Βικιπαίδεια

Στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα (1967 - 1974): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Ετικέτα: μεγάλη αφαίρεση
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 94.66.56.233 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό 2A02:587:2917:6D00:9D6E:A0D5:6E06:95C7
Ετικέτα: Επαναφορά
Γραμμή 1:
{{Κουτί πληροφοριών πρώην χώρας
|επίσημο_πλήρες_όνομα = {{lang|grc|Βασίλειον τῆς Ἑλλάδος (1967 - 1973)}} {{lang|grc|Ελληνική Δημοκρατία (1973 - 1974)}}
|κοινό_όνομα = Ελλάδα
|κοινό_όνομα_γενική = της Ελλάδας
|ήπειρος = Ευρώπη
|περιοχή = Βαλκάνια
|χώρα = Ελλάδα
|κατάσταση =
|εποχή = [[Νεότερη Εποχή]]
|life_span =
|γεγονός_έναρξη = [[Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου]]
|ημερομηνία_έναρξη = 21 Απριλίου 1967
|έτος_έναρξη = 1967
|γεγονός_λήξη = Κατάργηση
|ημερομηνία_λήξη= 24 Ιουλίου 1974
|έτος_λήξη = 1974
|γεγονός_μετά =
|ημερομηνία_μετά=
|εικόνα_σημαία = Flag_of_Greece_(1970-1975).svg
|σημαία_alt =
|σημαία_είδος = [[Σημαία της Ελλάδας|Εθνική σημαία]]
|εικόνα_θυρεός = Greek Phoenix.svg
|σύμβολο_είδος = [[Εθνόσημο της Ελλάδας|Εθνόσημο]]
|θυρεός_μέγεθος = 90px
|εικόνα_χάρτης = Kingdom of Greece (1973).svg
|εθνικό_σύνθημα = [[Ελευθερία ή θάνατος|Ἐλευθερία ἢ Θάνατος]]
|εθνικός_ύμνος = [[Ύμνος εις την Ελευθερίαν|Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν]]<br />{{center|[[Αρχείο:Greece national anthem.ogg]]}}
|πρωτεύουσα = [[Αθήνα]]
|κοινές_γλώσσες = [[Ελληνικά]]{{efn|[[Δημοτική γλώσσα]] λαϊκά, [[Καθαρεύουσα]] επίσημα.}}
|κυβέρνηση_είδος = [[Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία|Βασίλειο υπο Στρατιωτική Δικτατορία]] (1967 - 1974)<br />[[Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία|Δημοκρατία υπο Στρατιωτική Δικτατορία]] (1973 - 1974)
|τίτλος_representative = [[Κατάλογος προέδρων της Ελληνικής Δημοκρατίας|Πρόεδρος]]
|ηγέτης1 = [[Γεώργιος Παπαδόπουλος]] (πρώτος)
|έτος_ηγέτης1 = 1972 –1973
|ηγέτης2 = [[Φαίδων Γκιζίκης]] (τελευταίος)
|έτος_ηγέτης2 = 1973 - 1974
|τίτλος_deputy = [[Κατάλογος πρωθυπουργών της Ελλάδας|Πρωθυπουργός]]
|ελάσσων_ηγέτης1 = [[Κωνσταντίνος Κόλλιας]] {{small|(πρώτος)}}
|έτος_ελάσσων_ηγέτης1 = 1967
|ελάσσων_ηγέτης2 = [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος]] {{small|(τελευταίος)}}
|έτος_ελάσσων_ηγέτης2 = 1973 – 1974
|ελάσσων_ηγέτης3 =
|έτος_ελάσσων_ηγέτης3 =
|ελάσσων_ηγέτης4 =
|έτος_ελάσσων_ηγέτης4 =
}}
[[Αρχείο:21april1967.png|thumb|200px|right|Ο Φοίνικας με τον Στρατιώτη, σύμβολο της Στρατιωτικής Χούντας]]
ΜεΑπό τηντο ονομασία1967 '''Χούνταως τωντο Συνταγματαρχών'''1974 ήη '''Δικτατορία των Συνταγματαρχών''' ή απλούστερα ''[[ΧούνταΕλλάδα]]'', εκκυβερνώταν του διεθνούς ισπανικού και λατινοαμερικάνικου όρου,<ref name="Χουντα">Ηαπό λέξημία ''[[Χούντα]]''στρατιωτική έχει [[Ισπανική γλώσσα|ισπανική]] προέλευση, γράφεται «Junta» και προφέρεται Χούν-τα που σημαίνει «σύνδεσμος» ή «διοικητική ομάδα». Για παράδειγμα η Χούντα της δικτατορία''Καστίγια υ Λεόν'' είναι η διοίκηση της ομώνυμης αυτόνομης περιοχής [http://www.jcyl.es/ 1]</ref>Η καθιερώθηκε να χαρακτηρίζεται η περίοδος της [[δικτατορία]]ς στην [[Ελλάδα]] που επιβλήθηκε με τοστρατιωτικό [[Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου|πραξικόπημα των Συνταγματαρχών]] στις [[21 Απριλίου]] [[1967]], γι' αυτό και ονομάζεται και '''Δικτατορία της 21ης Απριλίου''' . Η περίοδος αυτήτης δικτατορικής διακυβέρνησης κράτησεδιήρκησε μέχρι τις [[23 Ιουλίου]] [[1974]], δηλαδή «επτά χρόνια» (οι οκτώ τελευταίοι μήνες της οποίας είναι γνωστοί και ως [[Χούντα του Ιωαννίδη]]), εξ ου και η περίοδος αυτή αποκαλείται «'''επταετία'''». Χαρακτηρίζεται απο τον διαρκή [[Στρατιωτικός νόμος|Στρατιωτικό νόμο.]]
 
Τον Οκτώβριο του 1967 ξεκίνησε να χρησιμοποιείται για το δικτατορικό καθεστώς ο [[ισπανικά|ισπανικός]] όρος «'''χούντα'''», που είχε εισαχθεί στον ελληνικό δημόσιο λόγο από το 1965 για να περιγράψει ομάδες που απεργάζονταν αντιδημοκρατικά σχέδια και η χρήση του οποίου για τη δικτατορία διαδόθηκε ευρέως.<ref>{{harvnb|Καλλιβρετάκης|2013|p=120-4, 130-2}}</ref><ref name="Χουντα">Η λέξη ''[[Χούντα]]'' έχει [[Ισπανική γλώσσα|ισπανική]] προέλευση, γράφεται «Junta» και προφέρεται Χούν-τα που σημαίνει «σύνδεσμος» ή «διοικητική ομάδα». Για παράδειγμα η Χούντα της ''Καστίγια υ Λεόν'' είναι η διοίκηση της ομώνυμης αυτόνομης περιοχής [http://www.jcyl.es/ 1]</ref> Την εξουσία ασκούσε άμεσα ή έμμεσα κυρίως μία ομάδα πραξικοπηματιών συνταγματαρχών, από τους οποίους το καθεστώς ονομάστηκε και '''Χούντα των Συνταγματαρχών''' ή '''Δικτατορία των Συνταγματαρχών'''.
Η ονομασία «Χούντα» φαίνεται να υιοθετήθηκε από τους Έλληνες δημοσιογράφους κατ' αναλογία προς την ονομασία «Χούντα των Συνταγματαρχών» που είχε καθιερωθεί στον διεθνή τύπο για την δικτατορία που επέβαλε το 1952 ο [[Νάσερ]] στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]]. Σε εκείνη συμμετείχαν πράγματι μόνο συνταγματάρχες, οι αυτοαποκαλούμενοι «Ελεύθεροι Αξιωματικοί».<ref>"Ιστορία του 20ού αιώνα" Εκδ. Χρυσός Τύπος (Η Χούντα των Συνταγματαρχών, αναφερόμενη στο Νασερικό καθεστώς)</ref>
 
Στη διάρκεια της επταετίας σχηματίστηκαν τέσσερις δικτατορικές κυβερνήσεις: η [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια 1967]], η [[Κυβέρνηση Γεωργίου Παπαδόπουλου 1967]], η [[Κυβέρνηση Σπύρου Μαρκεζίνη 1973]], η [[Κυβέρνηση Αδαμαντίου Ανδρουτσόπουλου 1973]].
 
Μετά την [[εξέγερση του Πολυτεχνείου]] το Νοέμβριο του 1973 και τη βίαιη καταστολή της, ένα νέο πραξικόπημα υπό τον [[Δημήτριος Ιωαννίδης|Ιωαννίδη]] ανέτρεψε τον [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλο]], ισχυρό άνδρα του καθεστώτος έως τότε.
Στις [[24 Ιουλίου]] [[1974]], αδυνατώντας η τελευταία κυβέρνηση να χειριστεί τα εξ υπαιτιότητάς της γεγονότα της Κύπρου, (απόπειρα δολοφονίας Μακαρίου Γ΄, το πραξικόπημα της Κύπρου και τον Αττίλα Ι), ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας στρατηγός [[Φαίδων Γκιζίκης]], προσκάλεσε από το εξωτερικό και διόρισε πρωθυπουργό τον [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κ. Καραμανλή]] ο οποίος και σχημάτισε την λεγόμενη [[Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας 1974|Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας]].
 
Κατά την επταετία, η χώρα γνώρισε γενική οικονομική αύξηση<ref>{{Cite journal|url=|title=Η Ελληνική οικονομία κατά τον 20ο Αιώνα|last=Μήλιος|first=Γιάννης|date=|journal=Επεξεργασία Στοιχείων Εθν. Λογ. ΕΣΥΕ|accessdate=|doi=}}</ref> <ref>Έρευνα Ανδρέα Γ. Παπανδρέου, Οικονομικά του 1940-1980 1982, περίληψη Πινάκων στατιστικής</ref> <ref>CIA Report on Greek Junta, The Greek Junta: Problems and Prospects, Document 166, Mandatory Review, 1972</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.google.com/search?ei=N2UOXPu5Gc7KwALqwZ3gBQ&q=greek+gdp+per+capita&oq=greek+gdp+per+capita&gs_l=psy-ab.3..35i39j0i203j0i22i30l8.1729.4122..4220...1.0..0.143.2381.0j19......0....1..gws-wiz.....6..0j0i71j0i67j0i20i263j0i10.ctfzzImWQsE|title=Eurostat|last=|first=|ημερομηνία=1960-2018|website=Greek GDP per Capita|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.google.com/search?ei=S2UOXMK0E4XMwALOg5DYBg&q=greek+gdp&oq=greek+gdp&gs_l=psy-ab.3..35i39l2j0l3j0i203l3j0l2.64527.65765..66154...1.0..0.139.1151.0j9......0....1..gws-wiz.....6..0i71j0i67j0i10.-HpB9bzbymE|title=Greek State GDP|last=|first=|ημερομηνία=1960-2018|website=Eurostat|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>, επενδύσεις (Μέχρι το 1974, όπου και μειώθηκαν) πολλά δημόσια έργα που έγιναν ως προπαγάνδα για την εμπιστοσύνη του λαού, διώξεις, <ref>{{Cite journal|title=Η γνωστή-Άγνωστη αντίσταση στην χούντα|last=|first=|date=21/4/1997|journal=Ελευθεροτυπία|accessdate=|doi=}}</ref>, Στρατιωτική μοντερνοποίηση, Εμπορικό έλλειμμα καθώς και κακές σχέσεις με τις περισσότερες Δημοκρατικές χώρες πλην των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.]]
== Ιστορική Αναδρομή ==
{{Ελληνική ιστορία}}
=== Ιστορικό πλαίσιο ===
 
Στις [[24 Ιουλίου]] [[1974]], αδυνατώντας η τελευταία κυβέρνηση να αντιμετωπίσει, την εξ υπαιτιότητάς της [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|Τούρκικη Εισβολή στην Κύπρο]], ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας στρατηγός [[Φαίδων Γκιζίκης]], προσκάλεσε από το εξωτερικό και διόρισε πρωθυπουργό τον [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνο Καραμανλή]] ο οποίος και σχημάτισε την λεγόμενη [[Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας 1974|Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας]] και δρομολόγησε [[Μεταπολίτευση|την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα]]. Τα έργα που έκανε είναι αμφιλεγόμενα. {{Ελληνική ιστορία}}
 
=== Ιστορικό πλαίσιο ===
Η ελληνική δικτατορία 1967-1974 θεωρείται διεθνώς ένα ακόμα επεισόδιο του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]], στην αντιπαράθεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η προσπάθεια της [[Σοβιετική Ένωση|Σοβιετικής Ένωσης]] να προσεταιριστεί έθνη στη πολιτική σφαίρα επιρροής της, ενισχύοντας φιλοσοβιετικές και φιλοκομμουνιστικές ομάδες, συχνά οδηγούσε σε αντίδραση από τη μεριά των Δυτικών και κυρίως των Αμερικανών που ήταν επικεφαλής του δυτικού συνασπισμού σε όμοιες αντίστοιχες ενέργειες.<ref>Σωτήρης Ριζάς, ''Η κρίση του κοινοβουλευτισμού και το στρατιωτικό πραξικόπημα, 1965-67. Ο αμερικανικός παράγοντας και η εσωτερική δυναμική'', Κλειώ-ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, τ/χ 1 (φθινόπωρο 2004), σελ. 89-121</ref>
 
Γραμμή 19 ⟶ 65 :
 
=== Πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν στο πραξικόπημα ===
Με την απελευθέρωση της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, ξεκίνησε [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιος πόλεμος (1946-1949)]] μεταξύ των κομμουνιστικών δυνάμεων [[ΕΑΜ|ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]] και του εθνικού στρατού, που είχε την άμεση υποστήριξη των Άγγλων και Αμερικανών. Με την παράδοση των όπλων από πλευράς των κομμουνιστών, άρχισε να συντηρείται από τις ελληνικές κυβερνήσεις κλίμα κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τυχόν κομμουνιστική επανάσταση. Επιπλέον, έως το [[1961]], με ευθύνη και πρωτοβουλία της κυβέρνησης Καραμανλή, δημιουργήθηκε μηχανισμός ελέγχου του Τύπου και της πληροφόρησης, με σκοπό τη στήριξη ενός ουσιαστικά αυταρχικού καθεστώτος. Ο μηχανισμός αυτός αποτελείτο από στρατιωτικούς και Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, οι μισθοί των οποίων καλύπτονταν από μυστικά κονδύλια της Γενικής Διεύθυνσης Τύπου και Πληροφοριών (ΓΔΤΠ) και της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ). Οι αξιωματικοί που αποτελούσαν το μηχανισμό αυτό αξιοποίησαν αργότερα την εμπειρία τους επιβάλλοντας τη δικτατορία.<ref>''[http://web.archive.org/20100716182453/archive.enet.gr/online/online_text/c=110,id=82247456,89736352,2837856,24787040 Συνέντευξη του αναπληρωτή καθηγητή Διπλωματικής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιωάννη Στεφανίδη]'', εφημ. Ελευθεροτυπία, 21/04/2008. Ανακτήθηκε 05/08/2009.</ref>
 
