Χαλανδρίτσα Αχαΐας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Χαλανδρίτσα''' είναι ημιορεινή [[κωμόπολη]] του [[Νομός Αχαΐας|Νομού Αχαΐας]], η οποία απέχει περίπου 20 [[Χιλιόμετρο|χιλιόμετρα]] από την [[πόλη]] της [[Πάτρα]]ς. Είναι η έδρα του νεοπαγούς [[Δήμος Ερυμάνθου|Δήμου Ερυμάνθου]]<ref>[http://www.eetaa.gr/index.php?tag=dkmet_details&id=7070 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Ερυμάνθου]. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 28/10/2017.</ref>, ενώ στο παρελθόν είχε αποτελέσει την έδρα του πρώην [[Δήμος Φαρρών|Δήμου Φαρρών]] (1835-1912 / 1997-2010) αλλά και άλλοτε ανεξάρτητη [[Κοινότητα (τοπική αυτοδιοίκηση)|Κοινότητα]] (1912-1997). Σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2011|απογραφήΑπογραφή του 2011]] εχειέχει μόνιμο [[Πληθυσμός|πληθυσμό]] 913 κατοίκους, ενώ συνολικά η ομώνυμη [[Τοπική κοινότητα|Τοπική Κοινότητα]], η οποία συμπεριλαμβάνει και τους οικισμούς [[Μαστοραίικα-Σταμαίικα Αχαΐας|Μαστοραίικα-Σταμαίικα]] και [[Κυδωνιές Χαλανδρίτσας Αχαΐας|Κυδωνιές]]<ref>[http://www.eetaa.gr/index.php?tag=dkmet_details&id=1351 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Χαλανδρίτσας Αχαΐας]. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 08/11/2017.</ref>, έχει 1.047 κατοίκους.

Η Χαλανδρίτσα είναι χτισμένη στο κέντρο περίπου του άλλοτε [[Δήμος Φαρρών|Δήμου Φαρρών]], ενδιάμεσα στο πεδινό και ορεινό τμήμα αυτού, ευρισκόμενη σε [[υψόμετρο]] περίπου 350 [[Μέτρο|μέτρων]] περίπου<ref>[http://moriasnow.gr/oikismos/xalandritsa Χαλανδρίτσα]. moriasnow.gr. Ανακτήθηκε: 08/11/2017.</ref>, στην πλαγιά ενός λόφου στους πρόποδες των νοτίων πρόβουνων του [[Παναχαϊκό όρος|Παναχαϊκού]], καθώς και εγγύς τόσο της [[πεδιάδα]]ς των Φαρρών, στις βορειοανατολικές παρυφές αυτής, όσο και του ορεινού όγκου του [[Ερύμανθος|Ερυμάνθου]], νότια και νοτιοδυτικά έναντι ακριβώς αυτού. Η Χαλανδρίτσα, όπως και η γύρω όμορη περιοχή του οικισμού, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ημιορεινή κυρίως.

Κατά την [[Ενετοκρατία]] ήταν αρχικά τμήμα της [[Βαρωνία της Πάτρας|Βαρωνίας της Πάτρας]], από την οποία αποσπάστηκε νωρίς, ανεξαρτητοποιήθηκε και ιδρύθηκε η [[Βαρωνία της Χαλανδρίτσας]], η οποία διοικήθηκε από την οικογένεια Τρεμουίγ και μετά από την οικογένεια Ζαχαρία<ref name="triantafiloy"/>. Πρώτος βαρώνος ήταν ο [[Ωδεβέρτος ντε Τρεμουϊγ]]. Από τα φέουδα της Χαλανδρίτσας πιο γνωστά ήταν της [[Άρλα Αχαΐας|Άρλας]] και της [[Μιτόπολη Αχαΐας|Μιτόπολης]]. Η δύναμη και η αίγλη της Βαρωνείας της Χαλανδρίτσας φθάνει στο υψηλότερο σημείο της ιστορίας επί της οικογένειας Ζαχαρία από το 1324 και αργότερα. Η δυναμικότητα των Ζαχαρία διαπιστώνεται από το ότι η [[Αικατερίνη Βαλουά]], ηγεμονίδα της Αχαΐας, κατόρθωσε δια του επιτρόπου της [[Gandino Romano da Scalea]] να επιτύχει την αναγνώριση της Χαλανδρίτσας ως ηγέτιδας του [[Πριγκιπάτο της Αχαΐας|Πριγκιπάτου της Αχαΐας]] από όλες τις άλλες βαρωνείες. Στη γαλλική παραλλαγή του [[Χρονικόν του Μορέως|Χρονικού του Μορέως]] αναφέρεται ως '''«Calandrice'''».

Κατά την Τουρκοκρατία είχε την ίδια τύχη με την υπόλοιπη Αχαΐα και μετά τα [[ΟρλοφικάΟρλωφικά]], σύμφωνα με τον Γάλλο περιηγητή ''Γκουφιέ'', είχε ερημώσει. Το [[1770]] αναφέρεται ότι η περιοχή ανήκε σε Οθωμανό τσιφλικά από την [[Ναύπακτος|Ναύπακτο]]<ref name="triantafiloy"/>. Τότε ο [[Φρανσουά Πουκεβίλ|Πουκεβίλ]] έγραψε σε απόσπασμά του ότι η Χαλανδρίτσα κάποτε ήταν επισκοπή, που εξαρτιόταν από την [[Πάτρα]], είχε 60 εκκλησίες και πληθυσμό 5.000 κατοίκους.

