Ανταρκτική: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Ανταρκτική''' είναι η νοτιότερη [[Ήπειροι|ήπειρος]] της [[Γη]]ς στην οποία βρίσκεται ο γεωγραφικός [[Νότιος Πόλος]]. Βρίσκεται στην [[Ανταρκτική (περιοχή)|Ανταρκτική]] περιοχή του [[Νότιο Ημισφαίριο|Νοτίου Ημισφαιρίου]], σχεδόν εξ ολοκλήρου νοτίως του [[Ανταρκτικός Κύκλος|Ανταρκτικού Κύκλου]], και περιβάλλεται από τον [[Νότιος Ωκεανός|Νότιο ωκεανό]]. Με έκταση 14,0 εκατομμύρια [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ. χλμ.]], είναι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος του πλανήτη μετά την [[Ασία]], την [[Αφρική]], τη [[Βόρεια Αμερική]] και τη [[Νότια Αμερική]]. Για σύγκριση, η Ανταρκτική έχει το διπλάσιο μέγεθος της [[Αυστραλία]]ς. Περίπου το 98% της επιφάνειας της Ανταρκτικής είναι καλυμμένη από [[πάγος|πάγο]] με μέσο πάχος τουλάχιστον 1,9 χιλιόμετρα.

Ο Σάκλετον και τρία ακόμη μέλη της αποστολής του, στο διάστημα Δεκμβρίου 1908 -– Φεβρουαρίου 1909 έγιναν οι πρώτοι που διέσχισαν την Παγοκρηπίδα Ρος, οι πρώτοι που διέσχισαν την Υπερανταρκτική Οροσειρά (μέσω του [[Παγετώνας Μπίαρντμορ|Παγετώνα Μπίαρντμορ]], και οι πρώτοι που πάτησαν στο Υψίπεδο του Νοτίου Πόλου. Μία [[αποστολή του Αμούνδσεν στον Νότιο Πόλο|αποστολή]] υπό την ηγεσία του Νορβηγού πολικού εξερευνητή [[Ρόαλντ Αμούνδσεν]] από το πλοίο ''[[Φραμ]]'' έγινε η πρώτη που προσέγγισε τον γεωγραφικό Νότιο Πόλο στις 14 Δεκεμβρίου 1911, χρησιμοποιώντας μία διαδρομή από τον [[Κόλπος των Φαλαινών|Κόλπο των Φαλαινών]] και διασχίζοντας τον [[Παγετώνας Άξελ Χάιμπεργκ|Παγετώνα Άξελ Χάιμπεργκ]].<ref>{{cite web|url=http://www.south-pole.com/p0000101.htm|title=Roald Amundsen|publisher=South-Pole.com|accessdate=9 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060205054029/http://www.south-pole.com/p0000101.htm|archivedate=5 Φεβρουαρίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Ένα μήνα αργότερα, η καταδικασμένη [[Αποστολή Terra Nova|αποστολή του Σκοτ]] έφτασε στον πόλο.

Ο πρώτος άνθρωπος που έπλευσε μόνος του μέχρι την Ανταρκτική ήταν ο νεοζηλανδός [[Ντέιβιντ Χένρι Λιούις]], με το δεκάμετρο ατσαλένιο ιστιοφόρο του ''Ice Bird''.{{-}}

Ευρισκόμενη ασύμετρα γύρω από τον [[Νότιος Πόλος|Νότιο Πόλο]] και κατά κύριο λόγο νοτίως του Ανταρκτικού κύκλου, η Ανταρκτική είναι η νοτιότερη ήπειρος του πλανήτη και περιβρέχεται από τον [[Νότιος Ωκεανός|Νότιο Ωκεανό]]. Εναλλακτικά μπορεί να θεωρηθεί ότι περιβρέχεται από τον νότιο [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]], νότιο [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό]] και νότιο [[Ινδικός Ωκεανός|Ινδικό]] ωκεανό, ή από το νότιο τμήμα του [[Παγκόσμιος Ωκεανός|Παγκόσμιου Ωκεανού]]. Έχει έκταση πάνω από 14.000.000 τ. χλμ.,<ref name="CIAfactbook-People"/> όντας έτσι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος, περίπου 1,3 φορές μεγαλύτερη από την Ευρώπη. Η ακτογραμμή της έχει μήκος 17.968 χλμ.<ref name="CIAfactbook-People"/> και χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από σχηματισμούς πάγου, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα:

