|
O ΟΜΗΡΟΣ ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΗΛΙΘ..... ΠΟΥ ΟΥΤΕ ΙΧΕΡΕΝ ΤΙ ΕΓΡΑΦΕ.
{{άλλεςχρήσεις}}
{{Πληροφορίες προσώπου}}
[[Image:Jean_Auguste_Dominique_Ingres,_Apotheosis_of_Homer,_1827.jpg|thumb|right|300px|Η αποθέωση του Ομήρου. Στα πόδια του η Ιλιάδα και η Οδύσσεια]]
[[Αρχείο:Homer, Iliad, Florence, Plut. 32.4.jpg|μικρογραφία|540x540εσ|'''Χειρογράφο της Ιλιάδος''']]
Ο '''Όμηρος''' φέρεται ως ο δημιουργός των [[Ποίηση|ποιητικών]] κειμένων της [[Ιλιάδα|''Ιλιάδας'']] και της [[Οδύσσεια|''Οδύσσειας'']], από τα πρώτα κείμενα της Ιστορικής περιόδου της [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαίας Ελλάδας]], γνωστά ως «Ομηρικά Έπη». Η ''Ιλιάδα'' αποτελείται από 15.693 [[Στίχος|στίχους]] και αναφέρεται στις τελευταίες πενήντα μία (51), αποφασιστικής σημασίας ημέρες του πολέμου της [[Τροία|Τροίας]], ο οποίος συνολικά διήρκεσε, σύμφωνα με το μύθο, 10 χρόνια. Η ''[[Οδύσσεια]]'' αποτελείται από περίπου 12.110 στίχους και περιγράφει τον δεκαετή αγώνα του Οδυσσέα για τον νόστο (επιστροφή στην πατρίδα του Ιθάκη μετά την κατάληψη της Τροίας).
== Αρχαίες μαρτυρίες για τη ζωή και το έργο του ==
Διαθέτουμε επτά βίους του Ομήρου που προέρχονται από την αρχαιότητα. Η καταγωγή του φαίνεται πως ήταν από την [[Ιωνία]] και θρυλείται ότι επτά πόλεις ερίζουν για την καταγωγή του, με επικρατέστερες τη [[Σμύρνη]] και τη [[Χίος|Χίο]]. Ως γονείς του αναφέρονται ο [[Μαίων]] και η [[Κριθηίδα]] και λέγεται ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Μελησιγένης, επειδή γεννήθηκε κοντά στον ποταμό Μέλητα της Σμύρνης και ότι πήρε αργότερα το όνομα «Όμηρος», είτε επειδή ήταν τυφλός, είτε επειδή ήταν όμηρος των Κολοφωνίων στον πόλεμο με τη Σμύρνη. Σύμφωνα με τους βίους του, περιόδευσε απαγγέλλοντας τα έργα του στις ελληνικές πόλεις, απέκτησε μεγάλη φήμη, αλλά σε ένα διαγωνισμό με τον [[Ησίοδος|Ησίοδο]] στη [[Χαλκίδα]] δεν πήρε βραβείο, επειδή προτιμήθηκε ο Ησίοδος ως ποιητής που εξυμνούσε την ειρήνη. Ως τόπος θανάτου του παραδίδεται η [[Ίος]].<ref>Φ.Ι. Κακριδής, ''Αρχαία ελληνική γραμματολογία'', Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 35-36.</ref>
[[File:Silver homereia drachm, Smyrna, 75-50 BC.jpg|thumb|Αργυρή δραχμή με κεφαλή του [[Απόλλων|Απόλλωνα]] αριστερά και τον Όμηρο καθήμενο δεξιά, [[Σμύρνη]], 1ος αιώνας π.Χ.]]
ΕΝ ΕΝΑΣ ΨΕΦΤΙΚΟΣ ΚΑΘΙΣΤ.... ΑΡΧΑΙΟ ΚΑΠΗΛΕΙΟΣ
Εκτός από την ''Ιλιάδα'' και την ''Οδύσσεια'', στην αρχαιότητα αποδόθηκαν στον Όμηρο και άλλα έπη του [[τρωικός κύκλος|τρωικού κύκλου]], αρκετοί θρησκευτικοί ύμνοι, η επική παρωδία ''[[Βατραχομυομαχία]]'' και μια κωμική διήγηση για έναν χαζό ήρωα, τον Μαργίτη.<ref>A. Lesky, ''Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας'', μετάφρ. Α. Τσοπανάκη, Θεσσαλονίκη 1972, 2η έκδ., σελ. 132-147.</ref> Στον Όμηρο αποδίδονται και δύο προφανώς ψευδεπίγραφα επιγράμματα της [[Παλατινή Ανθολογία|Παλατινής Ανθολογίας]] (VII 153 και XIV 147).
