|
Τα '''Γάδαρα''' (Αραβικά: '''أم قيس''', Umm Qais, Εβραϊκά: '''גדרה''', gad´a-ra) είναι πόλη της σημερινής [[Ιορδανία]]ς, μεταξύ του ποταμού [[Ιορδάνης|Ιορδάνη]] και της [[Αραβία|Αραβικής]] ερήμου.
Η πόλη -βάσει μαρτυριών και ανασκαφών- πρωτοϊδρύθηκε από τον [[Μέγας Αλέξανδρος|Μεγάλο Αλέξανδρο]], την εποχή που κατέλαβε την [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνη]] (333/2 π.Χ.). Τα Γάδαρα ήταν αρχικά στρατιωτικός μακεδονικός συνοικισμός που με την πάροδο του χρόνου μεταβλήθηκε σε πόλη. Δείγμα για το πόσο προχώρησε ο ελληνισμός στα μέρη εκείνα, είναι το ότι η πόλη λεγόταν ''[[Αττική|Ατθίς]] εν [[Ασσύριοι|Ασσυρίοις]] ναιομένα Γαδάροις''. Ως προς την ετυμολογία του ονόματος μπορούν να προταθούν δύο εικασίες:
** Από την σημιτική λέξη ''gader'' (גדר) που σημαίνει οχυρό, σύνορο ή φράγμα (με την ίδια λέξη ετυμολογούν μερικοί και τα [[Γάδειρα]] της [[Ιβηρική Χερσόνησος|Ιβηρίας]]).
** Από την πόλη Γάδαρα της [[Μακεδονικό βασίλειο|Μακεδονία]]ς, πράγμα το οποίο αναφέρεται από τον Στέφανο τον Βυζάντιο.<ref>Στέφανος Βυζάντιος ''Εθνικά'' στο λήμμα Γάδαρα: ''Γάδαρα, πόλις [[Κοίλη Συρία|Κοίλης Συρίας]], ήτις και Αντιόχεια και Σελεύκεια εκλήθη. Το εθνικόν Γαδαρεύς, και Γαδαρίς και η γυνή και η χώρα. Εντεύθεν ήν Μένιππος ο σπουδογελοίος. Έστι και Γάδαρα κώμη Μακεδονίας.''</ref> Αυτός ο δεύτερος ισχυρισμός επικυρώνεται από τα μακεδονικά ονόματα των γύρω πόλεων της Δεκαπόλεως (π.χ. [[Πέλλα Δεκαπόλεως|Πέλλα]], [[Δίον Δεκαπόλεως|Δίον]], [[Πιερία Κοίλης Συρίας|Πιερία]]).
ΜετάΗ τονπόλη θάνατοαρχικά του Μακεδόνα στρατηλάτη, η πόλη περιήλθευπαγόταν στην σφαίρα εξουσίαςεξουσία των [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Λαγιδών]] της Αιγύπτου. Κατά την διάρκεια του [[Συριακοί πόλεμοι|τετάρτου Συριακού πολέμου]] (219-217 π.Χ.), ο βασιλιάς της Συρίας [[Αντίοχος Γ' ο Μέγας]] κατά την εκστρατεία του κατά του [[Πτολεμαίος Δ' Φιλοπάτωρ|Πτολεμαίου Δ΄]] στην Κοίλη Συρία, διήλθε από τη Δεκάπολη. Μόλις έφθασε έξω από τα Γάδαρα έστησε τις πολιορκητικές του μηχανές, με αποτέλεσμα οι τρομοκρατημένοι Γαδαρηνοί να του παραδώσουν αμαχητί την πόλη τους (218 π.Χ.). Μετά την ήττα των σελευκιδικών δυνάμεων στην [[Μάχη της Ραφίας|Ραφία]] το 217 π.Χ., τα Γάδαρα -όπως και οι άλλες πόλεις της [[Κοίλη Συρία|Κοίλης Συρίας]]- κατελήφθησαν με έφοδο των πτολεμαϊκών στρατευμάτων. Τελικά η πόλη περιήλθε στη συριακή κυριαρχία μετά τη νίκη του Αντιόχου επί του Αιτωλού στρατηγού του [[Πτολεμαίος Ε' Επιφανής|Πτολεμαίου Ε΄,]] Σκόπα, στο [[Μάχη του Πανείου|Πάνειον]], επί των πηγών του [[Ιορδάνης ποταμός|Ιορδάνη]] (198 π.Χ.). Δεν αποκλείεται τότε η πόλη να έλαβε και τις επιπλέον ονομασίες '''Αντιόχεια''' και '''Σελεύκεια''', τουλάχιστον αν όχι από τον Αντίοχο Γ΄, τότε από τον [[Αντίοχος Δ' Επιφανής|Αντίοχο Δ΄]]. Το 83/2 π.Χ. ο Ιουδαίος βασιλιάς [[Αλέξανδρος Ιανναίος]] απέσπασε τα Γάδαρα από τους Σελευκίδες και τα κατέστρεψε.
