Βικιπαίδεια

Τείχος του Βερολίνου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Gts-tg (συζήτηση | συνεισφορές)
75.780 επεξεργασίες
Αντικατέστησα την ψεύτικη αιτία δημιουργίας του Τείχους με τη πραγματική. Προσθεσα πληροφοριες που δεν υπήρχαν πριν αλλα είναι βάσιμες ιστορικα οπως τα προ της κατασκευής του Τείχους.
Ετικέτες: αφαιρέθηκαν παραπομπές Οπτική επεξεργασία
Γραμμή 56:
[[Αρχείο:West and East Berlin.svg|thumb|300px|<center>Χάρτης του Δυτικού και Ανατολικού Βερολίνου, με τα συνοριακά περάσματα και τα μητροπολιτικά δίκτυα {{nobr|([[ShareMap:public/West and East Berlin|χρησιμοποιήστε τον διαδραστικό χάρτη]])}}</center>]]
 
Το '''Τείχος του Βερολίνου''' (στα [[γερμανικά]] ''{{lang|de|Berliner Mauer}}'')<ref>Το σύνορο μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης μεταξύ του 1947 και του 1989 ήταν πιο γνωστό ως «[[σιδηρούν παραπέτασμα]]».</ref>, «τείχος της ντροπής» για τους Γερμανούς της δύσης και επισήμως αποκαλούμενο από την ανατολικογερμανική κυβέρνηση ως «αντιφασιστικό τείχος προστασίας», ανεγέρθηκε στην καρδιά του [[Βερολίνο]]υ με αφετηρία το βράδυ μεταξύ της [[12 Αυγούστου|12ης]] και της [[13 Αυγούστου|13ης Αυγούστου]] του [[1961]], έπειτα από τηκοινή [[Λαοκρατικήέκκληση Δημοκρατίατων τηςκρατών Γερμανίας]]– (ΛΔΓ)<refμελών name="dumont"/>,του η[[Σύμφωνο οποίατης επιχείρησεΒαρσοβίας|Συμφώνου μετης αυτόΒαρσοβίας]] τονκαι τρόποκαθώς ναείχε θέσειφτάσει έναστο τέλοςαποκορύφωμα στηνη ολοένακατάχρηση καιτων αυξανόμενη φυγή τωνανοιχτών κατοίκωνσυνόρων της προς την [[ΔυτικήΛαοκρατική ΓερμανίαΔημοκρατία της Γερμανίας|ΟμοσπονδιακήΛαοκρατικής ΔημοκρατίαΔημοκρατίας της Γερμανίας]] (ΟΔΓΛΔΓ)<ref name="dumont"/>{{,}}<refcite nameweb|url="andre_fontaine"http:/>/www.herodote.net/dossiers/synthese.php?ID=64|title=Le ΤοMur τείχοςde Berlin dans l'Histoire|publisher=[http://www.herodote.net/ Herodote.net]|accessdate=21 Αυγούστου 2007|author=Gérard-François Dumont (Université de Paris-Sorbonne)}}</ref>,ένοπλοι συνιστώσασχηματισμοί της, με την υποστήριξη του [[εσωτερικήΚόκκινος γερμανική συνοριογραμμήΣτρατός|εσωτερικήςΚόκκινου γερμανικήςΣτρατού]], συνοριογραμμήςκατάφεραν αστραπιαία, σε μία και μόνο νύχτα, να ασφαλίσουν τα σύνορα με το [[Δυτικό Βερολίνο]]. Το τείχος, αποτελούσε ένα φυσικό σύνορο μεταξύ του [[Ανατολικό Βερολίνο|Ανατολικού Βερολίνου]] και του [[Δυτικό Βερολίνο|Δυτικού Βερολίνου]] για διάστημα άνω των εικοσιοκτώ ετών, ενώ αποτελούσε το σημαντικότερο σύμβολο μιαςαντίστασης Ευρώπηςστον διχοτομημένηςεπεκτατισμό απότων τοΔυτικών [[σιδηρούν παραπέτασμα]]. Κάτι παραπάνω από ένα απλό [[τείχος]], επρόκειτο για μια σύνθετη στρατιωτική κατασκευή η οποία περιείχε δύο τείχη ύψους 3,6 μέτρων<ref>[http://www.berlin.de/mauer/verlauf/index/index.fr.php Le tracé du mur dans Berlin - Berlin.de<!-- Bot generated title -->]</ref> με διάδρομο περιπολίας, 302 [[παρατηρητήριο|παρατηρητήρια]] και συστήματα συναγερμού, {{formatnum:14000}} φύλακες, 600 σκυλιά και καλωδιωτά πλέγματα. ΈναςΟι αδιευκρίνιστοςεπίσημες αριθμόςστατιστικές ατόμωνγια υπήρξαντους θύματαθανάτους προσπαθειώνσε διάβασηςεπεισόδια τουστο τείχους. Ωστόσοτείχος, φαίνεταιτόσο ότιστις οικρατικές Ανατολικογερμανοίυπηρεσίες συνοριοφύλακεςτης ΟΔΓ όσο και οιστη Σοβιετικοίδιεθνή στρατιώτεςαρθογραφία δενκυμαίνονται δίσταζαναπό να86 πυροβολήσουνμέχρι τους200 θανάτους στις πιο ακραίες φυγάδεςπεριπτώσεις.
 
