου [[1963]], έφθασαν στον υπουργό Εσωτερικών Π. Γιωρκάτζη βάσιμες πληροφορίες ότι επίκειται η διανομή 300 αυτόματων όπλων από τον τουρκοκυπριακό τομέα Λευκωσίας σε ΤουρκοκυπρίουςΤουρκοκύπριους εκτός της πόλης. Ο πληροφοριοδότης έδωσε και τους αριθμούς κυκλοφορίας των αυτοκινήτων<ref>Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 238.</ref>. Οι υποψίες ενισχύθηκαν όταν οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί πρότειναν ως μέτρο βελτίωσης των διακοινοτικών σχέσεων τη διενέργεια αστυνομικών ελέγχων σε αυτοκίνητα μόνο από αστυνομικούς της ίδιας κοινότητας με τους επιβάτες. Το Υπουργικό Συμβούλιο επέμεινε, ωστόσο, να διατηρηθούν οι μικτές περίπολοι και οι μικτοί έλεγχοι, ενώ ο διοικητής της Τ.Μ.Τ. Bozkurt έδωσε εντολή να μην σταματούν τα τουρκοκυπριακά αυτοκίνητα ή να αρνούνται την έρευνα της αστυνομίας<ref>Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 238-239.</ref>.
 
Στις [[21 Δεκεμβρίου]], αστυνομική περίπολος επιχείρησε να ερευνήσει αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν Τουρκοκύπριοι στα όρια της Ελληνοκυπριακής και της Τουρκοκυπριακής συνοικίας της παλιάς πόλης. Οι Τουρκοκύπριοι αρνήθηκαν να υποβληθούν σε έρευνα, ακολουθώντας τις οδηγίες της Τ.Μ.Τ. και το επεισόδιο εξελίχθηκε σε συμπλοκή μεταξύ του Τουρκυπριακού πλήθους που άρχισε να συγκεντρώνεται στο σημείο του συμβάντος και των Ελληνοκύπριων αστυνομικών με αποτέλεσμα τον θάνατο δύο Τουρκοκυπρίων<ref>Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 238-239.</ref>. Αυτή ήταν η σπίθα για την αναμενόμενη έκρηξη<ref>R. A. Patrick, ''Political Geography and the Cyprus Conflict'', Waterloo Ontario Canada 1976, σσ. 45 κ.εξ.</ref>. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και την επόμενη μέρα καθώς πλήθος Τουρκοκυπρίων, πολλοί από τους οποίους ένοπλοι, άρχισε να περιφέρεται ανεξέλεγκτα στους δρόμους της παλιάς πόλης. Οι αρχικές εκκλήσεις του Προέδρου Μακαρίου και του Αντιπρόεδρου [[Φαζίλ Κιουτσούκ|Κιουτσούκ]] αγνοήθηκαν και μέχρι το απόγευμα οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν και σε άλλες συνοικίες της πρωτεύουσας. Μέχρι το επόμενο πρωί τα βίαια επεισόδια επεκτάθηκαν στη Λάρνακα. Παρά την αρχική αισιοδοξία για εκτόνωση της κρίσης, οι συγκρούσεις αναζωπυρώνονται στη Λευκωσία το επόμενο πρωί, όταν Ελληνοκυπριακές οικογένειες που κατοικούσαν στο στρατηγικής σημασίας προάστιο της Ομορφίτας, που κατοικείτο κυρίως από Τουρκοκύπριους, δέχεται σφοδρή επίθεση από Τουρκοκυπριακές ένοπλες ομάδες. Λίγο μετά, οι συγκρούσεις επεκτείνονται και στην Αμμόχωστο όταν Τουρκοκύπριοι χωροφύλακες επιχειρούν να καταλάβουν το αρχηγείο της χωροφυλακής. Συγκρούσεις αναφέρονται επίσης στην Κερύνεια<ref>James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis 1963-64 (2004), σελ.24</ref>.
Γραμμή 157 ⟶ 175 :
Εν τω μεταξύ ένοπλες παραστρατιωτικές ομάδες, η Τ.Μ.Τ. αλλά και ο τακτικός κυπριακός στρατός με μόνους τους Ελληνοκυπρίους συνέχισαν να συγκρούονται για πάνω από έξι μήνες στη Λευκωσία, την Πάφο, τον Άγιο Σωζόμενο, τα Καζιβερά, τη Λουρουτζίνα και αλλού<ref>Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο 1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σσ. 45-47.</ref> και η επέμβαση των κυανοκράνων απέτρεψε πολλές φορές κλιμάκωση της έντασης<ref name="cyprus-dispute.org">[http://www.cyprus-dispute.org/materials/galoplaza/galoplaza2.html Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμέων Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.49]</ref>.
 
Μέσα στο κλίμα αυτό, στις [[11 Απριλίου]] ο Μακάριος επισκέφτηκε την Αθήνα και συμμετείχε σε σύσκεψη στο Καστρί υπό τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, όπου αποφασίστηκε να αρχίσει μυστική αποστολή ελληνικών στρατευμάτων στην Κύπρο. "''Αι συνθήκαι της Ζυρίχης και του Λονδίνου απεδείχθησαν εκ των πραγμάτων ανεφάρμοστοι. ΟδήγησανΩδήγησαν εις αδιέξοδον... Η καταγγελία της Συνθήκης εκ μέρους του αρχιεπισκόπου Μακαρίου απετέλεσε απλώς τυπικήν επιβεβαίωσιν της υφισταμένης ήδη και διεθνώς αναγνωρισθείσης πραγματικής καταστάσεως''", αναφέρεται σε ανακοίνωση που έδωσε ο πρωθυπουργός προς τον Τύπο μετά τη σύσκεψη.
 
Καθώς η ταχύτατη και αθρόα αποστολή ελληνικών στρατευμάτων ενίσχυσε αποφασιστικά τη στρατιωτική υπεροχή των Ελληνοκυπρίων πάνω στο νησί, η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε μεγάλης έκτασης εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των Τουρκοκυπρίων στην οροσειρά [[Πενταδάκτυλος]]. Στις [[25 Απριλίου]] μονάδες της κυπριακής Εθνικής Φρουράς και ένοπλες ομάδες του [[Βάσος Λυσσαρίδης|Βάσου Λυσσαρίδη]] άρχισαν επίθεση εναντίον τού στρατηγικής σημασίας [[Κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα|φρουρίου του Αγίου Ιλαρίωνα]]. Η επιχείρηση απέτυχε παταγωδώς και ο Γεώργιος Παπανδρέου κατηγόρησε τον Μακάριο ότι προχώρησε στην επικίνδυνη επιχείρηση χωρίς να συνεννοηθεί προηγουμένως με την ελληνική κυβέρνηση, κατά παράβαση των συμφωνηθέντων και έτσι το Γενικό Επιτελείο διέταξε αναστολή των εχθροπραξιών.
Γραμμή 173 ⟶ 191 :
Καταλήγοντας ο Τζόνσον κάλεσε τον Ινονού να μεταβεί σύντομα στην [[Ουάσινγκτον]] για συνομιλίες μαζί του και να μην προχωρήσει σε καμιά ενέργεια μέχρι τότε εναντίον της Κύπρου. Στις [[10 Ιουνίου]] έφτασε στην Αθήνα ο υφυπουργός Εξωτερικών Τζορτζ Μπολ, ο οποίος προσκάλεσε τον Γεώργιο Παπανδρέου, εκ μέρους του προέδρου Τζόνσον, να μεταβεί στην Ουάσινγκτον για συνομιλίες.
 
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας έφτασε στις [[23 Ιουνίου]] στην Ουάσινγκτον συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών και τον αναπληρωτή υπουργό Συντονισμού [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]]. Την επομένη συναντήθηκε με τον πρόεδρο Τζόνσον στον [[Λευκός Οίκος|Λευκό Οίκο]]. Παρόντες από αμερικανικής πλευράς, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εξωτερικών Ντιν Ρασκ και ο υφυπουργός Τζορτζ Μπολ. Η συνάντηση διήρκησε μία ώρα και 15 λεπτά. Ο Τζόνσον πρότεινε στον Παπανδρέου και τον πίεσε να συναντηθεί με τον Τούρκο ομόλογό του Ινονού -ο οποίος βρισκόταν ακόμη στις Η.Π.Α.- προκειμένου να συζητήσουν απευθείας λύση της κυπριακής κρίσης. Ο Παπανδρέου αρνήθηκε. Αυτό επιβεβαιώθηκε εμμέσως την ίδια ημέρα και από τουρκικής πλευράς, καθώς στη [[Νέα Υόρκη]] ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Φεριντούν Ερκίν απέκλεισε το ενδεχόμενο συνάντησης των πρωθυπουργών Ελλάδας και Τουρκίας, αν και ο ίδιος ο Ινονού είχε αποδεχθεί -κατ' αρχήν- πρόταση συναντήσεως. Ακολούθησε, την ίδια ημέρα, δεύτερη συνάντηση επί της προεδρικής θαλαμηγού ''Σεκόγια'' στον [[Ποταμός Ποτόμακ|ποταμό ΠότομακΠοτόμακ]].
 