Η σύγχρονη έρευνα, και ειδικότερα όσοι δέχονται ότι ο Όμηρος μπορεί να θεωρηθεί πραγματικό πρόσωπο, τοποθετεί τη ζωή του στον 8ο αι. π.Χ. και θεωρεί πιθανό ότι ήταν Ίωνας ραψωδός, συνεχιστής μιας μακραίωνης παράδοσης ηρωικών αφηγήσεων, που συνέθεσε την ''Ιλιάδα'' γύρω στο 750 π.Χ. και την ''Οδύσσεια'' (αν όντως συνέθεσε και τα δύο έργα) γύρω στα 710 π.Χ.<ref>Lesky, σελ. 77-78. Κακριδής, σελ. 32.</ref>
ΜΟΥΑΧΑΧΑΧΑΧΑΧΑΧ
== Το ομηρικό ζήτημα ==
[[Αρχείο:Apotheosis of homer.jpg|thumb|250px|right|Η Αποθέωση του Ομήρου σε γλυπτό. Μαρμάρινο ανάγλυφο του [[Αρχίλαος|Αρχίλαου]] της Πριήνης. [[3ος αιώνας π.Χ.]], Βρετανικό μουσείο]]
Υπό τον όρο «ομηρικό ζήτημα» ομαδοποιούνται πολλά ερωτήματα που έχουν σχέση με την πατρότητα, τον τρόπο σύνθεσης και την καταγραφή της ''Ιλιάδας'' και της ''Οδύσσειας''. Ειδικότερα, έχουν τεθεί τα θέματα:
* ''Ήταν πραγματικό πρόσωπο ο Όμηρος''; Πότε έζησε, πώς συνέθεσε ή έγραψε τα έργα του και ποια είναι αυτά;
* ''Ποια από τα γεγονότα, τοποθεσίες και πρόσωπα που αναφέρει ο Όμηρος έχουν ιστορικό υπόβαθρο;'' Μετά την ανακάλυψη των ερειπίων της Τροίας και των Μυκηνών αυτό το ερώτημα άρχισε να αποκτά μεγάλο βάρος.
* ''Τα κείμενα που έχουμε στη διάθεσή μας σήμερα είναι έργα του ίδιου ποιητή;'' Κάποιες υφολογικές αλλά και πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων καθιστούν πιθανό το γεγονός να μην γράφτηκαν από τον ίδιο συγγραφέα, χωρίς κάτι τέτοιο να μπορεί να αποδειχθεί με βεβαιότητα.
* ''Τα κείμενα είναι ενιαίες ποιητικές συλλήψεις ή αποτελούνται από διάφορα στρώματα;'' Αρκετοί έχουν υποστηρίξει ότι τα σημερινά κείμενα προέρχονται από συνένωση πολλών τμημάτων ή επέκταση παλαιοτέρων. Απέναντι σε αυτήν την «αναλυτική» θεωρία τάσσονται οι «ενωτικοί» που υποστηρίζουν ότι στο καθένα μπορεί να διακριθεί μία συνεπής λογοτεχνική σύλληψη και πραγμάτωση από ένα άτομο. Η σύγκριση με προφορικά έπη έδειξε ότι οι προφορικοί ποιητές, με τεχνικές που δεν είναι οικείες σε μια εγγράμματη κοινωνία, μπορούν να συνθέσουν και να απομνημονεύσουν ποιήματα μεγάλης έκτασης.