[[Αρχείο:Berliner Mauer.jpg|thumb|Υπολείμματα του τείχους του Βερολίνου, το 2004.]]
[[Αρχείο:UTafel A115 Teilung.jpg|thumb|Πινακίδα σήμανσης της παλαιάς γερμανικής διχοτόμησης.]]
 
Η αποδυνάμωση της [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|Σοβιετικής Ένωσης]], η [[Περεστρόικα]] της οποίας ηγείτο ο [[Μιχαήλ Γκορμπατσώφ]], καθώς και το πείσμα των [[Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας|Ανατολικογερμανών]] οι οποίοι οργάνωσαν μεγάλες διαδηλώσεις, οδήγησαν στις [[9 Νοεμβρίου]] [[1989]] στην πτώση του «τείχους της ντροπής», προκαλώντας τον μεγάλο θαυμασμό του «ελεύθερου κόσμου» και ανοίγοντας τον δρόμο για την [[γερμανική επανένωση]]. Σχεδόν ολοκληρωτικά κατεστραμμένο, το Τείχος έχει αφήσει, ωστόσο, στην αστική πολεοδομική οργάνωση της γερμανικής πρωτεύουσας ανεπούλωτα σημάδια τα οποία παραμένουν ως σήμερα. Το τείχος του Βερολίνου, σύμβολο του ιδεολογικού και πολιτικού χάσματος του [[ψυχρός πόλεμος|ψυχρού πολέμου]], αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για αριθμό λογοτεχνικών βιβλίων και ταινιών. Σήμερα, αρκετά είναι τα μουσεία που το έχουν ως θέμα.
 
== Ιστορία ==
Γραμμή 70 ⟶ 68 :
{{Κύριο|Κατοχή της Γερμανίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο}}
 
H άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας τη νύχτα της 8 προς [[9 Μαΐου]] του [[1945]] οριοθετεί το τέλος του πολέμου για τη Γερμανία. Λίγο αργότερα, συνθηκολόγησε και η Ιαπωνία. Στις [[5 Ιουνίου]] [[1945]] οι τέσσερις νικητές ([[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|ΕΣΣΔ]], [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], [[Γαλλία]], [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]]) υπέγραψαν τη «Διακήρυξη σχετικά με την Ηττα της Γερμανίας και την Ανάληψη της Ανώτατης Αρχής», σύμφωνα με την οποία η Γερμανία χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κατοχής και το [[Βερολίνο]] σε τέσσερις τομείς. Από τις [[9 Ιουνίου|9 Ιούνη]] εγκαθιδρύονται οι στρατιωτικές κυβερνήσεις των ζωνών κατοχής. Κάθε ένα κράτος από τους νικητές είχε την ανώτατη εξουσία στο τμήμα της Γερμανίας που ήταν υπό τον έλεγχό του και στην αντίστοιχη ζώνη στο [[Βερολίνο]] μέχρι την επαναδημιουργία του ενιαίου γερμανικού κράτους.
Μετά την παράδοσή της στις [[8 Μαΐου]] [[1945]], η [[Γερμανία]] διαιρέθηκε σε τρεις και στη συνέχεια τέσσερις ζώνες κατοχής υπό σοβιετική, αμερικάνικη, βρετανική και γαλλική διοίκηση, σύμφωνα με την συμφωνία που είχε επικυρωθεί στην [[Σύνοδος της Γιάλτας|σύνοδο της Γιάλτας]]. Το [[Βερολίνο]], η πρωτεύουσα του [[Γ΄ Ράιχ]], αρχικά ευρισκόμενη στο σύνολό της υπό την κατοχή του [[Κόκκινος Στρατός|Κόκκινου Στρατού]] έπρεπε επίσης να διαμοιραστεί σε τέσσερα τμήματα μεταξύ των τεσσάρων συμμαχικών δυνάμεων. Οι Σοβιετικοί άφησαν, τότε, στους Δυτικούς τις δυτικές συνοικίες της πόλης, οι οποίες βρέθηκαν, με αυτό τον τρόπο, πλήρως απομονωμένες ως θύλακας στη ζώνη κατοχής τους, με τη ζώνη που παρέμεινε υπό σοβιετικό έλεγχο να έχει από μόνη της έκτασης της τάξεως των 409 km², ή αλλιώς ποσοστό 45,6 % επί της συνολικής έκτασης της πόλης<ref name="dumont">{{cite web
|url=http://www.herodote.net/dossiers/synthese.php?ID=64
|title=Le Mur de Berlin dans l'Histoire
|author=Gérard-François Dumont (Université de Paris-Sorbonne)
|publisher=[http://www.herodote.net/ Herodote.net]
|accessdate=21 Αυγούστου 2007
}}</ref>. Η θέση και η σημασία του Βερολίνου το κατέστησαν ως ένα από τα μεγαλύτερα διακυβεύματα του [[ψυχρός πόλεμος|ψυχρού πολέμου]] ο οποίος ξεκίνησε με την λήξη των εχθροπραξιών.
 
Αυτό το οποίο πρέπει να ξεκαθαριστεί, είναι ότι ολόκληρο το Βερολίνο βρισκόταν μέσα στην καρδιά της σοβιετικής ζώνης κατοχής και μετέπειτα της [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας|ΓΛΔ]]. Δηλαδή, το [[Δυτικό Βερολίνο]] ούτε ανήκε γεωγραφικά ούτε καν συνόρευε με την ΟΔΓ. Το [[Δυτικό Βερολίνο]] αποτελούσε ένα προκεχωρημένο φυλάκιο, μέσα στη [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας|ΓΛΔ]] και του σοσιαλιστικού συστήματος συνολικά. Αυτή η γεωγραφική διευκρίνιση είναι πολύ σημαντική, δεδομένου ότι η πόλη του Βερολίνου είχε μετατραπεί στην κυρίως σκηνή της διεθνούς αντιπαράθεσης μεταξύ δύο αντιτιθέμενων συστημάτων, της ανερχόμενης εργατικής εξουσίας και της έμπειρης εξουσίας του κεφαλαίου και φυσικά δύο αντιτιθέμενων στρατιωτικών συνασπισμών ([[Σύμφωνο της Βαρσοβίας|Σύμφωνο Βαρσοβίας]] και [[ΝΑΤΟ]]).
==== Γεγονότα στην Γερμανία ====
Η συνεργασία μεταξύ των τεσσάρων κατοχικών δυνάμεων της Γερμανίας έλαβε τέλος το 1948 όταν η [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|Σοβιετική Ένωση]] ανέστειλε την συμμετοχή της στο [[Συμμαχικό Συμβούλιο Ελέγχου]] και στη Διασυμμαχική Διοίκηση στις [[19 Μαρτίου]] [[1948]]<ref name="Thalmann">Rita Thalmann, article Histoire de l'Allemagne, la République démocratique allemande, Encyclopædia Universalis, DVD, 2007</ref>. Οι Σοβιετικοί ξεκίνησαν, από εκείνη την στιγμή, παρενόχληση των επικοινωνιών των Δυτικών με το Δυτικό Βερολίνο, με απώτερο στόχο, το πιθανότερο, την εξώθησή τους στην εγκατάλειψη της πρώην πρωτεύουσας του Ράιχ. Από τις [[24 Ιουνίου]] [[1948]] έως τις [[12 Μαΐου]] [[1949]], ο [[Ιωσήφ Στάλιν|Στάλιν]] έθεσε σε εφαρμογή τον [[Αποκλεισμός του Βερολίνου|αποκλεισμό του Βερολίνου]]. Όλες οι εδαφικές και υδάτινες διελεύσεις μεταξύ [[Δυτικό Βερολίνο|Δυτικού Βερολίνου]] και [[Δυτική Γερμανία|Δυτικής Γερμανίας]] ανεστάλησαν. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη κρίση μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των Δυτικών. Χάρη σε μία μεγάλη [[αερογέφυρα]] που οργανώθηκε υπό την αιγίδα των [[ΗΠΑ|Ηνωμένων Πολιτειών]], το Δυτικό Βερολίνο επέζησε του αποκλεισμού<ref>André Fontaine, article « Guerre froide », ''Encyclopædia Universalis'', DVD, 2007.</ref>.
 