Με την απελευθέρωση της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, ξεκίνησε [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιος πόλεμος (1946-1949)]] μεταξύ των κομμουνιστικών δυνάμεων [[ΕΑΜ|ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]] και του εθνικού στρατού, που είχε την άμεση υποστήριξη των Άγγλων και Αμερικανών. Με την παράδοση των όπλων από πλευράς των κομμουνιστών, άρχισε να συντηρείται από τις ελληνικές κυβερνήσεις κλίμα κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τυχόν κομμουνιστική επανάσταση. Επιπλέον, έως το 1961, με ευθύνη και πρωτοβουλία της κυβέρνησης Καραμανλή, δημιουργήθηκε μηχανισμός ελέγχου του Τύπου και της πληροφόρησης, με σκοπό τη στήριξη ενός ουσιαστικά αυταρχικού καθεστώτος. Ο μηχανισμός αυτός αποτελούνταν από στρατιωτικούς και Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, οι μισθοί των οποίων καλύπτονταν από μυστικά κονδύλια της Γενικής Διεύθυνσης Τύπου και Πληροφοριών (ΓΔΤΠ) και της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ). Οι αξιωματικοί που αποτελούσαν το μηχανισμό αυτό αξιοποίησαν αργότερα την εμπειρία τους επιβάλλοντας τη δικτατορία.<ref>''[http://web.archive.org/20100716182453/archive.enet.gr/online/online_text/c=110,id=82247456,89736352,2837856,24787040 Συνέντευξη του αναπληρωτή καθηγητή Διπλωματικής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιωάννη Στεφανίδη]'', εφημ. Ελευθεροτυπία, 21/04/2008. Ανακτήθηκε 05/08/2009.</ref>
Μέσα στον στρατό υπήρχε παράνομη οργάνωση αξιωματικών, με το όνομα ΙΔΕΑ, που είχε σχέδιο [[πραξικόπημα|πραξικοπήματος]]. Μέσα στον [[ΙΔΕΑ]], δρούσε ο αξιωματικός [[Γεώργιος Παπαδόπουλος]], ως υφιστάμενος του στρατηγού Νάτσινα. Οι μηχανισμοί αυτοί, ενεργοποιήθηκαν, ή μάλλον πήραν την εντολή να ενεργοποιηθούν, από τον Τζον Μόρι, πράκτορα της CIA στην Αθήνα, κατ' αρχήν για την ανατροπή της κυβέρνησης του [[Γεώργιος Παπανδρέου (πρεσβύτερος)|Γεωργίου Παπανδρέου]], στη συνέχεια όμως με κύριο στόχο την επιβολή πραξικοπηματικής κυβέρνησης, αποτελούμενης μόνο από στρατιωτικούς.{{πηγή}}
 
Τον Ιούλιο του 1965 σημειώθηκε σοβαρό ρήγμα στις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος [[Ένωση Κέντρου]], γνωστό στη σύγχρονη ιστορία της [[Ελλάδα]]ς με τον όρο [[Αποστασία του 1965]] ή ''Ιουλιανά''. Αφορμή υπήρξε η απόφαση του [[Γεώργιος Παπανδρέου (πρεσβύτερος)|Γεωργίου Παπανδρέου]] να αντικαταστήσει τον [[Πέτρος Γαρουφαλιάς|Πέτρο Γαρουφαλιά]] από το [[Υπουργείο Εθνικής Άμυνας|Υπουργείο Εθνικής Αμύνης]] και η άρνηση του τότε Βασιλιά [[Κωνσταντίνος Β' της Ελλάδας|Κωνσταντίνου Β΄]] να υπογράψει το σχετικό διάταγμα, αν ο διάδοχος του Γαρουφαλιά δεν απολάμβανε της απόλυτης εμπιστοσύνης του.<ref name="Pakonstantinoy">Παπακωνσταντίνου 1998</ref>.
 
[[Αρχείο:Eleutheria160765.JPG|thumb|right|330px|Εξώφυλλο της εφημερίδας «Ελευθερία» αναγγέλλει την Κυβέρνηση Νόβα]]
Ο Γ. Παπανδρέου αναγκάστηκε από τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί στις [[15 Ιουλίου]] [[1965]]. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 1966, ο Κωνσταντίνος προσπάθησε να σχηματίσει κυβερνήσεις με τη συμμετοχή κατά διαστήματα 48 βουλευτών της παράταξης Ένωση Κέντρου (αποστατών) που εγκατέλειψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο όρος ''"Αποστασία"'' προήλθε από τον χαρακτηρισμό ''αποστάτες'' που αποδόθηκε στους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου που, υπό την προτροπή του επίσης βουλευτή της Ένωσης Κέντρου [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης|Κωνσταντίνου Μητσοτάκη]],<ref name="Pakonstantinoy" /> πήραν μέρος ή έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις της περιόδου αυτής. Ο Κωνσταντίνος αρχικά διόρισε πρωθυπουργό τον [[Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας|Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα]] με υπουργούς αποστάτες βουλευτές την Ένωσης Κέντρου. Η νέα κυβέρνηση όμως δεν είχε πλειοψηφία στην Βουλή, οπότε σχηματίστηκε άλλη κυβέρνηση υπό τον [[Ηλίας Τσιριμώκος|Ηλία Τσιριμώκο]]. Όλη η περίοδος που ακολούθησε την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου χαρακτηρίζεται γενικότερα ως περίοδος πολιτικής ανωμαλίας.<ref name="Pakonstantinoy" />
Ο Γ. Παπανδρέου αναγκάστηκε από τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί στις [[15 Ιουλίου]] [[1965]]. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 1966, ο Κωνσταντίνος προσπάθησε να σχηματίσει κυβερνήσεις με τη συμμετοχή κατά διαστήματα 48 βουλευτών της παράταξης Ένωση Κέντρου (αποστατών) που εγκατέλειψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο όρος «''Αποστασία»'' προήλθε από τον χαρακτηρισμό ''αποστάτες'' που αποδόθηκε στους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου που, υπό την προτροπή του επίσης βουλευτή της Ένωσης Κέντρου [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης|Κωνσταντίνου Μητσοτάκη]],<ref name="Pakonstantinoy" /> πήραν μέρος ή έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις της περιόδου αυτής. Ο Κωνσταντίνος αρχικά διόρισε πρωθυπουργό τον [[Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας|Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα]] με υπουργούς αποστάτες βουλευτές την Ένωσης Κέντρου. Η νέα κυβέρνηση όμως δεν είχε πλειοψηφία στην Βουλή, οπότε σχηματίστηκε άλλη κυβέρνηση υπό τον [[Ηλίας Τσιριμώκος|Ηλία Τσιριμώκο]]. Όλη η περίοδος που ακολούθησε την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου χαρακτηρίζεται γενικότερα ως περίοδος πολιτικής ανωμαλίας.<ref name="Pakonstantinoy" />
 
Η σύγκρουση είχε και οικονομικά αίτια: Όταν η [[Ένωση Κέντρου]] ανήλθε στην εξουσία, ο Παπανδρέου είχε επιβάλει στον εκατομμυριούχο μεγαλοεπενδυτή [[Τομ Πάπας]] την επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων για τα διυλιστήρια της ESSO (της σημερινής ΕΚΟ). «Ο Πάπας αντέδρασε και πίεζε την ελληνική κυβέρνηση, μέσω των διασυνδέσεων που είχε με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, να σταματήσει τις «σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις»».{{πηγή}} Τελικά το φθινόπωρο του 1964, η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου υποχρέωσε τον Τομ Πάπας να υπογράψει νέα σύμβαση με την [[ESSO PAPAS]], καταργώντας τα περισσότερα από τα μονοπώλια που είχε». Η [[CIA]], η πολυεθνική [[Esso]] και το αφεντικό της δεν υποχώρησαν αλλά υπονόμευαν την κυβέρνηση Παπανδρέου, ενώ «... τη σχέση του με τη CIA παραδέχθηκε ο ίδιος ο Πάπας, σε συνέντευξη που έδωσε στο [[Φρέντυ Γερμανός|Φρέντυ Γερμανό]]».{{πηγή}}
Γραμμή 37 ⟶ 83 :
== Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου ==
{{Κύριο|Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου}}
 
Στις [[21 Απριλίου]] του [[1967]] και ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές για τις [[28 Μαΐου]], αξιωματικοί του στρατού, υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεωργίου Παπαδόπουλου]], και συμμετοχή του ταξίαρχου [[Στυλιανός Παττακός|Στυλιανού Παττακού]] και του συνταγματάρχη [[Νικόλαος Μακαρέζος|Νικολάου Μακαρέζου]] κατέλαβαν την εξουσία με πραξικόπημα.
 
Έχοντας εξασφαλίσει περίπου 100 τεθωρακισμένα στην περιοχή της πρωτεύουσας, οι πραξικοπηματίες κινήθηκαν τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου και κατέλαβαν αρχικά το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Στη συνέχεια έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο έκτακτης ανάγκης του [[ΝΑΤΟ]] με κωδικό Σχέδιο ''[[Σχέδιο Προμηθεύς|Προμηθεύς]]'', με αποτέλεσμα να κινητοποιηθούν όλες οι στρατιωτικές μονάδες της Αττικής. Το συγκεκριμένο σχέδιο προορίζονταν για την αναγκαστική ανάληψη εξουσίας από το στρατό με σκοπό την εξουδετέρωση [[Κομμουνισμός|κομμουνιστικής]] εξέγερσης, σε περίπτωση που εισέβαλλαν στην Ελλάδα δυνάμεις του [[ΕΣΣΔ|Σοβιετικού]] Στρατού.<ref name="Karagiorgas">Καράγιωργας 2003</ref> Ο έμπιστος του βασιλιά αρχηγός του [[Γενικό Επιτελείο Στρατού|Γενικού Επιτελείου Στρατού]] στρατηγός [[Γρηγόριος Σπαντιδάκης]] αντικαταστάθηκε από τον [[Οδυσσέας Αγγελής|Οδυσσέα Αγγελή]]. Ο Αγγελής κάνοντας χρήση του νέου του αξιώματος έδωσε εντολή στο Γ΄ Σώμα Στρατού στη [[Θεσσαλονίκη]] να εφαρμόσει το [[Σχέδιο Προμηθεύς]] σε όλη τη χώρα.
Η μοναδική προσπάθεια για να αντιμετωπιστεί εγκαίρως το πραξικόπημα ήταν από την πλευρά κυρίως του υπουργού Δημόσιας Τάξης [[Γεώργιος Ράλλης|Γεωργίου Ράλλη]] ο οποίος προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον ταξίαρχο [[Ορέστης Βιδάλης|Ορέστη Βιδάλη]] για να κινητοποιήσει το Γ' Σώμα Στρατού ([[Θεσσαλονίκη]]). Δεν πρόλαβε, αφού το σχέδιο Προμηθεύς είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή με αποτέλεσμα ο ταξίαρχος Βιδάλης να αγνοήσει το σήμα του Ράλλη.<ref>Μήνυμα του [[Γεώργιος Ράλλης|Ράλλη]] προς τον ταξίαρχο Βιδάλη:<blockquotebr>''Προς Γ΄ Σώμα Στρατού. Τούτο να αναλάβη την κοινοποίησιν προς Α' και Β' Σώματα Στρατού. Πρόεδρος κυβερνήσεως και υπουργός Αμύνης συνελήφθησαν υπο επαναστατών. Ευρίσκομαι ελεύθερος εν επαφή μετά Βασιλέως και εντέλλομαι όπως κινήσετε τάχιστα προς Αθήνας δυνάμεις σας κρατούντες εις περιοχήν μόνον τα απαραίτητα δι' ασφάλειαν ταύτης τμήματα. Εάν προβληθεί υπό στασιαστών αντίστασις αύτη δέον εξουδετερωθή αμέσως. Γεώργιος Ράλλης, υπουργός Δημοσίας Τάξεως''</blockquote></ref>
 