* Από την προφορική θεωρία, προκύπτει το ερώτημα ''ποια ήταν η συμβολή της γραφής στη σύνθεση των ποιημάτων'': καταγράφηκαν την εποχή που συντέθηκαν κατά τη διάρκεια της απαγγελίας, υπαγορεύτηκαν από τον ποιητή ή επιβίωσαν προφορικά και καταγράφηκαν αργότερα;
=== Αναλυτική θεωρία ===
Η παρουσία κάποιων αντιφάσεων, λογικών κενών ή χασμάτων στο κείμενο της ''Ιλιάδας'' και της ''Οδύσσειας'' οδήγησε στην υπόθεση ότι τα σωζόμενα κείμενα δεν είναι ενιαίες ποιητικές συλλήψεις αλλά συνένωση περισσοτέρων έργων. Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας ονομάστηκαν «αναλυτικοί» και οι απόψεις του μπορούν να διαιρεθούν σε επιμέρους τάσεις. Για την ''Ιλιάδα'', μία από τις αναλυτικές θεωρίες ήταν η '''θεωρία της επέκτασης''', που υποστηρίχθηκε κυρίως από τον Gottfried Hermann (1772-1848): σύμφωνα με αυτή, υπήρχε ένα παλαιό κείμενο, μια αρχική Ιλιάδα, που σταδιακά επεκτάθηκε και πήρε τη σημερινή μορφή. Η '''θεωρία των ασμάτων''', που αναπτύχθηκε από τον Karl Lachmann, θεωρούσε την Ιλιάδα συνένωση μικρότερων επικών ασμάτων (ο Lachmann εντόπιζε περίπου δεκαέξι άσματα). Συγγενική ήταν η '''θεωρία της συγκόλλησης''', με βασικό εκπρόσωπο τον A. Kirchhoff, κατά τον οποίο η ''Ιλιάδα'' δημιουργήθηκε από συνένωση μικρότερων επών.<ref>Lesky, σελ. 69-70.</ref> Ο ίδιος επιχείρησε ανάλογη ανάλυση και για την ''Οδύσσεια'', για την οποία διατυπώθηκε και μια άλλη άποψη, η '''θεωρία του διασκευαστή''', δηλαδή η άποψη ότι υπήρχε μια αρχική Οδύσσεια που επεκτάθηκε στη συνέχεια με προσθήκες ενός διασκευαστή που υστερούσε σε ποιητική αξία από τον ποιητή του αρχικού έργου.<ref>Lesky, σελ. 90-91.</ref>
=== Προφορικότητα και γραφή ===
Διαφορετική κατεύθυνση δόθηκε στην ομηρική έρευνα από τη σύγκριση με τις τεχνικές της [[προφορική λογοτεχνία|προφορικής ποίησης]]. Οι Milman Parry και Albert Lord, βασισμένοι στη διαπίστωση ότι τα δύο έπη εμφανίζουν στερεότυπες σκηνές και εκφράσεις, που συχνά επαναλαμβάνονται αυτούσιες, αξιοποίησαν τις έρευνές τους για την προφορική ηρωική ποίηση γης [[Γιουγκοσλαβία|Γιουγκοσλαβίας]] για να φωτίσουν τον τρόπο σύνθεσης της ''Ιλιάδας'' και της ''Οδύσσειας'' και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα δύο κείμενα παρουσιάζουν ανάλογη τεχνική, αφού βασίζονται σε ένα σύνολο στερεότυπων μικρότερων ή μεγαλύτερων φράσεων ([[λογότυπος|λογοτύπων]]) και τυποποιημένων σκηνών.
Σήμερα είναι εν μέρει αποδεκτό το γεγονός ότι οι τεχνικές στις οποίες βασίστηκε η σύνθεση των δύο επών είναι οι τεχνικές της προφορικής ποίησης, όπως είχαν διαμορφωθεί τους προηγούμενους αιώνες. Η παράδοση τροφοδότησε τον ποιητή τους με μια ειδική τεχνητή διάλεκτο, με στοιχεία διαφόρων εποχών και περιοχών και πολλά συνώνυμα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διαφορετικές μετρικές θέσεις, ένα σύνολο λογοτύπων που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες θέσεις του στίχου, τυπικές σκηνές και τυποποιημένα ευρύτερα επεισόδια.<ref>Lesky, σελ. </ref> Η συμβολή της γραφής στη σύνθεση ή την καταγραφή της ''Ιλιάδας'' και της ''Οδύσσειας'' είναι δύσκολο να καθοριστεί και έχουν διατυπωθεί διάφορες υποθέσεις: μπορεί ο ποιητής να χρησιμοποίησε τη γραφή για να κάνει ένα σχέδιο της δομής και της σύνδεσης διαφόρων επεισοδίων, ή να υπαγόρευσε σε κάποιον το ποίημα. Είναι βέβαιο ότι και τους επόμενους αιώνες τα έπη είχαν συντηρηθεί τουλάχιστον στην προφορική παράδοση και απαγγέλλονταν, αλλά δεν έχουμε απτές αποδείξεις παρά μόνον ισχυρές ενδείξεις περί του αν υπήρχε κάποιο παγιωμένο γραπτό κείμενο.