==== Μεταπολεμική Κατάσταση στη Γερμανία ====
Το έτος [[1949]] είδε την δημιουργία της [[Δυτική Γερμανία|Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας]] (ΟΔΓ) εντός της ''[[trizone]]'' η οποία αποτελείτο από τις [[Γαλλική ζώνη κατοχής στη Γερμανία|γαλλικές]], [[Βρετανική ζώνη κατοχής στη Γερμανία|βρετανικές]] και [[Αμερικανική ζώνη κατοχής στη Γερμανία|γερμανικές]] ζώνες, της οποίας ακολούθησε λίγο καιρό αργότερα αυτή της [[Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας|Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας]] (ΛΔΓ) εντός της [[Σοβιετική ζώνη κατοχής στη Γερμανία|υπό σοβιετικό έλεγχο ζώνης]]<ref name="Thalmann"/>. Η ίδρυση των δύο αυτών Κρατών παγίωσε την πολιτική διαίρεση του [[Βερολίνο]]υ. Ξεκίνησε, τότε, και από τις δύο πλευρές η ασφάλιση και το κλείσιμο των [[Εσωτερική γερμανική συνοριογραμμή|συνόρων μεταξύ των δύο Κρατών]]. Τελωνειακοί υπάλληλοι και αποσπασμένοι στρατιώτες στη φύλαξη των συνόρων πραγματοποιούσαν περιπολίες μεταξύ της ΛΔΓ και της ΟΔΓ, ενώ ισχυρά πλέγματα εγκαταστάθηκαν λίγο καιρό αργότερα από την πλευρά της ΛΔΓ.
Για ζητήματα, τα οποία αφορούσαν ολόκληρη τη Γερμανία, αποφάσιζε το [[Συμμαχικό Συμβούλιο Ελέγχου]], το οποίο αποτελούνταν από εκπροσώπους και των τεσσάρων δυνάμεων. Από τις [[17 Ιουλίου]] μέχρι τις [[2 Αυγούστου]] [[1945]], έλαβε χώρα στο [[Πότσδαμ|Πότσνταμ]], 26 χλμ. νοτιοδυτικά του [[Βερολίνο|Βερολίνου]], η γνωστή [[Διάσκεψη του Πότσνταμ]], στην οποία πήραν μέρος οι ηγέτες της [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|ΕΣΣΔ]] [[Ιωσήφ Στάλιν]], της [[Αγγλία|Αγγλίας]] [[Ουίνστον Τσώρτσιλ|Ουίνστον Τσόρτσιλ]] (ο οποίος στη συνέχεια έχασε τις εκλογές και αντικαταστάθηκε στις 28 Ιούλη στη Συνδιάσκεψη από το νέο πρωθυπουργό [[Κλέμεντ Άττλη|Κλέμεντ Αττλη]]) και των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]] [[Χάρυ Τρούμαν]]. Στη Συνδιάσκεψη αυτή ([[Πρωτόκολλο της Διάσκεψης του Πότσνταμ]]) πάρθηκαν μια σειρά αποφάσεις για την αποναζιστικοποίηση, την αποστρατικοποίηση, τις επανορθώσεις, την κατοχή και διοίκηση του γερμανικού κράτους και γενικά ζητήματα της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων στη Γερμανία. Ολα τα επιμέρους μέτρα υποτάσσονταν στον κεντρικό στόχο που έθεσε η Διάσκεψη, ο οποίος δεν ήταν άλλος από τη δημιουργία ενός ενιαίου γερμανικού, αποστρατικοποιημένου, αποναζιστικοποιημένου, δημοκρατικά οργανωμένου κράτους. Τα αστικά κράτη δεν τήρησαν και από την αρχή δεν σκόπευαν να τηρήσουν ούτε λέξη από αυτά που υπέγραψαν στο [[Πότσδαμ|Πότσνταμ]]. Στο μεταξύ, στις [[21 Ιουλίου]], οι ΗΠΑ έκαναν την πρώτη επιτυχή δοκιμή της πυρηνικής βόμβας, την οποία λίγες μέρες μετά έριξαν στη [[Χιροσίμα]] και το [[Ναγκασάκι]], μόνο και μόνο για να απειλήσουν τους λαούς και την [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|ΕΣΣΔ]] για τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων, αφού δεν υπήρχε καμία στρατιωτική αναγκαιότητα.
 