Το Δεκέμβριο του 1967, ο βασιλιάς [[Κωνσταντίνος Β΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνος]] επιχείρησε [[Αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου|αντικίνημα]] για την ανατροπή των πραξικοπηματιών, το οποίο όμως απέτυχε. Ο ίδιος και η οικογένειά του κατέφυγαν στην Ιταλία. Η Ελλάδα τυπικά παρέμεινε Βασιλευομένη Δημοκρατία, με τους στρατιωτικούς να ορίζουν αντιβασιλέα τον [[Γεώργιος Ζωιτάκης|Γεώργιο Ζωιτάκη]].
Γραμμή 48 ⟶ 93 :
== Σχέσεις με τις ΗΠΑ ==
{{κύριο|Επιχείρηση Gladio}}
[[File:Стиліанос Паттакос.JPG|thumb|Ο Στυλιανός Παττακός]]
Οι εγκάρδιες χειραψίες, τα χαμόγελα και οι εναγκαλισμοί των δικτατόρων με επιφανείς Αμερικανούς πολιτικούς ή στρατιωτικούς αποτέλεσαν ισχυρότατο προπαγανδιστικό όπλο του καθεστώτος, το οποίο προέβαλε εντονότατα τις σχετικές φωτογραφίες ως απόδειξη της στήριξής του από τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής]]. Ο εκ των πρωτεργατών του πραξικοπήματος ταξίαρχος [[Στυλιανός Παττακός]] πρωτοστάτησε στα σχετικά φωτογραφική στιγμιότυπα, ειδικά κατά τον πρώτο χρόνο της δικτατορίας. Ο πρώην αντιπρόεδρος και μετέπειτα πρόεδρος των Η.Π.Α., [[Ρίτσαρντ Νίξον]], ήταν ο πρώτος κορυφαίος Αμερικανός πολιτικός που έφτασε στην Αθήνα δύο μόλις μήνες μετά το πραξικόπημα, στις [[20 Ιουνίου]] του [[1967]]. Το ίδιο βράδυ της άφιξής του συναντήθηκε με τον [[Σπυρίδων Μαρκεζίνης|Σπύρο Μαρκεζίνη]], τον μόνο αρχηγό κόμματος που διέθετε σχετική ελευθερία κινήσεων, σε δείπνο που παρέθεσε σε στενό κύκλο ο πολυπράγμων Αμερικανός επιτετραμμένος Νόρμπερτ Άνσουτς, άμεσα αναμειγμένος στις πολιτικές διεργασίες που οδήγησαν στο πραξικόπημα. Την επομένη ο Ρίτσαρντ Νίξον επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό της χούντας κ. Κόλλια, τον υπουργό Εξωτερικών [[Παύλος Οικονόμου - Γκούρας|Παύλο Οικονόμου-Γκούρα]] και τον υπουργό Εσωτερικών Στυλιανό Παττακό. Την ίδια ημέρα, πριν αναχωρήσει για το [[Ισραήλ]], ο Αμερικανός επίσημος δέχθηκε τους δημοσιογράφους στους οποίους μεταξύ άλλων δήλωσε: "''Γενική εντύπωσίς μου είναι ότι όλοι οι συνομιληταί μου, μου κατέστησαν εμφαντικώς ενδεικτικόν ότι ευνοούν την αρχήν της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας και ότι επιθυμούν να την αποκαταστήσουν όσον το δυνατόν ταχύτερον''". Μάλιστα ο Νίξον δεν παρέλειψε να τονίσει ότι "''επί του θέματος τούτου ο βασιλεύς είναι ιδιαιτέρως απερίφραστος και αποφασιστικός''". Εξαιρετικά θερμός απέναντι στους δικτάτορες ήταν ο [[αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος]], ο οποίος επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό του στρατιωτικού καθεστώτος Κωνσταντίνο Κόλλια στις [[2 Αυγούστου]] του [[1967]], υπογραμμίζοντας ότι η επίσκεψή του "''δεν έχει απλούν εθιμοτυπικόν χαρακτήρα''" αλλά αποτελεούσε "''και αναγνώρισιν του επιτελούμενου υπό του ιδίου και των αξιοτίμων μελών της εθνικής κυβερνήσεως δυσχερούς εθνικού έργου''". Στις [[28 Αυγούστου]] της ίδιας χρονιάς, επισκέφθηκε την Ελλάδα ο αρχηγός της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής στρατηγός Βαν Φλιτ. Ο πλέον ένθερμος φίλος του δικτατορικού καθεστώτος αναδείχθηκε ο Αμερικανός γερουσιαστής Έντουαρντ Ντερβίνσκι, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα στις [[2 Οκτωβρίου]] του [[1967]]<ref>''Εγκάρδιες χειραψίες Αμερικανών επισήμων με τους δικτάτορες'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 88-89, Καθημερινή (1997)</ref>.
Οι εγκάρδιες χειραψίες, τα χαμόγελα και οι εναγκαλισμοί των δικτατόρων με επιφανείς Αμερικανούς πολιτικούς ή στρατιωτικούς αποτέλεσαν ισχυρότατο προπαγανδιστικό όπλο του καθεστώτος, το οποίο προέβαλε εντονότατα τις σχετικές φωτογραφίες ως απόδειξη της στήριξής του από τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής]]. Ο εκ των πρωτεργατών του πραξικοπήματος ταξίαρχος [[Στυλιανός Παττακός]] πρωτοστάτησε στα σχετικά φωτογραφικά στιγμιότυπα, ειδικά κατά τον πρώτο χρόνο της δικτατορίας. Ο πρώην αντιπρόεδρος και μετέπειτα πρόεδρος των Η.Π.Α., [[Ρίτσαρντ Νίξον]], ήταν ο πρώτος κορυφαίος Αμερικανός πολιτικός που έφτασε στην Αθήνα δύο μόλις μήνες μετά το πραξικόπημα, στις [[20 Ιουνίου]] του [[1967]]. Το ίδιο βράδυ της άφιξής του συναντήθηκε με τον [[Σπυρίδων Μαρκεζίνης|Σπύρο Μαρκεζίνη]], τον μόνο αρχηγό κόμματος που διέθετε σχετική ελευθερία κινήσεων, σε δείπνο που παρέθεσε σε στενό κύκλο ο πολυπράγμων Αμερικανός επιτετραμμένος Νόρμπερτ Άνσουτς, άμεσα αναμειγμένος στις πολιτικές διεργασίες που οδήγησαν στο πραξικόπημα. Την επομένη ο Ρίτσαρντ Νίξον επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό της χούντας Κόλλια, τον υπουργό Εξωτερικών [[Παύλος Οικονόμου - Γκούρας|Παύλο Οικονόμου-Γκούρα]] και τον υπουργό Εσωτερικών Στυλιανό Παττακό. Την ίδια ημέρα, πριν αναχωρήσει για το [[Ισραήλ]], ο Αμερικανός επίσημος δέχθηκε τους δημοσιογράφους στους οποίους μεταξύ άλλων δήλωσε: «''Γενική εντύπωσίς μου είναι ότι όλοι οι συνομιληταί μου, μου κατέστησαν εμφαντικώς ενδεικτικόν ότι ευνοούν την αρχήν της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας και ότι επιθυμούν να την αποκαταστήσουν όσον το δυνατόν ταχύτερον''». Μάλιστα ο Νίξον δεν παρέλειψε να τονίσει ότι «''επί του θέματος τούτου ο βασιλεύς είναι ιδιαιτέρως απερίφραστος και αποφασιστικός''». Εξαιρετικά θερμός απέναντι στους δικτάτορες ήταν ο [[αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος]], ο οποίος επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό του στρατιωτικού καθεστώτος Κωνσταντίνο Κόλλια στις [[2 Αυγούστου]] του [[1967]], υπογραμμίζοντας ότι η επίσκεψή του «''δεν έχει απλούν εθιμοτυπικόν χαρακτήρα''» αλλά αποτελεούσε «''και αναγνώρισιν του επιτελούμενου υπό του ιδίου και των αξιοτίμων μελών της εθνικής κυβερνήσεως δυσχερούς εθνικού έργου''». Στις [[28 Αυγούστου]] της ίδιας χρονιάς, επισκέφθηκε την Ελλάδα ο αρχηγός της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής στρατηγός Βαν Φλιτ. Ο πλέον ένθερμος φίλος του δικτατορικού καθεστώτος αναδείχθηκε ο Αμερικανός γερουσιαστής Έντουαρντ Ντερβίνσκι, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα στις [[2 Οκτωβρίου]] του [[1967]]<ref>''Εγκάρδιες χειραψίες Αμερικανών επισήμων με τους δικτάτορες'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 88-89, Καθημερινή (1997)</ref>.
 
Οι Η.Π.Α. εφάρμοσαν την τακτική της realpolitik ως προς τις σχέσεις τους με το νέο καθεστώς. Έτειναν να αποδέχονται ως τετελεσμένο γεγονός τη δικτατορία επικαλούμενοι διάφορα εκλογικευτικά επιχειρήματα: ο ''απλός κόσμος'' της ελληνικής υπαίθρου και των αστικών κέντρων δεν έρχόταν σε ευθεία ρήξη με το καθεστώς. Γενικά η απουσία κάποιου ισχυρού αντιπολιτευτικού κινήματος στο εσωτερικό, η εκ μέρους της οικονομικής ολιγαρχίας του τόπου, υποστήριξης του καθεστώτος και οι διακηρύξεις της χούντας για την πρόωθηση μέτρων εκδημοκρατισμού λειτουργούσαν αποτρεπτικά για την αμερικανική πλευρά. Το κλειδί για την κατανόηση της αμερικανικής στάσης «βρίσκεται στο γεγονός της φιλοατλαντικής στάσης της ηγεσίας της χούντας».<ref>Σωτήρης Ριζάς, Η Ελληνική πολιτικήμετά τον Εμφύλιο πόλεμο. Κοινοβουλευτισμός και Δικτατορία,εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2008,σελ.430</ref> Απαιτούσε λεπτό χειρισμό η δημόσια στάση που θα εκδήλωναν οι Η.Π.Α. με δεδομένη την αντίδραση της φιλελεύθερης πτέρυγας των Δημοκρατικών. Αρχικά ο [[Ντιν Ράσκ]] απέτρεψε την έκφραση λύπης της Ουάσινγκτον για το πραξικόπημα. Στη συνέχεια άσκησε διακριτική πίεση για την ασφάλεια του [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]],. διαΔια μέσου του Αμερικανού πρεσβευτή στην Αθήνα ασκήθηκε πίεση για την προώθηση, όχι άμεσα μα το ταχύτερο δυνατόν, ελευθεριών και, τέλος, υιoθέτησεο ίδιος υιοθέτησε την πρόταση του Τάλμποτ να ανασταλεί η αποστολή βαρέων όπλων στο πλαίσιο του «Military Assistance Program».<ref>Σωτήρης Ριζάς, Η Ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο πόλεμο. Κοινοβουλευτισμός και Δικτατορία,εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2008,σελ.431</ref> Τον [[Ιούλιος|Ιούλιο]] του [[1967]] η αμερικανική πλευρά και συγκεκριμένα ο Ντιν Ράσκ, ο υπουργός των Εξωτερικών των Η.Π.Α., εισηγήθηκε την μερική άρση του αποκλεισμού αποστολής βαρέων όπλων, χωρίς να αρθεί πλήρως. Είχε προηγηθεί η συνεργασία του καθεστώτος στον [[Πόλεμος των Έξι Ημερών|Πόλεμο των Έξι Ημερών]] με το να επιτρέψει τη χρήση των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.<ref>Σωτήρης Ριζάς, Η Ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο πόλεμο. Κοινοβουλευτισμός και Δικτατορία,εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2008,σελ.433</ref> Όταν εκδηλώθηκε το [[Αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου|κίνημα του βασιλιά Κωνσταντίνου]] οι Αμερικανοί κράτησαν ουδέτερη στάση, αν και σε επίπεδο κορυφής προσδοκούσαν στην επικράτηση του βασιλιά, με τις δικές του όμως δυνάμεις, και χωρίς τη δική τους βοήθεια. Η αποχώρησή του στο εξωτερικό δημιουργούσε στις Η.Π.Α. ένα ζήτημα: στερούνταν ένα βασικό επιχείρημα, λόγω της παρουσίας του για μη αναγνώριση του καθεστώτος. Τελικά, στις 23 Ιανουαρίου [[1968]] ο πρόεδρος [[Λίντον Τζόνσον]] έστειλε επιστολή στο καθεστώς της Αθήνας αποκαθιστώντας πλήρως τις μεταξύ τους σχέσεις.<ref>Σωτήρης Ριζάς, Η Ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο πόλεμο. Κοινοβουλευτισμός και Δικτατορία,εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2008,σελ.437-439</ref>
 
==Διακυβέρνηση==
Γραμμή 63 ⟶ 109 :
 
===Ελληνοτουρκική κρίση του '67===
[[File:Ніколаос Макарезос.JPG|thumb|Νικόλαος Μακαρέζος]]
Η πρώτη μείζων κρίση του δικτατορικού καθεστώτος πυροδοτήθηκε από τις δυσμενέστατες εξελίξεις του [[Κυπριακό (ζήτημα)|Κυπριακού]] που δρομολογήθηκαν μετά τη συνάντηση [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεωργίου Παπαδόπουλου]]-[[Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ]] στον [[Νομός Έβρου|Έβρο]] και την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την [[Κύπρος|Κύπρο]]. Ταπεινωμένη διεθνώς, αντιμέτωπη με την ογκούμενη ανησυχία για τις διαγραφόμενες συνέπειες της πολιτικής της στα εθνικά θέματα, η χούντα ανέθεσε, στις [[21 Νοεμβρίου]], τη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής στον παλαιό πολιτικό της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|Ε.Ρ.Ε.]] [[Παναγιώτης Πιπινέλης|Παναγιώτη Πιπινέλη]]. Στενός συνεργάτης του [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνου Καραμανλή]] προδικτατορικά και πρώην πρωθυπουργός, ο Παναγιώτης Πιπινέλης, ο οποίος επανειλημμένα είχε εισηγηθεί προ του 1967 κάποιας μορφής δικτατορία στο όνομα του κομμουνιστικού κινδύνου, ήταν το πρώτο σημαντικό πολιτικό πρόσωπο που συνεργάστηκε με το δικτατορικό καθεστώς. Θέλοντας να διαλύσει τους ενδεχόμενους συνειρμούς από την κίνηση αυτή του παλαιού συνεργάτη του, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έσπευσε με συνέντευξή του στην [[Παρίσι|παρισινή]] ''[[Le Monde]]'', στις [[29 Νοεμβρίου]], να καταδικάσει σε δριμύ τόνο την ολέθρια πολιτική της χούντας στο Κυπριακό και να δηλώσει: «''Εκείνο το οποίον επιβάλλεται είναι η έγκαιρος αποχώρησις της κυβερνήσεως των δικτατόρων''». Η ανάγκη πολιτικής "διεύρυνσης" της χούντας έγινε πιο έντονη μετά το αποτυχημένο βασιλικό [[αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου]], την απομάκρυνση του πρωθυπουργού-ανδρείκελου Κωνσταντίνου Κόλλια και την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον ίδιο τον Παπαδόπουλο. Τρεις μέρες μετά το αντιπραξικόπημα, ο Παπαδόπουλος επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις συγκαλώντας εσπευσμένα δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος. Πλαισιωμένος από τα άλλα δύο μέλη της «τρόικας», τον [[Στυλιανός Παττακός|Στυλιανό Παττακό]] και τον [[Νικόλαος Μακαρέζος|Νικόλαο Μακαρέζο]], ο Παπαδόπουλος υποσχέθηκε ότι το νέο Σύνταγμα θα δινόταν σε λίγες μέρες στη δημοσιότητα, εγκαινιάζοντας δήθεν τη διαδικασία σταδιακής επιστροφής στον κοινοβουλευτισμό. Στις [[18 Δεκεμβρίου]] ο Παναγιώτης Πιπινέλης ορκίστηκε και επίσημα υπουργός Εξωτερικών της νέας [[Κυβέρνηση Γεωργίου Παπαδόπουλου 1967|κυβέρνησης]], συνοδευόμενος από τους νέους υπουργούς Οικονομικών [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο]], Συγκοινωνιών [[Παύλος Τοτόμης|Παύλο Τοτόμη]] και Δημόσιας Τάξης Παναγιώτη Τζεβελέκο. Στις [[23 Δεκεμβρίου]], ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Στυλιανός Παττακός παρέλαβαν το σχέδιο του νέου Συντάγματος από τον πρόεδρο της αρμόδιας επιτροπής [[Χαρίλαος Μητρέλιας|Χαρίλαο Μητρέλια]]. Στις δηλώσεις που ακολούθησαν ο Παπαδόπουλος υποσχέθηκε την «''έγκρισιν φιλελευθέρου, δημοκρατικού Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος''», θέτοντας απώτατο χρονικό όριο για το τελευταίο την [[15 Σεπτεμβρίου|15η Σεπτεμβρίου]] του [[1968]]. Για να ενισχύσει δε το προσωπείο της «φιλελευθεροποίησης» ανακοίνωσε την αμνήστευση της [[Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ|υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ]], συμπληρώνοντας: «''Θα παραμείνουν υπό διοικητικήν εκτόπισιν μόνον οι εγκληματίαι κομμουνισταί του παρελθόντος και οι εγκληματίαι δυναμιτισταί μετά την 21ην Απριλίου. Άπαντες οι υπόλοιποι, από τον Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι και του τελευταίου Έλληνος, θα αφεθούν ελεύθεροι να αρχίσουν την μετάνοιάν των προ του γενομένου Θεανθρώπου!''»<ref>''Ο Π. Πιπινέλης υπουργός της χούντας'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 92-93, Καθημερινή (1997)</ref>.
Η πρώτη μείζων κρίση του δικτατορικού καθεστώτος πυροδοτήθηκε από τις δυσμενέστατες εξελίξεις του [[Κυπριακό (ζήτημα)|Κυπριακού]] που δρομολογήθηκαν μετά τη συνάντηση [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεωργίου Παπαδόπουλου]]-[[Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ]] στον [[Νομός Έβρου|Έβρο]] και την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την [[Κύπρος|Κύπρο]]. Ταπεινωμένη διεθνώς, αντιμέτωπη με την ογκούμενη ανησυχία για τις διαγραφόμενες συνέπειες της πολιτικής της στα εθνικά θέματα, η χούντα ανέθεσε, στις [[21 Νοεμβρίου]], τη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής στον παλαιό πολιτικό της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|Ε.Ρ.Ε.]] [[Παναγιώτης Πιπινέλης|Παναγιώτη Πιπινέλη]]. Στενός συνεργάτης του [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνου Καραμανλή]] προδικτατορικά και πρώην πρωθυπουργός, ο Παναγιώτης Πιπινέλης, ο οποίος επανειλημμένα είχε εισηγηθεί προ του 1967 κάποιας μορφής δικτατορία στο όνομα του κομμουνιστικού κινδύνου, ήταν το πρώτο σημαντικό πολιτικό πρόσωπο που συνεργάστηκε με το δικτατορικό καθεστώς. Θέλοντας να διαλύσει τους ενδεχόμενους συνειρμούς από την κίνηση αυτή του παλαιού συνεργάτη του, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έσπευσε με συνέντευξή του στην [[Παρίσι|παρισινή]] ''[[Le Monde]]'', στις [[29 Νοεμβρίου]], να καταδικάσει σε δριμύ τόνο την ολέθρια πολιτική της χούντας στο Κυπριακό και να δηλώσει: «''Εκείνο το οποίον επιβάλλεται είναι η έγκαιρος αποχώρησις της κυβερνήσεως των δικτατόρων''». Η ανάγκη πολιτικής «διεύρυνσης» της χούντας έγινε πιο έντονη μετά το αποτυχημένο βασιλικό [[αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου]], την απομάκρυνση του πρωθυπουργού-ανδρείκελου Κωνσταντίνου Κόλλια και την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον ίδιο τον Παπαδόπουλο. Τρεις μέρες μετά το αντιπραξικόπημα, ο Παπαδόπουλος επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις συγκαλώντας εσπευσμένα δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος. Πλαισιωμένος από τα άλλα δύο μέλη της «τρόικας», τον [[Στυλιανός Παττακός|Στυλιανό Παττακό]] και τον [[Νικόλαος Μακαρέζος|Νικόλαο Μακαρέζο]], ο Παπαδόπουλος υποσχέθηκε ότι το νέο Σύνταγμα θα δινόταν σε λίγες μέρες στη δημοσιότητα, εγκαινιάζοντας δήθεν τη διαδικασία σταδιακής επιστροφής στον κοινοβουλευτισμό. Στις [[18 Δεκεμβρίου]] ο Παναγιώτης Πιπινέλης ορκίστηκε και επίσημα υπουργός Εξωτερικών της νέας [[Κυβέρνηση Γεωργίου Παπαδόπουλου 1967|κυβέρνησης]], συνοδευόμενος από τους νέους υπουργούς Οικονομικών [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο]], Συγκοινωνιών [[Παύλος Τοτόμης|Παύλο Τοτόμη]] και Δημόσιας Τάξης Παναγιώτη Τζεβελέκο. Στις [[23 Δεκεμβρίου]], ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Στυλιανός Παττακός παρέλαβαν το σχέδιο του νέου Συντάγματος από τον πρόεδρο της αρμόδιας επιτροπής [[Χαρίλαος Μητρέλιας|Χαρίλαο Μητρέλια]]. Στις δηλώσεις που ακολούθησαν ο Παπαδόπουλος υποσχέθηκε την «''έγκρισιν φιλελευθέρου, δημοκρατικού Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος''», θέτοντας απώτατο χρονικό όριο για το τελευταίο την [[15 Σεπτεμβρίου|15η Σεπτεμβρίου]] του [[1968]]. Για να ενισχύσει δε το προσωπείο της «φιλελευθεροποίησης» ανακοίνωσε την αμνήστευση της [[Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ|υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ]], συμπληρώνοντας: «''Θα παραμείνουν υπό διοικητικήν εκτόπισιν μόνον οι εγκληματίαι κομμουνισταί του παρελθόντος και οι εγκληματίαι δυναμιτισταί μετά την 21ην Απριλίου. Άπαντες οι υπόλοιποι, από τον Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι και του τελευταίου Έλληνος, θα αφεθούν ελεύθεροι να αρχίσουν την μετάνοιάν των προ του γενομένου Θεανθρώπου!''»<ref>''Ο Π. Πιπινέλης υπουργός της χούντας'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 92-93, Καθημερινή (1997)</ref>.
 
