Σταύρος Τσάμης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Για το κίνημα του ΄Ιλιντεν είχε προηγηθεί σημαντική ψυχολογική και στρατιωτική προετοιμασίαεκ μέρους της ΕΜΕΟ. Το Βουλγαρικό Κομιτάτο (ΕΜΕΟ) είχε υποσχεθεί στον πληθυσμό της Μακεδονίας ότι μόλις θα ξεσηκωθεί αμέσως όλα τα χριστιανικά κράτη της Ευρώπης , και της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης , θα έσπευδαν σε βοήθειά του. Ο σχεδιασμός προέβλεπε αφενός την πυρπόληση των πύργων (κουλάδες) των τοπικών μπέηδων , πράξη συμβολική αφού σηματοδοτούσε την αρχής της κατάλυσης του [[φεουδαλικό σύστημα|φεουδαλικού συστήματος]] , και αφετέρου τον εφησυχασμό του μουσουλμανικού πληθυσμού αφού οι επαναστάτες θα στρεφόταν μόνο κατά των Οθωμανικών Αρχών και της τυραννίας του Σουλτάνου. Οι στρατιωτικές κινήσεις των επαναστατών προέβλεπαν πράξεις δολιοφθοράς στις τηλεφωνικές γραμμές Μοναστηρίου – Αχρίδος , ανατινάξεις σε πολλά σημεία της σιδηροδρομικής γραμμής Μοναστηρίου – Θεσσαλονίκης και προσβολή μεμονωμένων Οθωμανικών φρουρών για να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι πρόκειται για γενική εξέγερση αλλά και να παρασύρουν τους πληθυσμούς των χωριών που δεν είχαν προσχωρήσει στο κίνημα , αφού ήταν σίγουρο ότι θα επακολουθούσαν αντίποινα των Οθωμανών. Με βάση αυτό το σκεπτικό προσεβλήθησαν μικρές Οθωμανικές φρουρές στο Κρούσοβο , στο [[Νυμφαίο Φλωρίνης]] , στη [[Μηλόβιστα]] και στη [[Κλεισούρα Καστοριάς]] με αποτέλεσμα να επακολουθήσουν τρομερά αντίποινα εκ μέρους του Οθωμανικού Στρατού και να εξοντωθεί το ελληνικό στοιχείο σε πολλά από τα μέρη αυτά (Κρούσοβο κλπ}.

=== Αποκάλυψη εξάρτησης ΕΜΕΟ απο Βουλγαρία===

[[File:Επαναστατικές ευχές απο την Βουλγαρική ηγεσία της εξέγερσης.jpg|thumb|Ευχές από την Βουλγαρική ηγεσία των εξεγέρσεων 1902-1903]]

Λίγες ημέρες μετά την έκρηξη της εξέγερσης του Ίλιντεν και προτού οι ηγέτες του βεβαιωθούν για την επιτυχία του εστάλη από τον συναρχηγό του κινήματος [[Νταμιάν Γκρούεφ]] έγγραφο προς την Βουλγαρική Κυβέρνηση στο οποίο ρητά ανέφερε '' …τεθέντες επι κεφαλής του λαϊκού κινήματος κάμνομεν έκκλησιν προς υμάς (την Βουλγαρική κυβέρνηση) εξ ονόματος του δούλου Βουλγάρου όπως σπεύσητε εις βοήθειαν αυτού , κατά τον πλέον αποτελεσματικόν τρόπον…''.….<ref> Makedonskiat Vapros , ΄Εκδοσις Ινστιτούτου Ιστορίας της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών , Σόφια , Νοέμβριος 1968 , σελ 35 </ref>. Παρόμοιο έγγραφο δεν έστειλε η ηγεσία του ΕΜΕΟ και στην Ελληνική Κυβέρνηση με το οποίο θα ζητούσε τη συνδρομή της για την βοήθεια του δούλου Έλληνα της Μακεδονίας. Έτσι αποκαλύφθηκε η απόλυτη εξάρτηση της Εξέγερσης του ΄Ιλιντεν από την Βουλγαρία. Ο παπα-Σταύρος είχε ενημερωθεί εγκαίρως για την πατρότητα της Εξέγερσης του Ίλιντεν και είχε ενημερώσει το Ελληνικό Προξενείο Μοναστηρίου και μέσω αυτού την Ελληνική Κυβέρνηση για τα διλήμματα που θα προέκυπταν. Εάν ο ελληνικός πληθυσμός της Μακεδονίας βοηθούσε τους επαναστάτες τότε αυτομάτως κατέτασσε , εν αγνοία του , τον εαυτό του στη κατηγορία του δούλου Βούλγαρου όπως με ειλικρίνεια παραδέχεται ο Νταμιάν Γκρούεφ ενώ εάν δεν βοηθούσε τους επαναστάτες τότε αντιμετώπιζε την κατηγορία του προδότη αφού έπαιρνε την πλευρά του αλλόδοξου κατακτητή.