Διάστημα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μελέτη των ουράνιων σωμάτων και των ιδιοτήτων του διαστήματος, κυρίως του δικού μας [[Ηλιακό σύστημα|Ηλιακού συστήματος]], με την αποστολή επανδρωμένων ή μη επανδρωμένων αποστολών στο διάστημα, περιγράφονται με το γενικό όρο [[εξερεύνηση του διαστήματος]].

 

 

Το εξώτερο διάστημα είναι η καλύτερη φυσική προσέγγιση του τέλειου [[Κενό|κενού]] (perfect vacuum). Πρακτικώς, δεν παρουσιάζει [[τριβή]] ή γενικότερα κάποια αντίσταση στην κίνηση, επιτρέποντας έτσι στους [[Αστέρας|αστέρες]], [[Πλανήτης|πλανήτες]] και [[Φυσικός δορυφόρος|δορυφόρους]] να διατηρούν ανεμπόδιστα τις τροχιές τους.

Ωστόσο, ακόμα και στα βάθη του [[Διάστημα#Διαγαλαξιακό διάστημα|διαγαλαξιακού διαστήματος]], υπάρχουν λίγα διάσπαρτα άτομα [[υδρογόνο]]υ ανά κυβικό μέτρο<ref>Tadokoro, M. (1968). «A Study of the Local Group by Use of the Virial Theorem». Publications of the Astronomical Society of Japan 20: 230. Bibcode: 1968PASJ...20..230T. This source estimates a density of 7 × 10−29 g/cm for the Local Group. An atomic mass unit is 1.66 × 10−24 g, for roughly 40 atoms per cubic metre.</ref> ή σύμφωνα με κάποιες θεωρίες μόλις 1 [[άτομο]] υδρογόνου ανά κυβικό μέτρο. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος των τιμών αυτών, ενδεικτικώς σημειώνεται ότι η [[ατμόσφαιρα]] που αναπνέουμε, στην επιφάνεια της θάλασσας, περιέχει 10²⁵ μόρια ανά κυβικό μέτρο. Η πυκνότητα του διαστήματος είναι τόσο ελάχιστη, ώστε ακόμα και η [[ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία]] ταξιδεύει για τεράστιες αποστάσεις χωρίς να συναντήσει αντίσταση και χωρίς να εκτραπεί. Ενδεικτικώς, η ελεύθερη και ανεμπόδιστη διαδρομή για ένα [[φωτόνιο]] που ταξιδεύει στο διαγαλαξιακό διάστημα, φτάνει τα 10²³ χιλιόμετρα ή 10 δισεκατομμύρια [[Έτος φωτός|έτη φωτός]].<ref>Davies, P. C. W. (1977). «The physics of time asymmetry». University of California Press. p. 93. ISBN 0520032470. (Σημείωση: 1 έτος φωτός ισοδυναμεί με σχεδόν 10¹³ χιλιόμετρα).</ref>

 

 

Δεν υπάρχει σαφές όριο ανάμεσα στην [[ατμόσφαιρα]] της [[Γη]]ς και στο διάστημα. Αυτό οφείλεται στο ότι η [[πυκνότητα]] της ατμόσφαιρας μειώνεται σταδιακά με την αύξηση του ύψους από την επιφάνεια και στα πολύ μεγάλα ύψη πλέον απομένουν λίγα διάσπαρτα μόρια ύλης, τα οποία βαθμιαία αναμιγνύονται με την ροή των σωματιδίων που είναι γνωστή ως [[Ηλιακός άνεμος]]. Επομένως, η μετάβαση γίνεται βαθμιαία και δεν υπάρχει εμφανής διαχωρισμός - πιο απλά, δεν υπάρχει εμφανές όριο όπου «λήγει» η ατμόσφαιρα και αρχίζει το διάστημα.

* Η '''Διεθνής Ομοσπονδία Αεροναυτικής''' (Fédération Aéronautique Internationale / FAI) έχει υιοθετήσει την λεγόμενη [[Γραμμή Κάρμαν]] (Kármán line), η οποία βρίσκεται σε ύψος 100 χιλιόμετρα / 62 μίλια, ως τον πρακτικό ορισμό του διαχωρισμού μεταξύ της [[Αεροναυτική]]ς και της [[Αστροναυτική]]ς. Ο λόγος που χρησιμοποιείται το υψόμετρο αυτό, είναι ότι πάνω από τα 100 χιλιόμετρα η ατμόσφαιρα είναι πλέον τόσο αραιή, ώστε για να μπορούσε ένα αεροσκάφος να επιτύχει επαρκή δυναμική άνωση από τον ατμοσφαιρικό αέρα, θα έπρεπε να αναπτύξει [[ταχύτητα]] μεγαλύτερη από την κανονική ταχύτητα που χρειάζεται για να μπει σε σταθερή τροχιά. Με άλλα λόγια, λόγω της ελάχιστης πυκνότητας του αέρα, η δυναμική άνωση της ατμόσφαιρας δεν θα μπορούσε πλέον να το «σηκώσει» σε αεροναυτικές ταχύτητες, άρα η ατμόσφαιρα γίνεται ανεπαρκής για αεροναυτικές πτήσεις. Το πρακτικό αυτό όριο είχε προβλεφθεί από τον Theodore von Kármán και φέρει το όνομα αυτό προς τιμήν του.