=== Η εδραίωση της δικτατορίας (1968) ===
Η απομάκρυνση του [[Κωνσταντίνος Β΄ των Ελλήνων|Κωνσταντίνου]] από την [[Ελλάδα]], μετά το παταγωδώς αποτυχημένο [[αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου]], προκάλεσε ορισμένα διπλωματικά προβλήματα στη χούντα. Η απουσία και του τυπικού αρχηγού του κράτους, στον οποίον οι ξένοι πρεσβευτές υπέβαλλαν τα διαπιστευτήριά τους, ήταν αιτία μικροανησυχιών των δικτατόρων. Οι ανησυχίες αυτές μεγάλωσαν όταν οι πρέσβεις των ΝΑΤΟικών χωρών στην [[Αθήνα]], παρά το πρωτόκολλο, δεν προσήλθαν στη [[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών|Μητρόπολη]] για τη δοξολογία του νέου έτους ([[1968]]). Ανήσυχος ο αρχιπραξικοπηματίας [[Γεώργιος Παπαδόπουλος]] έστειλε στις [[6 Ιανουαρίου]] προσωπική επιστολή στον πρόεδρο των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Η.Π.Α.]] [[Λίντον Τζόνσον]], μέσω του Ελληνοαμερικανού επιχειρηματία [[Τομ Πάπας]].
 
Στις [[13 Ιανουαρίου]] το [[Στέιτ Ντιπάρτμεντ]] έστειλε απόρρητο τηλεγράφημα στην [[Πρεσβεία των ΗΠΑ (Ελλάδα)|αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας]], στο οποίο τόνιζε χωρίς περιστροφές: "«''Έχουμε αποφασίσει να προχωρήσουμε στο εγγύς μέλλον σε μια σχέση εργασίας με το καθεστώς... Έχουμε εν πάση περιπτώσει συμφέροντα στην Ελλάδα, τα οποία πρέπει να προσέξουμε''"».
 
Είκοσι μέρες αργότερα ο Γ. Παπαδόπουλος έλαβε μία εκπληκτικά θερμή επιστολή από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου ο Λ. Τζόνσον έγραφε μεταξύ άλλων στον δικτάτορα, τον οποίον αναγνώριζε πανηγυρικά ως πρωθυπουργό της χώρας:
 
"«''Αγαπητέ κ. Πρωθυπουργέ''<br>
...''Είμαι ευγνώμων γιατί έχετε συνειδητοποιήσει τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατικές χώρες λόγω της αιφνιδιαστικής αλλαγής κυβέρνησης στη χώρα, στις 21 Απριλίου 1967... Η κυβέρνησή μου βρίσκει ότι ορισμένα από τα μέτρα που έχετε λάβει είναι θετικά για την αποκατάσταση κανονικών συνθηκών στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή... Όπως γνωρίζετε, κ. Πρωθυπουργέ, οι χώρες μας έχουν πολλές κοινές αξίες. Έχουμε μια μακρά και παραγωγική σχέση βασισμένη σε κοινούς στόχους και δεσμούς. Πρόκειται για μια σχέση μεγίστης σημασίας για εμάς τους Αμερικανούς. Πιστεύω ότι συμφωνείτε πως μπορεί να αναπτυχθεί σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού. Σας εύχομαι, μέσα σε αυτό το κλίμα, επιτυχία στις προσπάθειες για την υλοποίηση των στόχων του λαού σας''"».
 
Εκφραστής των στόχων του ελληνικού λαού, λοιπόν, αναγορεύτηκε ο Γ. Παπαδόπουλος από τον Λίντον Τζόνσον. Είχε ήδη προηγηθεί, στις [[23 Ιανουαρίου]], επίσκεψη του Αμερικανού πρεσβευτή [[Φίλιπς Τάλμποτ]] στον υπουργό Εξωτερικών του καθεστώτος [[Παναγιώτης Πιπινέλης|Παναγιώτη Πιπινέλη]], η οποία είχε δώσει το σύνθημα σειράς εκ νέου "«αναγνωρίσεων"» της χούντας από τις δυτικές, αλλά και ανατολικές χώρες, με πρώτη την [[Τουρκία]]<ref>Ο Ανδρέας Παπανδρέου έγραψε χαρακτηριστικά για τη στάση των κυβερνήσεων των ΝΑΤΟϊκών χωρών και του σοβιετικού στρατοπέδου απέναντι στη χούντα:<br>
"''Το Εργατικό Κόμμα της Ολλανδίας, μολονότι δεν ήταν στην εξουσία, πήρε την ίδια δυναμική στάση όπως τα αντίστοιχα κόμματα των σκανδιναβικών χωρών. Στην Ολλανδία, πάντως, δείχθηκε περισσότερο ενδιαφέρον για το ρόλο του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Πολιτειών στο πραξικόπημα, όπως επίσης και για το ρόλο των Ελλήνων κομμουνιστών στην αντίσταση. Στην Αγγλία, τα πράγματα ήσαν πιο πολύπλοκα. Το Εργατικό Κόμμα επίσημα είχε διατυπώσει κατηγορηματικά την αντίθεσή του στο στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδας. Δεν φαινόταν όμως διατεθειμένο να προχωρήσει περισσότερο μετατρέποντας τα λόγια σε πράξεις. Και δεν ήταν σε θέση ν' ασκήσει αποτελεσματική πίεση στην κυβέρνηση του Γουίλσον. Η ίδια η αγγλική κυβέρνηση, μαστιζόμενη από όλο και επιδεινούμενα οικονομικά προβλήματα, αντιμετωπίζοντας ανταρσία των συνδικαλιστικών οργανώσεων, εξαρτημένη από την οικονομική ενίσχυση των Ηνωμένων Πολιτειών, ελπίζοντας να συνδέσει την Αγγλία με την Ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά απρόθυμη ακόμα να πάρει μια περισσότερο Ευρωπαϊκή και λιγότερο Ατλαντική θέση, ακολουθούσε μια πολιτική παθητικής αποδοχής της υιοθετημένης από την Αμερική στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα. Οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες είχαν επίσης πάρει θέση υπέρ της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Δεν μπορούσαν όμως να προσφέρουν πολλά πράγματα γιατί συμμετείχαν σε κυβέρνηση συνασπισμού. Η γερμανική κυβέρνηση, με στενά περιθώρια δράσης στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ακόμα κάτω από αμερικανική κηδεμονία, ακολουθούσε μια πολιτική σχεδόν όμοια με την πολιτική του Γουίλσον. Η επίσημη Γαλλία ήταν ουδέτερη στο θέμα της Ελλάδας σαν να μην υπήρχε καν ελληνικό πρόβλημα. Και αυτό από μια πλευρά δημιουργούσε απορίες, γιατί η πολιτική του Ντε Γκολ να ελαττώσει την επιρροή της Αμερικής στην Ελλάδα θα 'πρεπε να τον έχει οδηγήσει να πάρει αποφασιστική στάση κατά των συνταγματαρχών. Άλλοι όμως υπολογισμοί στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική θα πρέπει να τον έπεισαν να τηρήσει στάση ανοχής απέναντι στη δικτατορία. Στην Ιταλία, πολλά κόμματα από την Αριστερά μέχρι την μετριοπαθή Δεξιά, πήραν εχθρική στάση απέναντι της χούντας και βοήθησαν και βοηθούν, με κάθε δυνατό τρόπο, το απελευθερωτικό μας κίνημα.''<br>
''Όσον αφορά το σοβιετικό στρατόπεδο, θα πρέπει να κάμομε διάκριση ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα και τις κυβερνήσεις. Οι κομμουνιστικές κυβερνήσεις όχι μόνο αναγνώρισαν τη δικτατορία, αλλά εξακολουθούν να συναλλάσσονται μαζί της, σαν να μην είχε αλλάξει τίποτε στην Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν αποτελεί άμεσο πρόβλημα για τη Σοβιετική Ένωση. Παραδόθηκε στον Τσόρτσιλ το 1944 και τώρα ανήκει στην αμερικανική σφαίρα επιρροής...''<br>
''Όλα τα κομμουνιστικά κόμματα πήραν ανοικτά εχθρική στάση απέναντι της χούντας καταδικάζοντας τον "αμερικανικό ιμπεριαλισμό" σαν το κύριο στήριγμα της στρατιωτικής δικτατορίας της Ελλάδας''".</ref>.
 
Ενθαρρυμένη από τη διεθνή στάση απέναντί της, η χούντα είχε την άνεση να σκέπτεται τη διαιώνιση του καθεστώτος της και ενδιαφερόταν για τον εξωραϊσμό της εικόνας του. Έτσι στις [[16 Μαρτίου]] του 1968 έδωσε στη δημοσιότητα ένα σχέδιο Συντάγματος, το οποίο κατήρτισε επιτροπή υπό τον [[Χαρίλαος Μητρέλιας|Χαρίλαο Μητρέλια]], και κάλεσε το λαό να συμμετάσχει σε "«συζήτηση"» του σχεδίου μέσω του Τύπου, ο οποίος λειτουργούσε υπό καθεστώς ασφυκτικής λογοκρισίας.
 
Στις [[8 Απριλίου]] ο υφυπουργός Προεδρίας Μιχαήλ Σιδεράτος παραδέχτηκε με δηλώσεις του ότι υπήρχαν 2.347 άτομα "«υπό περιορισμόν κινήσεως"», δηλαδή σε εξορία. Από τις [[25 Μαρτίου]] οι [[Σκανδιναβία|Σκανδιναβοί]] είχαν καταγγείλει τη χούντα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για βασανισμούς κρατουμένων στις φυλακές.
 
Στις [[21 Απριλίου]], πρώτη επέτειο του πραξικοπήματος, ανήμερα [[Πάσχα]], το [[BBC]] και άλλοι ξένοι ραδιοσταθμοί μετέδωσαν μήνυμα του [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεωργίου Παπανδρέου]], τελευταίου εκλεγμένου πρωθυπουργού της χώρας, το οποίο είχε μαγνητοφωνήσει και φυγαδεύσει κρυφά στο εξωτερικό.
 
"«''Η ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου συμπίπτει εφέτος με την επέτειον της Σταυρώσεως του Λαού μας''"», ανέφερε μεταξύ άλλων στο μήνυμά του ο Γ. Παπανδρέου και χλεύασε το δικτατορικό σχέδιο Συντάγματος: "«''Η δικτατορία συντάσσει το Σύνταγμα της Δημοκρατίας!... Εις την τυραννίαν προσθέτει και τον εμπαιγμόν''"». Ο γηραιός ηγέτης απηύθυνε απεγνωσμένη έκκληση συμπαράστασης προς τις δυτικές κυβερνήσεις: "«''Και τώρα απευθύνομαι προς τον ελεύθερον κόσμον. Είχομεν ελπίσει, έπειτα από τον δεύτερον παγκόσμιον πόλεμον, ότι ο φασισμός είχεν οριστικώς συντριβεί και ότι δεν ηδύνατο πλέον να εμφανισθή τουλάχιστον εις την Ευρώπην. Και όμως συνέβη. Και αποτελεί εντροπή δι' ημάς ότι έκαμε την αρχήν από την πατρίδα μας την Ελλάδα, την κοιτίδα της δημοκρατίας...''<br>
''Δια τούτο απευθύνομαι προς τον ελεύθερον κόσμον, τους λαούς και τας κυβερνήσεις του. Ζητούμεν και την ιδική των αλληλεγγύην και συμπαράστασιν...''<br>
''Και μια διεθνής απομόνωσις, και πολιτική και οικονομική, της χούντας θα οδηγήση εις την άμεσον κατάρρευσίν της. Και αυτήν επικαλούμεθα εξ ονόματος του υποδούλου Ελληνικού λαού τον οποίον εκπροσωπούμεν''"».
 