Παρόντες από αμερικανικής πλευράς ο υπουργός Άμυνας Ρόμπερτ Μακναμάρα, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και πατέρας του ομώνυμου σχεδίου για το Κυπριακό Ντιν Άτσεσον καθώς και ο αρχηγός του κοινού επιτελείου στρατηγός Μάξγουελ Τέιλορ. Ο Μπολ τόνισε τον κίνδυνο τουρκικής απόβασης στην Κύπρο και επισήμανε στους [[Έλληνες]] συνομιλητές του ότι μία σύρραξη με την Τουρκία θα ήταν καταστροφική. Ο Μανκναμάρα επανέλαβε όσα στην προηγούμενη συνάντηση ο πρόεδρος Τζόνσον είχε αναφέρει περί του ότι σε περίπτωση τουρκικής απόπειρας απόβασης στην Κύπρο οι Η.Π.Α. δεν θα παρεμβάλουν τον 6ο Στόλο για να την αποτρέψουν.
Γραμμή 181 ⟶ 199 :
===Σχέδιο Άτσεσον===
[[Εικόνα:Dean Acheson.jpg|thumb|150px|Ο Ντιν Άτσεσον]]
Ο Ντιν Άτσεσον μετέβη στις [[5 Ιουλίου]] στη [[Γενεύη]], την οποία χρησιμοποίησε ως βάση των δραστηριοτήτων του και κατάρτισε [[Σχέδιο Άτσεσον|δύο σχέδια διχοτόμησης της Κύπρου]]<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/acheson_plan.html Τα σχέδια Άτσεσον]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Τα σχέδια όμως τελικά απορρίφθηκαν από τα εμπλεκόμενα μέρη. Το πρώτο σχέδιο προέβλεπε εκχώρηση της χερσονήσου της [[Καρπασία]]ς στους Τούρκους για να γίνει μία αχανής τουρκική στρατιωτική βάση με δυνάμεις στρατού, ναυτικού και αεροπορίας, ενώ επιπροσθέτως εκχωρούσε και αυτόνομα τουρκοκυπριακά καντόνια στον ελληνικό τομέα του νησιού. Ο Ελληνοκυπριακόςελληνοκυπριακός τομέας σε αντάλλαγμα θα ενώνονταν με την Ελλάδα<ref>[http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=16.04.2005,id=26708512 Προδημοσίευση στην ''Ελευθεροτυπία'' της 16/4/2005 από το βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη «Η Πρώτη Διχοτόμηση»]{{dead link|date=September 2017}}</ref><ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_745527_24/08/2002_35341 Άρθρο στην ''Καθημερινή'' της 24/8/02]</ref>.
 
Η Τουρκία απέρριψε το δεύτερο σχέδιο Άτσεσον και αποδέχθηκε το πρώτο, ενώ η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε το πρώτο και αντιμετώπιζε πολύ ευνοϊκά την αποδοχή του δεύτερου. "''Μας προσφέρουν μια πολυκατοικία έναντι αντιπαροχής ενός διαμερίσματος''" συνήθιζε να λέει για το σχέδιο αυτό ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Γραμμή 196 ⟶ 214 :
[[Αρχείο:Cyprus geostrategic map.jpg|thumb|300px|Η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου στην Ανατολική [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]]. Κοντά στη [[Μέση Ανατολή]], ιδανική για στρατιωτικές βάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων.]]
 
Στις [[5 Αυγούστου]] του [[1964]] ο Γεώργιος Παπανδρέου κάλεσε στην Αθήνα τον στρατηγό [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιο Γρίβα]], ο οποίος χρησιμοποιείτο πλέον ως αντίβαρο, αν όχι ως υπονομευτής του Μακαρίου. Κάτω από ασφυκτικές κυβερνητικές πιέσεις ο Γρίβας αποδέχθηκε κάποια νέα παραλλαγή των ιδεών του Άτσεσον και επέστρεψε στην Κύπρο την επομένη, [[6 Αυγούστου]]. Την ίδια μέρα κλιμακώθηκαν υπό την ηγεσία του οι στρατιωτικές συγκρούσεις στη Μανσούρα, οι οποίες είχαν αρχίσει το βράδυ της 5ης Αυγούστου. Στις [[7 Αυγούστου]] οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις κατέλαβαν το ύψωμα Λωρόβουνου και ο Γρίβας ετοιμαζόταν να επιτεθεί για να καταλάβει τα Κόκκινα, στις βόρειες ακτές του νησιού. Αιτία της επίθεσης ήταν ότι ο παράκτιος θύλακας χρησιμοποιούνταν ως βάση για την εισαγωγή όπλων και μαχητών από την Τουρκία. Όμως η Τουρκία αντέδρασε άμεσα και δυναμικά. Το πρωί της [[8 Αυγούστου|8ης Αυγούστου]] τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη άρχισαν αφοδρό βομβαρδισμό της περιοχής της [[Πάφος|Πάφου]]. 55 Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν, εκ των οποίων οι 28 πολίτες<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/Patrick-chp%203.html Richard Patrick]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Τη νύχτα της 8 προς [[9 Αυγούστου]] έξι τουρκικά πολεμικά πλοία πλησίασαν προς τις τουρκικές ακτές, παραβιάζοντας τα κυπριακά χωρικά ύδατα.
 
Ανάστατος από τις εξελίξεις ο Γεώργιος Παπανδρέου έστειλε στις [[8 Αυγούστου]] εμπιστευτικό μήνυμα προς τον Μακάριο, στο οποίο τον κατηγορεί ότι "''άλλα συμφωνούμεν και άλλα πράττετε''", ενώ κάλεσε τον Κύπριο πρεσβευτή στην Αθήνα Ν. Κρανιδιώτη και του δήλωσε: "''Ηπατήθην... Η επίθεσις ανελήφθη εν πλήρει αγνοία της ελληνικής κυβερνήσεως και του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Είμαι βαθύτατα αγανακτισμένος''".
Γραμμή 248 ⟶ 266 :
[[Εικόνα:Cyprus 1973 ethnic gr.svg|thumb|right|300px|Χάρτης της κατανομής εθνοτήτων στην Κύπρο κατά το 1973 (πηγή:CIA). Οι τουρκοκυπριακοί θύλακες σημειώνονται με μωβ. Κατά το διάστημα 1964-1974 η κατανομή των θυλάκων παρουσίασε μικρή μεταβολή.]]
 
Μετά την κλιμάκωση της έντασης με την τουρκική επίθεση τον Αύγουστο του 1964 στην [[Τηλλυρία]], τις ταραχές διαδέχτηκε αρχικά σχετική ηρεμία. Στο διάστημα μεταξύ 1964 και 1974 οι περίοδοι των διακοινοτικών εντάσεων εναλλάσσονταν με περιόδους διακοινοτικών συνομιλιών, οι οποίες όμως δεν κατέληγαν σε κάποιο αποτέλεσμα. Ο Μακάριος, όταν έχασε τον έλεγχο της Εθνικής Φρουράς, συνέστησε παραστρατιωτικές ομάδες και τις εξόπλισε με όπλα από την [[Τσεχοσλοβακία]], κάτι που μαθεύτηκε και προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις το [[1966]] και το [[1972]], αναγκάζοντάς τον να παραδώσει τον βαρύτερο οπλισμό στις δυνάμεις του ΟΗΕ προς φύλαξιν. Η Κυπριακή Κυβέρνηση, φοβούμενη επέμβαση της Τουρκίας σε περίπτωση περαιτέρω ενόπλων ταραχών, άλλαξε πολιτική και επέβαλε το 1964 οικονομικές κυρώσεις ([[εμπάργκο]]) στους τουρκοκυπριακούς θύλακες περιορίζοντας τη διακίνηση αγαθών οι οποίες όμως μέχρι το τέλος του χρόνου ουσιαστικά τερματίζονται.<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/patrick%20chp%204%20pt%202.html Patrick, Κεφάλαιο 4]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Το Νοέμβριο του 1967 ελληνοκυπριακές δυνάμεις [[Ζήτημα της Κοφίνου|επιτέθηκαν στους Τουρκοκυπρίους στις περιοχές Άγιος Θεόδωρος και Κοφίνου]] δυτικά της [[Λάρνακα]]ς ύστερα από εντάσεις και προκλήσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα τον θάνατο 22 Τουρκοκυπρίων και ενός Ελληνοκυπρίου. Η Τουρκία απείλησε να εισβάλει στο νησί και η εισβολή απετράπη μόνο με ανταλλάγματα την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο και την ανάκληση του Γρίβα στην Ελλάδα. Πέρα από τις αδιέξοδες συνομιλίες, η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν έκανε καμιά προσπάθεια σε πρακτικό επίπεδο προσέγγισης του τουρκοκυπριακού στοιχείου.
 
