Οίκος των Σανούδων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

==Δ΄ Σταυροφορία==

 

Από τον 11ο αιώνα οι μεγάλες Ιταλικές πόλεις ιδιαίτερα η Βενετία και η Γένοβα ξεκίνησαν έντονες εμπορικές δραστηριότητες με την Ανατολή ιδιαίτερα την Κωνσταντινούπολη και την Αίγυπτο, οι κύριοι εμπορικοί σταθμοί για τον δρόμο του μεταξιού.

Ο αυτοκράτορας [[Ισαάκιος Β΄ Άγγελος]] έδωσε σημαντικά προνόμια στην [[Δημοκρατία της Βενετίας]] τα οποία αναίρεσε ο αδελφός του Αλέξιος Γ΄ Άγγελος όταν τον ανέτρεψε και σφετερίστηκε τον θρόνο στην [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]. Ο [[Αλέξιος Γ´ Άγγελος]] ευνόησε τις μεγάλες αντιπάλους της Βενετίας όπως την [[Δημοκρατία της Γένοβας]] και την [[Πίζα]], οι Βενετοί ενοχλήθηκαν και αντέδρασαν. Ο νεαρός γιος του Ισαάκιου Β΄ [[Αλέξιος Δ΄ Άγγελος]] ζήτησε την βοήθεια των Βενετών να ανατρέψει τον σφετεριστή θείο του με μεγάλες υποσχέσεις για νέα προνόμια, οι Βενετοί δέχθηκαν πρόθυμα ανέτρεψαν τον Αλέξιο Γ΄ και ανέβασαν τον Αλέξιο Δ΄.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 17-20.</ref> Ο νεαρός αυτοκράτορας κυβέρνησε με αυταρχισμό και έβαλε τεράστιους φόρους στον λαό για να μαζέψει τα χρήματα που είχε υποσχεθεί στους Βενετούς. Ο λαός της Κωνσταντινούπολης επαναστάτησε, ανέτρεψε τον νεαρό Αλέξιο Δ΄, τον διαδέχτηκε ο μέχρι τότε ''Μέγας Δομέστικος'' και αρχηγός των επαναστατών [[Αλέξιος Ε΄ Δούκας]].<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 20-21.</ref><ref>P. Hetherington, op. cit., p. xvii-xviii.</ref> Η βασιλεία του Αλέξιου Ε΄ ή Αλέξιου Μούρτζουφλου κράτησε μόλις δυο μήνες (8 Φεβρουαρίου 1204 - 12 Απριλίου 1204). Οι [[Βενετοί]] Σταυροφόροι που ήταν πρωταγωνιστές στην [[Δ΄ Σταυροφορία]] με πρόφαση την ανατροπή του Αλέξιου Δ΄ αποφάσισαν να κυριεύσουν την [[Κωνσταντινούπολη]]. Αρχηγός των εισβολέων ήταν ο ίδιος ο υπέργηρος δόγης Ενρίκο Ντάντολο, στις υπηρεσία του ήταν και οι τρεις αδελφοί Σανούδου ανιψιοί του : [[Μάρκος Α΄ Σανούδος]], Μπερνάρντο και Λουνάρδος.

==Διανομή της Λατινικής Αυτοκρατορίας==

 

Η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Σταυροφόρων (13 Απριλίου 1204) και δημιουργήθηκε η [[Λατινική Αυτοκρατορία]], ο Βαλδουίνος Θ΄ της Φλάνδρας εξελέγη πρώτος αυτοκράτορας ως [[Βαλδουίνος Α΄ της Κωνσταντινούπολης]]. Ακολούθησε η διανομή των εδαφών στους νικητές, η Βενετία έπαιρνε τα 3/8 των κατακτήσεων αλλά οι πανέξυπνοι Βενετοί που γνώριζαν καλά το [[Αιγαίο Πέλαγος]] φρόντισαν επιμελώς να κρύψουν τις [[Κυκλάδες]] από τα εδάφη με στόχο να τις κατακτήσουν οι ίδιοι. Ο άλλος αρχηγός των Σταυροφόρων [[Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός]] που ήταν στενά συνδεδεμένος με την [[Γένοβα]] πήρε σαν αποζημίωση για την απώλεια του αυτοκρατορικού θρόνου το [[Βασίλειο της Θεσσαλονίκης]] και την [[Κρήτη]].<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 24-31.</ref> Ακολούθησε η ''"Συνθήκη της Ανδριανούπολης"'' (12 Αυγούστου 1204) με την οποία ο Βονιφάτιος ύστερα από πίεση πούλησε την Κρήτη στους Βενετούς, ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Θεσσαλονίκης και πήρε εξουσιοδότηση να κατακτήσει την κεντρική και νότια Ελλάδα.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 32-33.</ref>