Όπως όμως γνωρίζουμε μετά την αποκρυπτογράφηση της [[Γραμμική Β|Γραμμικής Γραφής Β]] από τον [[Μάικλ Βέντρις|Michael Ventris]] κατά την διάλεξή του στις 23 Ιουνίου του 1953 στο Λονδίνο <ref>«Ἐνδείξεις ἑλληνικῆς διαλέκτου στὰ μυκηναϊκὰ ἀγγεῖα, άρθρο στο Journal Hellenic Studies 1953 μαζί με τον J. Chadwick»</ref> απεδείχθη ότι η ΓΓΒ όχι μόνον ήταν καθαρά Ελληνική γλώσσα της Μεσομινωικής περιόδου (ΜΜ) γύρω στο 1850 π.Χ <ref>J. T. Hooker, Εἰσαγωγὴ στη Γραμμικὴ Β, εκδόσεις ΜΙΕΤ 2011, σελίδα 29</ref> αλλά απόγονος της [[Γραμμική Α|Γραμμικής Γραφής Α]] και της εικονογραφικής, περί των οποίων γνωρίζουμε αδρομερώς μόνον το «[[terminus ante quem]]» και όχι το «[[terminus post quem]]» <ref>J. T. Hooker, Εἰσαγωγὴ στη Γραμμικὴ Β, εκδόσεις ΜΙΕΤ 2011, σελίδα 37</ref>. Δεδομένου ότι κατά την ΜΜ περίοδο και έπειτα είχε εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητος ότι η Ελληνική γλώσσα ομιλείτο και εγράφετο στον χώρο του Αιγαίου 500 έως 700 χρόνια τουλάχιστον πριν την συμβατική χρονολογία κατά την οποίαν ο Όμηρος συνέθεσε τα δύο μεγάλα του έπη <ref>J. T. Hooker, Εἰσαγωγὴ στη Γραμμικὴ Β, εκδόσεις ΜΙΕΤ 2011, σελίδα 13</ref>. Επί τη βάσει όμως του ζητήματος της ηλικίας της Ελληνικής γλώσσης εμπλέκεται και η Δωρική διάλεκτος (δωρίς), η οποία χαρακτηρίζεται από αρχαϊσμούς οι οποίοι δεν εμφανίζονται στην Γραμμική γραφή και το ζήτημα περί της «καθόδου» ή «επιστροφής» τους στον Ελλαδικό χώρο από τον Βορρά πρίν ομαλοποιηθεί στις γραμμικές γραφές.
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι δεν έχει βρεθεί κάποιο κείμενο, είτε ιστορικό είτε λογοτεχνικό είτε έστω επιστολή από την μία πόλη σε κάποια άλλη γραμμένο σε διάλεκτο προ του Ομήρου αλλά ίσως πρέπει να θεωρήσουμε την ύπαρξή του τουλάχιστον πολύ πιθανή, καθώς οι αναλογίες με άλλους συγχρόνους τους λαούς καθιστούν πολύ πιθανό το να χρησιμοποιούσαν την γραφή για τέτοιους σκοπούς. Άρα η επιστημονική έρευνα δεν αποκλείει αλλά τουναντίον αποδέχεται ότι η γραφή υπήρχε στην Ελλάδα πολύ πριν την του Ομήρου με ένα κενό 400 χρόνων (1150-750 π.Χ.) μεταξύ των τελευταίων επιγραφών σε ΓΓΒ και των επιγραφών σε αλφαβητικό σύστημα <ref>J. T. Hooker, Εἰσαγωγὴ στη Γραμμικὴ Β, εκδόσεις ΜΙΕΤ 2011, σελίδα 293</ref>. Εύλογη λοιπόν η υπόθεση ότι μπορεί να έγινε κάποια μεταγραφή όπως έχουμε βρει να γίνεται από την εικονογραφική στην Γραμμική <ref>E. Peruzzi, Minoica, σελ. 287-293</ref>. Μία ριζοσπαστική πλήν όμως επιστημονικά ενδιαφέρουσα άποψη διετύπωσε προσφάτως ο Barry B. Powell στο βιβλίο του ''"Homer and the origins of the Greek alphabet (Cambridge 1991)"'' ότι δηλαδή το Ελληνικό αλφάβητο επινοήθηκε με κύριο σκοπό να καταγραφούν τα ομηρικά έπη.
