Ενωτικό δημοψήφισμα (Κύπρος, 1950): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{Νεότερη Ιστορία της Κύπρου}}Με την ονομασία ενωτικό δημοψήφισμα είναι γνωστή η διαδικασία συλλογής υπογραφών το 1950 στην Κύπρο με αίτημα την ένωση[[Ένωσις|Ένωση]] του νησιού με την Ελλάδα.

Προυπήρξαν δύο άλλα δημοψηφίσματα για τον ίδιο σκοπό, το πρώτο το 1921<ref>[https://kokkinotrimithia.wordpress.com/2012/09/28/%CE%B5%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%B7%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1-1921 Το ενωτικό δημοψήφισμα 1921]</ref> και το δεύτερο το 1930 <ref>[https://kokkinotrimithia.wordpress.com/2012/09/29/%CE%B5%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%B7%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1-1930/ Το ενωτικό δημοψήφισμα 1921]</ref>. Το 1950 υπέγραψαν συνολικά 215.108 άτομα επί συνόλου 224.757 Ελλήνων της Κύπρου που είχαν δικαίωμα υπογραφής<ref>https://www.offsite.com.cy/articles/eidiseis/topika/240661-68-hronia-apo-to-enotiko-dimopsifisma-tis-15is-ianoyarioy-1950</ref>, ποσοστό 95,7%. Υπέρ υπέγραψαν και κάποιοι Τουρκοκύπριοι αν και η ηγεσία τους ήταν ενάντια στην προοπτική της [[Ένωσις|Ένωσης]].<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/467141/article/epikairothta/ellada/to-enwtiko-dhmoyhfisma-sthn-kypro|title=Το ενωτικό δημοψήφισμα στην Κύπρο, Του Νικου Χριστοδουλιδη* {{!}} Kathimerini|language=el|accessdate=2018-04-04}}</ref>.Το ενωτικό δημοψήφισμα υποστηρίχθηκε από την [[Εκκλησία της Κύπρου]] και το [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού|ΑΚΕΛ]].

Ωστόσο, η Διασκεπτική αποσαφήνισε τους διαφορετικούς πολιτικούς στόχους των ομάδων: Από τη μια πλευρά, ήταν οι αριστεροί Έλληνες της Κύπρου, που οι επιδιώξεις τους επικεντρώνονταν στην εφαρμογή πλήρους Συντάγματος αυτοκυβέρνησης που, όπως υποστήριζαν, θα έθετε τις βάσεις για διεκδίκηση στο μέλλον του αιτήματος της αυτοδιάθεσης. Από την άλλη πλευρά οι Τούρκοι της Κύπρου, επιθυμούσαν τη μη ουσιώδη τροποποίηση της συνταγματικής κατάστασης στο νησί. Επιπλέον, η ελληνική δεξιά της Κύπρου που είχε απορρίψει την αυτοκυβέρνηση, επέμενε στην καταβολή κάθε προσπάθειας για εκπλήρωση του στόχου της [[Ένωσις|Ένωσης]].<ref name=":03" />

Μετά το ναυάγιο της Διασκεπτικής, αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ, με τους [[Φίφης Ιωάννου|Φίφη Ιωάννου]] και [[Ανδρέας Ζιαρτίδης|Αντρέα Ζιαρτίδη]] μετέβη το φθινόπωρο του 1948 στην Ελλάδα, όπου συνάντησε τον [[Νίκος Ζαχαριάδης|Νίκο Ζαχαριάδη]], ηγέτη του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]]. Σύμφωνα με τον Ζιαρτίδη, ο Ζαχαριάδης είπε στην αποστολή του ΑΚΕΛ ότι «''δεν γίνεται εμείς να πολεμούμε με το όπλο ενάντια στην αντίδραση και τον βρετανικό ιμπεριαλισμό και σεις στην Κύπρο να συνεργάζεστε με τους Βρετανούς για Σύνταγμα. Η τακτική σας πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να αγωνιστείτε για την [[Ένωσις|Ένωση]] της Κύπρου με την Ελλάδα. Εμείς είμαστε βέβαιοι για τη νίκη μας και όταν νικήσουμε θα είναι η λύση του προβλήματός σας''!».<ref>Ανδρέας Ζιαρτίδης, Η Διασκεπτική, στην εφημερίδα « Ο Φιλελεύθερος» ημερ. 15.3.1987</ref> Έτσι, το ΑΚΕΛ κινητοποιήθηκε ενεργά στην προώθηση της Ένωσης και πρώτο έβαλε την ιδέα του δημοψηφίσματος. Μάλιστα επιχείρησε την προώθησή του σε συνεργασία με την [[Εκκλησία της Κύπρου]], η οποία όμως δεν είχε καμιά διάθεση να αναγνωρίσει οποιοδήποτε ρόλο στο ΑΚΕΛ πάνω στο θέμα αυτό, γι’ αυτό και ανέλαβε από μόνη της την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Τα στελέχη του ΑΚΕΛ Σέρβας, Αδάμαντος και άλλα τρία μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος διαφώνησαν με την νέα γραμμή και συνέχισαν να τάσσονται υπέρ της γραμμής της αυτοκυβέρνησης.<ref>{{cite book|title=Ιστορία της Κυπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959)|first=|author=Χαϊντς Α. Ριχτερ|publisher=Εστία|isbn=978-960-05-1502-2|year=2011|chapter=|editor=|place=Αθήνα|page=24|pages=|url=}}</ref>

