Μάρκος Α΄ Σανούδος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

===Ιστορικές πηγές===

 

Όλες οι βιογραφίες για τον Μάρκο Σανούδο γράφτηκαν πολλά χρόνια μετά την εποχή του, οι περισσότεροι Βενετοί χρονικογράφοι έζησαν τον 14ο και τον 15ο αιώνα. Η ''"Ιστορία της Ρωμανίας"'' που έγραψε ο [[Μαρίνος Σανούδος ο Πρεσβύτερος]] μέλος του Οίκου των Σανούδων γράφει μονολεκτικά :

 

===Εμπορικές δραστηριότητες των Βενετών===

 

Από τον 11ο αιώνα οι μεγάλες Ιταλικές πόλεις ιδιαίτερα η Δημοκρατία της Βενετίας και η [[Δημοκρατία της Γένοβας]] ξεκίνησαν έντονες εμπορικές δραστηριότητες με την Ανατολή ιδιαίτερα την Κωνσταντινούπολη και την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], οι κύριοι εμπορικοί σταθμοί για τον δρόμο του μεταξιού. Τα πλοία της Βενετίας επέπλεαν μέσω των ανατολικών ακτών στην [[Αδριατική θάλασσα]] με σταθμούς στην Ζάρα, το [[Δυρράχιο]] και την [[Κέρκυρα]], από εκεί μέσω των δυτικών ακτών της Πελοποννήσου έφταναν στην [[Κορώνη]], από την Κορώνη με στάσεις στην Νάξο, την [[Εύβοια]] και την [[Θεσσαλονίκη]] έφταναν στη Κωνσταντινούπολη ή μέσω Κρήτης, [[Αλεξάνδρεια|Αλεξάνδρειας]] και [[Συρία|Συρίας]] στην Αίγυπτο. Τα πλοία της Γένοβας περνούσαν από το [[Στενό της Μεσσήνης]] στο [[Στενό του Οτράντο]], έκαναν τον γύρο της Πελοποννήσου με στάση στην [[Μονεμβασιά]], από εκεί έφταναν μέσω της Χίου στην Κωνσταντινούπολη ή μέσω Μήλου, Νάξου και [[Αμοργός|Αμοργού]] στην Αίγυπτο και την Συρία.<ref>Anna Avramea, « Land and Sea Communications. 4th-15th centuries », in Economic History of Byzantium., p. 87.</ref> Οι Ιταλικές πόλεις ήθελαν να έχουν την κατοχή των εμπορικών σταθμών για να ακολουθήσουν αυτές τις διαδρομές.

Οι εμπορικές δραστηριότητες των Βενετών αυξήθηκαν κατακόρυφα τον 12ο αιώνα με τα μεγάλα προνόμια που τους έδωσε ο αυτοκράτορας [[Ισαάκιος Β΄ Άγγελος]]. Ο διάδοχος του [[Αλέξιος Γ´ Άγγελος]] που ανέτρεψε τον αδελφό του ακύρωσε πολλά από τα προνόμια της Βενετίας και τα παραχώρησε στην [[Γένοβα]] και την [[Πίζα]]. Τα Γενοβέζικα πλοία που ενισχύθηκαν σημαντικά διέλυσαν τους πειρατές που ρήμαζαν μέχρι τότε τους εμπορικούς σταθμούς της Βενετίας και του Βυζαντίου.

===Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους===

 

Η Γενοβέζικη συνοικία στην Κωνσταντινούπολη ενισχύθηκε σημαντικά (1201), την ίδια εποχή ενισχύθηκε και η συνοικία της Πίζας στην Θεσσαλονίκη. Οι Βενετοί έντονα ενοχλημένοι αποφάσισαν να διεκδικήσουν τα παλιά τους προνόμια, όταν ο νεαρός [[Αλέξιος Δ΄ Άγγελος]] γιος του εκθρονισθέντος Ισαάκιου Β΄ ζήτησε την βοήθεια των Βενετών για να ανατρέψει τον θείο του δέχτηκαν πρόθυμοι να του την προσφέρουν. Οι Βενετοί ήταν βέβαιοι με τον νεαρό αυτοκράτορα θα ανακτούσαν τα παλιά προνόμια που είχαν στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 17-20.</ref>

Οι Βενετοί Σταυροφόροι ανέτρεψαν τον Αλέξιο Γ΄ και τοποθέτησαν στον αυτοκρατορικό θρόνο τον ανιψιό του Αλέξιο Δ΄ που από την πρώτη στιγμή κυβέρνησε αυταρχικά και έβαλε τεράστιους φόρους για να συγκεντρώσει τα απαραίτητα χρήματα που είχε υποσχεθεί στους Σταυροφόρους. Οι Κωνσταντινουπολίτες εξεγέρθηκαν με επικεφαλής τον Μέγα Δομέστικο Αλέξιο Δούκα, με την βοήθεια που [[Βάραγγοι|Βαράγγων]] ανέτρεψε τον Αλέξιο Δ΄ και ανακηρύχτηκε νέος αυτοκράτορας ως [[Αλέξιος Ε΄ Δούκας]].<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 20-21.</ref><ref>P. Hetherington, op. cit., p. xvii-xviii.</ref> Η βασιλεία του Αλέξιου Ε΄ ή Αλέξιου Μούρτζουφλου κράτησε μόλις δυο μήνες (8 Φεβρουαρίου 1204 - 12 Απριλίου 1204). Την 13η Απριλίου 1204 οι Σταυροφόροι που οι Βυζαντινοί έλεγαν ''"Λατίνους"'' ή ''"Φράγκους"''' κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και δημιούργησαν την [[Λατινική Αυτοκρατορία]].

