Ελληνικό αλφάβητο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Για το πότε ακριβώς, σε ποιο μέρος και με ποιον τρόπο δημιουργήθηκε το ελληνικό αλφάβητο υπήρξαν πολλές απόψεις. Ο [[Αισχύλος]] αναφέρει ότι ο αυτός που έδωσε πρώτος τα γράμματα στους ανθρώπους ήταν ο [[Προμηθέας]]<ref>[[Προμηθεύς Δεσμώτης|ΑΙΣΧΥΛΟΣ, ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ, Στίχος 460]]: "καὶ μὴν ἀριθμόν, ἔξοχον σοφισμάτων, ἐξηῦρον αὐτοῖς, '''γραμμάτων''' τε συνθέσεις, μνήμην ἁπάντων, μουσομήτορ᾽ ἐργάνην"[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0010%3Acard%3D436]</ref>, ενώ ο [[Ευριπίδης]] υποστηρίζει οτι ο [[Παλαμήδης (μυθολογία)|Παλαμήδης]] επινόησε το αλφάβητο<ref>[[Ευριπίδης|ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ, ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 578]]: "ἐξηῦρον ἀνθρώποισι '''γράμματ᾿''' εἰδέναι"[https://el.wikisource.org/wiki/%CE%91%CF%80%CE%BF%CF%83%CF%80%CE%AC%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1_(%CE%95%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%80%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82)#fr_578-_%CE%95%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%80%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82,_%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AE%CE%B4%CE%B7%CF%82]</ref> σε αντίθεση με τον [[Λουκιανός|Λουκιανό]] ο οποίος στην περίφημη ''[[Δίκη συμφώνων]]'' προσδίδει στον [[Παλαμήδης (μυθολογία)|Παλαμήδη]] προσδίδει την επινόηση μερικών μόνο από τα γράμματα του αλφαβήτου, ενώ για τα υπόλοιπα αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στον [[Κάδμος|Κάδμο]] και τον Σιμωνίδη<ref>[[Λουκιανός|ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ]], [[Δίκη συμφώνων]]: "καὶ ὅ γε πρῶτος ἡμῖν τοὺς νόμους τούτους διατυπώσας, εἴτε Κάδμος ὁ νησιώτης εἴτε Παλαμήδης ὁ Ναυπλίου, καὶ Σιμωνίδῃ δὲ ἔνιοι προσάπτουσι τὴν προμήθειαν ταύτην οὐ τῇ τάξει μόνον, καθ᾿ ἣν αἱ προεδρίαι βεβαιοῦνται, διώρισαν, τί πρῶτον ἔσται ἢ δεύτερον, ἀλλὰ καὶ ποιότητας, ἃς ἕκαστον ἡμῶν ἔχει, καὶ δυνάμεις συνεῖδον"[https://el.wikisource.org/wiki/%CE%94%CE%AF%CE%BA%CE%B7_%CF%83%CF%85%CE%BC%CF%86%CF%8E%CE%BD%CF%89%CE%BD]</ref>. Στον [[Κάδμος|Κάδμο]] και τους Φοίνικες που ήρθαν μαζί του αναφέρεται και ο [[Ηρόδοτος]], οι οποίοι όταν εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα δίδαξαν τα γράμματα, που, όπως νομίζει, ήταν ως τότε άγνωστα στους Έλληνες<ref>[[Ηρόδοτος|ΗΡΟΔΟΤΟΣ, ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ (5), 58.1]]: "οἱ δὲ Φοίνικες οὗτοι οἱ σὺν Κάδμῳ ἀπικόμενοι, τῶν ἦσαν οἱ Γεφυραῖοι, ἄλλα τε πολλὰ οἰκήσαντες ταύτην τὴν χώρην ἐσήγαγον διδασκάλια ἐς τοὺς Ἕλληνας