Επικό άσμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Mort_de_Roland.jpg|μικρογραφία|Ο θάνατος του Ρολάνδου στο πέρασμα του Ροσεβώ.<br />Μινιατούρα του [[Ζαν Φουκέ|Jean Fouquet]], Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας, Παρίσι, 15ος αιώνας]]
[[Αρχείο:RolandRoncesvalles.jpg|μικρογραφία|Ο θάνατος του Ρολάνδου στο Ρονσεβώ, το θέμα του ηρωικού άσματος.]]
<big>Το '''επικό άσμα''' (la chanson de geste) είναι ένα αφηγηματικό ποίημα, μια διήγηση σε στίχους, σε παρηχητικές στροφές δεκασύλλαβων στίχων, που διηγείται πολεμικά κατορθώματα του παρελθόντος. Είναι ένας τύπος επικού ποιήματος που εμφανίζεται στις απαρχές της [[Γαλλική λογοτεχνία|Γαλλικής λογοτεχνίας]].Τα παλαιότερα γνωστά ποιήματα αυτού του είδους χρονολογούνται από τα τέλη του 11ου και τις αρχές του 12ου αιώνα, έφτασαν δε στο απόγειό τους την περίοδο 1150-1250. Από αυτά τα τραγούδια των ανδραγαθημάτων έχουν διασωθεί γύρω στα εκατό, σε περίπου τριακόσια χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα.</big>
 
== <big>H δράση </big>==
<big>Η λέξη geste<ref>Λέξη θηλυκού γένους στα Γαλλικά, να μην συγχέεται με την ίδια αρσενικού γένους un geste=μια χειρονομία</ref>, από το [[Λατινική γλώσσα|λατινικό]] ''gesta''<ref>Πληθυντικός ουδετέρου στα Λατινικά</ref>, είναι "μια πράξη ολοκληρωμένη", μια δράση πολεμικού ή φανταστικού χαρακτήρα, ένα ανδραγάθημα. Ο τίτλος ''Chansons de geste,'' ( ωδές με δράση, με ανδραγαθήματα ) δόθηκε από τους ίδιους τους ανώνυμους συνήθως δημιουργούς σ'αυτά τα επικά άσματα<ref>{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Britannica|first=|last=|isbn=|year=|location=|page=151, τόμος 16}}</ref> στα οποία όλοι οι τρόποι έκφρασης χρησιμοποιούνταν<span> </span>: η ομιλία, το τραγούδι, η παντομίμα.</big>
 
<big>Σύμφωνα με μια διαφορετική ερμηνεία του μεσαιωνολόγου Πωλίν Παρί, οι καντιλένες προηγηθήκαν και ενέπνευσαν το επικό άσμα, η λέξη "geste", χρησιμοποιούμενη από τους πρώτους Γάλλους συγγραφείς, αντικαθιστά κατ' αυτόν την έννοια της γενιάς ή της οικογένειας.</big>
 
<big>Οι μεγάλες οικογένειες του πρώιμου Μεσαίωνα συγκέντρωσαν σε συλλογές τις ιστορίες και καντιλένες που εξυμνούσαν τις οικογένειές τους, απορρίπτοντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τις άλλες. Έπειτα, μεταγενέστερα, θέματα φανταστικά κυριάρχησαν σ' αυτές τις ιστορίες. Αναμίχθηκαν γεγονότα διαφορετικών εποχών και μετονομάσθηκαν χαρακτήρες για να επιτευχθεί καλύτερη εσωτερική συνοχή του επικού άσματος ή για να ικανοποιηθεί ένας χορηγός.</big>
 
