Συνθήκη του Τιλσίτ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[File:Tilsitz 1807.JPG|thumb|300px|Η συνάντηση των αυτοκρατόρων Γαλλίας και Ρωσίας. Ο Ναπολέων Α΄ υποδέχεται τον Αλέξανδρο Α΄, επί πλωτού περιπτέρου στον ποταμό Νέμαν.]]

* <small>Σημείωση: Οι ημερομηνίες των γεγονότων αποδίδονται τόσο με το παλαιό ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Ρωσία, (και στις χώρες της Βαλκανικής και που συνέχισε να ισχύει για ένα ακόμα αιώνα), όσο και με το νέο ημερολόγιο που ήδη ακολουθούσε η Γαλλία και η Δύση ευρύτερα. Κατά την ιστορία της Ευρώπης επισημότερες ημερομηνίες είναι του νέου ημερολογίου</small>

== Γενικά ==

Και οι δύο αυτές συνθήκες υπήρξαν ιδιαίτερα ιστορικές διότι επέβαλαν ανακατανομές εδαφών μεταξύ των δύο Αυτοκρατοριών, τόσο επί της κεντρικής Ευρώπης όσο και στη [[Βαλκανική]], τροποποιώντας την μέχρι τότε ευρωπαϊκή κατάσταση και παράλληλα δημιουργώντας ένα τεράστιο συνασπισμό συμμαχίας σε βάρος κυρίως της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] καθώς και της [[Πρωσία]]ς και [[Αγγλία]]ς.<br />

Και οι δύο συνθήκες δημιούργησαν τεράστιες εθνικο-πολιτικο-κοινωνικές αναστατώσεις στους περιλαμβανόμενους σ΄ αυτές γεωγραφικούς χώρους με κυρίαρχο σημείο την παλινδρόμηση της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, όσον αφορά τις προηγούμενες συναφθείσες συνθήκες ειρήνης και συμμαχίας.

 

== Ιστορικό σύναψης των συνθηκών ==

Μετά τα παραπάνω στις 10 / [[22 Ιουνίου]] εν μέσω ζητωκραυγών αμφοτέρων των πλευρών κηρύχθηκε ανακωχή διάρκειας ενός μηνός, γενόμενη δεκτή και από πλευράς των Πρώσων, όπου και ορίσθηκε η συνάντηση των αυτοκρατόρων να πραγματοποιηθεί τρεις ημέρες αργότερα, επί πλωτής εξέδρας στο μέσον του ποταμού Νέμαν, την ταχεία κατασκευή της οποίας ανέλαβε κατ΄ εντολή του Ναπολέοντα ομάδα του γαλλικού πυροβολικού - μηχανικού.

=== Συνάντηση των Αυτοκρατόρων ===

'''Άρθρο III''': Παύουν όλες οι ενάντιες ναυτικές επιχειρήσεις και κάθε παρεμπόδιση πολεμικού πλοίου που ανήκει στα υψηλά συμβαλλόμενα μέρη.<br />

'''Άρθρο IV''': Όλες οι χώρες, πόλεις, κάστρα και εδάφη, που κατακτήθηκαν κατά τον πόλεμο από τον βασιλέα της Πρωσίας αποκαθίστανται, και τα σύνορα της Πρωσίας επανέρχονται στην από 1 Ιανουαρίου του 1772 κατάσταση, ενώ διασφαλίζεται ο ελεύθερος διάπλους ποταμών και των διωρύγων του Βιστούλα.<ref>Το άρθρο αυτό τέθηκε ως επιθυμία του Ναπολέοντα για αποδοχή από τον Αλέξανδρο Α΄, επειδή αφορούσε τη Πρωσία, σύμμαχο της Ρωσίας στον πόλεμο.</ref><br />

'''Άρθρο VI''': Το [[Γκντανσκ]], με έδαφος δύο λευγών πέριξ αυτού, αποκαθίσταται ανεξάρτητο, υπό την προστασία των Βασιλέων της Πρωσίας και της Σαξονίας.<br />

'''Άρθρο VII''': Οι Βασιλείς της Σαξονίας και Πρωσίας εξασφαλίζουν την ελεύθερη επικοινωνία και χρήση της μεταξύ των δύο χωρών τους στρατιωτικής οδού.<br />