καὶ δὴ καὶ γράμματα, οὐκ ἐόντα πρὶν Ἕλλησι ὡς ἐμοὶ δοκέειν, πρῶτα μὲν τοῖσι καὶ ἅπαντες χρέωνται Φοίνικες· μετὰ δὲ χρόνου προβαίνοντος ἅμα τῇ φωνῇ μετέβαλον καὶ τὸν ῥυθμὸν τῶν γραμμάτων"[http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=131]</ref>. Ο [[Πλούταρχος]]<ref>[[w:Moralia|PLUTARCH, Moralia, De Genio Socrates, Stephpage 579a]]: "πρὸς ἡμᾶς ἔφρασεν, ὡς '''Μούσαις''' ἀγῶνα '''συντελεῖσθαι κελεύει τὰ γράμματα''' τοὺς δὲ τύπους εἶναι τῆς ἐπὶ Πρωτεῖ βασιλεύοντι γραμματικῆς, ἣν Ἡρακλέα τὸν Ἀμφιτρύωνος ἐκμαθεῖν ὑφηγεῖσθαι μέντοι καὶ παραινεῖν τοῖς '''Ἕλλησι διὰ τῶν γραμμάτων''' τὸν θεὸν ἄγειν σχολὴν καὶ εἰρήνην, διὰ φιλοσοφίας ἀγωνιζομένους ἀεί, Μούσαις καὶ λόγῳ διακρινομένους περὶ τῶν δικαίων, τὰ ὅπλα καταθέντας"[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plut.+De+Genio+579a&fromdoc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0305]</ref> και ο [[Διόδωρος Σικελιώτης]] δίνουν την πατρότητα του αλφαβήτου στις εννέα [[Μούσες]], ενώ ο τελευταίος υποστηρίζει ότι οι Φοίνικες απλά μετέθεσαν τους τύπους των γραμμάτων σ'αυτό που σήμερα αποκαλούμε ''φοινίκια''<ref>[[s:Ιστορική Βιβλιοθήκη|ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Βιβλίο 5, Παράγραφος 74]]: "ταῖς δὲ Μούσαις δοθῆναι παρὰ τοῦ πατρὸς τὴν τῶν γραμμάτων εὕρεσιν καὶ τὴν τῶν ἐπῶν σύνθεσιν τὴν προσαγορευομένην ποιητικήν. πρὸς δὲ τοὺς λέγοντας, ὅτι Σύροι μὲν εὑρεταὶ τῶν γραμμάτων εἰσί, παρὰ δὲ τούτων Φοίνικες μαθόντες τοῖς Ἕλλησι παραδεδώκασιν, οὗτοι δ᾽ εἰσὶν οἱ μετὰ Κάδμου πλεύσαντες εἰς τὴν Εὐρώπην, καὶ διὰ τοῦτο τοὺς Ἕλληνας τὰ γράμματα Φοινίκεια προσαγορεύειν, φασὶ τοὺς Φοίνικας οὐκ ἐξ ἀρχῆς εὑρεῖν, ἀλλὰ τοὺς τύπους τῶν γραμμάτων μεταθεῖναι μόνον, καὶ τῇ τε γραφῇ ταύτῃ τοὺς πλείστους τῶν ἀνθρώπων χρήσασθαι καὶ διὰ τοῦτο τυχεῖν τῆς προειρημένης προσηγορίας"[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0540%3Abook%3D5%3Achapter%3D74%3Asection%3D1]</ref> που στην αρχή και πριν τα γνωρίσουν οι Φοίνικες τα γράμματα αυτά ήδη αποκαλούνταν από τους Έλληνες ''πελασγικά''<ref>[[s:Ιστορική Βιβλιοθήκη|ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Βιβλίο 3, Παράγραφος 67]]: "φησὶ τοίνυν παρ᾽ Ἕλλησι πρῶτον εὑρετὴν γενέσθαι Λίνον ῥυθμῶν καὶ μέλους, ἔτι δὲ Κάδμου κομίσαντος ἐκ Φοινίκης τὰ καλούμενα γράμματα πρῶτον εἰς τὴν Ἑλληνικὴν μεταθεῖναι διάλεκτον, καὶ τὰς προσηγορίας ἑκάστῳ τάξαι καὶ τοὺς χαρακτῆρας διατυπῶσαι. κοινῇ μὲν οὖν τὰ γράμματα Φοινίκεια κληθῆναι διὰ τὸ παρὰ τοὺς Ἕλληνας ἐκ Φοινίκων μετενεχθῆναι, ἰδίᾳ δὲ τῶν Πελασγῶν πρώτων χρησαμένων τοῖς μετατεθεῖσι χαρακτῆρσι Πελασγικὰ προσαγορευθῆναι"[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Diod.