<big>Αυτό το είδος της αφήγησης εμφανίζεται στην αυγή της [[Γαλλική λογοτεχνία|γαλλικής λογοτεχνίας]], προς το τέλος του 11ου αιώνα (τραγουδήθηκαν μεταξύ 1050 και 1150). Τα τελευταία επικά ποιήματα-άσματα δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα. Τα επικά άσματα είναι χαρακτηριστικό της [[Μεσαιωνική λογοτεχνία|μεσαιωνικής λογοτεχνίας]] και αποτελούν τη συνέχεια των μεγάλων επών της Αρχαιότητας. Είναι γραμμένα στα παλαιά Γαλλικά και παλαιά Οξιτανικά. Διαφέρουν και ως προς αυτό από ένα άλλο μεγάλο μεσαιωνικό λογοτεχνικό είδος : τη λυρική ποίηση, που είναι γραμμένη αποκλειστικά στα Οξ[[Οξιτανική γλώσσα|ιτανικά]].</big>
 
 
 
<big>Οι συγγραφείς των επικών ασμάτων ήταν συνήθως ανώνυμοι. Ονομάζονταν [[Τροβαδούρος|τροβαδούρο]]<nowiki/>ι στο Νότο της Γαλλίας ή [[Ραψωδός|ραψωδοί]]τρουβέροι στο Βορρά και τραγουδούσαν τα άσματα με μουσική συνοδεία μπροστά σε ένα ευρύ κοινό, λαϊκό ή αριστοκρατικό. Πολεμιστές, έμποροι και κληρικοί που ταξίδευαν από δρόμους που κατέληγαν στα περάσματα του Ρονσεβώ και του Σαμπόρ και από κει κατευθύνονταν προς ένα τόπο προσκυνήματος, την πόλη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, διασκέδαζαν ακούγοντάς τους. Πολύ συνηθισμένο ήταν επίσης οι τροβαδούροι να πηγαίνουν από πύργο σε πύργο και να ψυχαγωγούν τους πυργοδεσπότες και τους αυλικούς με αυτόν τον κύκλο επικών ασμάτων που αντλούσαν τα θέματά τους από όλα τα μέρη της Γαλλίας.<ref>{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Britannica|first=|last=Γαλλική λογοτεχνία|isbn=|year=|location=|page=151, τόμος16}}</ref></big>
 
=== <big>Ταξινόμηση </big>===
 
 
=== Ταξινόμηση ===
[[Αρχείο:Girart_de_Roussillon.jpg|μικρογραφία|Ο γάμος της Girart, μινιατούρα του 15ου αιώνα, που αποδίδεται στον κύριο του Girart de Roussillon]]
<big>Τον 19ο αιώνα ο Πωλίν Παρί κατέταξε τα επικά άσματα σε τρεις τύπους<span> </span>:</big>
 
* <big>Αυτά που καταγράφουν και ακολουθούν μια "καθιερωμένη προφορική παράδοση".</big>
* <big>Αυτά που συνεχίζουν ή ολοκληρώνουν τα προγενέστερα με πιο ελεύθερο τρόπο και ωραιοποιούν την πρωτόγονη παράδοση.</big>
* <big>Αυτά που είναι "''αφηγήσεις απολύτως φανταστικές''".</big>
 
== <big>Στιχουργία </big>==
<big>Αντιστοιχεί σε κώδικες που ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή, και βοηθούσε τους τροβαδούρους να απομνημονεύσουν τα μεγάλα κείμενα για να τα τραγουδήσουν.</big>
 
<big>Ο αριθμός των συλλαβών ήταν συνήθως δέκα, αλλά υπάρχουν κείμενα παλαιότερα, όπου ο αριθμός των συλλαβών ήταν οκτώ.</big>
 