 

==Δημιουργία του Δουκάτου του Αρχιπελάγους==

 

Οι Γενουάτες με αίσθηση ανωτερότητας άρχισαν να προκαλούν τους Βενετούς και τους απειλούσαν με πόλεμο αν δεν εγκαταλείψουν την Κρήτη.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 39.</ref> Ο Ενρίκο Ντάντολο και ο ανιψιός του Μάρκος Σανούδος εξόπλισαν οκτώ γαλέρες έτοιμοι να κατακτήσουν την [[Νάξος|Νάξο]] που ήταν από την αρχή ο στόχος τους.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 12.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 41.</ref> Το ''"κάστρο του Απαλιρού"'', η Ακρόπολη του νησιού, βρισκόταν τρία χιλιόμετρα εσωτερικά της ακτής με Ελληνική και Γενοβέζικη φρουρά. Ο Μάρκος Σανούδος και ο θείος του πολιόρκησαν το κάστρο πέντε βδομάδες και στην συνέχεια η φρουρά παραδόθηκε, οι Βενετοί απέκτησαν τον έλεγχο στο μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 42-44.</ref> Ο υπέργηρος Ενρίκο Ντάντολο πέθανε τον Ιούλιο του 1205 και ο ανιψιός του Μάρκος Σανούδος επέστρεψε στην Βενετία να ζητήσει την άδεια από την κυβέρνηση της πατρίδας του να ανακηρυχτεί κηδεμόνας του νησιού. Η κυβέρνηση της Βενετίας συμφώνησε, εξέδωσε επίσης διάταγμα με το οποίο όλοι οι Βενετοί ευγενείς θα μπορούσαν να κατακτήσουν νησιά του Αιγαίου και να ανακηρυχτούν αμέσως ηγεμόνες τους υπό τον όρο να μην κληροδοτηθούν ποτέ σε μη Βενετούς.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13-14.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 48-49.</ref> Οι Γενουάτες επιτέθηκαν ταυτόχρονα στην Κρήτη κατέλαβαν οκτώ κάστρα αλλά οι Βενετοί εξόπλισαν οκτώ γαλέρες τους νίκησαν και τους έδιωξαν οριστικά από την Κρήτη. Ο Μάρκος Σανούδος πήγε στην Κωνσταντινούπολη να ζητήσει επιβεβαίωση των κτήσεων από τον αυτοκράτορα και να πάρει την άδεια για να κατακτήσει και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 14.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 51-55.</ref>

 

==Κυβέρνηση Άγγελου Α΄ Σανούδου==

 

Ο γιος του Μάρκου [[Άγγελος Α΄ Σανούδος]] αφού εξασφάλισε την διαδοχή του Δουκάτου του Αρχιπελάγους από τον Λατίνο αυτοκράτορα διαδέχθηκε τον πατέρα του (1227). Υποστήριξε την Λατινική Αυτοκρατορία απέναντι στους εχθρούς της, την [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]] και το [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]] που έκαναν επέλαση στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και κατέλαβαν την [[Λέσβος|Λέσβο]], την [[Χίος|Χίο]] και την [[Σάμος|Σάμο]]. Η Λατινική Αυτοκρατορία με την σειρά της προστάτευσε το δουκάτο.<ref name="Frazee25">C. Frazee, ''op. cit.'', p. 25.</ref> Ο Άγγελος Α΄ Σανούδος κλήθηκε να υπερασπιστεί τον Βενετό δούκα της Κρήτης Τζοβάνι Στορλάτο από επανάσταση εναντίον του (1230) αλλά όταν έφτασε ο ισχυρός στόλος του αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη υποχώρησε.<ref name="Frazee25" /> Ο [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης]] επιτέθηκε κατόπιν στον άρχοντα της Ρόδου [[Λέων Γαβαλάς|Λέων Γαβαλά]] που είχε αυτοανακηρυχτεί «Άρχοντας των Κυκλάδων» και τον έκανε υποτελή του, ο Άγγελος Σανούδος κατάφερε έτσι να απαλλαγεί από τον ισχυρότερο αντίπαλο του στο Αιγαίο. Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης σε συμμαχία με τον Βούλγαρο τσάρο [[Ιβάν Ασέν Β΄]] επιτέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ο Άγγελος Σανούδος πήγε να υπερασπιστεί την Λατινική Αυτοκρατορία αλλά ο Βούλγαρος τσάρος ανέτρεψε την συμμαχία. Ο Βατάτζης κατέλαβε στην συνέχεια την Αμοργό για να τιμωρήσει τον Άγγελο επειδή υποστήριξε τον Λατίνο αυτοκράτορα.<ref name="Cawley">[http://fmg.ac/Projects/MedLands/LATIN%20LORDSHIPS%20IN%20GREECE.htm#MarcoINaxosdied1227 Profil des Sanudi dans ''Medieval Lands'' de Charles Cawley]</ref>