Στην εξωτερική πολιτική ο Μακάριος προσέγγισε το [[Κίνημα των Αδεσμεύτων]], την [[Ε.Σ.Σ.Δ.]] και το [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας]] υπολογίζοντας στην αντίδραση των τελευταίων σε μια τουρκική εισβολή. Πρόθεσή του ήταν να παρουσιάσει την Κύπρο ως μια ανεξάρτητη χώρα και να επισείσει το κίνδυνο γεωγραφικής επέκτασης του [[ΝΑΤΟ]] σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. Η Ε.Σ.Σ.Δ. στην αρχή τάχθηκε με το μέρος του Μακάριου, θέλοντας να αποτρέψει την είσοδο της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, αργότερα όμως αναγνώρισε ότι οι καλές σχέσεις με την Τουρκία λόγω των Στενών του [[Βόσπορος|Βοσπόρου]] ήταν προτιμότερες.
Γραμμή 258 ⟶ 276 :
 
===Σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας===
Οι σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές. Ήδη οι Ελληνοκύπριοι θεωρούσαν τις Συνθήκες Λονδίνου-Ζυρίχης προδοσία από τη μεριά της Αθήνας του αγώνα για Ένωση, στάση που καταλόγιζε ως το τέλος της ζωής του ο [[Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής|Κωνσταντίνος Καραμανλής]] στον Μακάριο<ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_206807_26/11/2006_206704 Άρθρο στην ''Καθημερινή'' της 26/11/2006] Ο Καραμανλής φέρεται να ρώτησε τον Μακάριο σε πολύ μεταγενέστερη συνάντησή τους: ''«Παπά μου, την ίδια συνθήκη δεν υπογράψαμε; Πώς γίνεται να βγήκες εσύ ήρωας κι εγώ προδότης;»''</ref><ref>[http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14802&m=A14&aa=1 Βλ. και Άρθρο του Αλέξη Παπαχελά στο ''Βήμα'' της 2/7/2006]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Η απουσία αντίδρασης στους τουρκικούς βομβαρδισμούς του Αυγούστου του 1964 απογοήτευσε εκ νέου την Κυπριακή Κυβέρνηση. Από την άλλη η Ελληνική Κυβέρνηση είχε καταστήσει από την αρχή σαφές, ότι δεν επιθυμούσε σύρραξη με την Τουρκία και ότι στη χάραξη της πολιτικής της όφειλε να λάβει υπ’ όψιν και τους ελληνικούς πληθυσμούς στην Τουρκία. Η ανησυχία αυτή εντάθηκε μετά το [[Σεπτεμβριανά|πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης (Σεπτεμβριανά)]] το [[1955]]. Στη διατάραξη των σχέσεων συντελούσε και η αντίληψη της Αθήνας, η οποία ήθελε να έχει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, πράγμα που ο Μακάριος δεν ήταν διατεθειμένος να δεχθεί. Η ανακοίνωση των «Δεκατριών Σημείων» από τον Μακάριο, που στάθηκαν η αιτία για τις ενδοκοινοτικές ταραχέην της Ελληνικής Κυβέρνησης, η οποία όχι μόνο δε θα είχε συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο, αλλά και είχε προειδοποιήσει τον Μακάριο, ότι σε περίπτωση μονομερούς καταγγελίας των Συνθηκών, θα διαχώριζε δημόσια τη θέση της<ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_194839_17/11/2002_44436 Επιστολή της 19/4/1963 του τότε Υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου Αβέρωφ προς τον Μακάριο, ''Καθημερινή'' της 17/11/02]: ''«Eιδικώτερον ως προς ό,τι αφορά τα κυπριακά θέματα, είμεθα αποφασισμένοι να εξακολουθήσωμεν να σας βοηθώμεν καθ’ ον τρόπον επράξαμεν μέχρι τούδε, αλλά να διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν μας αν επιδιωχθή μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών.»''</ref>. Το ίδιο συνέβη και με το γεγονός που οδήγησε στην κλιμάκωση της έντασης, την επίθεση στον τουρκοκυπριακό θύλακα των Κοκκίνων. Ο τότε πρωθυπουργός [[Γεώργιος Παπανδρέου (πρεσβύτερος)|Γεώργιος Παπανδρέου]] έστειλε εμπιστευτικό σημείωμα στον Μακάριο με την περίφημη φράση ''«Μακαριώτατε, άλλα συμφωνούμεν και άλλα πράττετε»'' <ref>[http://www.idec.gr/iier/new/cyprus%20foreign%20policy%20Tsardanidis.doc Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, "Η Κυπριακή εξωτερική πολιτική: 1960- 1974", 2006, σελ. 48]{{dead link|date=September 2017}} {{doc}}</ref>. Ανησυχία στην Αθήνα δημιουργούσε επίσης η προσέγγιση Μακάριου-[[Ε.Σ.Σ.Δ.]], καθώς και η απήχηση του αριστερού ΑΚΕΛ <ref>[http://www.idec.gr/iier/new/cyprus%20foreign%20policy%20Tsardanidis.doc Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, "Η Κυπριακή εξωτερική πολιτική: 1960- 1974", 2006, σελ. 47]{{dead link|date=September 2017}} {{doc}}</ref>. Δεν είχαν περάσει 15 χρόνια από τη νίκη των κυβερνητικών στρατευμάτων με τη βοήθεια Άγγλων και Αμερικανών στον ελληνικό [[Ελληνικός Εμφύλιος 1946 - 1949|Εμφύλιο]] και η Ελλάδα ήταν σφιχτά προσδεδεμένη στο άρμα της Δύσης.
 
