Φανάρι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Κατά τα [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινά]] χρόνια το Φανάρι αποκαλούνταν "Πετρίον" λόγω του πετρώδους υπεδάφους του που δημιουργούσε και επικίνδυνους υφάλους στα γύρω νερά του Κερατίου. Δεν είναι γνωστό από ποιούς κατοικούνταν τότε, με διαφορετικές θεωρίες να υποστηρίζουν ότι ήταν κατάλυμα Ιταλών ή Εβραίων εμπόρων αλλά παράλληλα λόγω της πανοραμικής του θέας στον Κεράτιο είναι βάσιμο να θεωρηθεί ότι το κατοικούσαν ευγενείς. Ίσως πάλι να υπάρχει μια αλήθεια και στις δύο θεωρίες, καθώς μετά τις ασύλληπτες καταστροφές της [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204)|Πρώτης Άλωσης]] είναι πιθανό να εγκαταλείφθηκε από τους ευγενείς και να κατοικήθηκε από εμπόρους και άλλα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η ύπαρξη υφάλων στη περιοχή κατέστησε αναγκαία τη κατασκευή ενός φανού (φάρου) κατά τα βυζαντινά χρόνια, από τον οποίον η συνοικία οφείλει το σημερινό της όνομα. Ο φάροςφανός πρέπει να βρισκόταν στην προεξοχή που δημιουργούν οι υπώρειες του Πέμπτου Λόφου μπροστά στο Πατριαρχείο, εκεί που σήμερα βρίσκεται η βαπορόσκαλα.

Φαίνεται πως το Φανάρι άρχισε να κατοικείται μαζικά από Έλληνες αμέσως μετά την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453)|Άλωση]] ενώ σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς όπως τον Κώστα Σταματόπουλο το Φανάρι και οι παρακείμενες περιοχές έγιναν ευθύς η καρδιά της Ρωμιοσύνης από το 1456. Καθώς κατά τα Οθωμανικά χρόνια οι μη-Μουσουλμάνοι απαγορευόταν να φέρουν όπλα οι Έλληνες γρήγορα καταπιάστηκαν με το εμπόριο και τη βιοτεχνία, με αποτέλεσμα οι αμιγώς Ελληνικές συνοικίες του Κερατίου όπως το Φανάρι να μετατραπούν σύντομα σε ακμάζοντα κέντρα εμπορίου. Οι Ιταλοί έμποροι που μέχρι τότε έλεγχαν το Βυζαντινό εμπόριο διώκονται από τους Οθωμανούς και παράλληλα η εδραίωση της ''[[Pax Ottomana]]'' δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να δημιουργηθεί από τα μέσα του 16ου αιώνα μια ελληνική εμπορική πλουτοκρατία.

Ελληνικές οικογένειες πλουτίζουν και δημιουργούν εκτεταμένες εμπορικές διασυνδέσεις με τη Δύση, υιοθετώντας παράλληλα επίθετα Βυζαντινών Αυτοκρατόρων της αρέσκειάς τους όπως "Καντακουζινός", "Παλαιολόγος" και "Κομνηνός" χωρίς να σχετίζονται με τις εν λόγω δυναστείες, καθώς εκείνα τα χρόνια η οικογένεια και η καταγωγή ήταν σημαντικές για τη χορήγηση εμπορικής πίστεως. Πολλές από αυτές τις οικογένειες εγκαταστάθηκαν κάποια στιγμή και συγκεντρώθηκαν στο Φανάρι και επιδίωκαν πάντοτε στενές σχέσεις με το κράτος. Ήταν πολυμαθείς και με αξιοσέβαστες σπουδές στην Ευρώπη οι οποίες τους επέτρεψαν να ανέβουν ψηλά στην ιεραρχία της Αυτοκρατορίας και να κερδίζουν την εύνοια των Σουλτάνων, αποσπώντας έτσι διάφορα άλλα προνόμια όπως εμπορικά μονοπώλεια. Αυτή η τάξη έμεινε γνωστή ως οι "[[Φαναριώτες]]". ΚάποιοιΠολλοί Φαναριώτες σπούδαζαν ιατρική στην Ευρώπη κερδίζοντας έτσι την εύνοια των Οθωμανών καθώς Τούρκοι ιατροί δεν υπήρχαν παρα ελάχιστοι, ενώ παράλληλα άλλοι γίνονταν γλωσσομαθείς πρεσβευτές ή υψηλόβαθμα διοικητικά στελέχη της Αυτοκρατορίας, όπως ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας. Πολλοί Φαναριώτες βέβαια είχαν άδοξο τέλος, καθώς έπεφταν θύματα δολοπλοκιών άλλων Φαναριωτών οι οποίοι φθονούσαν τα προνόμιά τους τα οποία επιδίωκαν να αποκτήσουν οι ίδιοι, ή και των Οθωμανών οι οποίοι φαίνεται πως φθονούσαν και είχαν ανάγκη τη περιουσία τους (εξαιτείας των υπέρογκων χρεών λόγω πολέμων και καταχρήσεων της αυλής) με αποτέλεσμα να ψάχνουν αφορμές για την εκτέλεσή τους, συχνά επικαλούμενοι προσπάθειες συνωμοσίας. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις Φαναριωτών που έσκαβαν ο ένας τον τάφο του άλλου. ΓύρωΤο στο 16001601 το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Οικουμενικό Πατριαρχείο]] εγκαθίσταται οριστικά στο Φανάρι, το οποίο γίνεται πλέον η καρδιά της Χριστιανοσύνης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Οι Φαναριώτες λάμβαναν πολλές φορές σημαντικά αξιώματα κυρίως στη [[Μολδοβλαχία]] φτάνοντας ακόμα και αυτό του Ηγεμόνα. Η περίοδος των ετών 1711-1821 της [[Ιστορία της Ρουμανίας|Ρουμάνικης Ιστορίας]] είναι ακόμη και σήμερα γνωστή ως ο ''Αιώνας των Φαναριωτών''. Εκεί είχε καθιερωθεί το Βυζαντινό εθιμοτυπικό και η ελληνική γλώσσα ήταν διαδεδομένη, με αποτέλεσμα πολλοί να αποκαλούν τη Μολδοβλαχία εκείνης της περιόδου το "Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο". Οι Φαναριώτες επίσης έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην άνθηση του [[Νεοελληνικός Διαφωτισμός|νεοελληνικού διαφωτισμού]] με την ίδρυση σχολείων σε πολλά μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Τα πολλά προνόμια των Φαναριωτών εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τους έκανε να υιοθετήσουν, με εξαίρεση μεμονωμένες εξαιρέσειςπεριπτώσεις, μια αμφιλεγόμενη και ίσως αρνητική στάση προς την [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Ελληνική Επανάσταση]]. Παρότι οι Φαναριώτες δεν βρέθηκαν συνολικά στις γραμμές του Αγώνα και το Οικουμενικό Πατριαρχείο διαχώρισε ξεκάθαρα τη γραμμή του, με τον Πατριάρχη [[Γρηγόριος o Ε'|Γρηγόριο τον Ε']] να υπογράφει εγκύκλιο που αναθεμάτιζε τους επαναστάτες, το τίμημα που πλήρωσαν οι Φαναριώτες ήταν βαρύτατο και το Φανάρι των Φαναριωτών είχε πλέον τελειώσει. Φανατισμένος όχλος επιτέθηκε στο Φανάρι και άρχισε να σφάζει κατοίκους του αδιακρίτως, λεηλατώντας παράληλλα και πυρπολώντας τα αρχοντικά του. Ανήμερα του Πάσχα του 1821 ο Πατριάρχης απαγχονείται μπροστά από της είσοδο του Πατριαρχείου. Τελικά η Ρωσία απειλεί με εισβολή και έτσι οι σφαγές σταματούν. Οι Φαναριώτες μεταναστεύουν στη [[Ρωσία]], τη [[Γαλλία]] τη Μολδοβλαχία και την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]] (βλέπε επίσης [[Αιγυπτιώτες]]), με όσους παραμένουν στη Πόλη να μετακομίζουν στη συνοικία του [[Πέραν]], όπου περιτριγυρισμένοι από Ευρωπαϊκές Πρεσβείες νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια, παραμένοντας Φαναριώτες μονάχα στο όνομα.