Τυπικό της Εκκλησίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Τυπικό της Εκκλησίας''' ή '''Εκκλησιαστικό Τυπικό''' ή '''Λειτουργικό Τυπικό''' (''τυπικόν, typikon, solemnitas, rite'') είναι το σύνολο των οδηγιών και διατάξεων για το πώς και πότε πρέπει να τελούνται οι ακολουθίες της Εκκλησίας. Έτσι το Τυπικό αναφέρει ποιες είναι οι ακολουθίες που πρέπει να τελούνται κάθε μέραημέρα, είτε είναι Κυριακή, είτε Δεσποτική ή Θεομητορική εορτή, είτε μνήμη αγίου, ειτεείτε μια απλή καθημερινή. Επίσης καθορίζει την βασική δομή των ακολουθιών, τους υμνουςύμνους που πρέπει να ψαλούν, τα εκκλησιαστικαεκκλησιαστιά κείμενα (ψαλμούς, ευχές, αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα, κ.λπ.) που πρέπει να διαβαστούν, πώς συμπλέκονται δύο ή τρεις ακολουθίες σε μιαμία ημέρα και πλήθος αλλωνάλλων οδηγιών. Είναι απαραίτητο για την ορθή διεξαγωγή των ακολουθιών της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και συμπληρώνει και συμβιβάζει το περιεχόμενο άλλων λειτουργικών βιβλίων, όπως είναι το Ευχολόγιον, το Ωρολόγιον, η Παρακλητική, τα Μηναία κ.λπ..

Tο Τυπικό είναι μάθημα του Λειτουργικού κλάδου των Θεολογικών επιστημών. Το ΤυπικοΤυπικό διαφέρει από την καθ' αυτό ''Λειτουργική'', διότι εχειέχει χαρακτηραχαρακτήρα πρακτικοπρακτικό και χρηστικό. Η ιστορία και εξέλιξη του ΤυπικουΤυπικού ομωςόμως εντάσσεται σαφωςσαφώς στο περιεχόμενο της θεωρητικηςθεωρητικής ΛειτουργικηςΛειτουργικής. Το Τυπικό επίσης διαφέρει και από την ''Τελετουργική'', διότι η Τελετουργικήαυτή αναφέρεται κυρίως στους τελετουργούς, δηλαδηδηλαδή στους κληρικουςκληρικούς και στις ενέργειες και πράξεις που πρέπει να τελέσουν κατακατά την διάρκεια των ακολουθιωνακολουθιών, ενώ το ΤυπικοΤυπικό αναφέρεται κυρίως και πρωτίστως στους ψάλτες. ΠολλαΠολλά σημεία ομωςόμως ειναιείναι κοινακοινά σε Τυπικό, ΛειτουργικηΛειτουργική και Τελετουργική.

Η ιστορία του Τυπικού χάνεται στα βάθη των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Έχουν σωθεί αποσπάσματα (''διατάξεις'') και περιγραφές από τυπικά του 3ου και 4ου αιώνος, αλλά το αρχαιότερο ολοκληρωμένο σύγγραμμα Τυπικού που εχειέχει σωθεί μέχρι σήμερα ειναιείναι ένα πατμιακό χειρόγραφο του 9ου αιώνος. Θεωρείται ότι διασώζει κείμενο παλαιότερό του τουλάχιστον κατά έναν αιώνα.

Τον 19ο αιώνα το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο]] [[Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινουπόλεως]] δημοσίευσε τρεις εκδόσεις του Τυπικού. Βασίζεται κυρίως στο ιεροσολυμιτικό Τυπικό της Λαύρας του Αγίου Σάββα, αλλά έχει και πολλά στοιχεία από το Κωνσταντινουπολίτικο Τυπικό. Το τυπικοτυπικό αυτό ονομάζεται "Τυπικόν της Μεγάλης Εκκλησίας", ειναιείναι προσαρμοσμένο περισσότερο στις ανάγκες και την πράξη των ενοριών και συντομεύει κάποιες ακολουθίες. Η τρίτη έκδοσή του έγινε αποαπό τον πρωτοψάλτη Γεώργιο Βιολάκη ([[1888]]), γι' αυτό λέγεται και "Τυπικόν Βιολάκη," και είναι μέχρι σήμερα το επίσημο Τυπικό όλων σχεδόν των Ελληνόφωνων Εκκλησιών (Οικουμενικού Πατριαρχείου, Αλεξανδρείας, Ελλάδος, Κύπρου, ομογενών σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία).

Μετά το [[1924]], με την διόρθωση του ημερολογίου δημιουργήθηκαν περιπτώσεις Τυπικού που δεν προβλέπονταν από το Τυπικό του Βιολάκη. Γι' αυτό πρώτη η Εκκλησία της Ελλάδος άρχισε να εκδίδει ετήσιο τυπικό, ανεπίσημα περίπου από το [[1930]], επίσημα από το [[1954]], με σκοπό την πρακτική διευκόλυνση ιερέων καίκαι ψαλτών πάνωεπάνω στο Τυπικό. Σήμερα ετήσιο Τυπικό δημοσιεύουν και αλλεςάλλες Εκκλησίες (Οικουμενικό Πατριαρχείο, ΚυπροςΚύπρος) και ιδιώτες, η βάση όμως ειναιείναι πάντοτε το "Τυπικόν της Μεγάλης Εκκλησίας" (Βιολάκη, 1888) και η προγενέστερη τυπική παράδοση.