Το [[1966]] βρήκε τις σχέσεις [[Αθήνα|Αθήνας]]-[[Λευκωσία|Λευκωσίας]] σε τροχιά επιδείνωσης. Οι ελληνοκυπριακές σχέσεις επιβαρύνθηκαν από την προσωπική αντιπάθεια που έτρεφε ο πρωθυπουργός [[Στέφανος Χ. Στεφανόπουλος]] προς τον [[Κύπρος|Κύπριο]] ηγέτη. Ήδη, από τον Ιούνιο του [[1965]], λίγο πριν τα [[Αποστασία του 1965|Ιουλιανά]], ο Στ. Στεφανόπουλος, "φωτογραφίζοντας" τον [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριο]], είχε μιλήσει στη [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλή]] για "εωσφορικές δυνάμεις που ματαίωσαν την Ένωση" της Κύπρου με την Ελλάδα. Ωστόσο, στις [[31 Ιανουαρίου]] του [[1966]] η [[Κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου 1965|κυβέρνηση]] και το Παλάτι υποδέχθηκαν μετά φανών και λαμπάδων τον πάντα φιλοβασιλικό Μακάριο, επιδιώκοντας να δώσουν προς τα έξω μηνύματα ακλόνητης ομοψυχίας επί της ακολουθητέας εθνικής γραμμής. Πρόκειται για έναν συμβιβασμό κυρίων: η μεν κυβέρνηση Στεφανόπουλου επιδίωκε να αποδυναμώσει τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης, ότι προετοιμάζει [[ΝΑΤΟ|ΝΑΤΟϊκή]] λύση στο Κυπριακό προς εξόφληση των γραμματίων της "αποστασίας", ο δε Μακάριος, -ο οποίος, αν και διέθετε πάντα τη μαχητική υποστήριξη των Ελληνοκυπρίων, δεν έπαυσε να φοβάται το ενδεχόμενο πραξικοπηματικής ανατροπής του- να κερδίσει πίστωση χρόνου προσβλέποντας σε καλύτερες μέρες στο μέλλον. Πίσω όμως από τους επίσημους ασπασμούς, οι διαφορές των δύο μερών παρέμεναν. Τον Ιούνιο του 1966, η ελληνική κυβέρνηση εγκαινίασε στις [[Βρυξέλλες]] τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Στη συνάντησή του με τον [[Τουρκία|Τούρκο]] ομόλογό του Ιχσάν Τσιακλαγιαγκίλ, ο [[Έλληνες|Έλληνας]] υπουργός Εξωτερικών [[Ιωάννης Τούμπας]] πρότεινε ένα σχέδιο ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, με εδαφικά ανταλλάγματα στην Τουρκία και με ειδικό καθεστώς για τις περιοχές όπου πλειοψηφούσε η τουρκική μειονότητα. Από την πλευρά του, ο Τσιακλαγιαγκίλ αντιπρότεινε ανεξαρτησία μιας ομόσπονδης, ουσιαστικά διχοτομημένης, Κύπρου ή, εναλλακτικά, συγκυριαρχία Ελλάδας-Τουρκίας στο νησί. Οι συνομιλίες συνεχίστηκαν τους επόμενους μήνες σε επίπεδο πρεσβευτών και, παρότι δεν κατέληξαν σε θεαματικά αποτελέσματα, τοποθέτησαν το Κυπριακό σε ΝΑΤΟϊκή τροχιά, παρακάμπτοντας τον Μακάριο. Στα τέλη Νοεμβρίου ξέσπασε η πολύκροτη "υπόθεση των τσεχοσλοβακικών όπλων", που έφερε την Αθήνα και τη Λευκωσία στο χείλος της διακοπής των διπλωματικών τους σχέσεων. Πέτρα του σκανδάλου ήταν ένα φορτίο τσεχοσλοβακικού πολεμικού υλικού που ξεφορτώθηκε στη [[Λεμεσός|Λεμεσό]] έπειτα από μυστική παραγγελία του Μακαρίου, την οποία ανακάλυψε και κατήγγειλε στην Αθήνα ο [[Γεώργιος Γρίβας]]. Ο στρατηγός υποψιάστηκε ότι ο Μακάριος, έχοντας χάσει κάθε έλεγχο πάνω στην [[Εθνική Φρουρά (Κύπρος)|Εθνική Φρουρά]], η οποία υπαγόταν πλέον στις διαταγές του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας, προσπάθησε τώρα να δημιουργήσει μια ισχυρή παραστρατιωτική οργάνωση ώστε να είναι απόλυτος κύριος της κατάστασης στο εσωτερικό της νήσου. Μια κατηγορία την οποία ο Αρχιεπίσκοπος βεβαίως απέρριψε, ισχυριζόμενος ότι μοναδικός στόχος του ήταν ο εξοπλισμός της αστυνομίας. Το θέμα απέκτησε μοιραία διεθνείς διαστάσεις, καθώς η Τουρκία, που πληροφορήθηκε από "διαρροές" τα καθέκαστα, απαίτησε, με τη συμπαράσταση των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Αμερικανών]], να τεθούν τα τσεχοσλοβακικά όπλα υπό τον έλεγχο των [[Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ|"Κυανοκράνων" του ΟΗΕ]]. Ένα αίτημα στο οποίο προσχώρησε και η ελληνική κυβέρνηση, ανησυχώντας μήπως η υπόθεση αυτή τινάξει στον αέρα τον εν εξελίξει ελληνοτουρκικό διάλογο -κάτι που, όπως υποψιαζόταν, δεν αποκλείεται να ήταν και ο κυριότερος στόχος αυτής της κίνησης του Μακαρίου. Σ' ένα τέτοιο κλίμα έφτασε στο [[Παρίσι]] η ελληνική αντιπροσωπεία που μετείχε στη σύνοδο υπουργών του ΝΑΤΟ ([[14 Δεκεμβρίου|14]]-[[16 Δεκεμβρίου]]), αποτελούμενη από τους υπουργούς Άμυνας [[Σταύρος Κωστόπουλος|Σταύρο Κωστόπουλο]], Εξωτερικών Ιωάννη Τούμπα και Συντονισμού [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης|Κωνσταντίνο Μητσοτάκη]]. Η αλήθεια είναι ότι η μεγάλη αίθουσα των διασκέψεων της συμμαχίας ελάχιστα ασχολήθηκε με το Κυπριακό, καθώς είχε να καταπιαστεί με τα πολύ πιο επείγοντα προβλήματα που δημιουργούσε η αποχώρηση της [[Γαλλία|Γαλλίας]] από το ΝΑΤΟ. Σε πολιτικό επίπεδο, όμως, η "ανταρσία" του [[Σαρλ ντε Γκωλ]] έκανε τους Αμερικανούς λιγότερο υπομονετικούς απέναντι σε συγκρούσεις μεταξύ συμμάχων, που απειλούσαν να αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο το δοκιμαζόμενο ΝΑΤΟ. Έτσι, με ενθάρρυνση των Αμερικανών, συναντήθηκαν εκ νέου οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας στο περιθώριο της συνόδου, δίνοντας νέα ώθηση στο "κλίμα των Βρυξελλών". Η ανατροπή της κυβέρνησης Στεφανόπουλου, μετά την άρση της υποστήριξης που της παρείχε η [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|ΕΡΕ]], διέκοψε προσωρινά τον ελληνοτουρκικό διάλογο και απέτρεψε το δραματικό ενδεχόμενο μιας μετωπικής ρήξης με τον Μακάριο. Ο τελευταίος, σε ένδειξη καλής θέλησης, υποχώρησε στις πιέσεις που του ασκήθηκαν από τη νέα, υποστηριζόμενη και από την ΕΡΕ και από την [[Ένωσις Κέντρου|Ένωση Κέντρου]], [[Κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου 1966|κυβέρνηση Παρασκευόπουλου]] και παρέδωσε τα τσεχοσλοβακικά όπλα στη Διεθνή Ειρηνευτική Δύναμη<ref>''Στα πρόθυρα ρήξης Αθήνα-Λευκωσία'', Ιστορικό Λεύκωμα 1966, σελ. 74-77, Καθημερινή (1997)</ref>.
Γραμμή 265 ⟶ 283 :
Το πάγιο αίτημα των Ελληνοκυπρίων από τις αρχές του αιώνα ήταν η «[[Ένωσις]] με τη μητέρα Ελλάδα» (υπό την έννοια της ενσωμάτωσης του νησιού στην Ελλάδα, όχι της δημιουργίας κάποιου είδους Κυπρο-Ελληνικής Ένωσης). Με αυτό το σύνθημα ξεκίνησε και η ΕΟΚΑ τον αγώνα της το 1955, αυτό ήταν και το ποθούμενο του ελληνοκυπριακού λαού και πολιτικής ηγεσίας το 1959. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα αναγκάστηκε τελικά να συμβιβαστεί με τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου, συνεταιρικού κράτους με τους Τουρκοκύπριους, στη βάση των Συνθηκών Λονδίνου-Ζυρίχης, οι οποίες απέκλειαν το ενδεχόμενο μελλοντικής προσάρτησης του νησιού σε τρίτη χώρα. Ο Γρίβας κατηγορούσε ανοιχτά το Μακάριο ότι με την υπογραφή των Συνθηκών πρόδωσε τους ελληνοκυπριακούς πόθους. Ο Ελληνοκύπριος στρατηγός δεν σταμάτησε ποτέ να προβάλλει επιτακτικά το αίτημα αυτό. Αλλά και ο Μακάριος και οι υπόλοιποι Ελληνοκύπριοι πολιτικοί εξακολούθησαν να μιλούν σε κάθε ευκαιρία για Ένωση και μετά τις Συνθήκες. Αυτό ήταν και το επιχείρημα των Τουρκοκυπρίων, με το οποίο αρνούνταν την οποιαδήποτε τροποποίηση των Συνθηκών. Φοβούνταν ότι ένα άλλο μοντέλο διοίκησης θα επέτρεπε στους Ελληνοκυπρίους να επιτύχουν την ενσωμάτωση του νησιού στην Ελλάδα, με επακόλουθο, αν όχι το διωγμό της τουρκοκυπριακής κοινότητας, τουλάχιστον μια τύχη παρόμοια με αυτήν της [[Μουσουλμανική μειονότητα Ελλάδος|μουσουλμανικής μειονότητας]] της [[Θράκη (διαμέρισμα)|Θράκης]].
 
Στην πορεία όμως δε γινόταν κάτι στην πράξη προς την κατεύθυνση αυτή. Ο Γρίβας και οι οπαδοί του κατηγορούσαν ανοιχτά τον Μακάριο, ότι ποτέ δε στόχευε στην Ένωση, παρά μόνο στην κατάληψη της εξουσίας. Έχοντας συγκεντρώσει στα χέρια του πολιτική και θρησκευτική εξουσία, δεν είχε κανέναν λόγο να τις παραχωρήσει σε άλλον. Η κατηγορία αυτή τού προσήφθη και από άλλους, όταν απέρριψε το Σχέδιο Άτσεσον, το οποίο προέβλεπε ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα το [[1964]]<ref>Άρθρο της ''Washington Star'', 1964: ''"The Archbishop pays lip-service to the idea of Enosis and secretly opposes it"'' [http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/wash%20star%20+%20acheson.html]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Η απάντηση του Μακάριου ήταν ότι οποιαδήποτε απόπειρα ένωσης θα είχε ως συνέπεια τη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας και θα κατέληγε στο αντίθετο αποτέλεσμα, στη διχοτόμηση του νησιού.
 
Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές με τον καιρό για πολλούς Ελληνοκυπρίους το κύριο ζητούμενο ήταν πλέον η κυριαρχία του ελληνικού στοιχείου στο νησί και όχι τόσο η (άμεση τουλάχιστον) Ένωση με την Ελλάδα, καθώς στην πράξη αρκετοί δε θα ήταν πρόθυμοι να υπαχθούν από τη μια μέρα στην άλλη στην Αθηναϊκή διοίκηση<ref name="auto1" />. Κατά τους ίδιους μελετητές σε αυτήν την απροθυμία συνέβαλε και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου τους χάρη στη επιτυχημένη οικονομική πολιτική του Μακάριου, η οποία έκανε λιγότερο ελκυστική την ένωση με τη μαστιζόμενη από οικονομικά προβλήματα Ελλάδα<ref name="auto1" />. Ειδικά μετά τον εξοβελισμό του τουρκοκυπριακού στοιχείου από το κυπριακό κράτος, ένα μεγάλο μέρος των στόχων είχε (φαινομενικά) επιτευχθεί. Στην αναφορά του ο Γκάλο Πλάζα το 1965 διστάζει να δεχθεί ότι οι Ελληνοκύπριοι είναι διατεθειμένοι να «απορροφηθεί» η Κύπρος από την Ελλάδα, ενώ σε σχετική ερώτησή του η ελληνοκυπριακή ηγεσία και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν έδωσαν σαφή απάντηση ως προς το χρονοδιάγραμμα και τη μορφή της Ένωσης, αν αυτή καθίστατο κάποτε εφικτή. Μια σειρά από ρυθμίσεις, αλλαγές και παραχωρήσεις που θα έπρεπε να γίνουν δεν είχαν απασχολήσει σοβαρά την ελληνοκυπριακή ηγεσία<ref>[http://web.archive.org/web/20071013195526/http://cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/galo_plaza_report.html Αναφορά του μεσολαβητή του ΟΗΕ Galo Plaza, 1965, παρ. 94, 139-141]</ref>. Η επικράτηση της δικτατορίας στην Αθήνα κατέστησε την προοπτική της Ένωσης ακόμα λιγότερο ελκυστική για ορισμένους Ελληνοκυπρίους. Τον Ιανουάριο του [[1968]] ο Αρχιεπίσκοπος εγκατέλειψε και επίσημα την γραμμή της ''Ένωσης'', υποστηρίζοντας ως μόνη εφικτή λύση υπό τις δεδομένες συνθήκες το υπάρχον καθεστώς ανεξαρτησίας, προτιμώντας το εφικτό από το ευκταίο<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/narrative-main-%203.html www.cyprus-conflict.net εξιστόρηση των γεγονότων]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Την ίδια στιγμή όμως το Ενωτικό ρεύμα παραμένει ισχυρό. Το 1967 η Κυπριακή Βουλή με ομόφωνο ψήφισμα της διατρανώνει την αποφασιστικότητα του Κυπριακού λαού να μην "αναστείλει .. τον αγώνα του, μέχρις ότου ο αγών αυτός ευοδωθεί δια της άνευ ενδιαμέσου σταθμού Ενώσεως ενιαίας και ολοκλήρου της Κύπρου μετά της Μητρός Ελλάδος" ενώ ο Βίας Μαρκίδης, εκ μέρους της Επιτροπής Αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας στην Ελλάδα απαντούσε στις κατηγορίες των χουντικών περί ανθενωτικής δραστηριότητας του αντιχουντικού κινήματος στην Κύπρο λέγοντας "Ας γίνει η Ένωσις και ας μας συλλάβουν. Και μέσα στην φυλακήν θα γιορτάζωμεν για την εθνική μας αποκατάστασιν." <ref>"Πρώτη Συνάντηση της ΕΑΔΕ (Επιτροπή Αποκατάστασης της δημοκρατίας στην Ελλάδα)" Λευκωσία 1967, σελ 3-4 - παρατίθεται στο "Για την Εθνική Ολοκλήρωση την Αυτοδιάθεση Ένωση", Σάββας Παύλου, Λάκης Πίγγουρας, Βάσος Φτωχόπουλος, Λευκωσία 1983, σελ.140</ref>.
 