== <big>Θεματολογία </big>==
<big>Γραμμένα στην καθομιλουμένη, τη λαϊκή λατινική<ref>{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Britannica|first=|last=|isbn=|year=|location=|page=150, τόμος16}}</ref>, (στη [[Γαλλική γλώσσα|γλώσσα του οίλ]] ή ουί από τους ραψωδούς του βορρά και στη [[Οξιτανική γλώσσα|γλώσσα του οκ]] από τους τροβαδούρους του νότου), τα γαλλικά μεσαιωνικά επικά άσματα υμνούν τις πολεμικές αρετές των [[Ιπποσύνη|ιπποτών]], ηρώων της εποχής του [[Κάρολος Μαρτέλος|Κάρολου Μαρτέλ]] και [[Καρλομάγνος|του Καρλομάγνο]]</big><nowiki/><big>υ και τις μάχες τους εναντίον των [[Μαυριτανοί|Μαυριτανών]]. Κοινό γνώρισμα όλων αυτών των ποιημάτων ήταν τα ηρωικά θέματα και ο τρόπος χειρισμού τους, με ιδιαίτερη προτίμηση στην περιγραφή μεγάλων συγκρούσεων -ανάμεσα σε χριστιανούς και Σαρακηνούς, σε στρατούς δύο βαρώνων, σε πατέρα και γιο, σε αδελφό και αδελφό- και μονομαχιών μεταξύ ηρώων.<ref>Εγκυκλοπαίδεια Britannica</ref></big>
 
<big>Σ' αυτούς τους ιστορικούς θρύλους είχε προστεθεί μια γερή δόση υπερφυσικού : [[Γίγαντας (μυθολογία)|γίγαντες]], [[μαγεία]] και τέρατα εμφανίζονταν ανάμεσα στους εχθρούς, στο πλευρό των [[Σαρακηνοί|Σαρακηνών]]. Με τον καιρό, οι ιστορικές και στρατιωτικές πτυχές αποδυναμώθηκαν και κυριάρχησε το υπερφυσικό.</big>
 
<big>Η θεματολογία των γαλλικών επικών ασμάτων είναι γνωστή και ως '''Καρολίγγειος κύκλος,''' συμβατική ονομασία για το σύνολο των ποιημάτων, των μυθιστορημάτων και των αφηγημάτων, τα οποία, με αφετηρία το ιστορικό πρόσωπο του Καρλομάγνου (742-814), των συμπολεμιστών και των εχθρών του, δημιούργησαν ισάριθμα μυθικά πρόσωπα, πρωταγωνιστές φανταστικών περιπετειών. Η υπεράσπιση του χριστιανικού πολιτισμού εναντίον της μουσουλμανικής επέκτασης, η οποία, από την Αφρική και ύστερα από την Ισπανία, απείλησε την Ευρώπη του 8ου αιώνα, αποτέλεσε τον πυρήνα του Καρολίγγειου κύκλου. Οι αναμνήσεις από τη σύγκρουση αυτή των δύο κόσμων μεταπλάστηκαν και αναζωογονήθηκαν μεταξύ 11ου-13ου αιώνα, όταν η Ευρώπη πέρασε στην επίθεση με τις Σταυροφορίες.<ref>{{Cite web|url=http://www.ygeiaonline.gr/component/k2/item/26978-karoliggeioi|title=ygeiaonline|last=Καρολίγγειοι|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref></big>
 
<big>Ο Καρολίγγειος κύκλος διαφοροποιείται από τον [[Αρθουριανός κύκλος|Αρθρουριανό κύκλο της Βρετανίας]], που αναφέρονταν [[Βασιλιάς Αρθούρος|στο βασιλιά Αρθούρο]] και τους ιππότες του και από τον Κλασσικό κύκλο, της Ρώμης, που αναμειγύοντας την [[ελληνική μυθολογία]] ([[Τρωικός Πόλεμος|τον Τρωικό Πόλεμο]] ιδιαίτερα ) και τις ιστορίες για τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μέγα Αλέξανδρο]], [[Ιούλιος Καίσαρ|τον Ιούλιο Καίσαρα]] και άλλα πρόσωπα της [[Αρχαία Ιστορία|Αρχαιότητα]]</big><nowiki/><big>ς τα παρουσίαζε ως παραδείγματα της [[Ιπποσύνη|ιπποσύνης]].</big>
 
<big>Καθώς τα μεσαιωνικά ήθη αμβλύνονταν και γίνονταν πιο εκλεπτισμένα, τα επικά άσματα αντικαταστάθηκαν από διηγήσεις αυλικού έρωτα, που εμπνέονταν μεν από τα προηγούμενα αλλά επικεντρώνονταν στις αισθηματικές σχέσεις του ιππότη και της δέσποινάς του.</big>[[Αρχείο:Court_of_Love_in_Provence_in_the_Fourteenth_Century_Manuscript_of_the_National_Library_of_Paris.png|μικρογραφία|Μάθημα αγάπης στην Προβηγκία, ένα Χειρόγραφο του 15ου αιώνα,Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού.]]
 