Από το [[1946]], οι καπιταλιστικές δυνάμεις κατοχής της Γερμανίας διακήρυσσαν ανοιχτά την πρόθεσή τους για δημιουργία δύο γερμανικών κρατών. Στη συνάντηση μεταξύ του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών [[Ernest Bevin]] και του επικεφαλής της βρετανικής ζώνης κατοχής [[John Hynd]] στις [[3 Απριλίου]] του [[1946]] υπήρξε συμφωνία ότι δεν ήταν επιθυμητή η δημιουργία γερμανικής κεντρικής διοίκησης ή γερμανικής κυβέρνησης αν -όπως φοβόντουσαν- αυτές ήταν υπό κομμουνιστικό έλεγχο. Γι' αυτό καλούσαν σε δημιουργία κυβέρνησης στη βρετανική ζώνη, η οποία στην πορεία θα ενωνόταν με τις υπόλοιπες δυτικές ζώνες, δημιουργώντας ένα συμπαγές αντισοβιετικό μπλοκ.
Από νομικής άποψης, το [[Βερολίνο]] διατήρησε το καταστατικό αποστρατικοποιημένης πόλης (απουσία Γερμανών στρατιωτών) η οποία ήταν μοιρασμένη σε τέσσερα τμήματα, ενώ ήταν ανεξάρτητη των δύο κρατών που αποτελούσαν η ΟΔΓ και η ΛΔΓ. Στην πραγματικότητα, η ανεξαρτησία αυτή σε πρακτικό επίπεδο ήταν ιδιαιτέρως περιορισμένη. Όντως, το καταστατικό του Δυτικού Βερολίνου ήταν ανάλογο αυτού ενός ''[[Ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας|Land]]'', με εκπροσώπους δίχως το δικαίωμα ψήφου στο [[Bundestag]], ενώ το [[Ανατολικό Βερολίνο]] κατέστη, κατά παράβαση του καταστατικού του, πρωτεύουσα της ΛΔΓ. Η πόλη παρέμεινε, ωστόσο, το μοναδικό σημείο όπου οι Γερμανοί πολίτες της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας μπορούσαν να επικοινωνούν μεταξύ τους.
 