Η Ανταρκτική είναι η ψυχρότερη ήπειρος της [[Γη]]ς. Η χαμηλότερη φυσική θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ήταν -93–93,2&nbsp;°C σε μια ράχη ανάμεσα στα όρη Φούτζι και Άργος στο Ανατολικό Οροπέδιο της Ανταρκτικής τις 10 Αυγούστου 2010, όπως βρέθηκε με ανάλυση δορυφορικών δεδομένων.<ref>{{cite press release| title = The Coldest Place in the World |publisher = [[NASA]]| url = http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2013/09dec_coldspot/ | date = 10 Δεκεμβρίου 2013| author = Dr. Tony Phillips|accessdate= 11 Δεκεμβρίου 2013}}</ref> Η προηγούμενη χαμηλότερο φυσική καταγεγραμμένη θερμοκρασία ήταν −89,2&nbsp;°C στον ρωσικό [[Σταθμός Βοστόκ|Σταθμό Βοστόκ]] στην Ανταρκτική στις 21 Ιουλίου 1983.<ref>{{cite web|url=https://www.expertsure.com/2008/12/14/the-coldest-inhabited-places-on-earth/|title=The Coldest Inhabited Places on Earth|work=Eco Localizer|date=14 Δεκεμβρίου 2008|author=Hudson, Gavin|accessdate=8 Φεβρουαρίου 2009}}</ref> Για σύγκριση, αυτή η θερμοκρασία είναι κατά 11&nbsp;°C ψυχρότερη από την θερμοκρασία [[εξάχνωση]]ς του [[ξηρός πάγος|ξηρού πάγου]]. Η Ανταρκτική είναι παγωμένη έρημος με λίγες [[βροχόπτωση|βροχοπτώσεις]], στον δε Νότιο Πόλο το ύψος βροχοπτώσεων είναι χαμηλότερο από 10&nbsp;cm τον χρόνο, κατά μέσο όρο. Οι θερμοκρασίες φτάνουν ένα ελάχιστο μεταξύ -80&nbsp;°C και -90&nbsp;°C στο εσωτερικό τον χειμώνα και μέγιστο μεταξύ 5&nbsp;°C και 15&nbsp;°C κοντά στις ακτές το καλοκαίρι. Ο κίνδυνος ηλιακών εγκαυμάτων είναι σημαντικός κίνδυνος, καθώς η επιφάνεια του χιονιού αντανακλά σχεδόν όλη την υπεριώδη ακτινοβολία που πέφτει πάνω της.<ref name="BAS-weather">{{cite web|url=http://www.antarctica.ac.uk/met/jds/weather/weather.htm|title=Weather in the Antarctic|author=British Antarctic Survey|publisher=Natural Environment Research Council|accessdate=9 Φεβρουαρίου 2006}}</ref>

Η ψήφιση του [[Νόμος Προστασίας της Ανταρκτικής|Νόμου Προστασίας της Ανταρκτικής]] (''Antarctic Conservation Act'', 1978) στις ΗΠΑ, επέβαλε πολλούς περιορισμούς στη δράση των ΗΠΑ στην Ανταρκτική. Η εισαγωγή ξένων φυτών ή ζώων στην ήπειρο μπορεί να διωχθεί ποινικά, όπως και η εξαγωγή. Η [[υπεραλίευση]] των κριλ, το οποίο παίζει μεγάλο ρόλο στο ανταρκτικό οικοσύστημα, οδήγησε στην εφαρμογή κανονισμών για την αλιεία. Η Συνθήκη για την Διατήρηση των Ανταρκτικών Θαλάσσιων Έμβιων Πόρων (''Convention for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources'', CCAMLR) η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1980, απαιτεί όλοι οι κανονισμοί που διαχειρίζονται τα αλιεύματα του Νοτίου Ωκεανού να λαμβάνουν υπόψη πιθανά αποτελέσματα σε ολόκληρο το ανταρκτικό οικοσύστημα.<ref name="CIAfactbook-People" /> Ωστόσο, η μη κανονισμένη και η παράνομη αλιεία, ειδικά του [[οδοντόψαρο της Παταγονίας|οδοντόψαρου της Παταγονίας]], παραμένουν σοβαρό πρόβλημα. Η παράνομη αλίευση του οδοντόψαρου αυξάνεται, με εκτιμήσεις για το '''200 (?)''' να φτάνουν στους 32.000 τόνους.<ref name="KirbyBBC-2001">{{cite news|last=Kirby|first=Alex|date=15 Αυγούστου 2001|title=Toothfish at risk from illegal catches|publisher=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/1492380.stm|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011 }}</ref><ref name="AUgovAntartica-toothfish">{{cite web|title=Toothfish|publisher=Australian Antarctic Division|url=http://www.antarctica.gov.au/about-antarctica/fact-files/animals/fish/toothfish|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011 }}</ref>