'''Άρθρο XIV''': Η Α.Μ. ο αυτοκράτορας πασών των Ρωσιών επιθυμώντας, από την πλευρά του, να φανερώσει πόσο διακαώς επιθυμεί να καθιερώσει τις πιο προσωπικές και μακροχρόνιες σχέσεις μεταξύ των δύο αυτοκρατόρων, αναγνωρίζει τη Μεγαλειότητα του Ιωσήφ (Βοναπάρτη) βασιλέα της Νάπολης, και του Λουδοβίκου (Βοναπάρτη), βασιλέα της Ολλανδίας.<br />

'''Άρθρο XV''': Η Α.Μ. ο αυτοκράτορας πασών των Ρωσιών, αναγνωρίζει την [[Συνομοσπονδία του Ρήνου]], την παρούσα κατάσταση των κτήσεων των αρχόντων που ανήκουν σε αυτή, καθώς και τους τίτλους των ατόμων που τους ανατίθενται κατά πράξη της συνομοσπονδίας.<br />

'''Άρθρο XVII''': Η παρούσα συνθήκη ειρήνης τυγχάνει αμοιβαία δεσμευτική και σε ισχύ, για τους Μεγαλειότατους Βασιλέα της Νάπολης, Ζοζέφ Ναπολέοντα και Βασιλέα της Ολλανδίας Λουδοβίκο Ναπολέοντα, και για τους άρχοντες της Συνομοσπονδίας του Ρήνου, διατελώντας σε συμμαχία με τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα.<br />

'''Άρθρο XVIII''': Η Α.Μ. ο αυτοκράτορας πασών των Ρωσιών αναγνωρίζει επίσης τον Πρίγκιπα Jerome Ναπολέοντα, ως Βασιλέα της Βεστφαλίας.<br />

[[File:Treaty of Tilsit.jpg|thumb|300px|Ο Ναπολέων και ο Αλέξανδρος υποδέχονται τη Βασίλισσα και Βασιλέα της Πρωσίας στο Τιλσίτ]]

Η Γαλλοπρωσική συνθήκη του Τιλσίτ συνομολογήθηκε μεταξύ πληρεξούσιων αντιπροσώπων του Αυτοκράτορα της Γαλλίας [[Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας|Ναπολέοντος Α΄]] και του Βασιλέως της Πρωσίας [[Φρειδερίκος Γουλιέλμος Γ΄ της Πρωσίας|Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄]], δύο μέρες αργότερα της προηγουμένης συνθήκης, στις [[9 Ιουλίου]] του [[1807]]. Η συνθήκη αυτή συντάχθηκε ομοίως στη γαλλική και είναι πανομοιότυπη με την γαλλορωσική, όπου αντί του τσάρου πασών των Ρωσιών, αναφέρεται ο Βασιλεύς της Πρωσίας και με εμβόλιμο ένα ακόμα άρθρο περιλαμβάνοντας έτσι συνολικά 30 άρθρα.<br>

 

Στην κύρωση της συνθήκης αυτής, στο Τιλσίτ, παρέστη και η βασίλισσα της Πρωσίας Λουίζα, σύζυγος του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄, της οποίας υπήρξε ιστορικός ο δεινός αγώνας της στις μάταιες επικλήσεις της προς τον Ναπολέοντα για μετριασμό των εδαφικών απωλειών και της οποίας η απογοήτευση αποτέλεσε θέμα ζωγράφων της εποχής.

== Συνέπειες εκ των συνθηκών ==

[[File:Treaties of Tilsit miniature (France, 1810s) side A.jpg|thumb|190px|left|Αυτοκρατορικοί εναγκαλισμοί του Τιλσίτ, γαλλικό μενταγιόν]]

 

Οι μυστικές διαβουλεύσεις που έλαβαν χώρα κατά τη συνομολόγηση των παραπάνω αποτελούν μία από τις χαρακτηριστικές εκείνες περιπτώσεις όπου και αποκαλύπτεται η μεγάλη ευκολία ανατροπής προηγουμένων συνθηκών που έχουν συνομολογηθεί, όσο δεσμευτικές και αν είναι, όταν τούτο επιβάλλουν νέες καταστάσεις.