===Δικτατορία των Συνταγματαρχών===
Με την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα το [[1967]] η κατάσταση περιπλέχτηκε ακόμη περισσότερο, καθώς οι συνταγματάρχες διεκδικούσαν και πάλι το ρόλο του "Εθνικού Κέντρου" ως του ρυθμιστή της ακολουθητέας γραμμής στο Κυπριακό.
 
Οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 στην Αθήνα χειροτέρευαν διαρκώς. Οι συνταγματάρχες παρενέβαιναν απροκάλυπτα στην πολιτική ζωή της Κύπρου πιέζοντας τον Μακάριο να αλλάξει τους υπουργούς του, να σχηματίσει [[κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας]] ή και να παραιτηθεί<ref>Βλέπε ''[[Ελευθεροτυπία]]'', 14ης Ιουλίου 2008, «[http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=52091888 Πώς η χούντα παγίδευσε τον Μακάριο]{{dead link|date=September 2017}}».</ref>.
 
Η [[Χούντα των Συνταγματαρχών]] σχεδίαζε να εξοντώσει τον Μακάριο για να υλοποιήσει τα σχέδιά της για διχοτόμηση του νησιού<ref>Τα αισθήματα των συνταγματαρχών για τον Μακάριο απηχεί το παρακάτω εμπρηστικό σχόλιο "αρμόδιων κύκλων", που υπαγορεύτηκε σε όλες τις (υπό καθεστώς λογοκρισίας) αθηναϊκές εφημερίδες της 1ης Ιουλίου του 1967:<br>
Γραμμή 318 ⟶ 336 :
==Πραξικόπημα και Τουρκική εισβολή (1974)==
{{Κύριο|Τουρκική εισβολή στην Κύπρο}}
Στις 8:20 π.μ. της [[15 Ιουλίου|15ης Ιουλίου]] του 1974 εξαπολύθηκε στην Κύπρο στρατιωτικό πραξικόπημα το οποίο είχε οργανωθεί από τη [[Χούντα του Ιωαννίδη]], εγκέφαλος του οποίου ήταν (μετά την ανατροπή του [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλου]] στις 25 Νοεμβρίου του 1973) ο [[Δημήτριος Ιωαννίδης]] και οι συνεργάτες του στη νήσο, με στόχο την ανατροπή του Μακαρίου και την προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα. Το σχέδιο ήταν να ανατραπεί ο Μακάριος και την Προεδρία να αναλάβει με τη δύναμη των όπλων ο [[Νίκος Σαμψών]], ακραιφνής εθνικιστής Κύπριος πολιτικός, παλαιός μαχητής της [[ΕΟΚΑ]] και της [[ΕΟΚΑ Β']], ενώ στρατιωτικός επικεφαλής του κινήματος ήταν ο ταξίαρχος Μιχαήλ Γεωργίτσης. Την ίδια μέρα ελληνικές στρατιωτικές μονάδες με την ενίσχυση της Μοίρας Καταδρομέων και τμημάτων της Εθνοφρουράς άρχισαν να βάλλουν κατά του προεδρικού μεγάρου στη Λευκωσία, όπου βρισκόταν ο Μακάριος, με σκοπό να τον σκοτώσουν. Οι πραξικοπηματίες επικράτησαν γρήγορα και από τον κρατικό ραδιοσταθμό της Κύπρου, τον οποίο κατέλαβαν, απεύθυναν το εξής μήνυμα: "''Σήμερον την πρωΐαν η Εθνική Φρουρά επενέβη δια να σταματήσει τον αδελφοκτόνον Πόλεμον - η Εθνική Φρουρά είναι αυτήν την στιγμήν κυρία της καταστάσεως- ο Μακάριος είναι νεκρός''". Αυτός όμως κατάφερε και διέφυγε, στην αρχή στην [[Πάφος|Πάφο]] και αργότερα στη βρετανική βάση του [[ΑκρωτήριΔυτική ΚύπρουΠεριοχή Κυρίαρχων Βάσεων|βρετανική βάση Ακρωτηρίου]], απ' όπου και τον φυγάδευσαν οι Άγγλοι στο εξωτερικό. Πριν διαφύγει, από έναν πρόχειρο ραδιοφωνικό σταθμό της Πάφου, μεταδόθηκε το μήνυμά του, το οποίο ξεκινούσε ως εξής: "''Ελληνικέ Κυπριακέ λαέ! Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποιος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος... Το πραξικόπημα της χούντας απέτυχε. Εγώ ήμουν ο στόχος της και εγώ, εφ' όσον ζω, η χούντα εις την Κύπρον δεν θα περάσει...''" Στις [[19 Ιουλίου]] εξεφώνησε λόγο ενώπιον του [[Συμβούλιο Ασφαλείας|Συμβουλίου Ασφαλείας]] του [[ΟΗΕ]], στον οποίο, αφού ευχαριστούσε τους Άγγλους για τη σωτηρία του, χαρακτήριζε το πραξικόπημα ως εισβολή της Χούντας στην Κύπρο και κατάλυση της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρέμβει με όλα τα πρόσφορα μέσα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ίσως για να προλάβει τον κίνδυνο εισβολής από μέρους της Τουρκίας αφού η Τουρκία δεν είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
<blockquote>
''"I appeal to the members of the Security Council to do their utmost to put an end to this anomalous situation, which was created by the coup of Athens. I call upon the Security Council to use all ways and means at its disposal so that the constitutional order in Cyprus and the democratic rights of the people of Cyprus can be reinstated without delay."''<br />
Γραμμή 344 ⟶ 362 :
Μετά την κατάπαυση του πυρός, τον Αύγουστο του [[1974]], καταβλήθηκαν πολλές προσπάθειες για επανένωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες όμως δεν στέφθηκαν από επιτυχία. Η διαίρεση αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα δια της βίας καθώς περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι στρατιώτες εξακολουθούν να παραμένουν στο νησί, ενώ η Τουρκία ενθαρρύνει την παράνομη εγκατάσταση εποίκων ώστε να αυξήσει τα πληθυσμιακά ερείσματά της. Η διεθνώς αναγνωρισμένη [[Κυπριακή Δημοκρατία]] ασκεί έλεγχο μόνο στο νότιο τμήμα του νησιού, παρότι από νομική άποψη εξακολουθεί να εκπροσωπεί το σύνολο. Το κατεχόμενο βόρειο τμήμα, το οποίο αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητο το [[1983]], έχει αναγνωριστεί διεθνώς μόνο από την [[Τουρκία]] με την ονομασία "[[Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου]]" (τουρκικά: ''Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'' [KKTC]). Το [[Συμβούλιο Ασφαλείας]] του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών]] με τα ψηφίσματα (αποφάσεις) του [[s:Ψήφισμα 541/1983 Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ|541/1983]] και [[s:Ψήφισμα 550/1984 Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ|550/1984]] καταδίκασε ευθέως την ανακήρυξη της "ΤΔΒΚ" και κάθε αποσχιστική δραστηριότητα και κάλεσε όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να μην την αναγνωρίσουν.
 