Από τον 6ο αι. π.Χ. μαρτυρείται και μια επαγγελματική ένωση ραψωδών που ονομάζονταν «ὁμηρίδες», οι οποίοι απήγειλλαν κάποια εκδοχή των επών, αλλά δεν γνωρίζουμε αν είχαν στην κατοχή τους κάποιο γραπτό κείμενο. Σημαντική θεωρείται στο θέμα της παγίωσης του ομηρικού κειμένου η συμβολή του [[Πεισίστρατος|Πεισιστράτου]] που λέγεται ότι καθιέρωσε απαγγελίες του Ομήρου στη γιορτή των [[Παναθήναια|Παναθηναίων]] με βάση ένα σταθερό κείμενο (η λεγόμενη «πεισιστράτεια διόρθωση»).
=== Γλώσσα και μέτρο ===
[[Αρχείο:Rembrandt Harmensz. van Rijn 061.jpg|thumb|''Όμηρος'', [[1663]]. Έργο του [[Ρέμπραντ]]]]
Το μέτρο της ''Ιλιάδας'' και της ''Οδύσσειας'' είναι ο δακτυλικός εξάμετρος στίχος. Βάση του είναι ο δακτυλικός πους, δηλαδή μια μονάδα που αποτελείται από μία μακρόχρονη συλλαβή και δύο βραχύχρονες (που μπορεί να αντικατασταθούν από μία μακρόχρονη). Ο κάθε στίχος απαρτίζεται από έξι πόδες. Οι πέντε πρώτοι είναι δάκτυλοι και ο έκτος αποτελείται από δύο συλλαβές, την πρώτη υποχρεωτικά μακρόχρονη και τη δεύτερη αδιάφορη. Συνολικά ένας δακτυλικός στίχος μπορεί να αποτελείται από δώδεκα έως δεκαεπτά συλλαβές. Υπάρχει μια ισχυρή νοηματική παύση περίπου στο μέσον του στίχου, καθώς και άλλες μικρότερες που χωρίζουν τον στίχο έως και σε τέσσερις μικρές νοηματικές ενότητες.<ref>Lesky, σελ. 105.</ref>
Η γλώσσα του Ομήρου είναι τεχνητή, η οποία ουδέποτε μιλήθηκε, αλλά κατανοητή απ' όλον τον ελληνόφωνο κόσμο.<ref>Lesky, σελ. 107.</ref> Το υλικό της προέρχεται από διάφορες διαλέκτους και χρονικές περιόδους. Βάση είναι η [[ιωνική διάλεκτος]] όπως είχε διαμορφωθεί τον 8ο αι. π.Χ. στα παράλια της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]]. Υπάρχουν ακόμη πολλά [[αιολική διάλεκτος|αιολικά]] στοιχεία αλλά και τύποι παλαιότεροι αναγόμενοι στη [[μυκηναϊκός πολιτισμός|μυκηναϊκή εποχή]]. [[Δωρική διάλεκτος|Δωρικά]] στοιχεία δεν υπάρχουν, ενώ κάποιοι [[αττική διάλεκτος|αττικοί]] τύποι ενδέχεται να είναι μεταγενέστερες προσθήκες.<ref>Lesky, σελ. 106. </ref> Η ύπαρξη πολλών συνώνυμων τύπων οι οποίοι προέρχονταν από ποικίλες διαλέκτους ή περιόδους παρείχε μετρικές ευκολίες στον ποιητή, αφού ανάλογα με τη θέση του στίχου μπορούσε να χρησιμοποιήσει μία από πολλές νοηματικά ισοδύναμες λέξεις. Για παράδειγμα η προσωπική αντωνυμία ''{{lang|grc|σοῦ}}'' είχε ισοδύναμους τύπους τα ''{{lang|grc|σεῖο}}'', ''σέθεν'', ''σέο'', ''{{lang|grc|σεῦ}}'', ''{{lang|grc|τεοῖο}}''.<ref>M. Edwards, ''Όμηρος: ο ποιητής της Ιλιάδος'', μετάφρ. Β. Λιαπής - Ν. Μπεζαντάκος, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2001, σελ. 62.</ref>
=== Λογότυποι και τυπικές σκηνές ===