== <big>Ο επικός ήρωας </big>==
<big>Στα επικά άσματα παρουσιάζεται μόνο η φεουδαρχική τάξη.</big>
 
<big>Ο επικός ήρωας είναι ένα [[Ιπποσύνη|ιππότης]] προικισμένος με μια υπεράνθρωπη δύναμη, ικανός να αντέξει σε κάθε είδους φυσική ή ηθική ταλαιπωρία. Υποδειγματικός ως προς την αφοσίωσή του προς τον επικυρίαρχό του, έχει επιλεχθεί για την τελειότητά του και υπερασπίζεται πάντα μια κοινότητα της οποίας η ύπαρξη διακυβεύεται. Με [[Καρλομάγνος|τον Καρλομάγνο]], για παράδειγμα, είναι η "''γλυκιά Γαλλία'' " και η Χριστιανοσύνη που αγωνίζονται και υποφέρουν, για να κερδίσουν στο τέλος.</big>
 
<big>Η προσωπική ανδρεία παρουσιάζεται μέσα στο επικό άσμα τόσο αλαζονική που ο ήρωας στο ''[[Άσμα του Ρολάνδου]]''<ref>{{Cite web|url=https://chilonas.com/2018/04/02/https-wp-me-p1op6y-cj7/|title=Χείλων|last=Το άσμα του Ρολάνδου|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref> φτάνει ως το σημείο να αποποιηθεί κάθε βοήθεια, κάθε υποστήριξη. Ο Ρολάνδος αρνείται να σαλπίσει, πράγμα που θα ειδοποιούσε τον Καρλομάγνο να επιστρέψει για βοήθεια κι' έτσι καταδικάζει σε βέβαιο θάνατο τους γενναίους συντρόφους του.</big>
 
<big>Ο ιππότης είναι γενναιόδωρος όταν πρόκειται για τα αγαθά του αλλά όσο για την τιμή του είναι υπερευαίσθητος. Εκδικείται κάθε ύβρη με το θάνατο του υβριστή. Κρατά το λόγο του, ακόμη και απέναντι στον εχθρό του. Ο βασιλιάς [[Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκος Θ΄]], ο Άγιος Λουδοβίκος, προτιμά να χάσει μια επαρχία παρά να παραβιάσει ένα σύμφωνο. Αν θυμηθούμε τη δολιότητα των Φράγκων βασιλέων που αναφέρει ο [[Γρηγόριος Τουρώνης|Γρηγόριος της Τουρ]], η ηθική αυτών των ασμάτων εμφανίζει μια αξιοσημείωτη πρόοδο.<ref>{{Cite book|title=Ιστορία της Γαλλίας|first=|last=Αντρέ Μωρουά|isbn=|year=|location=|page=69, τόμος Α'}}</ref></big>
 
<big>Οι θείες δυνάμεις παρεμβαίνουν σχεδόν πάντα για να τον συντρέξουν. Ο θάνατος είναι η πιο συγκινητική στιγμή της ιστορίας, και περιέχει ένα μάθημα που υπαγορεύεται από το όραμα της θρησκευτικής και φεουδαρχικής κοινωνίας<span> </span>: ο πόνος και ο θάνατος είναι ευγενικά ιδανικά, καθώς τα έχουν υποστεί ο Θεός και  ο άρχοντας. Έτσι το κοινό, είτε είναι αριστοκρατικής ή λαϊκής καταγωγής, καλείται να συμμετέχει στα μεγάλα συλλογικά και θρησκευτικά συναισθήματα.</big>
 