* Ειδικότερα για την επιστροφή στη Γη, το επιτελείο ελέγχου των αποστολών της [[NASA]] χρησιμοποιεί τα 76 μίλια / 122 χιλιόμετρα ως το επίσημο όριο έναρξης για την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα. Αυτό είναι συνήθως το όριο όπου, κατά την κάθοδο, η αντίσταση της ατμόσφαιρας αρχίζει να γίνεται αισθητή (στην πράξη μπορεί να υπάρξουν μικρές αποκλίσεις, ανάλογα με τον βαλλιστικό συντελεστή του σκάφους), αναγκάζοντας πλέον τους χειριστές να περάσουν από τον χειρισμό με τους μικρούς ανασχετικούς πυραύλους ρύθμισης πορείας στο διάστημα, στον άμεσο έλεγχο της κατεύθυνσης μέσα στην ατμόσφαιρα.

 

 

Όπως προαναφέρθηκε, το διάστημα δεν είναι εντελώς άδειο (δηλαδή ένα τέλειο [[κενό]]), αλλά εμφανίζει μία ελάχιστη περιεκτικότητα σε σωματίδια. Μάλιστα παρουσιάζει και ροές σωματιδίων, γνωστές ως διαστημικοί «άνεμοι», οι οποίοι και καθορίζουν τις περιοχές του διαστήματος. Στις περιοχές αυτές, κυριαρχεί ένα είδος τέτοιων ανέμων, έως τα όριά τους, όπου δίνουν τη θέση τους σε κάποιο άλλο είδος. Το λεγόμενο «Γεωδιάστημα» ξεκινάει από τα ανώτερα στρώματα της [[Γη|γήινης]] [[ατμόσφαιρα]]ς (το επίσημο όριο έναρξής του είναι η [[Ιονόσφαιρα]]) και φτάνει έως τα εξωτερικά άκρα του [[Γήινος μαγνητισμός|γήινου μαγνητικού πεδίου]], όπου δίνει τη θέση του στον [[Ηλιακός άνεμος|Ηλιακό άνεμο]] του διαπλανητικού διαστήματος. Το διαπλανητικό διάστημα φτάνει έως την Ηλιόπαυση, όπου δίνει τη θέση του στους ανέμους του διαστρικού διαστήματος. Το διαστρικό διάστημα φτάνει έως τις εξωτερικές παρυφές του [[Γαλαξίας|Γαλαξία]], όπου και χάνεται μέσα στην διαγαλαξιακή άβυσσο.

 

[[Αρχείο:Aurora-SpaceShuttle-EO.jpg|thumb|right|300px|To Νότιο [[Σέλας]], όπως φωτογραφήθηκε από το [[Διαστημικό Λεωφορείο Ντισκάβερι]] τον Μάιο του [[1991]] - ύψος τροχιάς: 260 χιλιόμετρα.]]

 

Στο Γεωδιάστημα υπάρχουν ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια, σε χαμηλές πυκνότητες, η κίνηση των οποίων καθορίζεται από το [[Γήινος μαγνητισμός|γήινο μαγνητικό πεδίο]]. Κατά τη διάρκεια ισχυρών [[Μαγνητική καταιγίδα|μαγνητικών καταιγίδων]], τα σωματίδια αυτά αλληλεπιδρούν με τα σωματίδια του Ηλιακού ανέμου. Αυτή η αλληλεπίδραση, λόγω του βομβαρδισμού των υψηλών ατμοσφαιρικών στρωμάτων από [[Ηλεκτρόνιο|ηλεκτρόνια]] που προέρχονται από ρεύματα φορτισμένων σωματιδίων από τον Ήλιο, προκαλεί το εντυπωσιακό φαινόμενο που είναι γνωστό ως [[Σέλας]].

 

[[Αρχείο:Comet Hale-Bopp 1995O1.jpg|right|thumb|300px|Ο [[κομήτης Χέιλ-Μποπ]] (Hale-Bopp) τον Απρίλιο του [[1997]]. Λόγω του πίεσης που ασκεί ο Ηλιακός άνεμος, δημιουργείται η χαρακτηριστική ουρά όλων των κομητών όταν πλησιάζουν στον Ήλιο.]]