 

==Τελευταίοι δούκες του Οίκου==

 

Τον Άγγελο Α΄ Σανούδο διαδέχθηκε ο γιος του [[Μάρκος Β΄ Σανούδος]] με τον οποίο ξεκίνησε η παρακμή, ο Λατίνος τυχοδιώκτης [[Λικάριος]] που είχε αποστατήσει και είχε μπει στις υπηρεσίες του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου κατέλαβε πολλά νησιά του Δουκάτου. Ο Μάρκος Β΄ ανακατέλαβε ένα τμήμα τους με την βοήθεια των Βενετών, κατόπιν απαρνήθηκε την υψηλή κυριότητα της Βενετίας και έδωσε όρκο υποτέλειας στον [[Κατάλογος μοναρχών της Νεαπόλεως|Βασιλιά της Νεαπόλεως]] [[Κάρολος Β΄ της Νεαπόλεως|Κάρολο τον Χωλό.]] Τον Μάρκο Β΄ διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του [[Γουλιέλμος Α΄ Σανούδος]] με τον οποίο συνεχίστηκε η παρακμή. <ref>Mihail-Dimitri Sturdza, Dictionnaire Historique et Généalogique des Grandes Familles de Grèce, d'Albanie et de Constantinople, Paris: Sturdza, 1983, p. 549</ref> Πολλοί ηγεμόνες αυτονομήθηκαν από το δουκάτο, η Βενετία δεν τον βοήθησε επειδή ο πατέρας του είχε απαρνηθεί την υψηλή κυριότητα της. Τον Γουλιέλμο Α΄ διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του [[Νικόλαος Α΄ Σανούδος]] που παντρεύτηκε την Ιωάννα ντε Μπριέν, αδελφή του [[Δουκάτο των Αθηνών|Δούκα των Αθηνών]] [[Γκωτιέ Ε΄ του Μπριέν]] από τον [[Οίκος ντε Μπριέν|Οίκος ντε Μπριέν]]. Πολέμησε στην καταστροφική [[Μάχη του Κηφισού]] (15 Μαρτίου 1311) στο πλευρό του κουνιάδου του, και ήταν ένας από τους ελάχιστους ευγενείς που δραπέτευσαν. Ο πρίγκιπας της Αχαΐας [[Ιωάννης της Γραβίνας]] ήρθε στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] (1325) για να ανακτήσει τα εδάφη που είχε χάσει από τους Βυζαντινούς.<ref>Frazee 1988, p. 38.</ref> Ο Νικόλαος Α΄ Σανούδος σαν υποτελής του ήρθε και του πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες, ήταν ο τελευταίος δούκας του Αρχιπελάγους που είχε στρατιωτικές επιτυχίες απέναντι στους Βυζαντινούς στην ηπειρωτική Ελλάδα.<ref>Frazee 1988, p. 39.</ref>

Ο Νικόλαος Α΄ πέθανε άτεκνος και τον διαδέχθηκε ο αδελφός του [[Ιωάννης Α΄ Σανούδος]] που ήταν ένας από τους πιο ανίκανους δούκες. Η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] και η [[Δημοκρατία της Γένοβας]] με επιθέσεις κατέλαβαν το μεγαλύτερο τμήμα του δουκάτου του ακόμα και από το ίδιο το νησί της Νάξου, ο ίδιος συνελήφθη αιχμάλωτος των Γενοβέζων (1354 - 1355).