Η Κυπριακή Δημοκρατία ενημέρωσε την διεθνή κοινότητα πως τα αεροδρόμια και λιμάνια του κράτους είναι κλειστά στις κατεχόμενες της από την Τουρκία περιοχές.<ref name="UN Security Council Resolution 550">[http://www.un.int/cyprus/scr550.htm]{{deadDead link|date=June 2015}} Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 550: «Ανησυχεί σοβαρά για τις περαιτέρω αποσχιστικές ενέργειες στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, που είναι κατά παράβαση του ψηφίσματος 541 (1983), δηλαδή η υποτιθέμενη" ανταλλαγή των πρεσβευτών μεταξύ Τουρκίας και της νομικά άκυρης " τουρκικής Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου " και το ενδεχόμενο συμμετοχής της σε «συνταγματικό δημοψήφισμα » και « εκλογές », καθώς και από άλλες ενέργειες ή απειλές της δράσης με στόχο την περαιτέρω παγίωση του δήθεν ανεξάρτητου κράτους και τη διαίρεση της Κύπρου".</ref><ref>[http://www.adh-geneva.ch/RULAC/international_judicial_decisions.php?id_state=46 Κανόνας του διεθνούς δικαίου σε ένοπλες συγκρούσεις – Κύπρος]{{dead link|date=September 2017}}, Δικαστικές αποφάσεις του ΕΔΑΔ σχετικά με την κατοχή</ref> Έτσι, η [[ΙΑΤΑ]] δεν αναγνωρίζει πτήσεις από τα κατεχόμενα και καμιά αεροπορική εταιρεία πλην των τουρκικών δεν εκτελεί δρομολόγια προς και από τα κατεχόμενα εδάφη. Η [[ιθαγένεια]] και τα [[ταξιδιωτικό έγγραφο|ταξιδιωτικά έγγραφα]] της ΤΔΒΚ δεν αναγνωρίζονται από άλλα κράτη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της που επιθυμούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό να χρειάζονται ταξιδιωτικά έγγραφα της Τουρκίας. Στις [[23 Απριλίου]] [[2003]] η τουρκοκυπριακή ηγεσία επέτρεψε την είσοδο στα Κατεχόμενα από ορισμένα οδοφράγματα της [[Πράσινη Γραμμή|Πράσινης Γραμμής]]. Το νότιο τμήμα, οι ελεύθερες περιοχές, έχουν οικονομικά ανακάμψει, παρά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπισαν μετά το 1974 λόγω των προσφύγων και της αποστέρηση του Βορρά, ο οποίος ήταν το ευφορότερο και πιο πλούσιο σε πλουτοπαραγωγικές πηγές τμήμα του νησιού. Αντίθετα ο Βορράς λόγω της διεθνούς απομόνωσης εξαρτάται αποκλειστικά από την οικονομική βοήθεια της Τουρκίας για να επιβιώσει.
 
Από το 1955 όταν εξελίχθηκαν τα [[Σεπτεμβριανά]] εναντίον του Ελληνισμού στην [[Κωνσταντινούπολη]] και έπειτα, με τις εκθέσεις [[Νιχάτ Ερίμ]] το 1956 που υποστήριξε πώς "η Ελληνική πλειοψηφία στο νησί είναι περιστασιακή" όπως και το επιτελικό σχέδιο τού Γραφείου Ειδικού Πολέμου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου με τ’ όνομα «Kibris Istirdat Plani», «Σχέδιο Επανάκτησης Κύπρου» γραμμένο το 1957, μέχρι και το νυν υλοποιούμενο νεο-οθωμανικό [[Νεοκλής Σαρρής#Συγγραφικό έργο|«Στρατηγικό Βάθος» τού Νταβούτογλου]], όλες ανεξαιρέτως και απαρεγκλίτως οι τουρκικές κυβερνήσεις, εκλελεγμένες ή πραξικοπηματικές, δεξιές ή αριστερές κεμαλικές, κεμαλο-ισλαμικές ή αμιγώς ισλαμικές, από τον [[Αντνάν Μεντερές]] και τον [[Φατίν Ρουστού Ζορλού]] (1955) μέχρι και του [[Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν]] και του [[Αχμέτ Νταβούτογλου]] (2013), εφαρμόζουν επεκτατική πολιτική εναντίον της Κύπρου.<ref name="sigmalive.com">[http://www.sigmalive.com/simerini/columns/iristho/575003 Ειρήσθω, Η Σημερινή, Λάζαρος Α. Μαυρος]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>.
 
Σε αντίθεση με τον Ελληνοκυπριακό λαό που όταν [[Κυπριακό πρόβλημα#Σχέδιο Ανάν και Ένταξη στην Ε.Ε.|ρωτήθηκε, απέρριψε]] το τετελεσμένο γεγονός του γεωγραφικού χωρισμού, οι εκάστοτε ελληνοκυπριακές ηγεσίες από το 1977 και μετά έχουν αποδεχθεί το τετελεσμένο γεγονός του γεωγραφικού χωρισμού μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τον οποίο οι Τουρκοκύπριοι θέλουν να διατηρήσουν. Το 1977 έχει επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ δύο ηγετών ότι η βάση λύσης θα είναι ομοσπονδιακού χαρακτήρα, χωρίς ουσιαστικά να ρωτηθεί ο λαός. Η διατύπωση αφήνει πολλά περιθώρια για ερμηνείες. Αυτό σημαίνει ότι εάν συσταθεί ομοσπονδιακό κράτος, ίσως να είναι δικοινοτικό (όπως και με το Σύνταγμα του 1960), με την πολιτειακή εξουσία να μοιράζεται ανάμεσα στις δύο κοινότητες<ref name="sigmalive.com" />.
Γραμμή 353 ⟶ 371 :
{{Κύριο|Οι αγνοούμενοι της Τουρκικής εισβολής}}
 
Μείζων παράγοντας του Κυπριακού προβλήματος είναι σήμερα οι αγνοούμενοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Πρόκειται για στρατιώτες και πολίτες, των οποίων η τύχη αγνοείται. Οι περισσότεροι εξαφανίστηκαν μετά από εχθροπραξίες και έκτοτε δεν έδωσαν σημεία ζωής αλλά ούτε βρέθηκε και η σορός τους. Από ελληνοκυπριακής πλευράς αγνοούνται περί τους 1.500 (<ref>[http://www.missing-cy.org/home.html] www.missing-cy.org/home.html</ref>), ενώ από τουρκοκυπριακής περίπου 500. Το πρόβλημα των αγνοουμένων ανάγεται ήδη στην περίοδο των [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικών ταραχών]] που ξέσπασαν το 1963-1964, αλλά μεγιστοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1974 με την τουρκική εισβολή. Για την τύχη τους έχουν γίνει πολλές εικασίες. Η ελληνοκυπριακή πλευρά για πολύ καιρό (και εν μέρει ακόμα) υποστήριζε ότι οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι ζουν και είναι αιχμάλωτοι στην Τουρκία. Πολλές θεωρίες έχουν αναπτυχθεί γύρω από το ζήτημα, ενώ φέρεται να έχει οργανωθεί και αποστολή με τη συμμετοχή πρακτόρων της ελληνικής [[ΕΥΠ]] στην [[Ανατολία]], προκειμένου να διερευνηθούν σχετικές πληροφορίες από «Κούρδους δραπέτες» που υποστήριξαν ότι ήταν συγκρατούμενοί τους. Αξιόπιστα στοιχεία που να στηρίζουν την εκδοχή ότι οι αγνοούμενοι είναι ζωντανοί δεν έχουν ως τώρα παρουσιαστεί<ref>[http://www.politis.com.cy/cgibin/hweb?-A=670412&-V=archivearticles&-p Άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην εφημερίδα ''Ο Πολίτης'' της 29/10/2006]</ref><ref>[http://www.politis.com.cy/cgibin/hweb?-A=670758&-V=archivecolumns Άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην εφημερίδα ''Ο Πολίτης'' της 31/10/2006]</ref>. Κάποιοι από αυτούς βρίσκονται σίγουρα σε ομαδικούς τάφους εκατέρωθεν της Πράσινης Γραμμής, οι οποίοι δεν έχουν ανοιχθεί ακόμη από καμιά από τις δυο πλευρές. Τα τελευταία 2-3 χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες διαλεύκανσης των περιπτώσεων αγνοουμένων μέσω της κοινής διερευνητικής επιτροπής αγνοουμένων<ref>[http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=02.07.2005,id=31869616 ''Ελευθεροτυπία'' της 2/7/2005]{{dead link|date=September 2017}}</ref>, η οποία είχε συσταθεί το 1981 αλλά ως τώρα δεν είχε να επιδείξει έργο, με τη βοήθεια πλέον σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης [[DNA]].
Το καλοκαίρι του 2009 βρέθηκε ομαδικός τάφος 5 Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων οι οποίοι εκτελέστηκαν κατά την τουρκική εισβολή. Στη δημοσιότητα δόθηκε και μία φωτογραφία τους λίγη ώρα πριν την εκτέλεσή τους.
 