<big>Οι άλλοι χαρακτήρες έχουν καθορισμένους ρόλους<span> </span>: ο έμπιστος φίλος, ο προδότης, ο εχθρός, ο δειλός, κ.λπ. Εμφανίζονται στη διήγηση για να τονίσουν περαιτέρω τον ηρωισμό και τις αρετές του κύριου ήρωα.</big>
== <big>Κύρια ηρωικά άσματα </big>==
<big>Έχουν διασωθεί γύρω στα εκατό επικά άσματα. Οι τροβαδούροι του 13ου και 14ου αιώνα τα ομαδοποίησαν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες, που ονομάζονται Κύκλοι. Κάθε Κύκλος αποτελείται από επικά ποιήματα διαφορετικών συγγραφέων και εποχών που σχετίζονται με τα κατορθώματα ενός μόνο ήρωα ή τα μέλη της οικογένειάς του, συχνά φανταστικά : ο ''Κύκλος του βασιλιά (Καρλομάγνου)'', ο ''Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγγης'' και ο ''Κύκλος του Ντουν της Μαγιάνς'' (επίσης γνωστός ως ο ''Κύκλος των εξεγερμένων βαρόνων'').</big>
 
=== <big>Ο Κύκλος του Καρλομάγνου, ή Κύκλος του βασιλιά </big>===
[[Αρχείο:Merson_Gautier_Chanson_de_Roland.jpg|μικρογραφία|Εξώφυλλο της δημοφιλούς έ''κδοσης'' ''Το'' ''Άσμα του Ρολάνδου'' (1881), εικονογραφημένο από τον Luc-Olivier Merson.]]
<big>Αυτός ο κύκλος κυριαρχείται από τη θρυλική βιογραφία του [[Καρλομάγνος|Καρλομάγνου]]. Έτσι, τα άσματα είναι μια ποιητική μεταφορά των πολέμων εναντίον των Λομβαρδών, των Βρετόνων, των Σαξόνων και των Σαρακηνών. Το πνεύμα και τα άρθρα πίστης συνοψίζονται σε μερικά βασικά σημεία<span> </span>: βαρόνοι στην υπηρεσία του βασιλιά, φεουδαρχική υπηρεσία οφειλόμενη στον άρχοντα,  φεουδαρχική τιμή, μαχητική ανδρεία και τόλμη.</big>
 
* <big>''[http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=46568:rolandoy_asma Το άσμα του Ρολάνδου]'', 11ος αιώνας</big>
* <big>''Το Προσκύνημα του Καρλομάγνου'', γύρω στα 1150</big>
* <big>''Το άσμα του Αικέν'', γύρω στα 1190-1200</big>
* <big>''Το άσμα του Σαισν,'' του Ζαν Μποντέλ, 12ος αιώνας</big>
*<big>''Βέρθα η Μεγαλοπόδαρη,'' του Αντενέ Λερουά, γύρω στα 1270</big>
*<big>''Υόν του Μπορντώ'', τέλος 13ου–αρχή 14ου αιώνα</big>
 
=== <big>Ο Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγγης </big>===
[[Αρχείο:Enluminure_manuscrit_BNF_24369_Aliscans.png|μικρογραφία|Εικονογράφηση για το χειρόγραφο 24369, η μπροστινή πλευρά του φύλλου 197, στην αρχή του chanson de geste ''Aliscans'']]
<big>Το πνεύμα αυτού του επικού κύκλου είναι διαφορετικό : υπερηφάνεια για την καταγωγή, (μερικές φορές πιο σημαντική από τη θρησκεία), ανεξαρτησία από την οικογένεια αλλά πίστη στον [[Καρλομάγνος|Καρλομάγνο]] και τους νόμιμους απογόνους του, ανιδιοτελής υπηρεσία, βαρύτητα στους γυναικείους χαρακτήρες. Ο τόνος είναι μερικές φορές πιο ελεύθερος, συχνά κωμικός, οι βίαιες σκηνές αλληλοδιαδέχονται σκηνές υπέρτατης τραγικότητας.</big>
 
