Βους ο ταύρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον Μαρια ναμοθι (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό 37.6.2.42
Ετικέτες: Επαναφορά Αναίρεση
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 23:
| range_map_caption = Κατανομή των Βοοινών
}}
Ο '''''Βους ο ταύρος''' (Bos taurus)'' η επιστημονική ονομασία που έχει δοθεί στο σύνολο των οικόσιτων [[Βοοειδή|βοοειδών]] του [[Παλαιός Κόσμος|Παλαιού Κόσμου]] που κατάγονται από τον άγριο [[Ούρος|άουροχς]] (γνωστός και ως ''ούρος'' ή ''βους ο αρχέγονος''). Είναι ένα είδος μεγαλόσωμων [[μηρυκαστικό|μηρυκαστικών]] [[θηλαστικό|θηλαστικών]] (120 με 150 εκατοστόμετρα γιακαι 600 με 800 χιλιόγραμμακιλά). Διακρίνονται δύο κύρια [[Είδος (βιολογία)|υποείδη]]: η οικόσιτη αγελάδα της Ευρώπης (''Βους ο ταύρος ο ταύρος'', συν. ''Βους ο πρωτογενής ο ταύρος'') και το [[ζεμπού]] (''Βους ο ταύρος ο ινδικός'', συν. ''Βους ο πρωτογενής ο ταύρος''), στα οποία κάποιοι συγγραφείς προσθέτουν τα,και το παλαιότερο ''Βους ο ταύρος ο πρωτογενής'', ο [[Ούρος|Άουροχς]] που εξαφανίστηκε τονστις αρχές του 17<sup>οου</sup> αιώνα σε άγρια κατάσταση (αν και κάποια από αυτά είχαν επίσης εξημερωθεί), αλλά οι κτηνοτρόφοιεπιστήμονες επιχειρούν να [[Ανασύσταση είδους|ανασυστήσουν]] μία [[φυλή (ζώα)|φυλή]] πολύ αργοτερα στα χρόνια στην [[Μέση Ανατολή]], και ύστερα η [[εκτροφή βοοειδών|εκτροφή]] τους αναπτύχθηκε σταδιακά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι κυριότερες υπηρεσίες τους ήταν η παραγωγή [[βοδινό κρέας|κρέατος]], [[αγελαδινό γάλα|γάλακτος]] και η εργασία. Οι βοοΐνες υπηρετούν επίσης στην παραγωγή [[ζωικό δέρμα|δέρματος]], [[κέρατο (υλικό)|κεράτων]] για τα [[μαχαίρι]]α, ή [[κοπριά βοδιού|κοπριάς]] για θέρμανση και για την [[γονιμοποίηση (γεωπονία)|γονιμοποίηση]] των εδαφώντου.
 
Αν και δεν είναι γνωστό πότε εξημερώθηκε το ζώο και έγινε κατοικίδιο, φαίνεται ότι η εξημέρωση έγινε στη [[Μέση Ανατολή]], και ύστερα η [[εκτροφή βοοειδών|εκτροφή]] τους αναπτύχθηκε σταδιακά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι κυριότερες υπηρεσίες τους ήταν η παραγωγή [[Κρέας|κρέατος]], [[Γάλα|γάλακτος]] και η εργασία. Οι βοοΐνες υπηρετούν επίσης στην παραγωγή [[ζωικό δέρμα|δέρματος]], [[κέρατο (υλικό)|κεράτων]] για τα [[μαχαίρι]]α, ή [[κοπριά βοδιού|κοπριάς]] για θέρμανση και για την [[γονιμοποίηση (γεωπονία)|γονιμοποίηση]] των εδαφών.
Οι βοοΐνες ενθουσίαζαν πάντα τους ανθρώπους, για τους οποίους ο ταύρος είναι ένα σύμβολο [[Δύναμη (αρετή)|δυνάμεως]] και [[γονιμότητα]]ς. Για αυτό αυτά τα ζώα είναι παρόντα σε διάφορες [[θρησκεία|θρησκείες]].
 
Οι βοοΐνες ενθουσίαζαν πάντα τους ανθρώπους, για τους οποίους ο ταύρος είναι ένα σύμβολο [[Δύναμη (αρετή)|δυνάμεως]] και [[γονιμότητα]]ς. Για αυτό, αυτά τα ζώα είναι παρόντα σε διάφορες [[θρησκεία|θρησκείες]].
 
Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του δυτικού πολιτισμού, και βρίσκονται ως θέμα εμπνεύσεως [[ζωγραφική|ζωγράφων]] και [[γλυπτική|γλυπτών]] ή σαν πρόσωπα [[κόμικς]], [[κινηματογράφος|ταινιών]] ή [[διαφήμιση|διαφημίσεων]].
Γραμμή 55 ⟶ 57 :
=== Ανατομία ===
[[Αρχείο:Skull of a beef.png|thumb|right|Κρανίο του είδους]]
Ο ''Βους ο ταύρος'' είναι ένα μεγάλο εύρωστο ζώο, που ζυγίζει κατά μέσο όρο 750 χιλιόγραμμα, αν και με μεγάλες διακυμάνσεις (μεταξύ 150 και 13501.350 χιλιογράμμων<ref name=adw>{{cite web|language=Αγγλικά| title = Bos taurus | url = http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bos_taurus.html | author = Tanya Dewey | editor = University of Michigan Museum of Zoology | access-date= 17 Απριλίου 2009}}</ref>), και έχει ύψος κυμαινόμενο μεταξύ 120 και 150 εκατοστόμετρα ανάλογα με την φυλή και το ατομοάτομο.<ref name="conduiteBA">{{Cite book| title=La production des bovins allaitants | author=Christian Dudouet | year=2004 | edition=La France Agricole | pages=383 | isbn=2855570913}}</ref>
 
Η οδόντωσή τους είναι προσαρμοσμένη σε φυτική τροφή. Αποτελείται από 32 δόντια στους ενηλίκους: οκτώ κάτω [[κοπτήρας|τομείς]], τέσσερεις [[προγόμφιος|προγομφίους]] και τρεις [[Γομφίος|γομφίους]] σε κάθε γνάθο. Οι κοπτήρες είναι προσανατολισμένοι προς τα μπροστά. Επιτρέπουν την κοπή των χόρτων. Οι βοοίνες δεν έχουν άνω τομείς. Αυτοί έχουν αντικατασταθεί από μία σφαιρική προεξοχή των ούλων. Η [[γνάθος]] είναι προσαρμοσμένη σε κυκλική κίνηση που επιτρέπει στο ζώο να βόσκει. Οι γομφίοι τους τούς επιτρέπουν να συνθλίβουν τα φυτά για να είναι επαρκώς λεπτά ωστε να γίνει κατάλληλη πέψη. Η προεκτατή γλώσσα τους , καλύπτεται από καράτινες [[θηλή|θηλές]] που την καθιστούν τραχειάτραχιά.<ref name="livreVaches">{{Cite book| title=Le livre de la vache | author=Alain Raveneau | edition=rustica | imprimerie=Partenaires fabrication | location=Παρίσι| year=1996 | isbn=2-84038-136-2}}</ref>. Το [[ρύγχος]] είναι πλατύ και παχύ. Το μέτωπο είναι αρκετά μεγάλο, επίπεδο, και φέρει σγουρό και παχύ τρίχωμα στην κορυφή του : ο κότσος. Μεταξύ της γραμμής των ματιών και του ρύγχους, το μέτωπο προεκτείνεται στο επιρρίνιο. Το ζώο διαθέτει δύο κοίλα [[κέρατο (ανατομία)|κέρατα]], των οποίων το μέγεθος ποικίλλει ανάλογα με το ζώο, σε κάθε πλευρά του κρανίου του. Τα κέρατα είναι γενικώς προσανατολισμένα προς τα επάνω, ή προς τα πλάγια, και το σχήμα τους θυμίζει [[λύρα]]. Τα [[Αφτί|αυτιά]] βρίσκονται χαμηλά και έχουν σχήμα χωνιού, κρεμαστά στα [[ζεμπού]]. Εξωτερικά τα [[Πτερύγιο αυτιού|πτερύγια]] καλύπτονται από λεπτό τρίχωμα και εσωτερικά από μακρύ τρίχωμα. Τα [[μάτι]]α είναι ελαφρώς σφαιρικά<ref name="livreVaches"/>.{{clr}}
 