===Διανομή των εδαφών===

 

Η διανομή αποφασίστηκε από συμβούλιο 24 ευγενών στο οποίο συμμετείχαν 12 Βενετοί και 12 μη Βενετοί. Το 1/4 δόθηκε στον [[Βαλδουίνος Α΄ της Κωνσταντινούπολης|Βαλδουίνο Θ΄ της Φλάνδρας]] που εξελέγη ο πρώτος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης, από τα υπόλοιπα μερίδια τα 3/8 δόθηκαν στους Βενετούς και τα τελευταία 3/8 στους υπόλοιπους Σταυροφόρους. Οι [[Κυκλάδες]] δεν αναφέρονται στην διανομή σε αντίθεση με τις [[Σποράδες]] και τα [[Ιόνιο Πέλαγος|Ιόνια Νησιά.]] Μονάχα η Άνδρος και η Τήνος βρίσκονται στην διανομή, η πρώτη δόθηκε στους Βενετούς και η δεύτερη στην διάθεση του Λατίνου αυτοκράτορα.

Οι ιστορικοί έψαξαν αναλυτικά για τα υπόλοιπα νησιά αλλά χωρίς αποτέλεσμα, ο Πολ Χέθερινγκτον έκπληκτος παρατηρεί την απουσία νησιών των Κυκλάδων ιδιαίτερα της Νάξου που ήταν το μεγαλύτερο νησί του Αιγαίου. Η Συνθήκη πιθανότατα έκλεισε βάση των φόρων που είχαν συγκεντρωθεί το 2003, οι Κυκλάδες δεν είχαν πληρώσει φόρους. Η Βενετία γνώριζε πολύ καλά το Αιγαίο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πόλη στην δύση, φρόντισε επιμελώς να παραμεληθούν τα νησιά από την συνθήκη για να μπορέσει να τα καταλάβει εύκολα κάτι που έγινε.

===Κατάληψη της Νάξου===

 

Μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης ο Μάρκος Σανούδος διορίστηκε δικαστής και συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Δημοκρατία της Βενετίας και τον Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό για την πώληση της Κρήτης στην Βενετία.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 12.</ref> Ο [[Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός]] ήταν περισσότερο συνδεδεμένος με τους Γενουάτες παρά με τους Βενετούς γι'αυτό δεν πήρε το Λατινικό στέμμα, του έδωσαν σαν αποζημίωση το [[Βασίλειο της Θεσσαλονίκης]] και την [[Κρήτη]].<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 24-31.</ref> Η [[Μακεδονία]] δεν είχε ακόμα κατακτηθεί και ο Βονιφάτιος επαναστάτησε με την δικαιολογία ότι ήθελε ο αυτοκράτορας να του πάρει το μερίδιο του και πολιόρκησε την [[Αδριανούπολη]]. Ο Ενρίκο Ντάντολο έστειλε μια αποστολή για να διαπραγματευτεί με τον Βονιφάτιο, συμμετείχαν ο Μάρκος Σανούδος και ο ιστορικός [[Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος]]. Ακολούθησε η ''Συνθήκη της Ανδριανούπολης'' (12 Αυγούστου 1204) με την οποία ο Βονιφάτιος πούλησε την Κρήτη στους Βενετούς και ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Θεσσαλονίκης.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 32-33.</ref>

Οι Μεσαιωνικοί χρονικογράφοι αναφέρουν ότι με την συνθήκη ο Μάρκος Σανούδος πήρε εδάφη στην Κρήτη αλλά αυτό δεν φαίνεται στο αρχικό κείμενο.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 35. et Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 150.</ref>

===Στέψη===

 

Ο Μάρκος Σανούδος έπρεπε να δεχτεί επιβεβαίωση για τις κατακτήσεις του από την [[Λατινική Αυτοκρατορία]] αλλά ο αυτοκράτορας Βαλδουίνος συνελήφθη αιχμάλωτος στην ''μάχη της Ανδριανούπολης'' (1205) και ο υπέργηρος θείος του Ενρίκο Ντάντολο πέθανε τον Ιούνιο. Το Συμβούλιο των Βενετών στην Κωνσταντινούπολη νομιμοποίησε τις κατακτήσεις του υπό τον όρο ότι δεν θα κληρονομηθούν από μη Βενετούς.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 46-47.</ref> Τον Ιούλιο του 1205 ο Μάρκος Σανούδος αναχώρησε για την Βενετία για να αναγγείλει στην κυβέρνηση τον θάνατο του θείου του και να ζητήσει την επιβεβαίωση των κατακτήσεων του, στην Βενετία συμμετείχε στην εκλογήν του νέου δόγη Πιέτρο Ζιανί. Το Συμβούλιο επικύρωσε τις κατακτήσεις του για όλα τα νησιά στις Κυκλάδες που δεν συμμετείχαν στην αρχική διανομή του 1204, έδωσε ταυτόχρονα δικαιώματα σε όλους τους Βενετούς πολίτες να κάνουν το ίδιο.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13-14.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 48-49.</ref>