Εντούτοις, τα συμφέροντα κυριάρχησαν οποιωνδήποτε σχετικών προθέσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ ο πρωθυπουργός της [[Μεγάλη Βρετανία|Μεγάλης Βρετανίας]] [[Χάρολντ Ουίλσον]] απευθυνόμενος στις [[25 Ιουνίου]] στη [[Βουλή των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου]] μίλησε για "«κτηνωδίες που εξακολουθούν να συμβαίνουν στην Ελλάδα"», λίγες ημέρες αργότερα, στις [[3 Ιουλίου]], ένας υπουργός του πήρε εντολή να "«αποσύρει"» τη λέξη "«κτηνωδία"» από την πρωθυπουργική δήλωση. Η "«διόρθωση"» αυτή οφείλεται στο ότι η στρατιωτική κυβέρνηση διέκοψε εν τω μεταξύ τις συνομιλίες για αγορά βρετανικού σιδηροδρομικού υλικού.
 
Στις [[8 Μαΐου]] ο [[Ολλανδία|Ολλανδός]] αντιπρόσωπος στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]] Μαξ βαν ντερ Στουλ κατήγγειλε και πάλι το καθεστώς για βασανισμούς κρατουμένων, όμως η χούντα δεν πτοήθηκε. Την επομένη, [[9 Μαΐου]], δολοφόνησε αδίστακτα τον πρώην βουλευτή της [[Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά|Ε.Δ.Α.]] [[Γιώργος Τσαρουχάς|Γιώργο Τσαρουχά]], τον οποίον όργανά της συνέλαβαν μαζί με άλλους στην [[Αυτοκινητόδρομος 1 (Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι)|εθνική οδό Αθήνας-Θεσσαλονίκης]], κοντά στη [[Λεπτοκαρυά Πιερίας]].
 
Από τις [[31 Ιανουαρίου]] η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, έπειτα από εξέταση καταγγελιών της [[Διεθνής Αμνηστία|Διεθνούς Αμνηστίας]], είχε αποφανθεί ότι, αν ως την άνοιξη του [[1969]] δεν αποκατασταθεί η Δημοκρατία, τότε η Ελλάδα θα πρέπει να αποβληθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης. "«''Κώνωπα εις κέρατον βοός''"» χαρακτήρισε περιφρονητικά την απόφαση ο [[Στυλιανός Παττακός]]. Στο μεταξύ τα δέκα έκτακτα στρατοδικεία που είχε συστήσει ανά την επικράτεια η χούντα δίκαζαν και καταδίκαζαν κάθε αντιτιθέμενο.
 
Τον Νοέμβριο του 1968, παράλληλα προς τη δίκη του [[Αλέξανδρος Παναγούλης|Αλέξανδρου Παναγούλη]], διεξήχθησαν δύο σημαντικές δίκες: της "«Δημοκρατικής Άμυνας"» στη [[Θεσσαλονίκη]] και της ομάδας αντιστασιακών φοιτητών στην Αθήνα. Η πλειονότητα των κατηγορουμένων καταδικάστηκε και μάλιστα σε βαριές ποινές. Συγκεκριμένα, στις [[13 Νοεμβρίου]] από το έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης καταδικάστηκαν οι Στέλιος Νέστωρ σε ποινή 16 ετών, [[Παύλος Ζάννας]] 10, Γ. Σιπιτάνος 7, Σ. Δέδες, Κ. Πύρζας και Αργύρης Μαλτσίδης σε ποινή 5 ετών.
 
Αντιστοίχως, στις [[23 Νοεμβρίου]] το έκτακτο στρατοδικείο Αθηνών καταδίκασε τους φοιτητές Α. Ι. Αθανασίου, Ν. Χ. Γιανναδάκη, Ν. Θ. Κιάο και Π. Δ. Κλαυδιανό σε ποινή 21 ετών, τους Κ. Ε. Καρυωτάκη και Κ. Ε. Γούργο 16, τους Α. Ι. Μαργαρίτη και Α. Μ. Σαββάκη 14, τους Γ. Μ. Μπυζάκη και Α. Θ. Θεοδωρίδη 10 και τον Ν. Γ. Σταματάκη σε ποινή 5 ετών.
 
Παράλληλα, πολλές χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι και εκπαιδευτικοί απολύθηκαν ως "«μη νομιμόφρονες"». Τον Ιανουάριο οι απολύσεις επεκτάθηκαν και σε δεκάδες καθηγητές πανεπιστημίου. Ανάμεσα στους απολυμένους και οι μετά την πτώση της χούντας εκλεγέντες ακαδημαϊκοί [[Γεώργιος Τενεκίδης]], [[Γεώργιος Βλάχος (ακαδημαϊκός)|Γεώργιος Βλάχος]], Μιχ. Σακελλαρίου και [[Αριστόβουλος Μάνεσης]]. Μάλιστα ο τελευταίος, καθηγητής της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης, πρόλαβε να μιλήσει ανοιχτά εναντίον της χούντας στο τελευταίο του μάθημα, στις [[18 Ιανουαρίου]], ενώπιον 800 φοιτητών. Άλλοι καθηγητές παραιτήθηκαν, άλλοι συνελήφθησαν και βασανίστηκαν (όπως π.χ. ο [[Δημήτρης Μαρωνίτης]]), άλλοι εκτοπίστηκαν (μεταξύ αυτών και ο [[Δημήτριος Ευρυγένης]]).
 
Εξουδετερώνοντας αμείλικτα κάθε είδους αντίθεση απέναντί της, η χούντα, ισχυρή και απτόητη, προχώρησε στο νόθο [[Ελληνικό δημοψήφισμα του 1968|δημοψήφισμα]] για το Σύνταγμα, στις [[29 Σεπτεμβρίου]]. Το ποσοστό που εμφάνισε ήταν 92,21%. Ο Γ. Παπαδόπουλος διακήρυξε ότι το αποτέλεσμα αποτελούσε "«''δικαίωσιν της επαναστάσεως της 21ης Απριλίου''".»<ref>''Η δικτατορία εδραιώνεται'', Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 76-81, Καθημερινή (1998)</ref>.
 
=== Δραστηριότητες κατά της χούντας (1969) ===
===Οικονομική πολιτική===
[[File:Andreas Papandreou 1968.jpg|thumb|right|Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1968]]
Το ελληνικό πολιτικό 1969 μπορεί να συνοψισθεί σε τρεις λέξεις: βόμβες, καταδίκες και δηλώσεις. Οι πλέον δυναμικοί από τους αντιπάλους της δικτατορίας πέρασαν από την αντιπολιτευτική στάση στην αντιστασιακή δραστηριότητα.
 
Οι δυνάμεις ασφαλείας προσήγαγαν στα δικαστήρια του καθεστώτος εκατοντάδες αντιστασιακούς, πολλοί από τους οποίους καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές, αφού προηγουμένως είχαν περάσει από τα άντρα βασανιστηρίων του Στρατού, της Αστυνομίας Πόλεων και της Χωροφυλακής. Ο [[Αλέξανδρος Παναγούλης]] αναστάτωσε και πάλι το δικτατορικό καθεστώς, καθώς κατόρθωσε να αποδράσει στις [[6 Ιουνίου]], συνελήφθη όμως τρεις μέρες αργότερα. Τη χρονιά αυτή οι δηλώσεις του [[Γιώργος Σεφέρης|Γιώργου Σεφέρη]] και του [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνου Καραμανλή]] εναντίον της χούντας -μαζί με τις εξελίξεις στο Συμβούλιο της Ευρώπης- τάραξαν περιστασιακά το καθεστώς, αλλά δεν το κλόνισαν.
 
Ταραχή προκάλεσε ακόμη στο καθεστώς η συνάντηση του [[Ιταλία|Ιταλού]] σοσιαλιστή ηγέτη και υπουργού Εξωτερικών της χώρας του, Πιέτρο Νένι, με τον [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]], και η άρνηση του [[Συμβούλιο της Επικρατείας|Συμβουλίου της Επικρατείας]] να υποταχθεί στα κελεύσματα της χούντας, η οποία απέλυε μη αρεστούς σε αυτήν δικαστικούς.
 
Στις [[7 Ιουνίου]], όλες οι υπό καθεστώς λογοκρισίας εκδιδόμενες εφημερίδες κυκλοφόρησαν με μία πρωτοσέλιδη φωτογραφία του θανατοποινίτη Αλέκου Παναγούλη, κάτω από την οποία ακολουθούσε η εξής ανακοίνωση των υπουργείων Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης:<br>
«''Κατά την παρελθούσαν νύκτα εδραπέτευσεν εκ των φυλακών ένθα εκρατείτο ο κατάδικος Αλέξανδρος Παναγούλης. Άπασαι αι αρμόδιαι αρχαί, ειδοποιηθείσαι αμέσως, εκινητοποιήθησαν διά την ανακάλυψιν και σύλληψίν του. Διεξάγονται ανακρίσεις. Ο δραπέτης επεκηρύχθη αντί ποσού 500.000 δραχμών, το οποίον θα καταβληθή εις εκείνον όστις θα συμβάλη αποτελεσματικώς εις την σύλληψίν του''».
 
Η εντύπωση που προκάλεσε η αναγγελία της δραπέτευσης στην [[Ελλάδα|ελληνική]] και διεθνή κοινή γνώμη ήταν μεγάλη. Ο Αλέκος Παναγούλης ήταν πασίγνωστος για την παράτολμη απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου, που πραγματοποιήθηκε στη [[Βάρκιζα Αττικής]], στις [[13 Αυγούστου]] του 1968. Καταδικασμένος δις εις θάνατον από το στρατοδικείο, στις [[17 Νοεμβρίου]] του ίδιου χρόνου, μεταφέρθηκε στις φυλακές της [[Αίγινα|Αίγινας]] όπου υπέστη σκληρά βασανιστήρια. Σταθμίζοντας τις επαπειλούμενες διεθνείς αντιδράσεις, ο Παπαδόπουλος αποφάσισε να μην προχωρήσει στην εκτέλεσή του και τον μετέφερε στις φυλακές του Μπογιατίου. Η απόδρασή του αποτέλεσε οδυνηρό ράπισμα για τη χούντα, αποδεικνύοντας ότι η αντιδικτατορική αντίσταση ήταν ικανή να διαπεράσει και αυτά τα τείχη των φυλακών. Έγινε, μάλιστα, γνωστό, ότι μαζί με τον Παναγούλη είχε δραπετεύσει και αυτός ο δεσμοφύλακάς του, ο δεκανέας Γιώργος Μωράκης, ενώ υπήρξαν ενδείξεις συμμετοχής και άλλων φρουρών στο εγχείρημα.
 
Αμέσως μετά την απόδραση, που πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 5ης προς 6η Ιουνίου, η χούντα εξαπέλυσε ένα άνευ προηγουμένου ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη του δραπέτη. Από την πλευρά του, ο εξόριστος Ανδρέας Παπανδρέου απείλησε τους ενδεχόμενους καταδότες με «σκληρά αντίποινα», εννοώντας σαφέστατα τη φυσική τους εξόντωση.
 
Σε μια απόπειρα να εμφανιστεί κύριος της κατάστασης, ο δικτάτορας Παπαδόπουλος κάλεσε εσπευσμένα σε συνέντευξη Τύπου τους πολιτικούς συντάκτες και τους ξένους ανταποκριτές την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η απόδραση ([[7 Ιουνίου]]). Αλλά το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο με τις προσδοκίες του. Στη διάρκεια της συνέντευξης, ο Παπαδόπουλος αναγνώρισε τη σύλληψη 15 απότακτων αξιωματικών με την κατηγορία της συνωμοσίας για την ανατροπή της χούντας και αποκάλεσε «''ψυχοπαθείς, με πιστοποιητικό φρενοκομείου''» τους συντάκτες τού μεγάλης κυκλοφορίας αμερικανικού περιοδικού ''Look'', που έκαναν λόγο για όργιο βασανιστηρίων στην Ελλάδα, υποσχόμενος ότι, εάν του προσκομισθούν αποδείξεις βασανιστηρίων, θα εκτελούσε προσωπικά στην [[πλατεία Συντάγματος]] τους πρωταίτιους. Όσο για την υπόθεση Παναγούλη, ο δικτάτορας επικαλέστηκε, ως απόδειξη ανθρωπιστικού πνεύματος, το γεγονός ότι επικήρυξε το δραπέντη ζώντα «''και ουχί την κεφαλήν του, όπως συνέβαινε παλαιότερον με τους ληστάς''».
 
Δύο ημέρες αργότερα, στις [[9 Ιουνίου]], ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Παναγιώτης Τζεβελέκος κάλεσε επειγόντως τους δημοσιογράφους στο υπουργείο Τύπου, όπου τουε γνωστοποίησε περιχαρής τη σύλληψη του Παναγούλη. Ο υπουργός της χούντας συνοδεύονταν από τους αξιωματικούς της Χωροφυλακής Καραμπέτσο και Μαυροειδή, οι οποίοι, όπως ανακοινώθηκε, συνέλαβαν τον Παναγούλη, «με τη συνδρομή πολιτών» σε διαμέρισμα πολυκατοικίας της οδού Πάτμου 51, στην πλατεία Κολιάτσου. Στη συνέχεια, οι δημοσιογράφοι και οι φωτογράφοι μεταφέρθηκαν με πούλμαν στην υποδιεύθυνση της Ασφάλειας, στη [[Νέα Ιωνία Αττικής]], για να δουν και να φωτογραφήσουν τον Παναγούλη προτού αυτός παραδοθεί για τα περαιτέρω στους άνδρες της [[ΕΑΤ-ΕΣΑ|ΕΣΑ]]. Τα όργανα της χούντας δεν επέτρεψαν καμία ερώτηση στους δημοσιογράφους. Την επομένη, ανακοινώθηκε η σύλληψη και του δεκανέα Μωράκη, ενώ η Ασφάλεια επέτρεψε στους δημοσιογράφους να επισκεφθούν το κρησφύγετο του Παναγούλη: Ένα σχεδόν άδειο δυάρι, με δύο σουμιέδες, μία καρέκλα, μία πλαστική ντουλάπα, δύο βαλίτσες, λίγα φλυτζάνια του καφέ, ένα ραδιόφωνο και ένα ημερολόγιο τοίχου, ανοιγμένο στο μήνα Οκτώβριο, με μια μεγάλη φωτογραφία της [[Κόκκινη Πλατεία|Κόκκινης Πλατείας]] της [[Μόσχα|Μόσχας]] -σε μια προφανέστατη «αισθητική παρέμβαση» του υπευθύνου προπαγάνδας του καθεστώτος [[Γεώργιος Γεωργαλάς (δημοσιογράφος)|Γεώργιος Γεωργαλάς]].
 