# Η Ρωσία και η Πρωσία προσχωρούν στον ηπειρωτικό αποκλεισμό κατά της Αγγλίας (μυστική συμφωνία). Η Ρωσία πρέπει να εγκαταλείψει εντελώς το εμπόριο με τους κυριότερους εταίρους της (ειδικότερα, οι όροι της συνθήκης ειρήνης που προβλέπεται Ρωσία εντελώς εξαλειφθεί η εξαγωγή κάνναβης στο Ηνωμένο Βασίλειο) και σε συνεργασία με τη Γαλλία να εργαστεί για την Αυστρία, τη Δανία, τη Σουηδία και την Πορτογαλία για τον ίδιο σκοπό.

# Ρωσία και Γαλλία δεσμεύονται να βοηθήσει η μία την άλλη σε κάθε επιθετικό και αμυντικό πόλεμο, όπου αυτό απαιτείται από τις περιστάσεις. Επακόλουθο αυτού ήταν ο πολέμος με τη Σουηδία (1808-1809), ενώ με την υποστήριξη της Γαλλίας, η Ρωσία απέκτησε τη Φινλανδία.

# Ομοίως αναγνωρίζεται το [[Βασίλειο της Βεστφαλίας]] που θα αποτελέσει μέρος της Συνομοσπονδίας του Ρήνου.

# Η [[Ιόνιος Πολιτεία]] περιέρχεται στον Ναπολέοντα και γίνεται μέρος των Ιλλυριών επαρχιών της Γαλλίας.

# Ρωσία και Πρωσία αναγνωρίζουν τον Ιωσήφ Βοναπάρτη, Βασιλέα της Νάπολης, τον Λουδοβίκο Βοναπάρτη - Βασιλέα της Ολλανδίας, και τον Jerome Βοναπάρτη - Βασιλέα της Βεστφαλίας.

 

== Συνέπειες στη Βαλκανική ==

 

 

Σημειώνεται ότι την ίδια εκείνη εποχή η Οθωμανική Αυτοκρατορία ως σύμμαχος της Γαλλίας είχε εισχωρήσει στον ηπειρωτικό αποκλεισμό κατά της Αγγλίας, που είχε επιβάλει ο Ναπολέων, κηρύσσοντας ακόμα και πόλεμο με την Αγγλία, αντιμετώπιζε μεγάλη εσωτερική αναστάτωση από τους γενίτσαρους που είχαν εξεγερθεί κατά του σουλτάνου Σελίμ Γ΄. Ένα μόλις μήνα πριν την συνομολόγηση της συνθήκης του Τιλσίτ, στις 29 Μαΐου ο σουλτάνος Σελίμ Γ΄ καθαιρέθηκε από τον πρεσβύτερο εξάδελφό του που ανήλθε στον θρόνο ως [[Μουσταφά Δ΄]].

Αμέσως μετά την επικύρωση της συνθήκης του Τιλσίτ η Ρωσία κηρύσσοντας ανακωχή με την Τουρκία άρχισε να αποσύρει τα στρατεύματά της από τη Μολδοβλαχία ο έλεγχος της οποίας περιήλθε στην Τουρκία. Φοβούμενος τότε ο πρίγκιπας Υψηλάντης τις συνέπειες που θα μπορούσε να υποστεί από την Υψηλή Πύλη, ακολουθώντας τους Ρώσους, κατέφυγε στην [[Αγία Πετρούπολη]]. Από την πλευρά του ο νέος Σουλτάνος Μουσταφά Δ΄ εκδίδοντας ένα [[Χαττ-ι-Σερίφ]] κήρυξε αμνηστία σ΄ όλους τους νησιώτες του Αιγαίου (του Εγιαλετίου του Αρχιπελάγους) που είχαν εκτεθεί απέναντι στην Υψηλή Πύλη είτε λόγω επαναστατικών δράσεων, συμμαχώντας με τους Ρώσους, είτε από πειρατικές ενέργειες σε νησιά και ακτές της Μικράς Ασίας, είτε ακόμα και από άλλες δραστηριότητες που τους εξανάγκασαν να εγκαταλείψουν τα νησιά τους.<ref>Α. Βακαλόπουλος τ.4ος, σ.714</ref> Η αμνηστία εκείνη του 1807 υπήρξε ιδιαίτερα ευνοϊκή για τους Έλληνες καραβοκύρηδες με δεδομένο ότι σχεδόν όλο το κατά θάλασσα εμπόριο της εποχής στην περιοχή του Λεβάντε, όπως αποκαλούσαν οι δυτικοί το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, πραγματοποιούταν από ελληνικά πλοία διατηρώντας το προνόμιο να υψώνουν τη ρωσική σημαία από το 1779 όπως αυτό διαμορφώθηκε από μια σειρά συνθηκών μετά τη [[συνθήκη του Κάρλοβιτς]].<ref>Douglas Dakin σ.38</ref> Σημειώνεται ότι επίσημα το δικαίωμα της ύψωσης της ρωσικής σημαίας από ελληνικά εμπορικά πλοία ως προνόμιο ορίσθηκε με εμπορική συνθήκη από την Αυτοκράτειρα [[Μεγάλη Αικατερίνη]] με την Υψηλή Πύλη στις [[10 Ιουνίου]] του [[1783]].<ref>Γ. Φίνλεϋ σ.318</ref><br>