 

===Κατάκτηση των υπόλοιπων νησιών===

 

Η εξουσία που δόθηκε από τις Βενετικές και αυτοκρατορικές αρχές έδωσε ιδέες σε νέους τυχοδιώκτες την διετία 1206 - 1207 να συνεχίσουν τις κατακτήσεις. Την ίδια χρονιά οι συγγενείς του Μάρκου Σανούδου είχαν την εξουσία στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, o ξάδελφος του [[Μαρίνο Ντάντολο]] επίσης ανιψιός του Μαρίνο Ντάντολο έγινε Άρχοντας της Άνδρου ενώ τα αδέλφια Ανδρέας και Ιερεμίας Γκίζι έγιναν Κύριοι της Τήνου, της Μυκόνου, των Σποράδων και πήραν δώρα την Κέα και την Σέριφο.<ref>Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 182, using archives says that the Ghisi came to the Aegean only half a century later. Thus they could not have taken part to this expedition.</ref> Η Πίζα μοιράστηκε την Κέα με τους Γκίζι, τους Μιτσιέλι και τους Ιουστινιάνι. Ο Τζάκομο Μπαρότσι από την [[Μπολόνια]] κατέλαβε την [[Σαντορίνη]] και η [[Ανάφη]] δόθηκε στον Λεονάρντο Φόσκολο. Ο Πιέτρο Ιουστινιάνης και ο Ντομένικο Μιτσιέλι πήραν το ένα τέταρτο της Σερίφου και το ένα τέταρτο της Κέας. Ο Μάρκος Σανούδος δέχτηκε 12 από τα μεγαλύτερα νησιά του Αιγαίου : [[Νάξος]], [[Πάρος]], [[Αντίπαρος]], [[Μήλος]], [[Κίμωλος]], [[Ίος]], [[Αμοργός]], [[Σίκινος]], [[Σύρος]], [[Φολέγανδρος]] και [[Κύθνος]], οι Καστέλλι και οι Γκοζαντίνο ήταν υποτελείς τους.<ref>Jean Longnon, p. 91, P. Hetherington, p.xix. et J.K. Fotheringham, p. 56-59.</ref> Μερικές πηγές αναφέρουν ότι πολύ πιθανό την ίδια εποχή κατέλαβε και την [[Σμύρνη]].<ref>J.K. Fotheringham, p. 62-65.</ref>

 

===Εναλλακτικές θεωρίες===

 

Ο συγγραφέας Γουίλιαμ Σαιντ-Γκουιλαίν σε άρθρο που δημοσίευσε σε συνεργασία με σύγχρονους ιστορικούς (2006) απέδειξε ότι δεν είναι αξιόπιστες οι πηγές των ιστορικών που έζησαν την ίδια εποχή με τον Μάρκο Σανούδο. Ο πρώην Ορθόδοξος αρχιεπίσκοπος των Αθηνών [[Άγιος Μιχαήλ Χωνιάτης ή Ακομινάτος]] μετά την κατάκτηση της Αθήνας από τους Λατίνους κατέφυγε στην Κέα, στις αρχές του 1209 έγραψε γράμμα στον Ορθόδοξο Οικουμενικό πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης στο οποίο αρνήθηκε το αίτημα του να αναλάβει την κενή θέση του επισκόπου της Πάρου και της Νάξου. Θεωρείται απίθανο να δραπέτευσε από μια περιοχή που κατακτήθηκε από τους Λατίνους για να καταφύγει σε άλλη Λατινοκρατούμενη περιοχή, στο ποίημα του ''"Θεανώ"'' εξυμνεί την αντίσταση των Ελλήνων στους Λατίνους. Την εποχή που έγραφε το ποίημα (1212) δεν είχε κατακτηθεί όπως φαίνεται η Κέα από τους Λατίνους. Στο ίδιο ποίημα κάνει υπαινιγμούς για μια απόπειρα των Λατίνων να κατακτήσουν την Κέα (1205) αλλά δεν υπάρχει το όνομα του Μάρκου Σανούδου, όπως προκύπτει οι Κυκλάδες κατακτήθηκαν αργότερα από τους Βενετούς.<ref>Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 204-214.</ref> Οι βασικές αρχές του Μάρκου Σανούδου και όλων των διαδόχων του δουκών του αρχιπελάγους ήταν οι καλές σχέσεις με τους Έλληνες κατοίκους και η ανεξαρτησία από την κεντρική εξουσία στην Βενετία.<ref>B. J. Slot, Archipelagus Turbatus., p. 36.</ref>