Από την προφορική επική παράδοση ο Όμηρος είχε κληρονομήσει ένα σύνολο στερεοτυπικού υλικού το οποίο προσάρμοζε ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε περίπτωσης. Η μικρότερη τυπική μονάδα είναι οι σύντομες φράσεις που αποτελούνται από ένα όνομα και επίθετο. Ανάλογα με τη θέση του στίχου, προκύπτουν διάφοροι συνδυασμοί όπως ''{{lang|grc|Παλλὰς Ἀθήνη}}'', ''{{lang|grc|γλαυκῶπις Ἀθήνη}}'', ''{{lang|grc|θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη}}''. Κάποιες φορές τα τυπικά επίθετα χρησιμοποιούνται ακόμη και όταν τα νοηματικά συμφραζόμενα δεν επιτρέπουν τη χρήση τους.<ref>Edwards, ''Όμηρος'', σελ. 72.</ref> Μεγαλύτερης έκτασης λογότυποι χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν την αρχή και το τέλος μιας ομιλίας, την μετακίνηση ενός ήρωα ή τα γεγονότα των μαχών.
Εκτός από τις εκφραστικές στερεοτυπίες, υπήρχαν και τυποποιημένες ακολουθίες πράξεων για να περιγράψουν εκτενή γεγονότα όπως η [[θυσία]], η ικεσία, η υποδοχή ενός φιλοξενούμενου, ένα γεύμα, μία μονομαχία. Για παράδειγμα η αφήγηση μιας αριστείας, δηλαδή μιας σειράς κατορθωμάτων ενός ήρωα, βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο πρότυπο: πρώτα περιγράφεται ο εξοπλισμός του ήρωα. Όταν αρχίζει η μάχη, ο πρωταγωνιστής σκοτώνει κάποιους εχθρούς σε μονομαχίες και έπειτα επιτίθεται εναντίον του εχθρικού στρατού τον οποίο ωθεί σε φυγή. Η καταδίωξη διακόπτεται όταν αυτός πληγώνεται, αλλά με προσευχή σε ένα θεό θεραπεύεται, επιστρέφει στη μάχη και μονομαχεί με τον αρχηγό των εχθρών. Τον σκοτώνει και ακολουθεί μάχη των δύο παρατάξεων για το πτώμα, το οποίο αποκτούν τελικά οι φίλοι του νεκρού με θεϊκή παρέμβαση. Παρά την τυποποίηση, κάθε φορά που εμφανίζονται τυπικές σκηνές υπάρχουν διαφορές στις λεπτομέρειες ανάλογα με τις ανάγκες.<ref>Edwards, ''Όμηρος'', σελ. 107</ref>
=== Εκτενείς παρομοιώσεις ===
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ομηρικής, τεχνικής, που φαίνεται ότι δεν υπήρχε στα παλαιότερα έπη, είναι οι εκτενείς παρομοιώσεις. Αυτές οι παρομοιώσεις είναι επεκτάσεις των σύντομων παρομοιώσεων: για παράδειγμα η απλή παρομοίωση «επιτέθηκε σαν λιοντάρι» μπορεί να επεκταθεί στην εικόνα ενός πληγωμένου και αγριεμένου [[Λιοντάρι|λιονταριού]] που επιτίθεται στους κυνηγούς του, στην εικόνα του λιονταριού που κατασπαράζει το [[Πρόβατο|πρόβατα]] ενός φοβισμένου βοσκού ή στην εικόνα του ζώου που προσπαθεί να προστατέψει τα νεογνά του από τους κυνηγούς.<ref>Edwards, ''Όμηρος'', σελ. 139</ref> Ο κόσμος των παρομοιώσεων είναι ο κόσμος της καθημερινής εμπειρίας, που είναι οικείος στον ακροατή / αναγνώστη, και έχει στόχο να βοηθήσει τη φαντασία του αναγνώστη να αντιληφθεί κάτι, συγκρίνοντάς το με μια εικόνα από την άμεση εμπειρία του.