Αν και ο '''Οσμάν Πασβάνογλου''', που διατηρούσε διπλωματικές σχέσεις με τους Γάλλους, είχε ήδη πεθάνει κατά την επικύρωση της συνθήκης του Τιλσίτ τόσο η περιοχή στην οποία δρούσε, δυτική Βαλκανική, όσο και η περιοχή του Καραγιώργη της Σερβίας, που επίσης διατηρούσε σχέσεις με τους Γάλλους πέρασαν στη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας (σύμφωνα με τις μυστικές συμφωνίες).<br>

Αξιοσημείωτο υπήρξε το γεγονός ότι κατά το χρόνο της συνομολόγησης της συνθήκης του Τιλσίτ, τον Ιούλιο του 1807, ο Αλή Πασάς, έχοντας προηγουμένως εξοπλιστεί ανάλογα από τους Γάλλους με κανόνια και άλλα πολεμοφόδια ξεκίνησε την εκστρατεία κατά της Λευκάδας για την σωτηρία της οποίας κατέφθασαν στο νησί πολλοί κλεφταρματολοί κυρίως από την Ήπειρο. Το συντονισμό αυτών ανέλαβε ο Ι. Καποδίστριας στη λεγόμενη σύναξη των Σουλιωτών στο χωριό Μαγεμένο. Τελικά ένα ρωσικό τάγμα και τέσσερις λόχοι Σουλιωτών υπό τον αεικίνητο διοργανωτή της ελληνικής επανάστασης [[Χριστόφορος Περραιβός|Χ. Περραιβό]] που ανέλαβαν την υπεράσπιση της νήσου κράτησαν μακριά τις δυνάμεις του Αλή. Η παράλληλη στο μεταξύ εμφάνιση των γαλλικών πλοίων φανέρωσε και στις δύο πλευρές τη μυστική συμφωνία όπου και διακόπηκαν οι περαιτέρω εχθροπραξίες.

 

Παρότι ο στρατηγός Μπερτιέ είχε λάβει οδηγίες για καλή συμπεριφορά προς τους κατοίκους μη θίγοντας το σύνταγμα που ο τσάρος θεωρούσε άριστο και να φροντίζει άγρυπνα για τις επισκευές, τον εφοδιασμό και την οχύρωση των φρουρίων όσο θα συνεχιζόταν ο πόλεμος με την Αγγλία<ref>Α. Βακαλόπουλος τ.4ος, σ.714</ref>, εντούτοις η συμπεριφορά του υπήρξε αντίθετη. Η δε ύψωση της τρίχρωμης γαλλικής σημαίας στην ακρόπολη της Κέρκυρας σήμαινε κάθε άλλο από ανεξαρτησία, που είχε υποσχεθεί ο Ναπολέων, με συνέπεια ο τοπικός πληθυσμός άρχισε να δείχνει έντονη δυσαρέσκεια στην παρουσία των Γάλλων. Υπό τις εξελίξεις αυτές ο Ιωάννης Καποδίστριας, αποδεδειγμένα ρωσόφιλος, αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Κέρκυρα και να καταφύγει, όπως και ο πρίγκιπας Υψηλάντης, στην Αγία Πετρούπολη, στη Ρωσία, ενώ ο στρατηγός Μπερτιέ, έχοντας ασκήσει διοίκηση μόλις επτά μηνών, στις 28 Μαρτίου του 1808 αντικαταστάθηκε από τον μετριοπαθή βοηθό του στρατηγό Ντονζελό (Donzelot).

 

<references />

== Πηγές ==

 

== Βιβλιογραφία ==

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==

{{Commons category|Treaty of Tilsit}}