===Το πρόβλημα των προσφυγικών περιουσιών===
Ένα ακόμη πρόβλημα που παραμένει άλυτο από την τουρκική εισβολή είναι οι περιουσίες των προσφύγων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και κατέφυγαν στην άλλη μεριά του νησιού. Στα εγκαταλελειμμένα ακίνητα εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες της άλλης κοινότητας ή και έποικοι χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση στους αρχικούς ιδιοκτήτες. Το πρόβλημα είναι εντονότερο για τους Ελληνοκύπριους, γιατί τους απαγορεύθηκε και απαγορεύεται ακόμη η εγκατάσταση στα Κατεχόμενα από τις τουρκοκυπριακές αρχές. Το [[1985]] η ΤΔΒΚ απέκτησε [[Σύνταγμα]], το οποίο στο άρθρο 159 προβλέπει ότι οι εγκαταλελειμμένες περιουσίες περιέρχονται στην κυριότητα της ΤΔΒΚ. Το [[Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου]] με την απόφασή του της [[28 Νοεμβρίου|28ης Νοεμβρίου]] [[1996]] στην υπόθεση ''«Τιτίνα Λοϊζίδου κατά Τουρκίας»'' έκρινε ότι το Σύνταγμα αυτό δεν έχει οποιαδήποτε ισχύ και ότι η Τουρκία ευθύνεται για παραβίαση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας των Ελληνοκυπρίων προσφύγων και την καταδίκασε σε καταβολή αποζημίωσης<ref>[http://cmiskp.echr.coe.int////tkp197/viewhbkm.asp?action=open&table=1132746FF1FE2A468ACCBCD1763D4D8149&key=588&sessionId=9823813&skin=hudoc-en&attachment=true Απόφαση του ΕΔΑΔ ''Λοϊζίδου κατά Τουρκίας'']{{dead link|date=September 2017}}</ref>. Η τουρκοκυπριακή ηγεσία σύστησε κατόπιν αυτών μια επιτροπή αποζημιώσεων, η οποία κρίνει αιτήματα Ελληνοκυπρίων περί προσβολής του δικαιώματος ιδιοκτησίας τους. Το ΕΔΑΔ έκρινε όμως πάλι ότι αυτή η επιτροπή δεν αποτελούσε επαρκές [[ένδικο βοήθημα]] για τους θιγόμενους για μια σειρά από λόγους, μεταξύ άλλων και διότι δεν προέβλεπε δυνατότητα αυτούσιας επιστροφής παρά μόνο χρηματικής αποζημίωσης<ref>[http://www.pio.gov.cy/MOI/pio/pio.nsf/All/4BC41DD643B01935C2256FE2001F7E79/$file/XENIDES-ARESTIS%20v%5b1%5d.%20TURKEY.pdf?OpenElement ΕΔΑΔ, απόφαση για το παραδεκτό της προσφυγής της 14/3/2005, ''Μύρα Ξενίδη – Αρέστη κατά Τουρκίας'']{{dead link|date=September 2017}} {{pdf}}</ref>. Τελικά με νεώτερη απόφασή του αναγνωρίζει ότι οι τροποποιήσεις που επήλθαν στη διαδικασία της επιτροπής ικανοποιούσαν τις αρχικές επιφυλάξεις που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη απόφαση του Δικαστηρίου και αφέθηκε να εξεταστεί σε μεταγενέστερη απόφαση κατά πόσο οι ρυθμίσεις αυτές είναι σύμφωνες με τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.<ref>[http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=xenides-arestis&sessionid=10195379&skin=hudoc-en ΕΔΑΔ, οριστική απόφαση της 7/12/2006, ''Μύρα Ξενίδη-Αρέστη κατά Τουρκίας'', σκέψη 37]{{deadDead link|date=June 2015}}</ref>. Οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες των περιουσιών στα Κατεχόμενα στρέφονται τα τελευταία χρόνια δικαστικά με [[αγωγή|αγωγές]] ενώπιον των κυπριακών [[δικαστήριο|δικαστηρίων]] κατά αλλοδαπών αγοραστών των περιουσιών τους, τις οποίες εκποιούν οι Τουρκοκύπριοι ιδιώτες στους οποίες αυτές έχουν παραχωρηθεί από τις κατοχικές αρχές, σε τουρίστες ή αλλοδαπούς επιχειρηματίες. Τα κυπριακά δικαστήρια ως τώρα κάνουν δεκτές τις αγωγές κηρύσσοντας τις [[πώληση|αγοραπωλησίες]] άκυρες και καταδικάζοντας τους αλλοδαπούς αγοραστές σε αποζημίωση. Στις 28 Απριλίου 2009, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Κοινοτήτων εξέδωσε απόφαση μετά από παραπομπή Αγγλικού Εφετείου με την οποία έκρινε ότι οι αποφάσεις που εκδίδονται από τα Κυπριακά Δικαστήρια για καταπάτηση Ελληνοκυπριακών περιουσιών στις κατεχόμενες περιοχές μπορούν να εγγραφούν και να εκτελεστούν στα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης<ref>[http://www.cylaw.org/62007J0420ELHTML.htm Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Κοινοτήτων, Αποστολίδης ν. Όραμς, Υπόθεση Αρ. C-420/07, 28 Απριλίου 2009]</ref>.
 
Διαφορετικά είναι τα πράγματα στον Νότο. Αντίθετα με τον Βορρά, η εγκατάσταση Τουρκοκυπρίων στον Νότο δεν περιορίστηκε ποτέ νομικά από την Κυπριακή Κυβέρνηση μετά το 1974. Οι περιουσίες των Τουρκοκυπρίων που εγκατέλειψαν τον Νότο τέθηκαν από την Κυπριακή Κυβέρνηση υπό κηδεμονία σύμφωνα με τον νόμο περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών 139/91 μέχρις ότου επιτευχθεί τελική διευθέτηση του Κυπριακού Προβλήματος. Με απόφασή του της [[24 Σεπτεμβρίου|24ης Σεπτεμβρίου]] του [[2004]] στην υπόθεση ''«Arif Moustafa ν. Υπουργείου Εσωτερικών»'' το [[Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου]] έκρινε ότι από τη στιγμή που ένας Τουρκοκύπριος εγκατασταθεί οποτεδήποτε στις ελεύθερες περιοχές, έχει αξίωση επιστροφής της περιουσίας του από το κράτος<ref>[http://www.cylaw.org/cgi-bin/open.pl?file=aad/meros_4/2004/4-200409-125-2004.htm Ανώτατο Δικαστήριο Κύπρου, ''Arif Moustafa ν. Υπουργείου Εσωτερικών'']</ref>.
Γραμμή 363 ⟶ 381 :
== Σχέδιο Ανάν και Ένταξη στην Ε.Ε.==
[[Εικόνα:Chypre-LigneVerte1.JPG|thumb|left|250 px|Λευκωσία, Πράσινη Γραμμή]]
Μια νέα δυναμική για επίλυση του κυπριακού προβλήματος με ενεργό ανάμιξη του διεθνούς παράγοντα δημιουργήθηκε με την αίτηση εισδοχής της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καταβλήθηκαν τότε προσπάθειες από πολλές πλευρές να λυθεί το Κυπριακό πριν την ένταξη στην Ε.Ε., ώστε να μπει η Κύπρος ενωμένη στην Ενωμένη Ευρώπη. Αποκορύφωμα των προσπαθειών αυτών υπήρξε το σχέδιο που εκπόνησε ο [[ΟΗΕ]], γνωστό ως [[Σχέδιο Ανάν]]. Το Σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους με δύο ομόσπονδα κρατίδια, τον ελληνοκυπριακό Νότο και τον τουρκοκυπριακό Βορρά. Η εξουσία στην ομοσπονδία θα μοιραζόταν ανάμεσα στις δύο κοινότητες με ένα πολύπλοκο σχήμα και ο Πρόεδρος θα εναλλασσόταν ανά 20 μήνες, ενώ στο νομοθετικό σώμα οι δύο κοινότητες θα εκπροσωπούνταν ισοδύναμα. Το σχέδιο προέβλεπε αυστηρούς περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης μελών της εκάστοτε κοινότητας στο κρατίδιο της άλλης, προκειμένου να μην αλλοιωθεί η πληθυσμιακή καθαρότητα του κάθε κρατιδίου. Το σχέδιο υποβλήθηκε τον [[Απρίλιος|Απρίλιο]] του [[2004]] σε δύο ξεχωριστά δημοψηφίσματα, εγκρίθηκε από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, αλλά απορρίφθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων. Τα [[Κυπριακές Βουλευτικές εκλογές 2001|κοινοβουλευτικά κόμμα της περιόδου]] τοποθετήθηκαν ως εξής: Υπέρ του Σχεδίου Ανάν: [[Δημοκρατικός Συναγερμός]] και [[Ενωμένοι Δημοκράτες]]. Εναντίον του Σχεδίου Ανάν τάχθηκαν: [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού|ΑΚΕΛ]], [[Δημοκρατικό Κόμμα (Κύπρος)|ΔΗΚΟ]], [[Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών-ΕΔΕΚ|ΕΔΕΚ]], [[Νέοι Ορίζοντες (πολιτικός σχηματισμός)|Νέοι Ορίζοντες]] και [[Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών]].<ref>{{Cite web|url=http://www.rizospastis.gr/story.do?id=2286949|title=Οι τελικές θέσεις των κυπριακών κομμάτων|date=2004-04-23|website=ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ|archiveurl=http://web.archive.org/web/20160604142507/http://www.rizospastis.gr/story.do?id=2286949|archivedate=2016-06-04|accessdate=2016-06-04}}</ref> Εναντίον του σχεδίου τάχθηκε και ο Πρόεδρος [[Τάσσος Παπαδόπουλος|Τάσσος Παπαδόπουλος]] αναφέροντας σε δημόσια τοποθέτηση του ότι το Σχέδιο θα κατέλυε την Κυπριακή Δημοκρατία και θα την υποκαθιστούσε με ένα αμφιβόλου βιωσιμότητας μόρφωμα. Η τοποθέτησή του συνοψίζεται στη φράση ''«Παρέλαβα Κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω Κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα»''<ref>[http://www.antibaro.gr/node/266 Το διάγγελμα του Τάσσου Παπαδόπουλου στις 7 Απριλίου 2004]</ref>. Παράλληλα όμως καταγγέλθηκε εκστρατεία παραπληροφόρησης και συκοφάντησης εκ μέρους του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου, άλλων κορυφαίων πολιτικών και μερίδας του τύπου κατά των υποστηρικτών του Σχεδίου Ανάν, ότι δήθεν είχαν λάβει χρήματα από τις ΗΠΑ για να στηρίξουν το σχέδιο και ότι ήταν προδότες<ref>[http://www.makarios.ws/upload/20051111/1131712122-12654.pdf Μακάριος Δρουσιώτης, ''Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα''] {{pdf}}</ref>.
 