* <big>''Η Στέψη του Λουδοβίκου'', γύρω στα 1137</big>
* ''<big>Το άσμα του Γκιγιώμ</big>''
* <big>''Aλισκάν'', 12ος αιώνας</big>
* <big>''Γκιμπέρ ντ'Αντρενά,'' αρχές του 13ου αιώνα</big>
* ''<big>Ζιράρ ντε Ρουσιγιόν, 13ος αιώνας</big>''
* ''<big>Αιμρί της Ναρβόνης, 13ος αιώνας</big>''
* ''<big>Η Παιδική Ηλικία του Γκιγιώμ</big>''
* ''<big>Το κάρο της Νιμ</big>''
* ''<big>Η Πτώση της Οράγγης</big>''
*''<big>Ο μοναχικός βίος του Γκιγιώμ</big>''
 
=== <big>Ο Κύκλος του Ντουν της Μαγιάνς, ή  Κύκλος των εξεγερμένων βαρόνων </big>===
<big>Ο κύκλος αυτός περιλαμβάνει εξήντα άσματα. Εδώ ο πυρήνας δεν είναι ένας ήρωας αλλά ένα κεντρικό θέμα, ο αγώνας των φεουδαρχών είτε μεταξύ τους είτε κατά της βασιλείας.</big>
 
*<big>''Ζιράρ ντε Ρουσιγιόν,'' 12ος αιώνας</big>
* <big>Ραούλ ντε Καμπραί, 12ος αιώνας</big>
* <big>Ρενώ ντε Μοντωμπάν, 12ος αιώνας</big>
* ''<big>Γκορμόν και Ιζεμπάρ</big>''
* ''<big>Το άσμα των τεσσάρων υιών του Αιμόν</big>''
* ''<big>Τριστάν ντε Ναντέιγ</big>''
 
[[Αρχείο:QuatrefilsAymonmanuscritXVe.jpg|εναλλ.=Page enluminée avec une peinture sur le tiers supérieur de la page représentant dans des couleurs vives des hommes en arme autour d'une forteresse et des chevaliers|μικρογραφία|Το ''Τραγούδι από τους τέσσερις γιους Aymon'' σε σενάριο φλαμανδική από το {{s|XV|e}}. [[Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας|BNF]], Fr.764, στ. 119v.]]
 
== <big>Δείτε επίσης </big>==
 
=== <big>Άλλα ηρωικά άσματα </big>===
 
* <big>Γαλλική λογοτεχνία του Μεσαίωνα</big>
*[[Αρθουριανός κύκλος|<big>Αρθουριανός κύκλος</big>]]
 
=== <big>Εσωτερικές συνδέσεις </big>===
 
* [[Άσμα του Ρολάνδου|<big>Το άσμα του Ρολάνδου</big>]]
 
* <big>[[Σκανδιναβική σάγκα|Έπος]], [[Ισλανδική Σάγκα|το Έπος της Ισλανδίας]]</big>
* [[Μπέογουλφ (έπος)|<big>Μπέογουλφ</big>]]
 
=== <big>Εξωτερικές συνδέσεις </big>===
 
*<big>[http://www.chanson-de-geste.com/ Chanson de Geste], ιστοσελίδα στα γαλλικά</big>
*[http://www.wikiwand.com/el/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%BB%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CE%BF%CF%82 <big>Καρλομάγνος</big>]
*[https://chilonas.com/2018/04/02/https-wp-me-p1op6y-cj7/ <big>Το άσμα του Ρολάνδου</big>]
 
=== <big>Αναφορές </big>===
<big>{{Références|taille=30}}</big>
[[Κατηγορία:Μεσαιωνικά λογοτεχνικά είδη]]