Από το [[1835]] έως το [[1912]] η Χαλανδρίτσα υπήρξε έδρα του τότε [[Δήμος Φαρρών|Δήμου Φαρών]]<ref name="eetaa.gr1">[http://www.eetaa.gr/index.php?tag=oikmet_details&id=11171 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Χαλανδρίτσας Αχαΐας]. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 08/11/2017.</ref><ref>[http://www.eetaa.gr/index.php?tag=dkmet_details&id=90090 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Φαρών (1835-1912)]. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 28/10/2017.</ref>. Από το 1912 έως το [[1997]] αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης [[Κοινότητα (τοπική αυτοδιοίκηση)|Κοινότητας]] Χαλανδρίτσας, ενώ το από [[1997]] έως το 2010, με το [[Σχέδιο «Καποδίστριας»]] και με την επαναφορά των δήμων στην τοπική αυτοδιοίκηση, υπήρξε έδρα του "«καποδιστριακού"» Δήμου Φαρρών<ref name="eetaa.gr1"/><ref>[http://www.eetaa.gr/index.php?tag=dkmet_details&id=6601 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Φαρρών (1997-2010)]. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 28/10/2017.</ref>. Από το [[2011]] και πλέον, με το [[Σχέδιο «Καλλικράτης»]], αποτελεί την έδρα του [[Δήμος Ερυμάνθου|Δήμου Ερυμάνθου]], ενός από τους πέντε δήμους της [[Αχαΐα]]ς και εκ των δεκαεννέα της [[Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας|Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος]].

Η Χαλανδρίτσα αναφέρεται στο [[Οθωμανοί|οθωμανικό]] κατάστιχο [[τιμάριο|τιμαρίων]] του 1461-63, όπου είχε 155 κάτοικους (118 έγγραμοι, 22 άγαμοι, 15 χήρες, όλοι Έλληνες)<ref name="Louloudis 2010, p.254">Λουλούδης 2010, σελ. 254.</ref><ref>Λουλούδης 2010, σελ. 254 [υποσημείωση 1].</ref>. Στα 1700 αναφέρεται στη βενετικήενετική απογραφή '''Grimani''' ως ''«Calandrizza''» και έχειμε πληθυσμό 76 οικογένειες (284 κάτοικοι)<ref name="Louloudis 2010, p.254"/>.

Η Χαλανδρίτσα διαθέτει νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Το [[1890]] ιδρύθηκε στην Χαλανδρίτσα Σχολαρχείο-Ελληνικό Σχολείο, το σημερινό Γυμνάσιο-Λύκειο, και λειτούργησε εκεί έως το [[1936]]. Σε αυτό αποφοίτησαν αξιόλογοι μετέπειτα [[Πολιτικός|πολιτικοί]] και [[Επιστήμονας|επιστήμονες]], ανάμεσα στους οποίους και ο άλλοτε [[πρωθυπουργός]] [[Γεώργιος Παπανδρέου]] που έχει μείνει γνωστός και ως «Γέρος της Δημοκρατίας». Το [[1959]] λειτούργησε για πρώτη φορά παράρτημα του 4ου Γυμνασίου Πατρών, η Α΄ Γυμνασίου με 20 μαθητές. Το [[1964]] το Γυμνάσιο Χαλανδρίτσας γίνεται ανεξάρτητο με τις τρεις πρώτες τάξεις της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το Λύκειο άρχισε να λειτουργεί από το [[1982]].<ref name="kanelakis">Κανελλάκης 2010.</ref>

Στην Χαλανδρίτσα πραγματοποιείται πληθώρα πολιτιστικών και άλλων εκδηλώσεων.

[[Αρχείο:Μουσείο_Λαϊκής_Τέχνης_και_τοπικής_Ιστορίας.jpg|right|thumb|275px|Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και τοπικήςΤοπικής Ιστορίας.]]

Η ομάδα της Χαλανδρίτσας έχει πρωταγωνιστήσει στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο της Αχαΐας και στην πρώτη τοπική κατηγορία, ενώ φτάσει ανεπιτυχώς τρεις φορές κοντά στην άνοδο για την [[Δ΄ Εθνική ποδοσφαίρου ανδρών|Δ΄ Εθνική]]. Το [[1998]] ήταν η πιο επιτυχημένη χρονιά του συλλόγου, καθώς στέφθηκε [[Κυπελλούχος Ε.Π.Σ. Πατρών]] με νίκη 2-0 στο τελικό με τον [[Αιγιέας/Άρης Βαλιμίτικων|Αιγιέα/Άρη Βαλτιμίτικων]] που πραγματοποιήθηκε στο [[Παμπελοποννησιακό Στάδιο|Εθνικό Στάδιο Πάτρας]]. Από τη Δόξα Χαλανδρίτσας έχουν περάσει και επιφανείς ποδοσφαιριστές. Ο σημαντικότερος είναι ο [[Κώστας Κατσουράνης]], που θεωρείται από τους κορυφαίους [[Έλληνες]] ποδοσφαιριστές της γενιάς του, ο οποίος αναδείχθηκε Πρωταθλητής Ευρώπης με την [[Εθνική Ελλάδος (ποδόσφαιρο ανδρών)|Εθνικής Ελλάδος]] στο [[Euro 2004|Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου (Euro) 2004]].