+3.67.1&fromdoc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0540]</ref>. Για τον Διόδωρο Σικελιώτη, παρ'όλο που οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι εφευρέτες των γραμμάτων και των επιστημών, είχαν χάσει πλέον κάθε μνήμη των επινοήσεών τους εξαιτίας ενός κατακλυσμού ο οποίος αφάνισε βίαια τον πολιτισμό τους<ref>[[s:Ιστορική Βιβλιοθήκη|ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Βιβλίο 5, Παράγραφος 57]]: "ἀκτὶς δ᾽ εἰς Αἴγυπτον ἀπάρας ἔκτισε τὴν Ἡλιούπολιν ὀνομαζομένην, ἀπὸ τοῦ πατρὸς θέμενος τὴν προσηγορίαν: οἱ δ᾽ Αἰγύπτιοι ἔμαθον παρ᾽ αὐτοῦ τὰ περὶ τὴν ἀστρολογίαν θεωρήματα"(2)[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0540%3Abook%3D5%3Achapter%3D57%3Asection%3D2]ὕστερον δὲ παρὰ τοῖς Ἕλλησι γενομένου κατακλυσμοῦ, καὶ διὰ τὴν ἐπομβρίαν τῶν πλείστων ἀνθρώπων ἀπολομένων, ὁμοίως τούτοις καὶ τὰ διὰ τῶν '''γραμμάτων''' ὑπομνήματα συνέβη φθαρῆναι(3)[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0540%3Abook%3D5%3Achapter%3D57%3Asection%3D3]"δἰ ἣν αἰτίαν οἱ Αἰγύπτιοι καιρὸν εὔθετον λαβόντες ἐξιδιοποιήσαντο τὰ περὶ τῆς ἀστρολογίας, καὶ τῶν Ἑλλήνων διὰ τὴν ἄγνοιαν μηκέτι τῶν '''γραμμάτων''' ἀντιποιουμένων ἐνίσχυσεν, ὡς αὐτοὶ πρῶτοι τὴν τῶν ἄστρων εὕρεσιν ἐποιήσαντο"(4)[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0540%3Abook%3D5%3Achapter%3D57%3Asection%3D4]"ὁμοίως δὲ καὶ Ἀθηναῖοι κτίσαντες ἐν Αἰγύπτῳ πόλιν τὴν ὀνομαζομένην Σάιν, τῆς ὁμοίας ἔτυχον ἀγνοίας διὰ τὸν κατακλυσμόν. δι᾽ ἃς αἰτίας πολλαῖς ὕστερον γενεαῖς Κάδμος ὁ Ἀγήνορος ἐκ τῆς Φοινίκης πρῶτος ὑπελήφθη κομίσαι '''γράμματα''' εἰς τὴν Ἑλλάδα: καὶ ἀπ᾽ ἐκείνου τὸ λοιπὸν οἱ Ἕλληνες ἔδοξαν ἀεί τι προσευρίσκειν περὶ τῶν '''γραμμάτων''', κοινῆς τινος ἀγνοίας κατεχούσης τοὺς Ἕλληνας(5)[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0540%3Abook%3D5%3Achapter%3D57%3Asection%3D5]</ref>. Ο μαθητής του [[Αλέξανδρος ο Πολυίστωρ|Αλέξανδρου Πολυίστωρα]], [[Γάιος Ιούλιος Υγίνος|Υγίνος]], στο έργο του ''Fabulae'' σημειώνει ότι οι τρείς [[Μοίρες]] δημιούργησαν τα πέντε πρώτα φωνήεντα και τα γράμματα Β και Τ, ενώ ο [[Παλαμήδης (Μυθολογία)|Παλαμήδης]] εφήυρε τα υπόλοιπα έντεκα σύμφωνα. Αυτό κατά τον Υγίνο ήταν το Πελασγικό αλφάβητο το οποίο ο [[Ερμης (μυθολογία)|Ερμής]] δίνοντάς του την σημερινή μορφή του θα το μεταφέρει από την [[Αρχαία Ελλάδα|Ελλάδα]] στην Αίγυπτο, ενώ αργότερα ο Κάδμος θα το επαναφέρει πίσω στην Βοιωτία. Τότε, κατά τον Υγίνο, ο [[Εύανδρος]] ο οικιστής του Παλλαντίνου λόφου στη [[Ρώμη]] θα το εισάγει στην Ιταλία<ref>[[w:Gaius Julius Hyginus#Fabulae|Hyginus, Fabulae 200-277]][www.theoi.com/Text/HyginusFabulae5.html#277]</ref>. Ο [[Ρόμπερτ Γκρέιβς]] αναφέρει ότι το ελληνικό αλφάβητο ήταν μία απλοποίηση