Διόνυσος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 16:
== Ετυμολογία του ονόματος Διόνυσος ==
Ο '''Διόνυσος''', επίσης ''Διώνυσος'', γιος του θεού [[Δίας (μυθολογία)|Δία]], ανήκει στις ελάσσονες πλην όμως σημαντικές [[θεός|θεότητες]] του [[ελληνική μυθολογία|αρχαιοελληνικού πανθέου]], καθώς η λατρεία του επηρέασε σημαντικά τα [[θρησκεία|θρησκευτικά]] δρώμενα της [[Αρχαία Ελλάδα|ελλαδικής επικράτειας]]. Παρόλο που δεν είναι ολύμπιος θεός και ο [[Όμηρος]] δείχνει να τον αγνοεί<ref>Παρόλο που η πρώτη φιλολογική μαρτυρία για τον Διόνυσο προέρχεται από τον Όμηρο, η μοναδικότητα του αποσπάσματος οδηγεί τους φιλόλογους στην υποψία ότι είναι μία μεταγενέστερη πρόσθεση τοπικής προέλευσης. Βλ. ''[[Ιλιάδα]]'' Ζ' 129.</ref>, ήδη από τον [[6ος αιώνας π.Χ.|6ο π.Χ. αι.]], αναπαρίσταται μαζί με τους Ολυμπίους, αν και εμφανίζεται σχετικά απόμακρος<ref>Βερολίνο, Cat. 1704 ''Mon. d. Inst.'' τομ. ix DI. LV. Β. Χέλμπιχ (W. Helbig), 1873. Αναφέρεται στο [[Τζέιν Έλεν Χάρισον|Harrisson J. E.]] 2003, ''Προλεγόμενα στη μελέτη της ελληνικής θρησκείας: Ο θεός Διόνυσος'', Ιάμβλιχος, Αθήνα, 141, σημ. 2</ref>. Ενίοτε απεικονίζεται να κάθεται δεξιά του πατρός του στα ολύμπια δώματα. Ο Διόνυσος ως [[μυθολογία|μυθολογική]] οντότητα «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση ανάμεσα στα δύο»<ref>Segal, Charles, 1982, 12.</ref>. Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει «το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού»<ref>Segal, Charles, 1982, 343.</ref> γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή σοφία ή το αρχέτυπο του Κατεργάρη, παρόν σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Διόνυσος γεννιέται από τον μηρό του πατέρα του, στον δήμο Ικαρίας (σημερινός [[δήμος Διονύσου]]), και παραδίδεται σε δώδεκα νύμφες ή υδάτινα πνεύματα, τις [[Υάδες (μυθολογία)|Υάδες]], οι οποίες γίνονται τροφοί του θεϊκού παιδιού. Αργότερα, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης την υπηρεσία τους, οι Υάδες εξυψώθηκαν στο ουράνιο στερέωμα όπου λάμπουν ως αστερισμός των [[Υάδες (Αστρονομία)|Υάδων]]. Είναι ''Πυριγενής'', και ''Λιμναίος'', φέροντας εγγενώς την ποιότητα της 'λίμνης ή του έλους'. Ο Διόνυσος είναι επίσης ''Διθύραμβος'', δηλαδή ''διγενής'', γεννημένος πρώτα από τη φωτιά και κατόπιν από το νερό, ακολουθώντας την παράδοση ανάλογων αρχέγονων θεοτήτων<ref>Ο Alain Danielou επισύρει την προσοχή μας σε μια σημαντική σύγκριση του Διόνυσου με τον αντίστοιχο θεό Μουρούκαν του ινδουϊστικού πάνθεου παραθέτοντας τα εξής: ο «Μουρούκαν, ο γεννημένος στον καλαμιώνα, αναθρεμμένος από τις νύμφες, ονομάζεται αλλού Διόνυσος». Βλ. επίσης Danielou, Alain, 1982, 27.</ref>.
Γραμμή 27:
Γιος του Δία και της [[Σεμέλη]]ς κόρης του Κάδμου ο Διόνυσος διασώζεται από τις φλόγες που έζωσαν το παλάτι του πατέρα της -μετά από την εμφάνιση του Δία σε όλο του το μεγαλείο- χάρη στην παρέμβαση της [[Γαία (μυθολογία)|Γης]], που άφησε τον [[κισσός|κισσό]] να τυλίξει τους κίονες του ανακτόρου και να διασώσει το θείο βρέφος. Ο Δίας τοποθέτησε το βρέφος στον μηρό του εν αγνοία της [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρας]] και το έβγαλε στο φως την κατάλληλη στιγμή, όταν ολοκληρώθηκε η κύησή του. Εξαιτίας του γεγονότος ότι γεννήθηκε ανάμεσα στα αστροπελέκια του Δία και την πυρκαγιά του ανακτόρου, ο Διόνυσος έφερε την επωνυμία ''πυριγενής'' και εξαιτίας του γεγονότος ότι συνέχισε την κύησή του στον μηρό του πατέρα του ''μηρορραφής'', ''διμήτωρ'' και ''δισσότοκος''<ref>Κακριδής Ι. Θ. 1986, 200.</ref>.[[Αρχείο:Dionysos on a cheetah, Pella, Greece.jpg|εναλλ.=|μικρογραφία|489x489εσ]]
Ο θεός περιπλανάται στην [[αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτο]] και τη [[Συρία]], τρελός από το μίσος της
== Θεός του δράματος και του παιχνιδιού ==
Στην αρχαία Ελλάδα αυτή η στενή σχέση μεταξύ δράματος και μυθολογίας συνοψιζόταν στο προσωπείο, τη μάσκα που συμβόλιζε τον ίδιο τον Διόνυσο και μια διαδικασία ταυτόχρονα μέσω της οποίας οι συμμέτοχοι αντιλαμβάνονταν μια αναλαμπή των άγριων παράδοξων που συσχετίζονταν σε μύθους και θεσπίζονταν ως ιεροτελεστίες ή μυστηριακά δρώμενα. Τέτοιες μυστηριακές παραδόσεις ήταν κοινός τόπος στον αρχαίο κόσμο και μερικές είναι γνωστό ότι διήρκεσαν επί χιλιάδες έτη. Ο [[Γνωστικισμός|Γνωστικός]] [[χριστιανισμός]] είναι ένα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα των μυητικών μυστηρίων και ακόμη και σήμερα οι ανατολικοί ορθόδοξοι και ρωμαιοκαθολικοί ναοί διατηρούν συγκεκριμένα τελετουργικά στοιχεία, συνεχίζοντας τη γραμμή παράδοσης των μυστηριακών θρησκειών με δρώμενα όπως η μετουσίωση του σώματος και του αίματος του [[Χριστός|Χριστού]].
| |||