Οι παραπάνω σκέψεις έγιναν πράξη λίγους μήνες αργότερα. Στις [[2 Δεκεμβρίου]] του [[1946]] ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ [[J. Byrnes]] και ο Αγγλος ομόλογός του [[Ε. Bevin]], παραβιάζοντας απροσχημάτιστα τις αποφάσεις του [[Πότσδαμ|Πότσνταμ]], υπέγραψαν συμφωνία υπέρ της ενοποίησης των δύο ζωνών κατοχής, της αμερικανικής και της αγγλικής, σε μία (την αποκαλούμενη και διζωνία). Αργότερα εισχώρησε και η γαλλική ζώνη, δημιουργώντας μία συμπαγή ιμπεριαλιστική ζώνη (την αποκαλούμενη και τριζωνία), η οποία αποτέλεσε το πρόπλασμα για τη δημιουργία της καπιταλιστικής Γερμανίας, δηλαδή της [[Δυτική Γερμανία|Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.]]
Στις [[27 Νοεμβρίου]] [[1958]], η [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|ΕΣΣΔ]] επιχείρησε έναν νέο χτύπημα με το «[[τελεσίγραφο του Χρουστσόφ]]» το οποίο πρότεινε την αποχώρηση των δυτικών στρατευμάτων εντός έξι μηνών, ώστε το Βερολίνο να καταστεί μια αποστρατιωτικοποιημένη «ελεύθερη πόλη». Οι δυτικοί σύμμαχοι αρνήθηκαν<ref>[[Αν-Μαρί Λε Γκλοανέκ|Anne-Marie Le Gloannec]], ''Un mur à Berlin'', page 47 et suivantes.</ref>.
 
==== Αίτια της ανέγερσης του Τείχους του Βερολίνου ====
Γραμμή 92 ⟶ 84 :
Ακόμη, περίπου {{formatnum:50000}} Βερολινέζοι εργάζονταν στην άλλη πλευρά των συνόρων, καθώς εργάζονταν μεν στο Δυτικό Βερολίνο ωστόσο κατοικούσαν στο Ανατολικό Βερολίνο ή στα προάστιά του, όπου το κόστος της ζωής και των ακινήτων ήταν χαμηλότερο. Στις [[4 Αυγούστου]] [[1961]] ένα διάταγμα που εκδόθηκε υποχρέωνε όσους εργάζονταν στην άλλη πλευρά των συνόρων να καταγραφούν ως τέτοιοι και να πληρώνουν τα ενοίκιά τους σε [[γερμανικό μάρκο|γερμανικά μάρκα]] (νόμισμα της [[Δυτική Γερμανία|ΟΔΓ]]). Προτού ακόμη ξεκινήσει η κατασκευή του Τείχους, η αστυνομία της ΛΔΓ είχε θέσει υπό εντατική παρακολούθηση στα σημεία πρόσβασης στο Δυτικό Βερολίνο αυτούς τους οποίους χαρακτήριζε ως ''λαθρεμπόρους'' ή ''λιποτάκτες της Δημοκρατίας''.
 
Όπως σε όλα τα κομμουνιστικά κράτη, στην ΛΔΓ επιβλήθηκε μία [[σχεδιασμένη οικονομία]] από την [[Σοβιετική Ένωση|Μόσχα]]. Το επταετές σχέδιο 1959-1965 απέτυχε εξαρχής. Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε με ρυθμούς αργότερους του αναμενόμενου. Πράγματι οι επενδύσεις ήταν ανεπαρκείς. Η [[κολεκτιβοποίηση]] των αγροτικών γαιών προκάλεσε μια μείωση της παραγωγής και έλλειψη τροφίμων. Οι μισθοί αυξήθηκαν γρηγορότερα του αναμενόμενου εξαιτίας της έλλειψης εργατικών χεριών, κάτι που προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη φυγή των νέων προς τη Δύση. Ένα σημαντικό λαθρεμπόριο συναλλαγμάτων και εμπορευμάτων, επιβλαβές για την ανατολικογερμανική οικονομία, περνούσε μέσω του Βερολίνου. Η ΛΔΓ βρισκόταν το 1961 στο χείλος της οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης<ref name="Thalmann">Rita Thalmann, article Histoire de l'Allemagne, la République démocratique allemande, Encyclopædia Universalis, DVD, 2007</ref>.
 
==Το τείχος του Βερολίνου==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Τείχος_του_Βερολίνου"