Μετά από αυτή την εξέλιξη το διεθνές ενδιαφέρον έχει εμφανώς ατονήσει. Ωστόσο το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πλέον πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ συγχρόνως η Τουρκία διεκδικεί κι αυτή τη συμμετοχή της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει καταστήσει το κυπριακό πρόβλημα εσωτερικό ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με απρόβλεπτες συνέπειες.
 
Από τη μια η θετική στάση των Τουρκοκυπρίων στο δημοψήφισμα ενίσχυσε τη διάθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χαλαρώσει την απομόνωσή τους<ref>[http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=09.01.2007,id=98323828 Δηλώσεις του Γλαύκου Κληρίδη, ''Ελευθεροτυπία'' της 9/1/2007]{{dead link|date=September 2017}}</ref>. Η Κύπρος εντάχθηκε στην Ε.Ε. ολόκληρη, ωστόσο εξαιρείται ρητά ο Βορράς από την εφαρμογή του [[Κοινοτικό κεκτημένο|κοινοτικού κεκτημένου]] (του συνόλου δηλαδή της [[κοινοτικό δίκαιο|ευρωπαϊκής νομοθεσίας]] και [[νομολογία]]ς), επειδή και για όσο διάστημα δεν τελεί υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόθεση όμως της Ε.Ε. είναι η οικονομική ενίσχυση των Τουρκοκυπρίων και η έκδοση [[Κανονισμός|Κανονισμού]], ο οποίος θα επιτρέπει και θα ρυθμίζει το απ' ευθείας εμπόριο με τον τουρκοκυπριακό Βορρά. Ιδιαίτερη βαρύτητα κατά την εφαρμογή της πολιτικής αυτής έχει η αντίληψη ότι η απομόνωσή τους οφείλεται πλέον και στο «όχι» των Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/Long%20Journey.doc Zenon Stavrinides, A Long Journey Into Night: The Cyprus Republic’s Pursuit of a ‘European’ Solution to the Cyprus Problem, σ. 12]{{deadDead link|date=June 2015}} {{doc}}</ref>. Από την άλλη το Κυπριακό εξακολουθεί να παραμένει εμπόδιο στην ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Ο λόγος είναι ότι από την εισβολή και μετά η Τουρκία αναγνωρίζει μόνο τα Κατεχόμενα ([[ΤΔΒΚ|«ΤΔΒΚ»]]) ως νόμιμο διάδοχο του ανεξάρτητου Κυπριακού κράτους, ενώ αρνείται την οποιαδήποτε αναγνώριση στη διεθνώς αναγνωρισμένη επίσημη Κυπριακή Δημοκρατία. Η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. χωρίς να έχει αναγνωρίσει και χωρίς να έχει καθόλου διπλωματικές σχέσεις με ένα από τα 28 κράτη-μέλη είναι ιδιαίτερα δυσχερής.
 
==Το Κυπριακό από νομική άποψη==
Το Κυπριακό ήταν αρχικά ζήτημα [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεσης]]<ref>{{cite web|last=Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας|title=Κυπριακό πρόβλημα|url=http://www.law.gov.cy/law/lawoffice.nsf/dmlcyprusissue_gr/dmlcyprusissue_gr?OpenDocument|title=Κυπριακό πρόβλημα|last=Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας}}</ref> και αποαποικισμού<ref>Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 349.</ref>. Οι βρετανικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών, διαβλέποντας την απειλή που εγκυμονούσαν για τα αποικιακά συμφέροντά τους η αναγνώριση του δικαιώματος της [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεσης των λαών]] και οι αυξανόμενες πιέσεις για την εφαρμογή του, επεδίωξαν και πέτυχαν να μετατρέψουν το Κυπριακό σε διακοινοτική και ελληνοτουρκική διαφορά ώστε να μειωθεί η πολιτική πίεση που δέχονταν. Εάν η Τουρκία εμπλεκόταν πολιτικά διεκδικώντας την Κύπρο, η Αγγλία θα μπορούσε στο διηνεκές να παρουσιάζεται ως διαμεσολαβητής και κηδεμόνας της Κύπρου<ref>Anthony Eden, “Memoirs, Full Circle, Cassell, London 1960 p.400”</ref>. Όπως δήλωσε τον Ιούλιο του 1954 στη Βουλή των Κοινοτήτων ο Υπουργός Αποικιακών Υποθέσεων της Βρετανίας Χένρι Χόπκινσον, η Κύπρος ανήκε στις αποικίες "που λόγω των ιδιαίτερων περιστάσεών τους δεν μπορούν να ελπίζουν ότι κάποτε θα ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως"<ref>D. Souter, "An Island Apart: A Review of the Cyprus Problem", ''Τhird World Quarterly'' 6, 1984, σ. 659.</ref>.
 
Με την προσφυγή της Ελλάδας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1954, με την οποία ζητούσε την εφαρμογή της αυτοδιάθεσης των λαών στην περίπτωση της Κύπρου, και τις παρεμβάσεις της Τουρκίας, της Βρετανίας και άλλων χωρών επί του θέματος, το Κυπριακό πρόβλημα απέκτησε διεθνή χαρακτήρα<ref>T. W. Adams, "The American Concern in Cyprus", ''Αnnals of the American Academy of Political and Social Science'' 401, 1972, σ. 96˙ Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 53.</ref>.
 
Το Κυπριακό πρόβλημα σήμερα είναι πρόβλημα διεθνούς δικαίου που προκαλούν η παράνομη στρατιωτική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία (καταδικάστηκε με το Ψήφισμα 1974/360 του Συμβουλίου Ασφαλείας<ref>[http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/360(1974) United Nations Official Document<!-- Bot generated title -->]</ref> του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ο.Η.Ε.]]), η βίαιη αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης και της πολιτισμικής ταυτότητας της κατεχόμενης περιοχής, και οι ανεπιτυχείς, ως τώρα, προσπάθειες της κατοχικής δύναμης να προκαλέσει τη διεθνή αναγνώριση ανεξάρτητου τουρκοκυπριακού κράτους.
 
== Σημειώσεις ==
{{παραπομπές|group=Σημ.}}
 
==Παραπομπές==
{{reflist|colwidth=30em}}
<references />
 
==Βιβλιογραφία==
Γραμμή 380 ⟶ 405 :
* Στέλλα Σουλιώτη, ''Fettered Independence, Cyprus 1878-1964''
* Σπύρος Αθανασιάδης, ''Φάκελος ΤΜΤ'', Λευκωσία 1998
* Richard A. Patrick, ''Political geography and the Cyprus conflikt 1963 – 1971'', Waterloo/Ontario 1976 (U. of Waterloo Department of Geography publ. Series. 4) [http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/Patrick-chp%203.html Κεφ. 3 και 4 στο διαδίκτυο]{{deadDead link|date=June 2015}}
* Zenon Stavrinides, ''The Cyprus conflict: National identity and statehood'', 1976 [http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/zenon,%201963-74.html σσ. 55-87 στο διαδίκτυο]{{deadDead link|date=June 2015}}
* Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ της 15/6/1964 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, έγγραφο υπ. αρ. S/5764.
* Αναφορά του ειδικού μεσολαβητή του ΟΗΕ για το Κυπριακό Galo Plaza της 26/3/1965 προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ [http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/galo_plaza_report.html]{{deadDead link|date=June 2015}}
* Μακάριος Δρουσιώτης, ''Η πρώτη διχοτόμηση: Κύπρος 1963-1964'', Αλφάδι, Λευκωσία 2005 ISBN 9963-631-06-1 [http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=05/08/2005&id=20947872 ''Βιβλιοκριτική στο ένθετο «Βιβλιοθήκη» της Ελευθεροτυπίας της 5/8/05'']
* Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, ''Η Κυπριακή εξωτερική πολιτική: 1960- 1974'', 2006 [http://www.idec.gr/iier/new/cyprus%20foreign%20policy%20Tsardanidis.doc]{{dead link|date=September 2017}} {{doc}}
* Zenon Stavrinides, ''A Long Journey Into Night: The Cyprus Republic’s Pursuit of a "European" Solution to the Cyprus Problem'' [http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/Long%20Journey.doc]{{deadDead link|date=June 2015}} {{doc}}
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
Γραμμή 394 ⟶ 419 :
* [http://cyprus1974.org/ Κατεχόμενη Κύπρος: Οι Εκτοπισμένες Ελληνικές Κοινότητες]
* [http://www.cylaw.org/62007J0420ELHTML.htm Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Κοινοτήτων, Αποστολίδης ν. Όραμς, Υπόθεση Αρ. C-420/07, 28 Απριλίου 2009]
* [http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=11.07.2006 ''Ελληνοκυπριακές σχέσεις: 50 χρόνια φαγούρας'', άρθρο του Μακάριου Δρουσιώτη στην Ελευθεροτυπία της 11.7.2006]{{dead link|date=September 2017}}
* [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32004R0866R(01):EL:HTML Κανονισμός 866/2004 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διέλευση προσώπων και αγαθών από την Πράσινη Γραμμή]
* [http://www.tvxs.gr/v4186 "Αττίλας 1974"]{{deadDead link|date=June 2015}} Ντοκιμαντέρ του [[Μιχάλης Κακογιάννης|Μιχάλη Κακογιάννη]]
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Κύπρος ώρα μηδέν. Από την ΕΟΚΑ Β΄ στο πραξικόπημα|αριθμός = 71645}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= ΟΗΕ και Κυπριακό|αριθμός = 7814}}