<ref>M.W. Edwards, ''Ομήρου Ιλιάδα. Κείμενο και ερμηνευτικό υπόμνημα'', τ. Ε΄, ραψωδίες Ρ-Υ, μετάφρ. Μ. Καίσαρ, επιμ. Α. Ρεγκάκος, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 115</ref> Τα θέματα από τα οποία προέρχονται οι παρομοιώσεις είναι τα φυσικά φαινόμενα (τρικυμίες, αστραπές και βροντές, πυρκαγιές), το κυνήγι, οι επιθέσεις άγριων ζώων και καθημερινές δραστηριότητες όπως η υφαντική, η ξυλουργική, η ποιμενική και αγροτική ζωή.<ref>Edwards, ''Ομήρου Ιλιάδα'', σελ. 115-116.</ref>
Οι εκτενείς παρομοιώσεις δεν είναι απλώς διακοσμητικά στοιχεία. Ήδη οι αρχαίοι σχολιαστές είχαν επισημάνει ότι μπορεί να υπάρχουν πολλά σημεία επαφής μεταξύ των συγκρινόμενων όρων.<ref>Edwards, ''Ομήρου Ιλιάδα'', σελ. 109</ref> Μπορεί πίσω από το άμεσο νόημα της σύγκρισης να κρύβεται και ένα δεύτερο, πιο σημαντικό: για παράδειγμα, όταν ο [[Οδυσσέας]], στο τέλος της ραψωδίας ε της [[Οδύσσεια|''Οδύσσειας'']] φτάνει ναυαγός στη γη των [[Φαίακες|Φαιάκων]], ξαπλώνει κάτω από ένα σωρό φύλλων και παρομοιάζεται με το κρύψιμο ενός δαυλού στη στάχτη για να παραμείνει αναμμένος. Η άμεση σύγκριση είναι η κάλυψη του Οδυσσέα και του δαυλού, αλλά το βαθύτερο νόημα είναι ότι ο Οδυσσέας προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή τη σπίθα της ζωής.<ref>Edwards, ''Όμηρος'', σελ. 143.</ref> Άλλοτε μια παρομοίωση μπορεί να προϊδεάζει για το μέλλον, όπως όταν οι Τρώες βλέπουν τον [[Αχιλλέας|Αχιλλέα]] να σέρνει με το άρμα του τον νεκρό [[Έκτορας|Έκτορα]] και ο θρήνος τους παρομοιάζεται με το θρήνο των κατοίκων μιας φλεγόμενης πόλης, όπως πράγματι έγινε αργότερα.<ref>Edwards, ''Όμηρος'', σελ. 144.</ref>
==Δείτε επίσης==
* Ο [[αστεροειδής]] [[5700 Όμηρος]] (5700 Homerus), ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1977, πήρε το όνομά του από τον επικό αυτόν ποιητή.
== Αναφορές ==
<references />
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{commonscat}}
{{Βικιθήκη|Συγγραφέας:Όμηρος}}
{{Βικιφθέγματα}}
* [http://homer.agrino.org/ Το πλήρες κείμενο της Ιλιάδας και της Οδύσσειας (στα αρχαία Ελληνικά)]
* Ερμηνεία της φράσης "πορφύρεον κύμα". Κ.Σιαμάκης Μελέτες 9,2010, [http://www.philologus.gr/1/44----1450--600-x/242-2011-09-18-20-07-13]
{{Έργα του Ομήρου|state=expanded}}
{{Ιλιάδα|state=autocollapse}}
{{Οδύσσεια|state=autocollapse}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Ομηρος}}
[[Κατηγορία:Όμηρος| ]]
[[Κατηγορία:Πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας]]
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Έλληνες επικοί ποιητές]]
[[Κατηγορία:Παλατινή Ανθολογία]]
[[Κατηγορία:Ανθολογία του Πλανούδη]]
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Έλληνες μυθογράφοι]]
|