Από την δεκαετία του 1970, η έρευνα εστιάστηκε σημαντικά στο [[στρώμα του όζοντος]] της ατμόσφαιρας πάνω από την Ανταρκτική. Το 1985, τρεις βρετανοί επιστήμονες δουλεύοντας σε δεδομένα που είχαν συλλέξει στον [[Σταθμός Χάλεϊ|Σταθμό Χάλει]] στην [[Παγοκρηπίδα Μπράντ]] ανακάλυψαν μία τρύπα στο στρώμα αυτό. Στην πορεία εξακριβώθηκε ότι η καταστροφή του όζοντος προκαλούνταν από τους [[χλωροφθοράνθρακες]] (CFC) που εκλύονταν τον ανθρώπινο παράγοντα. Με την απαγόρευση των CFC στο [[Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ]] το 1989, πιστεύεται ότι η τρύπα θα κλείσει γύρω στο 2065.<ref name="ozone record" /> Τον Σεπτέμβριο του 2006 δεδομένα από δορυφόρους της [[NASA]] έδειξαν ότι η ανταρκτική [[τρύπα του όζοντος]] ήταν η μεγαλύτερη που καταγράφηκε ποτέ, καλύπτοντας 27,5 εκατομμύρια τ. χλμ.<ref name="ozone record">{{cite web|url=http://www.nasa.gov/vision/earth/lookingatearth/ozone_record.html|title=NASA and NOAA Announce Ozone Hole is a Double Record Breaker|publisher=Goddard Space Flight Center, NASA|date=19 Οκτωβρίου 2006|accessdate=6 Σεπτεμβρίου 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20101013021957/http://www.nasa.gov/vision/earth/lookingatearth/ozone_record.html|archivedate=13 Οκτωβρίου 2010 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref>

Το 2002 η παγοκρηπίδα Λάρσεν-Β της Ανταρκτικής Χερσονήσου κατέρρευσε.<ref>{{Cite news|author=Glasser, Neil|title=Antarctic Ice Shelf Collapse Blamed On More Than Climate Change|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2008/02/080210100441.htm|date=10 Φεβρουαρίου 2008|newspaper=ScienceDaily}}</ref> Μεταξύ 28 Φεβρουαρίου και 8 Μαρτίου 2008, περίπου 570 τ. χλμ. πάγου από την Παγοκρηπίδα Γουίλκινς στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου, κατέρρευσαν, θέτοντας σε κίνδυνο τα υπόλοιπα 15.000 τ. χλμ. παγοκρηπίδας. Ο πάγος κρατιόνταν από μία «κλωστή» πάγου πλάτους περίπου 6 χλμ.,<ref>{{Cite news|author=Staff writers|title=Huge Antarctic ice chunk collapses|newspaper=CNN.com|publisher=Cable News Network|date=25 Μαρτίου 2008|url=http://edition.cnn.com/2008/TECH/science/03/25/antartica.collapse.ap/index.html|accessdate=25 Μαρτίου 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080329225802/http://edition.cnn.com/2008/TECH/science/03/25/antartica.collapse.ap/index.html|archivedate=29 Μαρτίου 2008}}</ref><ref>{{Cite news|author=Staff writers|title=Massive ice shelf on verge of breakup|newspaper=CNN.com|publisher=Cable News Network|date=25 Μαρτίου 2008|url=http://edition.cnn.com/2008/TECH/03/25/antarctic.ice/index.html|accessdate=26 Μαρτίου 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080329225715/http://edition.cnn.com/2008/TECH/03/25/antarctic.ice/index.html|archivedate=29 Μαρτίου 2008 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> πριν την κατάρρευσή του στις 5 Απριλίου 2009.<ref>{{Cite news|agency=Reuters|title=Ice Bridge Holding Antarctic Shelf in Place Shatters|url=http://www.nytimes.com/2009/04/05/science/earth/05antarctica.html|date=5 Απριλίου 2009|accessdate=5 Απριλίου 2009|newspaper=The New York Times|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090408092115/http://www.nytimes.com/2009/04/05/science/earth/05antarctica.html|archivedate=8 Απριλίου 2009 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref><ref>{{Cite news|title=Ice bridge ruptures in Antarctic|newspaper=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|date=5 Απριλίου 2009|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7984054.stm|accessdate=5 Απριλίου 2009|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090405235050/http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7984054.stm|archivedate=5 Απριλίου 2009 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Σύμφωνα με την [[NASA]], το πιο εκτεταμένο λιώσιμο στην επιφάνεια της Ανταρκτικής τα τελευταία 30 χρόνια συνέβη το 2005, όταν μία επιφάνεια περίπου στο μέγεθος της Καλιφόρνιας έλιωσε για λίγο και ξαναπάγωσε. Αυτό ενδέχεται να ήταν αποτέλεσμα της ανόδου της θερμοκρασίας ως και στους 5&nbsp;°C.<ref>{{Cite news|agency=Reuters|title=Big area of Antarctica melted in 2005|newspaper=CNN.com|publisher=Cable News Network|date=16 Μαΐου 2007|url=http://www.cnn.com/2007/TECH/science/05/16/antarctica.melting.reut/index.html|accessdate=11 Ιουνίου 2007|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070518144944/http://www.cnn.com/2007/TECH/science/05/16/antarctica.melting.reut/index.html|archivedate=18 Μαΐου 2007}}</ref>