Το 64/3 π.Χ. ο στρατηγός [[Πομπήιος]] κατέλαβε την πόλη και την ανοικοδόμησε για χάρη του φίλου του Δημητρίου του Γαδαρηνού που ήταν απελεύθερος και είχε αποκτήσει δύναμη στη [[Αρχαία Ρώμη|Ρώμη]]. Το 30 π.Χ. ο [[Οκταβιανός Αύγουστος]] προσέφερε την πόλη -που ήταν ως τότε αυτόνομη και έκοβε δικό της νόμισμα- στον βασιλιά [[Ηρώδης ο Μέγας|Ηρώδη]]. Τότε οι Γαδαρηνοί έστειλαν πρεσβεία στη [[Λέσβος|Λέσβο]] και διαμαρτυρήθηκαν στον εκπρόσωπο του αυτοκράτορα [[Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας|Αγρίππα]] το 29 π.Χ., γεγονός το οποίο επανέλαβαν εμπρός στον αυτοκράτορα το 28 π.Χ. όταν επισκέφτηκε τη [[Συρία]]. Μετά τον θάνατο του Ηρώδου, το 4 π.Χ., τα Γάδαρα ενώθηκαν με τη ρωμαϊκή επαρχία της Συρίας. Από την [[Αγία Γραφή]] μάλιστα διαβάζουμε ότι ο [[Ιησούς Χριστός]] θεράπευσε στην πόλη έναν δαιμονισμένο, από τον οποίο έδιωξε τα δαιμόνια σε μια αγέλη χοίρων που κρημνίστηκαν στην [[Τιβεριάδα]] λίμνη. Με την αρχή του Ρωμαιο-Ιουδαϊκού πολέμου το 66 μ.Χ. η περιοχή γύρω από τα Γάδαρα ερημώθηκε, όταν ο [[Βεσπασιανός]] εισέβαλε στην πόλη και αφάνισε τον ανθό της. Τότε οι Γαδαρηνοί συνέλαβαν τους πιο τολμηρούς [[Ιουδαίοι|Ιουδαίους]], από τους οποίους άλλοι θανατώθηκαν και άλλοι φυλακίστηκαν. Άλλοι παραδόθηκαν στον Βεσπασιανό που τοποθέτησε φρουρά στην πόλη. Τον 2ο αιώνα μ.Χ. το υδραγωγείο της πόλεως παρείχε πόσιμο νερό σε απόσταση 170 χιλιομέτρων. Το μεγαλύτερο τμήμα της σήραγγας του υδραγωγείου είναι για 94 χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος και είναι η μακρύτερη γνωστή σήραγγα της αρχαιότητος. Την εποχή εκείνη γνωστές ήταν και οι θέρμες της πόλεως (Hammath Gader), στις οποίες προσέρχονταν επιφανείς [[Ρωμαίοι]].
|