 

Από το [[1995]], ανακαλύπτονται διαρκώς [[Εξωηλιακός πλανήτης|εξωηλιακοί πλανήτες]] και αυτό σημαίνει ότι ο ίδιος ορισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλα παρόμοια [[Πλανητικό σύστημα|εξωηλιακά πλανητικά συστήματα]] γύρω από αστέρες.<ref>Frisch, Priscilla C.; Müller, Hans R.; Zank, Gary P.; Lopate, C. (May 6–9, 2002). «Galactic environment of the Sun and stars: interstellar and interplanetary material». in Mario Livio, I. Neill Reid, William B. Sparks. Astrophysics of life. Proceedings of the Space Telescope Science Institute Symposium. Space Telescope Science Institute symposium series, Volume 16. Baltimore, MD, USA: Cambridge University Press. pp. 21–34. ISBN 0-521-82490-7. Bibcode: 2005asli.symp...21F.</ref>

 

 

'''Διαστρικό διάστημα''' (interstellar space) ή '''μεσοαστρικό''', είναι το διάστημα μέσα σε έναν [[Γαλαξίες|γαλαξία]], το οποίο δεν καταλαμβάνεται από [[Αστέρας|αστέρες]] και τα πλανητικά τους συστήματα. Περιέχει διαστημική σκόνη και συντρίμμια, διάφορα ιόντα, υποατομικά σωματίδια, [[Κοσμικές ακτίνες|κοσμική ακτινοβολία]], καθώς και ποσότητες διαστημικών αερίων. Κάποιες περιοχές του διαστρικού διαστήματος εμφανίζουν υψηλή πυκνότητα αερίων και σκόνης, σχηματίζοντας τα [[Νεφέλωμα|νεφελώματα]], όπου και δημιουργούνται νέοι αστέρες. Επίσης, μέσα στο διαστρικό διάστημα παρατηρούνται αστρικοί άνεμοι, αντίστοιχοι με τον [[Ηλιακός άνεμος|Ηλιακό άνεμο]].

 

 

'''Διαγαλαξιακό διάστημα''' (intergalactic space) ή '''μεσογαλαξιακό''', είναι το διάστημα ανάμεσα σε [[γαλαξίες]]. Γενικώς άδειο από διαστημική σκόνη και συντρίμμια, το διαγαλαξιακό διάστημα είναι η καλύτερη φυσική προσέγγιση του τέλειου [[Κενό|κενού]]. Μερικές θεωρίες τοποθετούν την μέση πυκνότητα του σύμπαντος ως το ισοδύναμο του ενός ατόμου [[υδρογόνο]]υ ανά κυβικό μέτρο.<ref>Davidson, Keay & Smoot, George. Wrinkles in Time. New York: Avon, 2008: 158-163</ref><ref>Silk, Joseph. Big Bang. New York: Freeman, 1977: 299.</ref> Ωστόσο, η πυκνότητα του σύμπαντος δεν είναι ομοιόμορφη, καθώς κυμαίνεται από μία σχετικά υψηλή πυκνότητα στους γαλαξίες (και εξαιρετικά υψηλές πυκνότητες σε δομές στο εσωτερικό τους, όπως πλανήτες, αστέρες και [[Μαύρη τρύπα|μαύρες τρύπες]]), έως συνθήκες τεράστιων κενών, με πυκνότητες πολύ χαμηλότερες από τον μέσο όρο του σύμπαντος. Η θερμοκρασία του διαγαλαξιακού διαστήματος υπολογίζεται σε μόλις 2,73 °Κ (−270,4&nbsp;°C ή −454,8&nbsp;°F).

Ειδικότερα μέσα σε μεγάλα [[σμήνη γαλαξιών]], όπως το Σμήνος της Παρθένου, το κοντινότερο σε εμάς μεγάλο σμήνος γαλαξιών (50 έως 65 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά), το διαγαλαξιακό διάστημα καταλαμβάνεται από ένα ιδιαίτερα αραιό υλικό μέσο, το [[Πλάσμα (Φυσική)|πλάσμα]],<ref>Jafelice, Luiz C. and Opher, Reuven (July 1992). «The origin of intergalactic magnetic fields due to extragalactic jets». Royal Astronomical Society. http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1992MNRAS.257..135J. Retrieved 2009-06-19.</ref> ανιχνεύσιμο από εκπομπές [[Ακτίνες Χ|ακτίνων Χ]]. Το πλάσμα αυτό ονομάζεται '''διαγαλαξιακό μέσο''' (intergalactic medium / IGM) και αποτελείται κυρίως από ιονισμένο [[υδρογόνο]] - επομένως περιέχει ίσο αριθμό ελεύθερων [[Πρωτόνιο|πρωτονίων]] και [[Ηλεκτρόνιο|ηλεκτρονίων]]. Η πυκνότητα του IGM θεωρείται ότι κυμαίνεται από 10 έως 100 φορές μεγαλύτερη από την μέση πυκνότητα του σύμπαντος, δηλαδή 10 έως 100 άτομα υδρογόνου ανά κυβικό μέτρο, αλλά μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 1.000 άτομα μέσα σε τεράστια σμήνη.

 

* [[Εξερεύνηση του διαστήματος]]

* [[Χρονολόγιο εξερεύνησης του διαστήματος]]

* [[Πανσπερμία]]

 

{{βικιλεξικό}}

{{Βικιφθέγματα}}

<references />

 

* [https://www.newscientist.com/subject/space/ New-scientist.com/subject/ Space]

* [https://www.space.com/ Space.com]