Στις [[30 Σεπτεμβρίου]] ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιχείρησε βαρυσήμαντη παρέμβαση στα ελληνικά πολιτικά πράγματα από το [[Παρίσι]], μέσω εκτενέστατου κειμένου δηλώσεών του στην [[Ελβετία|ελβετική]] εφημερίδα ''Ζουρνάλ ντε Ζενέβ''. Κατηγόρησε τη χούντα για «τυραννική πολιτική», υπογραμμίζοντας ότι «''η αυθαιρεσία έγινε καθεστώς και η αγανάκτησις του λαού απεκορυφώθη''», ενώ η δικτατορία επιπροσθέτως «''με την τυραννική της πολιτική, τους κομπασμούς και τας ασυναρτησίας της εδημιούργησεν κλίμα εκρηκτικόν εν Ελλάδι και κατέστησε τη χώρα διεθνώς ανυπόληπτον''».
 
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πρόσθεσε: «''Με την αντιφατική δε και ασυνάρτητον αυτήν πολιτικήν της, εδημιούργησε ένα τυραννικό και νόθο καθεστώς μέσα εις το οποίον σήπεται και αυτή και η χώρα. Διότι, το καθεστώς των Αθηνών, στερούμενον, εκτός των άλλων, και ιδεολογικού προσανατολισμού, εις ουδεμίαν μορφήν πολιτεύματος ανταποκρίνεται. Ουδέ καν της κλασσικής Δικτατορίας. Και δεν αναπληροί βέβαια την έλλειψιν αυτή ούτε η μεσαιωνική περί πολιτείας θεοκρατική αντίληψις ούτε το σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», όταν μάλιστα αμφότερα εκφράζονται με μεθόδους ελάχιστα χριστιανικάς''».
 
Στη συνέχεια προσπάθησε να πείσει τους δικτάτορες να παραδώσουν την εξουσία:<br>
«''Εμμένει δε εις την πλάνην της η Κυβέρνησις, διότι δεν αντιλαμβάνεται ότι εάν αι μέχρι τούδε εναντίον της αντιδράσεις, εσωτερικαί και διεθνείς, υπήρξαν μετριοπαθείς, τούτο οφείλεται εις τας προσδοκίας που εδημιούργησαν αι επανειλημμέναι διαβεβαιώσεις της περί αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας. Ήδη, όμως, ο εμπαιγμός αποκαλύπτεται και η Κυβέρνησις, υπό την πίεσιν της θυέλλης που προμηνύεται, θα υποχρεωθεί να κάμη την εκλογήν της.''<br>
''Θα ήτο ευχής έργο να την κάμη εγκαίρως και σύμφωνα με το συμφέρον το εθνικό, γιατί αν βραδύνη δεν θα έχη εκλογήν. Η ιστορία διδάσκει ότι τα νόθα καθεστώτα δεν ευδοκιμούν. Εκφυλίζονται καθ' οδόν και καταρρέουν, παρασύροντα εις την πτώσιν των και τη χώρα που τα υφίσταται''».
 
Και η δήλωση Καραμανλή κατέληξε με την προσφορά του να ηγηθεί του καθεστώτος ειρηνικής μετεξέλιξης της χούντας, απευθύνοντας ταυτόχρονα έκκληση ανατροπής της προς τους αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων:<br>
«''Υπό τας παρούσας ελληνικάς συνθήκας, η αποκατάστασις της Δημοκρατίας δύναται να γίνη κατά δύο τρόπους: είτε διά της αβιάστου αποχωρήσεως της παρούσης Κυβερνήσεως είτε διά της ανατροπής της.''<br>
''Η πρώτη λύσις θα είναι όχι μόνο ακίνδυνος αλλά και δημιουργική. Η δευτέρα, που ημπορεί να προκληθεί και από δυνάμεις μη ελεγχομένας, θα υποβάλη, ίσως, το Έθνος εις νέας δοκιμασίας.''<br>
''Η ευθύνη διά την εκλογήν βαρύνει την Κυβέρνησιν, αλλά και εκείνους, οι οποίοι, αμέσως ή εμμέσως, τη στηρίζουν.''<br>
''Εάν, συνεπώς, οι κυβερνώντες γοητευθέντες από την εξουσίαν δεν αντιλαμβάνονται το καθήκον των, οφείλουν να τους το υποδείξουν οι εξ αγαθής προαιρέσεως συστρατευθέντες μετ' αυτών αξιωματικοί. Και πέραν αυτών, οφείλουν να το πράξουν αι Ένοπλοι Δυνάμεις της χώρας, αι οποίαι, προερχόμεναι από τους κόλπους του λαού, έχουν επωμισθή την βαρείαν ευθύνην, αλλά και την υψηλήν αποστολήν, να προστατεύουν την ελευθερίαν, την ασφάλειαν και την ανεξαρτησίαν του.''<br>
''Οφείλω δε, με την ευκαιρία αυτή, να βεβαιώσω τους ανησυχούντας διά το μέλλον ότι δεν θα έλυα την σιωπή μου, εάν δεν επίστευα ότι η χώρα δύναται ακινδύνως να επανέλθη εις την ομαλότητα και εάν δεν ήμουν διατεθειμένος να συμβάλω, εν ανάγκη, εις τούτο και προσωπικώς''».
 
Η δήλωση Καραμανλή βρήκε απήχηση στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας σαφώς πέρα από τα όρια της Ε.Ρ.Ε., της οποίας ο αρχηγός [[Παναγιώτης Κανελλόπουλος]] δήλωσε, μεταξύ άλλων:<br>
«''Είμαι πεπεισμένος ότι αι δηλώσεις εις τας οποίας προέβη ο πρώην πρωθυπουργός κ. Κωνσταντίνος Καραμανλής -συμπίπτουν χρονικώς με την απροκάλυπτον διακήρυξιν της στρατιωτικής Κυβερνήσεως να παγιοποιήση το καθεστώς της βίας και καθ' όν χρόνον ολοκληρούται η διεθνής απομόνωσις της Ελλάδος και επίκειται η αποβολή μας από διεθνείς Οργανισμούς τεταγμένους εις την προάσπισιν της δημοκρατίας- θα συμβάλουν αποφασιστικώς εις την δημιουργίαν των αναγκαίων συνθηκών διά να εξέλθη η Ελλάς εκ του αδιεξόδου, εις το οποίον την οδήγησε το παρόν καθεστώς''».
 
«''Αι δηλώσεις του κ. Καραμανλή τας οποίας επιδοκιμάζω πλήρως, διότι αποβλέπουν εις την ομαλήν μετάβασιν εις το δημοκρατικόν πολίτευμα, αποδεικνύουν ότι η ένωσις του πολιτικού κόσμου έχει πλέον ολοκληρωθή και ότι αύτη ήτο απαραίτητος διά την αποκατάστασιν της Δημοκρατίας και της πολιτικής ομαλότητος και την αντιμετώπισιν των τεράστιων προβλημάτων τα οποία ορθούνται ενώπιόν μας''», δήλωσε και ο πρωθυπουργός των «αποστατών» [[Στέφανος Χ. Στεφανόπουλος]]. Υπέρ των δηλώσεων του Κ. Καραμανλή τάχθηκε και ο ομοϊδεάτης του, [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης]], ο οποίος δήλωσε μεταξύ άλλων:<br>
«''Η δήλωσις του κ. Καραμανλή αποτελεί αποφασιστικής σημασίας πολιτικόν γεγονός, έναντι των φίλων μας του εξωτερικού, προσφέρει δε πειστικήν και ρεαλιστικήν λύσιν, ακινδύνου ανατροπής του σημερινού τυραννικού καθεστώτος και ομαλής επαναφοράς της αληθινής δημοκρατίας, ενώ, συγχρόνως, ανοίγει την θετικήν και ελπιδοφόρον προοπτικήν καλυτέρας οργανώσεως της ελληνικής πολιτείας και του ελληνικού δημοσίου βίου και αποτελεί αποστομωτικήν απάντησιν εις τας καλοπίστους και κακοπίστους ανησυχίας διά την ομαλήν διαδοχήν και διά το χάος, το οποίον δήθεν θα επηκολούθει μετά την απομάκρυνσιν της χούντας... Είμαι βέβαιος ότι το προσκλητήριον του κ. Καραμανλή θα εύρη πλήρη ανταπόκρισιν, διότι εκφράζει τας ελπίδας και τας προσδοκίας όλων των Ελλήνων, από του βασιλέως μέχρι του τελευταίου πολίτου. Το μοιραίον τέλος δια την χούντα πλησιάζει''».
 
Αλλά και ο [[Γεώργιος Μαύρος]], εκ των στελεχών της [[Ένωσις Κέντρου|Ένωσης Κέντρου]] που δεν εγκατέλειψαν τον [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεώργιο Παπανδρέου]] το [[1965]], δήλωσε αναφερόμενος στην πρωτοβουλία Καραμανλή:<br>
«''Η θέσις της Ενώσεως Κέντρου επ' αυτής είναι σαφής. Υποστηρίζει κάθε πολιτική εκδήλωσιν, η οποία προβλέπει επιστροφήν της Δημοκρατίας εις την Ελλάδα. Εις αυτό το πλαίσιον η δήλωσις του κ. Καραμανλή είναι σημαντική συμβολή εις τον αγώνα διά την Δημοκρατίαν και την ομαλότητα εις την Ελλάδα''».
 
Η πιο εντυπωσιακή όμως εκδήλωση υποστήριξης προς τον Κ. Καραμανλή ήρθε λίγο αργότερα, τα Χριστούγεννα, από τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο αριστερός μουσικοσυνθέτης, σύμβολο στο εξωτερικό των [[Έλληνες|Ελλήνων]] πολιτικών κρατουμένων, έγκλειστος την εποχή εκείνη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του [[Ωρωπός|Ωρωπού]], έστειλε επιστολή στον Κ. Καραμανλή, γράφοντάς του μεταξύ άλλων:<br>
''«Εκτιμώ βαθύτατα με πόση συναίσθηση ιστορικής ευθύνης και με πόσο βαριά καρδιά αχθήκατε στην απόφαση να καλέσετε τους υγιείς και αγνούς αξιωματικούς για την ανατροπή της δικτατορίας... Το ιδιαίτερο βάρος σας ως πρώην πρωθυπουργού και ως μίας πολιτικής προσωπικότητας, που επηρεάζει ένα σημαντικό τμήμα του έθνους, θα είναι μια πολύτιμη συνεισφορά στον αγώνα αυτόν. Τιθέμενος επί κεφαλής αυτού του αγώνα εξασφαλίζετε επάξια την ιστορική καταξίωση... Σας δηλώνω ότι τίθεμαι στη διάθεσή σας με μοναδική φιλοδοξία την προσφορά όποιας θυσίας για μια Ελλάδα Δημοκρατική και Ελεύθερη, όπου θ' ανθίσει και πάλι το γέλιο και θα ξαναντηχήσει το τραγούδι! Δεχτείτε, κ. Πρόεδρε, την έκφραση της βαθυτάτης εκτιμήσεώς μου και τον αγωνιστικό χαιρετισμό, εμού και των συγκρατουμένων μου, από το Στρατόπεδο Ωρωπού''».
 
Η παρέμβαση Καραμανλή, όμως, είχε πολύ λιγότερα αποτελέσματα από όσα περίμενε και ο ίδιος. Γι' αυτό και μεταξύ άλλων αναφέρει -εμφανώς απογοητευμένος- σε σημείωμά του που υπαγόρευσε μεταγενέστερα:<br>
«''Δύο ημέρας πριν δώσω την ανωτέρω δήλωσιν εις τον Τύπον την έστειλα στον βασιλέα και στην Αθήνα για να παρασκευασθούν για την αξιοποίησίν της. Στην Αθήνα συγκεκριμένως υπέδειξα τέσσερα απλά και ακίνδυνα πράγματα. Πρώτον, να γίνη κοινή δήλωσις των κομμάτων υιοθετούσα τας προτάσεις μου και καλούσα τον λαόν να τας υποστηρίξη. Δεύτερον, να διανεμηθή η δήλωσίς μου εις τας εφημερίδας και εάν η Κυβέρνησις απαγορεύση την δημοσίευσίν, να μην εκδοθούν την επομένην. Τρίτον, να γίνη δήλωσις 8-10 πρώην αρχηγών των επιτελείων εις την οποίαν να εκφράζουν απλώς τας ανησυχίας των για το μέλλον της χώρας και, τέταρτον, να γίνη παρομοία περίπου δήλωσις από τέσσερις έως πέντε πρώην πρωθυπουργούς... Ατυχώς, δεν εγένετο τίποτα πέραν ωρισμένων ασυντονίστων και ασυναρτήτων προσωπικών δηλώσεων για να αποδειχθή, για άλλη μια φορά, ότι εν Ελλάδι δεν υπήρχον πλέον δυνάμεις για τον αγώνα της ελευθερίας.''<br>
''Το συμπέρασμα είναι ότι οι τρεις προσπάθειες που έκανα εκ καθήκοντος για να βοηθήσω τον τόπον δεν έδωσαν το αναμενόμενον αποτέλεσμα. Και δεν έδωσαν, διότι η μεν χούντα εννοούσε να διατηρήση οπωσδήποτε την εξουσίαν, ο δε πολιτικός κόσμος επεδίωκε αφελώς να αποκαταστήση το παρελθόν... Υπό τας συνθήκας αυτάς απεφάσισα να βυθιστώ και πάλι στη σιωπή μου...''».
 
Στο μεταξύ, τα έκτακτα στρατοδικεία δούλευαν ασταμάτητα ολόκληρη τη χρονιά. Στις [[22 Ιανουαρίου]] του 1969 προσήχθησαν να δικασθούν ενώπιον του Εκτάκτου Στρατοδικείου Αθηνών μέλη της οργάνωσης [[Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο]] (ΠΑΜ), η οποία είχε συγκροτηθεί από εκτός [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|Κ.Κ.Ε.]] στελέχη της Αριστεράς. Ορισμένοι από τους κατηγορούμενους είχαν βασανιστεί κατά τη διάρκεια της κράτησής τους. Η κατηγορία ήταν «σύσταση συμμορίας» και «τοποθέτηση βόμβας». Έπειτα από τριήμερη διαδικασία το στρατοδικείο επέβαλε την ακόλουθη ποινή: 16 χρόνια στους Γ. Πετρόπουλο, [[Χρήστος Ρεκλείτης|Χρήστο Ρεκλείτη]], Σωτήρη Αναστασιάδη, Δημήτρη Δαρειώτη, 15 χρόνια στη Μαρία Καλλέργη, 7 χρόνια στον Κώστα Μανταίο, 5 χρόνια στον Νίκο Αρμάο και 1 χρόνο με τριετή αναστολή στην Ευαγγελία Θεοφυλακτοπούλου.
 
Οι βαριές καταδίκες δεν έφεραν τα αποτελέσματα που επιθυμούσε το καθεστώς. Οι βομβιστικές επιθέσεις αυξήθηκαν. Αναφέρεται ότι μεταξύ Μαΐου και Οκτωβρίου 1969 προκλήθηκαν περίπου 300 εκρήξεις βομβών και συνελήφθησαν 450 πολίτες.
 