των [[Κρητικά ιερογλυφικά|κρητικών ιερογλυφικών]]<ref>[[w:Robert Graves|Robert Graves, The Greek Myths 1955, revised 1960, Chapter ''The Alphabet'', page 111]]: "The '''Greek alphabet was a simplification of the Cretan hieroglyphs'''...There is evidence, however, that before the introduction of the modified Phoenician alphabet into Greece an '''alphabet had existed there''' as a religious secret held by the priestesses of the Moon—Io, or the Three Fates; that it was closely linked with the calendar, and that its letters were represented not by written characters, but by twigs cut from different trees typical of the year’s sequent months"</ref>, ενώ ο [[Άρθουρ Έβανς]] στο έργο του ''Scripta Minoa'' υποστηρίζει ότι στα σύμβολα της [[Γραμμική Α|γραμμικής Α]] μπορούν να αποδοθούν οι αξίες κάποιων γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου<ref>[[w:Arthur Evans|ARTHUR EVANS, Scripta Minoa, Oxford at the Clarendon Press 1909, vol.1, page 94, ''Advanced Minoan linear characters, word-signs as well as syllabes or letters'']]: "It will be shown in the course of this work that even the advanced linear signs of Crete, though they, doubtless, possessed the value of syllables, or even at times, perhaps, '''of single letters''', could still on occasion be used with their old ideographic force as word-signs"</ref>. Θεωρείται όμως αναμφισβήτητο πως πρότυπό του ήταν κάποια πρώιμη σημιτική γραφή, ενώ την ακριβή προέλευσή του άλλοι την αποδίδουν στο φοινικικό αλφάβητο<ref name=britannica>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/244456/Greek-alphabet Greek Alphabet], Εγκυκλοπαίδεια Britannica (έκδοση on-line) {{en}}. Ανακτήθηκε 25/6/2013</ref> και άλλοι βλέπουν και επίδραση της πρωτο-χαναανιτικής γραφής.<ref name = JSSS>Niklaus Shaeffer, ''Journal of the Simplified Spelling Society'', [http://www.spellingsociety.org/journals/j31/mixes.php J31, 2002/2, σελ. 31-34]. Ανακτήθηκε 28/1/2009</ref> Η επικρατέστερη πάντως ερμηνεία θεωρεί πως πρότυπο υπήρξε το [[φοινικικό αλφάβητο]], το οποίο πρέπει να γνώρισαν οι Έλληνες καθώς ταξίδευαν στα τέλη του 9ου π.Χ. αιώνα στην ανατολική [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο]].<ref>''«Επειδή όμως (η Γραμμική Β΄) παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες, γιατί, ως συλλαβική, απαιτούσε 90 γράμματα, δηλαδή τόσα όσοι ήταν οι συλλαβικοί συνδυασμοί, οι Έλληνες κατά τον 10ο ή 9ο αι. π.Χ. το εγκατέλειψαν και πήραν το φοινικικό, που ήταν αλφαβητικό φωνητικό και το χρησιμοποίησαν προσαρμόζοντας το στις ανάγκες της ελληνικής φθογγολογίας»'' (''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, Τόμ. Γ2, σελ. 570)</ref>