Ουζμπέκοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η προέλευση της λέξης "Ουζμπέκοι" παραμένει υπό αμφισβήτηση, ωστόσο αποτελεί λέξη τουρκογενούς προέλευσης. Μία άποψη είναι ότι προέρχεται από το όνομα του χαγάνου Ογούζ (Oghuz Khagan), επίσης γνωστού ως μπέη Ογούζ (Oghuz Beg), που συντμήθηκε σε Ουζμπέκ (Uzbek, Ουζμπέκος). Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα σημαίνει "ανεξάρτητος" ή "ο ίδιος ο άρχοντας", από το ''Oʻz'' (εαυτός) και τον [[τουρκικά φύλα|τουρκικό]] τίτλο ''Bek/Bey/Beg'' (μπέης). Υπάρχει και μία ακόμη θεωρία ότι το πρόθεμα ''Ουζ'' προέρχεται από κάποιον από τους [[Ογούζοι Τούρκοι|Ογούζους Τούρκους]], γνωστούς ως ''Ουζ'' ή ''Ογούζ'', και το οποίο ενώθηκε με τη λέξη ''μπεκ'' ή ''μπέη'' (Bek ή Bey, δηλ. μπέης), σχηματίζοντας τη λέξη ''ουγούζ-μπέη'' (uguz-bey), που σημαίνει "αρχηγός Ογούζου".

Από τον 9ο αιώνα και μετά, η [[Υπερωξιανή]] (μεγάλο τμήμα του σημερινού Ουζμπεκιστάν) βρισκόταν υπό την εξουσία του [[Τουρκικά φύλα|τουρκικού]] χανάτου των [[Χανάτο των Καραχανιδών|Καραχανιδών]], των οποίων η άφιξη στην περιοχή σηματοδότησε την οριστική αλλαγή από την [[Ιρανοί|ιρανική]] στην [[Τουρκικά φύλα|τουρκική]] κυριαρχία στην [[Κεντρική Ασία]]. Ο [[σουλτάνος]] των Καραχανιδών, Σατούκ Μπουγρά Χαν, ήταν ο πρώτος [[Τουρκικά φύλα|Τούρκος]] ηγέτης που προσηλυτίστηκε στο [[Ισλάμ|Μωαμεθανισμό]], και τον ακολούθησαν οι περισσότεροι κάτοικοι της Κεντρικής Ασίας. Το 12ο αιώνα, η Υπερωξιανή κατακτήθηκε από τους Καρά-Κιτάι (Δυτικοί Λιάο), μια δυναστεία Χιτάνων (πρωτομογγολικής εθνότητας) που είχε αφομοιωθεί από τον κινεζικό πολιτισμό, και οι οποίοι εισήγαγαν στην Κεντρική Ασία το κινεζικό σύστημα διακυβέρνησης. Το 13ο αιώνα, το χανάτο των [[Χανάτο των Καραχανιδών|Καραχανιδών]] καταστράφηκε και καταλύθηκε ολοκληρωτικά από τη δυναστεία των [[Δυναστεία των Χωρεσμίων|Χωρέσμιων Τούρκων]], υποτελών των Καρά-Κιτάι.

Παρόλο που η τουρκομογγολική διείσδυση στην Κεντρική Ασία άρχισε νωρίς, μέχρι τα τέλη του 13ου αιώνα που οι [[Τουρκικά φύλα|τουρκικές]] και [[Μογγόλοι|μογγολικές]] στρατιές κατέκτησαν τελικώς ολόκληρη την περιοχή, η πλειοψηφία των κατοίκων ήταν [[Ιρανοί|ιρανικής]] καταγωγής, όπως Σόγδιοι, Βάκτριοι και πιο παλιά, φυλές [[Σάκες|Σακών]] και [[Μασσαγέτες|Μασσαγετών]]. Θεωρείται γενικώς ότι αυτοί οι αρχαίοι λαοί που μιλούσαν [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκές]] γλώσσες, αφομοιώθηκαν γλωσσικώς από μικρότερες αλλά κυρίαρχες, [[Τουρκικές γλώσσες|τουρκόφωνες]] πληθυσμιακές ομάδες, ενώ ο γηγενής πληθυσμός υιοθέτησε τελικώς αργότερα τη Νέα Περσική γλώσσα, παραδοσιακή ''λίνγκουα φράνκα'' (διεθνής γλώσσα) των ανατολικών ισλαμικών εδαφών. Η αλλαγή της γλώσσας από τη Μέση Ιρανική στην [[Τουρκικές γλώσσες|Τουρκική]] και κατόπιν τη [[Περσική γλώσσα|Νέα Περσική]] , υπήρξε πρωτίστως αποτέλεσμα μια διαδικασίας εξέλιξης βάσει της εκάστοτε κυριαρχικής ελίτ. Η διαδικασία αυτή επιταχύνθηκε δραματικά κατά τη διάρκεια των εισβολών των [[Μογγόλοι|Μογγόλων]], όταν εκατομμύρια γηγενών κατοίκων είτε σκοτώθηκαν, είτε αναγκάστηκαν να μετοικήσουν νοτιότερα στην περιοχή του [[Παμίρ]].

Η σύγχρονη ουζμπεκική γλώσσα προέρχεται άμεσασε μεγάλο βαθμό από την [[Τουρκικές γλώσσες|τουρκική]] γλώσσα Τσαγκατάι, που κυριάρχησε κατά την εποχή της [[Αυτοκρατορία των Τιμουριδών|Αυτοκρατορίας των Τιμουριδών]]. Η θέση της γλώσσας Τσαγκατάι (και αργότερα της ουζμπεκικής), ισχυροποιήθηκε περαιτέρω μετά την πτώση των Τιμουριδών και την άνοδο του ουζμπέκικου χανάτου των Σαϋμπανιδών, που διαμόρφωσε τελικώς την [[τουρκικές γλώσσες|τουρκική]] γλώσσα (ουζμπεκική) και ταυτότητα των σημερινών Ουζμπέκων, ενώ τα μοναδικά γραμματικά και φωνητικά χαρακτηριστικά της ουζμπέκικης γλώσσας και της σύγχρονης ουζμπέκικης κουλτούρας αντανακλούν τις παλαιότερες [[Ιρανοί|ιρανικές]] ρίζες των Ουζμπέκων.