Οι εκρήξεις, συνήθως, δεν προκαλούσαν θύματα, με σοβαρότερη εξαίρεση το φόνο περαστικής γυναίκας έξω από το υπουργείο Δικαιοσύνης στη γωνία Σωκράτους και Ζήνωνος. Στις [[26 Μαΐου]], το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών καταδίκασε τα μέλη της κεντρώας οργάνωσης «Δημοκρατική Άμυνα» [[Βασίλης Φίλιας|Βασίλη Φίλια]] 19 έτη, Στέργιο Αγγελίδη 12 έτη, [[Σπύρος Πλασκοβίτης|Σπύρο Πλασκοβίτη]] 5 έτη και Λένα Δουκίδου σε 5 έτη με αναστολή.
 
Οι συλλήψεις και οι καταδίκες έπληξαν οργανώσεις διαφόρων πολιτικών αποχρώσεων. Ο ίδιος ο ηγέτης του καθεστώτος, Γ. Παπαδόπουλος, ανακοίνωσε στις 8 Ιουνίου τη σύλληψη 15 αποστράτων αξιωματικών γιατί σχεδίαζαν «διατάραξη της τάξεως». Αίσθηση προκάλεσε στην κοινή γνώμη στις [[17 Ιουλίου]], όταν μία βόμβα έσκασε στα χέρια του καθηγητή του [[Πάντειο Πανεπιστήμιο|Παντείου Πανεπιστημίου]] [[Σάκης Καράγιωργας|Σάκη Καράγιωργα]] και τον τραυμάτισε σοβαρά. Η έκρηξη σημειώθηκε μέσα στο σπίτι του σε προάστιο των [[Αθήνα|Αθηνών]]. Μαζί του και ο υφηγητής [[Γεώργιος - Αλέξανδρος Μαγκάκης]]. Ο Καράγιωργας συνελήφθη.
 
Στις [[30 Αυγούστου]], το καθεστώς ανακοίνωσε συλλήψεις φιλοβασιλικών και άλλων, μεταξύ των οποίων και 35 αποστράτων αξιωματικών. Δεν έλειψαν και οι καταδίκες για «πεπραγμένα παρελθουσών εποχών». Στις [[28 Σεπτεμβρίου]] το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών καταδίκασε τον [[Γρηγόρης Φαράκος|Γρηγόρη Φαράκο]], ηγετικό στέλεχος του Κ.Κ.Ε., για τη δράση του στην περίοδο [[1947]]-[[1951]].
 
Τον Οκτώβριο καταδικάστηκαν σε ποινές κάθειρξης 16 ετών ο 39χρονος λοχαγός εν αποστρατεία Αλέκος Αρχάκης και 10 ετών και 6 μηνών ο έμπορος Δημήτρης Λέκκας, κατηγορούμενος για εκρήξεις βομβών.
 
Λίγες μέρες αργότερα καταδικάστηκαν σε ακόμη βαρύτερες ποινές τέσσερις αντιστασιακοί που κατηγορήθηκαν για την τοποθέτηση βομβών: [[Γεώργιος Μυλωνάς (πολιτικός)|Γεώργιος Μυλωνάς]] (33 χρόνια), [[Γιώργος Ανωμερίτης]] (25 χρόνια), Δημ. Παπαϊωάννου (25 χρόνια) και Δημοσθένης Δώλας (25 χρόνια).
 
Στις [[5 Νοεμβρίου]] οι Τάκης Μπενάς και Λ. Κολοβός καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά για παράβαση του αντικομμουνιστικού νόμου 509 και σε 10 χρόνια κάθειρξη ο Λεων. Γιαννακόπουλος. Σε 20 χρόνια κάθειρξη καταδικάστηκαν την επομένη ο Αντ. Αρκάς, σε 16 χρόνια ο Τρ. Καραγεωργίου και σε 5 χρόνια η Σ. Κυπριώτου<ref>[https://greekcivilwar.wordpress.com/2017/04/17/gcw-1206/ Όλες οι αντιστασιακές ενέργειες κατά της Χούντας] Σημειώσεις για τον Εμφύλιο</ref>. Δεν περνούσε μέρα σχεδόν που να μην υπήρχαν καταδίκες αντιστασιακών από τα έκτακτα στρατοδικεία της χούντας.
 
Στο μεταξύ, οι Γεώργιος Μαύρος και Παναγιώτης Κανελλόπουλος δεν κατόρθωσαν, παρά τις κάποιες προσπάθειες, να γεφυρώσουν τις διαφορές της Ένωσης Κέντρου με την Ε.Ρ.Ε., ώστε να αρθρώσουν κοινό πολιτικό λόγο -πόσω μάλλον να προχωρήσουν σε κοινή δράση εναντίον της χούντας.
 
Από την άλλη πλευρά, η κομμουνιστική Αριστερά ταλανιζόταν από τις συνέπειες της διάσπασης του 1968, ενώ η [[Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά]] έχασε τον πρόεδρό της, [[Ιωάννης Πασαλίδης|Ιωάννη Πασαλίδη]], ο οποίος απεβίωσε στις [[15 Μαρτίου]] του 1968, ευρισκόμενος σε κατ' οίκον περιορισμό.
 
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, «κόκκινο πανί» για το συντηρητικό πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, συναντήθηκε το Μάρτιο του 1969 στη [[Ρώμη]] με τον υπουργό Εξωτερικών της [[Ιταλία|Ιταλίας]], Πιέτρο Νένι. Τα όσα λέχθηκαν και από την πλευρά του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών είχαν ευθέως αντιδικτατορικό χαρακτήρα. Η χούντα διά του υπουργού της Εξωτερικών [[Παναγιώτης Πιπινέλης|Παναγιώτη Πιπινέλη]] ζήτησε εξηγήσεις. Η ιταλική απάντηση στις [[27 Μαρτίου]] ήταν σαφής: Η συνάντηση Νένι-Παπανδρέου έγινε σε «ένδειξη συμπάθειας και ηθικής αλληλεγγύης προς τους Έλληνες εξορίστους, τους πολιτικούς κρατουμένους και τον ελληνικό λαό».
 
[[Image:Giorgos Seferis 1963.jpg|right|thumb|Γιώργος Σεφέρης]]
Ανάμεσα στη συνάντηση και την ιταλική απάντηση η δικτατορία ανέπτυξε εκστρατεία μέσω των εφημερίδων κάνοντας αναδρομές στο «Όχι» του [[1940]]. Η εκστρατεία πέτυχε να δώσει ακόμη μεγαλύτερη δημοσιότητα στη δραστηριότητα του Ανδρέα Παπανδρέου. Μάλιστα οι προπαγανδιστές του καθεστώτος γελοιοποιήθηκαν όταν κατηγόρησαν τον Γιώργο Σεφέρη ότι «''πτύει επί των ηθικών αξιών διά σιέλου του κ. Νένι''».
 
Αφορμή γι' αυτή τη γελοιότητα<ref>''Βόμβες, δηλώσεις και καταδίκες στη χουντοκρατούμενη Ελλάδα'', Ιστορικό Λεύκωμα 1969, σελ. 48-55, Καθημερινή (1998)</ref> ήταν οι δηλώσεις Σεφέρη στις [[28 Μαρτίου]]. Την ημέρα εκείνη μεταδόθηκαν από ελληνόφωνες εκπομπές ξένων ραδιοσταθμών δηλώσεις του νομπελίστα ποιητή, ο οποίος 23 μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας είπε: «''Εδώ και μερικούς μήνες έχω νιώσει μέσα μου και γύρω μου ολοένα πιο επιτακτικό το χρέος μου να μιλήσω για τη σημερινή κατάστασή μας. Κλείνουν σχεδόν δύο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς όλως διόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας. Είναι μια κατάσταση που όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές με πόνο και μόχθο πάνε κι αυτές να καταποντιστούν μέσα στο έλος, μέσα στα στεκάμενα νερά. Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Και προσεύχομαι στο Θεό να μην βρεθώ ξανά στην ανάγκη να μιλήσω πάλι. Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανέναν πολιτικό δεσμό και μπορώ να πω χωρίς φόβο και πάθος: Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η κατάσταση. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική επιταγή''».
 
Στη δήλωσή του ο Σεφέρης δεν παρέλειψε να προφητεύσει κατά τρόπο τραγικό: «''Όλοι έχουμε διδαχτεί και όλοι ξέρουμε ότι στα δικτατορικά καθεστώτα η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη. Όμως, η τραγωδία περιμένει αναπότρεπτη στο τέλος. Αυτό το τραγικό τέλος που μας βασανίζει συνειδητά ή ασυνείδητα, όπως στα χορικά του Αισχύλου''».
 
Οι δηλώσεις του προκάλεσαν ισχυρή εντύπωση στην κοινή γνώμη. Ο Σεφέρης είχε υψηλότατο κύρος, όχι μόνο γιατί είχε βραβευτεί με το [[Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας]] το [[1963]] αλλά και γιατί πράγματι θεωρείτο ως ο μείζων των συγχρόνων του ποιητής. Ακόμα ήταν «υπεράνω πάσης υποψίας» αριστερής αποκλίσεως, καθώς ήταν δεδομένη και γνωστή η θητεία του ως διπλωμάτη και παλαιότερα ως διευθυντή εξωτερικού Τύπου της βασιλικής [[Καθεστώς της 4ης Αυγούστου|δικτατορίας Μεταξά]]. Έτσι, οι πολλοί τον εκτιμούσαν ως νομπελίστα, οι διανοούμενοι ως ποιητή και οι συντηρητικοί για την άκρως συντηρητική πολιτικοδιπλωματική καριέρα του. Αυτό το εύρος αποδοχής θορύβησε τη χούντα, η οποία παράλληλα είχε πληροφορίες και εκτιμήσεις για τις εντεινόμενες προσπάθειες των κορυφαίων πολιτικών της αντιπάλων. Έτσι εξηγούνται και οι σχολιασμοί της προπαγάνδας της.
 
Η «καταιγίδα» όμως πέρασε γρήγορα. Την ίδια ημέρα που μεταδόθηκαν οι δηλώσεις Σεφέρη πέθανε ο πρώην πρόεδρος των Η.Π.Α. στρατηγός [[Ντουάιτ Αϊζενχάουερ]]. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Στυλιανός Παττακός εκπροσώπησε την Ελλάδα στην κηδεία την [[1 Απριλίου|1η Απριλίου]] στην [[Ουάσινγκτον]]. Εκεί βρέθηκε και ο τυπικός αρχηγός του κράτους, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Όμως ο [[Ρίτσαρντ Νίξον]] δεν του έκανε την τιμή να τον δεχτεί. Αντιθέτως, δέχτηκε τον Παττακό. Το «μήνυμα» ήταν σαφές: η χούντα είχε την υποστήριξη της αμερικανικής ηγεσίας, προεξάρχοντος του ελληνικής καταγωγής αντιπροέδρου [[Σπύρο Άγκνιου|Σπύρου Άγκνιου]] και του επίσης ελληνικής καταγωγής χρηματοδότη του Νίξον και επιχειρηματία [[Τομ Πάπας]].
 
Παρ' όλα αυτά, από τη συντηρητική πλευρά ήρθε και το επόμενο ισχυρό πλήγμα στη χούντα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας με απόφασή του στις [[21 Ιουνίου]] έκανε δεκτή την προσφυγή 21 δικαστικών που είχαν απολυθεί από τη δικτατορική κυβέρνηση.
 
Ο Παπαδόπουλος εξοργίστηκε. Ζήτησε την παραίτηση του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας [[Μιχαήλ Στασινόπουλος|Μιχαήλ Στασινόπουλου]], ο οποίος αρνήθηκε. Το καθεστώς τον έθεσε σε κατ' οίκον περιορισμό και στις 27 του μηνός δημοσιεύτηκε ότι έγινε δεκτή η -μηδέποτε υποβληθείσα- παραίτηση του Στασινόπουλου. Ακολούθησαν, πραγματικές αυτή τη φορά, παραιτήσεις επτά μελών του Συμβουλίου, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν έτσι για την αυθαιρεσία της δικτατορικής κυβέρνησης, η οποία δεν δίστασε, κάποια στιγμή, να θίξει και το δικαστήριο του οποίου ήταν μέλη.
 
=== Η αποχώρηση από το Συμβούλιο της Ευρώπης (1969) ===
Η εσωστρέφεια της πολιτικής ζωής τα χρόνια που προηγήθηκαν της δικτατορίας είχε ωθήσει στο περιθώριο όλα τα ζητήματα που σχετίζονταν με τη [[Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδας- ΕΟΚ|Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδος-ΕΟΚ]], η οποία προέβλεπε τη μεθοδευμένη και σταδιακή ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας στην ευρωπαϊκή και απαιτούσε δραστικές προσαρμογές σε διοικητικούς μηχανισμούς, οικονομικούς θεσμούς και δομές της χώρας. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, μόνο οι υποχρεώσεις που είχαν σχέση με το μέρος της Συμφωνίας που αφορούσε την τελωνειακή ένωση εφαρμόστηκαν. Η Ελλάδα και η Κοινότητα προσκολλήθηκαν στα συμφωνημένα χρονοδιαγράμματα για την εξάλειψη των δασμών. Όλοι οι άλλοι όροι, όπως η αγροτική εναρμόνιση και η οικονομική βοήθεια, είχαν «παγώσει». Αυτή η επιλεκτική εφαρμογή της Συμφωνίας Σύνδεσης άλλαξε κατά έναν τρόπο την ισορροπία των μειονεκτημάτων και πλεονεκτημάτων υπέρ της Κοινότητας. Με τη δικτατορία, οι σχέσεις της Ελλάδος και της [[Ευρώπη|Ευρώπης]] περιήλθαν σε μια κατάσταση, όπως την αποκαλεί ο καθηγητής Πάνος Καζάκος, «ελεγχόμενης κρίσης».<ref>Πάνος Καζάκος, ''Από κρίση σε κρίση. Οικονομία και δικτατορία, 1967-1974'', Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΣΤ, σελ. 291, Εκδοτική Αθηνών (2000)</ref>
 
Έπειτα από διαδικασίες που άρχισαν ήδη από τις [[26 Απριλίου]] του 1967 -δηλαδή μόλις πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα- η Ευρωπαϊκή Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης άρχισε στις [[9 Μαρτίου]] του 1969 έρευνα στην Αθήνα για τις καταγγελίες που έχουν διατυπωθεί, πρωταγωνιστούντος του [[Ολλανδία|Ολλανδού]] εισηγητή Μαξ βαν ντερ Στουλ<ref>Θανάσης Διαμαντόπουλος, ''Προσωποκεντρισμός και αποσάθρωση'', Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΣΤ, σελ. 274, Εκδοτική Αθηνών (2000)</ref>. Η υποεπιτροπή εξέτασε πολιτικούς και άλλους μάρτυρες και επισκέφτηκε τόπους κράτησης. Ωστόσο, στις [[19 Μαρτίου]] ανακοίνωσε διακοπή της έρευνάς της στην Ελλάδα, καθώς το δικτατορικό καθεστώς δεν της επέτρεψε την εξέταση ορισμένων μαρτύρων και την επίσκεψη στις [[φυλακές Αβέρωφ]] και στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της [[Λέρος|Λέρου]].
 