Η σύμπνοια της δεξιάς με την αριστερά των ελληνοκυπρίων για το ζήτημα της [[Ένωσις|Ένωσης]], οδήγησε στην προσέγγιση των δύο πολιτικών παρατάξεων της μουσουλμανικής μειονότητας (εθνικιστές/κεμαλικοί και παραδοσιακοί). Έτσι ιδρύθηκε η '''Ενιαία Ομοσπονδία Τουρκικών Οργανώσεων'''. Το αίτημά της ήταν να παραμείνει η Κύπρος υπό βρετανική διοίκηση ή να επιστραφεί στην Τουρκία, την προηγούμενη κυρίαρχη δύναμη και πλησιέστερη χώρα. Η Ομοσπονδία διοργάνωσε διαδηλώσεις εναντίον του δημοψηφίσματος και έστειλε αντιπροσωπεία στην Τουρκία, όπου πραγματοποιήθηκαν συλλαλητήρια ενώ ο τύπος εκφραζόταν εναντίον της Ένωσης.<ref name=":63">{{Cite web|url=http://www.academia.edu/10374263/%CE%A4%CE%BF_%CE%B5%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1|title=Το ενωτικό δημοψήφισμα|last=Αθανασίου|first=Βαλάντης|date=|website=|publisher=|accessdate=17/5/2017}}</ref>

Στις 10 Φεβρουαρίου 2017 εγκρίθηκε από την Βουλή τροπολογία που εισηγήθηκε το [[Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο|ΕΛΑΜ]] και αφορούσε τη συμπερίληψη του Ενωτικού Δημοψηφίσματος του 1950 στις επετείους όπου γίνεται ανάγνωση μηνυμάτων, καθώς και ολιγόλεπτη συζήτηση στις σχολικές<ref name=":23">{{Cite news|url=http://archive.philenews.com/el-gr/top-stories/885/351500/perase-protasi-tou-elam-gia-eortasmo-sta-scholeia-tou-enotikou-dimopsifismatos|title=Πέρασε πρόταση του ΕΛΑΜ για εορτασμό στα σχολεία του Ενωτικού Δημοψηφίσματος|last=|first=|work=|date=|first5=|accessdate=11/4/2017|via=}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.sigmalive.com/news/politics/404346/idou-i-egkritheisa-tropologia-elam-gia-enotiko-dimopsifisma|title=Ιδού η τροπολογία ΕΛΑΜ για εορτασμό Ενωτικού Δημοψήφισματος|last=|first=|work=|date=10/2/2017|first5=|accessdate=11/4/2017|via=}}</ref>. Υπέρ της τροπολογίας ψήφισαν το ΕΛΑΜ, το [[ΔΗ.ΚΟ.|ΔΗΚΟ]], η [[Ε.Δ.Ε.Κ.|ΕΔΕΚ]], η [[Συμμαχία Πολιτών]], η [[Αλληλεγγύη (Κύπρος)|Αλληλεγγύη]] και το [[Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών|Κίνημα Οικολόγων]]. Αποχή τήρησε ο [[Δημοκρατικός Συναγερμός]] ενώ καταψήφισε το [[Α.Κ.Ε.Λ.|ΑΚΕΛ.]]<ref name=":23" />. Αποτέλεσμα της έγκρισης της τροπολογίας, ήταν η αποχώρηση του Ακιντζί από τις συνομιλίες αιτιώμενος την επιδίωξη της πολιτικής της [[Ένωσις|Ένωσης]] (Κύπρου-Ελλάδας) από τους Ελληνοκυπρίους.<ref>{{Cite web|url=http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=862428|title=Αποχώρηση Ακιντζί από τις συνομιλίες με τον Ν.Αναστασιάδη|last=|first=|date=16/2/2017|website=|publisher=|accessdate=11/4/2017}}</ref> Το Εθνικό Συμβούλιο σε ομόφωνη απόφαση του (χωρίς το ΕΛΑΜ) διακήρυξε την θέληση του για λύση σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και χαρακτήρισε "''διαστρέβλωση''" τα "''περί επαναφοράς από την ελληνοκυπριακή πλευρά της πολιτικής της `Ενωσης''"<ref>{{Cite news|url=http://archive.philenews.com/el-gr/top-stories/885/351658/ethniko-symvoulio-omofoni-dilosi-gia-antidraseis-ton-tk-gia-enosi|title=Εθνικό Συμβούλιο: Ομόφωνη δήλωση για αντιδράσεις των Τ/κ για «Ένωση»|last=|first=|work=|date=13/2/2017|first5=|accessdate=11/4/2017|via=}}</ref>.