[[Αρχείο:Cow, head-num.svg|center|thumb|'''Σχηματική περιγραφή του κεφαλιού της αγελάδας''' : '''1.'''&nbsp;Salière '''2.'''&nbsp;Αυτί '''3.'''&nbsp;Κρόταφος '''4.'''&nbsp;Κέρατο '''5.'''&nbsp;Κότσος '''6.'''&nbsp;Μέτωπο '''7.'''&nbsp;Μάτι '''8.'''&nbsp;Επιρρίνιο '''9.'''&nbsp;Ρουθούνι '''10.'''&nbsp;Ρύγχος '''11.'''&nbsp;Γένειο '''12.'''&nbsp;Auge '''13.'''&nbsp;Λαιμός]]
 
Ο ''Βους ο ταύρος'' έχει κοντό και πλατύ λαιμό, και [[προγούλι]] που κρέμεται κάτω από το στήθος. Η [[ουρά]] του, είναι μακριά και φουντωτή στην άκρη. Συνδέεται πολύ ψηλά, σε μία εσοχή ανάμεσα στα οστά της λεκάνης. Η πλάτη είναι ελαφρώς κοίλη. Τα ζεμπού διαθέτουν μία καμπούρα αμέσως μετά τον λαιμό.<ref name="mamalogie">{{Cite book | author = Anselm Gaétan Desmarest | title =Mammalogie ou description des espèces de mammifères | year = 1820 | pages = 553}}</ref>. Η [[λεκάνη (ανατομία)|λεκάνη]] είναι προεξέουσα και οι γοφοί πλατείς και πεπλατυσμένοι. Τα θηλυκά διαθέτουν [[Μαστάρι ζώου|μαστό]] συνδεδεμένο κάτω από το στομάχι προς το πίσω μέρος του ζώου.
 
[[Αρχείο:Schéma Veau-tag.svg|upright=1.8|center|thumb|'''Schéma descriptif d'une vache adulte''' : '''1.'''&nbsp;Tête '''2.'''&nbsp;Gorge '''3.'''&nbsp;Encolure '''4.'''&nbsp;Garrot '''5.'''&nbsp;Épaule '''6.'''&nbsp;Bras '''7.'''&nbsp;Avant-bras '''8.'''&nbsp;Genou '''9.'''&nbsp;Canon '''10.'''&nbsp;Sabot '''11.'''&nbsp;Paturon '''12.'''&nbsp;Boulet '''13.'''&nbsp;Passage des sangles '''14.'''&nbsp;Côtes '''15.'''&nbsp;Dos '''16.'''&nbsp;Rein '''17.'''&nbsp;Flanc '''18.'''&nbsp;Ventre '''19.'''&nbsp;Grasset '''20.'''&nbsp;Mamelle '''21.'''&nbsp;Cuisse '''22.'''&nbsp;Jambe '''23.'''&nbsp;Jarret '''24.'''&nbsp;Fesse '''25.'''&nbsp;Bassin '''26.'''&nbsp;Sacrum '''27.'''&nbsp;Attache de la queue '''28.'''&nbsp;Queue]]
Γραμμή 67 ⟶ 69 :
 
== Προέλευση ==
Δεν είναι γνωστό πότε εξημερώθηκε το ζώο και έγινε κατοικίδιο. Η αρχική του πατρίδα θεωρείται η [[Ασία]] και μάλλον η εξημέρωση έγινε στη [[Μέση Ανατολή]]. Από εκεί εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και προσαρμόστηκε ανάλογα με τους φυσικούς παράγοντες κάθε τόπου. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν ποικίλες φυλές. Η σημερινή μορφή της «βελτιωμένης» αγελάδας διαμορφώθηκε με ανθρώπινη παρέμβαση και συγκεκριμένα με τη χρήση ζωοτεχνικών μεθόδων, όπως επιλογή, αιμομιξία, πλούσια διατροφή και διασταύρωση. Η «βελτίωση» αυτή προχώρησε πιο πολύ στα δυτικά, εξαιτίας του εύκρατου κλίματος και της υγρασίας στις παράκτιες περιοχές και στα νησιά της [[Μάγχη]]ς, όπως επίσης στην [[Αγγλία]] και στη [[Βόρεια Θάλασσα]]. Οι βελτιωμένες φυλές μεταφέρθηκαν και κατέκτησαν την [[Αμερική]] και άρχισαν να επεκτείνονται σε όλο τον κόσμο.
 
== Χρήσεις ==