Προηγουμένως, στις [[30 Ιανουαρίου]], η Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης έπειτα από εισήγηση του Μαξ βαν ντερ Στουλ επέστησε την προσοχή της Επιτροπής Υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών στην «έλλειψη κάθε προόδου προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της Κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα» και της ζήτησε με γνώμονα το γενικότερο συμφέρον του ελληνικού λαού να προχωρήσει σε βραχύ χρονικό διάστημα στη λήψη των αναγκαίων μέτρων. Σε όλη τη διάρκεια του θέρους το κύριο αντικείμενο διαμάχης μεταξύ της χούντας και των [[Σκανδιναβία|σκανδιναβικών]] κυβερνήσεων ήταν ο καθορισμός ημερομηνίας διεξαγωγής εκλογών, αφού ήδη από τις [[6 Μαρτίου]] η Επιτροπή των υπουργών τόνισε την ανάγκη ταχείας επανόδου της Ελλάδος σε ένα δημοκρατικό καθεστώς.
 
[[File:Panagiotis Pipinelis (1968).jpg|thumb|Ο Παναγιώτης Πιπινέλης ως υπουργός Εξωτερικών της χούντας.]]
Προ του κινδύνου να αποβληθεί η Ελλάδα από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η δικτατορία διά του υπουργού της των Εξωτερικών Παναγιώτη Πιπινέλη υπέβαλε στις [[25 Αυγούστου]] χρονοδιάγραμμα, με το οποίο υποσχέθηκε τη συγκρότηση εκλεγμένου κοινοβουλίου ως τα μέσα του 1971, δηλαδή δύο χρόνια αργότερα. Ακόμη το χρονοδιάγραμμα προέβλεπε αποκατάσταση της ελευθερίας του Τύπου το Νοέμβριο του 1969 και άρση της επιβολής του στρατιωτικού νόμου τον Σεπτέμβριο του [[1970]].
 
Έπειτα από αυτό, το καθεστώς κατήργησε τον Οκτώβριο την προληπτική λογοκρισία. Έσπευσε όμως τον επόμενο μήνα να θεσπίσει νέο νόμο περί Τύπου, με τον οποίο καθιερώθηκε καθεστώς αυτολογοκρισίας στις εφημερίδες.
 
Τον ίδιο μήνα διέρρευσε στον διεθνή Τύπο μυστική αναφορά της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδικαστική για το ελληνικό καθεστώς. Η Αθήνα υποπτεύθηκε ότι δράστης της διαρροής ήταν το [[Λονδίνο]] και κατηγόρησε τους [[Μεγάλη Βρετανία|Βρετανούς]] ότι δεν είναι σε θέση να μιλούν περί βασανιστηρίων, όταν τα αρχεία της επιτροπής είναι γεμάτα με τα δικά τους εγκλήματα στην [[Κύπρος|Κύπρο]] κατά τους τελευταίους χρόνους της βρετανικής κατοχής.
 
Εν τω μεταξύ, στις [[2 Οκτωβρίου]] ο Μαξ βαν ντερ Στουλ παρουσίασε στη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης από μία έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Υποθέσεων και της αντίστοιχης των Νομικών. Και οι δύο ήταν αρνητικές για την ελληνική χούντα. Μάλιστα με την πρώτη συνιστάται «η αναστολή του δικαιώματος εκπροσώπησης της Ελλάδας στο Συμβούλιο μέχρι της ημέρας εκείνης που ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης θα αρχίσει να λειτουργεί και πάλι σ' αυτή τη χώρα».
 
Η δήλωση, στις [[9 Δεκεμβρίου]], του πρωθυπουργού [[Χάρολντ Ουίλσον]] ότι η Μεγάλη Βρετανία θα υπερψηφίσει την πρόταση αποπομπής της Ελλάδας<ref>{{cite book|last=Αλέξανδρος Ναυπλιώτης|title=Britain and the Greek Colonels: Accommodating the Junta in the Cold War|publisher=I.B. Tauris, 2012|location=Λονδίνο|isbn=978-1848859524|pages=46|url=http://books.google.gr/books?id=Px2buAAACAAJ&dq=alexandros+nafpliotis&hl=en&sa=X&ei=ixiWUdDNAYTiOqudgZgK&redir_esc=y}}</ref> κατέστησε δυσχερή τη θέση της χούντας, η οποία δεν διέθετε καμία άλλη θετική ψήφο πλην εκείνης της Κύπρου, η οποία ήταν υποχρεωμένη να ψηφίσει υπέρ του στρατιωτικού καθεστώτος της Αθήνας, υπό την απειλή της πλήρους εγκατάλειψής της αν πράξει διαφορετικά.
 
Ωστόσο, στους συμμάχους της η χούντα μπορούσε να μετρήσει τη [[Γαλλία]] και την [[Τουρκία]], που είχαν την πρόθεση να απέχουν της ψηφοφορίας, καθώς και την [[Ελβετία]] και την [[Αυστρία]] που τηρούσαν στάση ουδέτερη, ενώ η [[Δυτική Γερμανία]] μόλις την τελευταία στιγμή δήλωσε πρόθεση αρνητικής για τη χούντα ψήφου.
 
Στις [[12 Δεκεμβρίου]], στο Παρίσι, συνήλθε η Επιτροπή των υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το όργανο αυτό ήταν πλέον έτοιμο να προχωρήσει στην τελική φάση της διαδικασίας αποβολής του δικτατορικού καθεστώτος της Αθήνας από τους κόλπους του Συμβουλίου της Ευρώπης, όταν ο υπουργός Εξωτερικών της χούντας Π. Πιπινέλης πήρε το λόγο και ανακοίνωσε:<br>
''«Κατ' εξουσιοδότησιν της Κυβερνήσεώς μου επιθυμώ να ανακοινώσω εις το Συμβούλιον ότι η Ελλάς καταγγέλλει το Καταστατικόν του Συμβουλίου της Ευρώπης και την Σύμβασιν της Ρώσης, συμφώνως προς το άρθρον 7 του Καταστατικού και αποχωρεί μονίμως του Συμβουλίου της Ευρώπης»''.
 
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας συνήλθαν πάλι οι αντιπρόσωποι των υπόλοιπων 17 χωρών-μελών του, χωρίς πλέον την Ελλάδα και ψήφισαν απόφαση, στην οποία αναφέρονται τα εξής:<br>
''«Η επιτροπή των υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης διαπιστώνει ότι η Ελλάς παρεβίασε τας διατάξεις του άρθρου 3 του Καταστατικού.''<br>
''Λαμβάνει υπό σημείωιν την εν Ελλάδι κατάστασιν, ως αύτη περιγράφεται εις την υπ' αριθ. 547/30.1.1969 εισήγησιν της Συμβουλευτικής Συνελεύσεως.''<br>
''Λαμβάνουσα επίσης υπό σημείωσιν ότι η ελληνική Κυβέρνησις ανήγγειλε ότι η Ελλάς αποχωρεί του Συμβουλίου της Ευρώπης, συμφώνως προς το άρθρον 7 του Καταστατικού, ως εζήτει η παράγραφος 7 της προαναφερθείσης εισηγήσεως:''<br>
''1. Διαπιστώνει ότι από σήμερον η ελληνική Κυβέρνησις θ' απόσχη τού να μετέχει εις τας δραστηριότητας του Συμβουλίου της Ευρώπης.''<br>
''2. Συμπεραίνει ότι δεν υπάρχει, κατόπιν τούτου, έδαφος να συνεχίση την διαδικασίαν της αναστολής της συμμετοχής της Ελλάδος, ως προβλέπεται υπό του άρθρου 8 του Καταστατικού.''<br>
''3. Επιφορτίζει τους μονίμους αντιπροσώπους των υπουργών να ρυθμίσουν τας διοικητικάς και οικονομικάς επιπτώσεις, αι οποίαι απορρέουν εκ της δημιουργηθείσης καταστάσεως.''<br>
''4. Εκφράζει την ελπίδα ότι θα δημιουργηθούν, προσεχώς, εις Ελλάδα αι προϋποθέσεις, αίτινες θα επιτρέψουν εις αυτήν την χώραν να καταστή εκ νέου, εις το ακέραιον, μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης».''
 
''«Η δικτατορία απέκοψε την Ελλάδα από τον κορμόν της Ευρώπης''», δήλωσε στο Παρίσι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μόλις γνωστοποιήθηκε η απόφαση, αλλά η χούντα, σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια περιορισμού των εντυπώσεων από την πολιτική της ήττα, ετοίμασε υποδοχή ήρωα στον Π. Πιπινέλη, στις [[19 Δεκεμβρίου]], που επέστρεψε στην Αθήνα. Σύσσωμο το υπουργικό συμβούλιο του καθεστώτος τον υποδέχτηκε στην πίστα του [[Διεθνές Αεροδρόμιο Ελληνικού|αεροδρομίου του Ελληνικού]], με επικεφαλής τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο οποίος ασπάστηκε τον Π. Πιπινέλη. Πανευτυχής αυτός δήλωσε:<br>
''»Αισθάνομαι ευτυχώς διότι εξήλθεν η Ελλάς από το Συμβούλιον της Ευρώπης, υπερήφανος. Αν όμως συνέβη αυτό, τούτο οφείλεται κυρίως εις σας κ. πρωθυπουργέ, που κατεστήσατε την Ελλάδα σεβαστήν εις τους φίλους της και τρομεράν εις τους εχθρούς της».''
 
Σε σημείωμά του που υπαγόρευσε λίγο αργότερα, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανέλυσε τη στάση της χούντας στο θέμα αυτό, αναφέροντας μεταξύ άλλων:<br>
''«Ολίγους μήνας μετά την επανάστασιν επελήφθη της υποθέσεως το Συμβούλιον της Ευρώπης, του οποίου μετείχε και η Ελλάς και κατήγγειλεν την στρατιωτικήν Κυβέρνησιν των Αθηνών διά παραβίασιν του καταστατικού του και συγκεκριμένως το άρθρον 3. το οποίον προβλέπει ότι μόνον δημοκρατίαι δύνανται να γίνουν μέλη του Συμβουλίου. Εν συνεχεία δε αι Κυβερνήσεις Σουηδίας, Δανίας, Νορβηγίας και Ολλανδίας κατήγγειλαν την Κυβέρνησιν διά παραβίασιν της Συνθήκης της Ρώμης που προστατεύει τα δικαιώματα του ανθρώπου.''<br>
''Κατόπιν μακράς ερεύνης, η Γενική Συνέλευσις του Στρασβούργου υιοθέτησεν αμφοτέρας τας καταγγελίας και συνέστησε, τον Ιανουάριον του 1969. εις το Συμβούλιον των Υπουργών όπως διαγράψη την Ελλάδα από μέλος του οργανισμού.''<br>
''Η Κυβέρνησις των Αθηνών δεν είχε την ευφυίαν και το θάρρος να αναγνωρίση ευθύς μετά το πραξικόπημα ότι ευρίσκεται εν αταξία με τας συμβάσεις που υπέγραψε και να ζητήση η ιδία την προσωρινήν αναστολήν της συμμετοχής της εις τον οργανισμόν.''<br>
''Αντ' αυτού προσεπάθει να εμπαίξη το Συμβούλιον, ισχυριζομένη άλλοτε μεν ότι το καθεστώς των Αθηνών απετέλει υπόδειγμα δημοκρατίας άλλοτε δε ότι προτίθεται να επισπεύση την αποκατάστασιν του ελευθέρου πολιτεύματος της χώρας. Αποτέλεσμα της αντιφατικής, αλλά και δολίας συμπεριφοράς της, ήτο να γελοιοποιηθή διεθνώς η Ελλάς και να προκαλήται η αγανάκτησις των εμπαιζομένων. Διότι πράγματι το καθεστώς των Αθηνών με τας ψευδολογίας και τας ασυναρτησιας του έδιδε την εντύπωσιν της ευθηνής δικτατορίας...''<br>
''Ενώ αι δυνάμεις της Δημοκρατίας ηξίουν από τας Κυβερνήσεις την αποπομπήν της Ελλάδος από το Συμβούλιον της Ευρώπης, στην μάχην αυτήν ανεμίχθη παρασκηνιακώς η αμερικανική Κυβέρνησις, συνιστώσα ανοχήν έναντι της Χούντας με το επιχείρημα ότι η διαγραφή της Ελλάδος ηδύνατο να έχη επιπτώσεις επί της Ατλαντικής Συμμαχίας.''<br>
''Κατά τας πρώτας ημέρας του Δεκεμβρίου ήτο αμφίβολος η έκβασις της μάχης. Ήτο όμως βέβαιον ότι θα απέβαινε οπωσδήποτε εις βάρος της Χούντας δεδομένου ότι, και εάν δεν διεγράφετο, θα ήτο υποχρεωμένη να δεσμευθή πλέον, κατά τρόπον ανατρέποντα τα ύποπτα για το μέλλον σχέδιά της. Μπροστά στο αδιέξοδο αυτό η Κυβέρνησις των Αθηνών καταληφθείσα από νευρικότητα διέπραξε σωρείαν προσθέτων σφαλμάτων. Ηπείλησε επισήμως και κατά τρόπον κωμικόν τας πλουσιωτέρας χώρας της Ευρώπης με οικονομικάς κυρώσεις, κατήγγειλε επί συνωμοσία το Συμβούλιον της Ευρώπης και εχαρακτήριζε ως μισέλληνας τα μέλη της επιτροπής που συνέταξε την σχετικήν περί Ελλάδος έκθεσιν...''<br>
''Η έξαλλος συμπεριφορά της Κυβερνήσεως των Αθηνών και η αδυναμία του υπουργού επί των Εξωτερικών να προσφέρη θετικάς εγγυήσεις για την αποκατάστασιν της δημοκρατίας, έπεισαν και τους διστάζοντας ότι δεν υπήρχε πλέον άλλη λύσις από την αποβολήν της Ελλάδος από τον Οργανισμόν. Όταν ο Έλλην υπουργός ετερμάτισε την μακράν, αλλά πενιχράν ομιλίαν του, 14 Κυβερνήσεις με επικεφαλής τους Άγγλους και τους Σκανδιναβούς απεφάσισαν την αποβολήν της Ελλάδος.''<br>
''Ο κ. Πιπινέλης πληροφορηθείς την επικειμένην συμφοράν, εδήλωσε άμα τη επαναλήψει της συνεδριάσεως ότι η Ελλάς αποχωρεί του Συμβουλίου της Ευρώπης.''<br>
''Από την στιγμήν εκείνην η τραγωδία μεταβάλλεται εις κωμωδίαν. Η Κυβέρνησις των Αθηνών, η οποία μέχρι της τελευταίας στιγμής ηγωνίζετο άλλοτε εκλιπαρούσα και άλλοτε απειλούσα να διατηρήση την θέσιν της εις τον οργανισμόν, επληροφόρει τον ελληνικόν λαόν ότι διά της υπερηφάνου στάσεώς της έσωσε την τιμήν της Ελλάδος. Και προσεπάθει κατά τρόπον γελοίον να εμφανίση την ταπείνωσιν της χώρας ως θρίαμβον εθνικόν. Έφθασε μάλιστα εις το σημείον να σημαιοστολίση τας Αθήνας και να υποδεχθή ως θριαμβευτήν τον δυστυχή υπουργόν της επί των Εξωτερικών. Η δε γελοιοποίησις αυτή υπήρξε περισσότερο οδυνηρά και από το πολιτικό και ηθικό ράπισμα που εδέχθη η χώρα μας εις το πρόσωπον των κυβερνητών της.''<br>
''Και έτσι η Ελλάς, που φιλοδοξούσε και εδικαιούτο να μετέχη του πυρήνος της Ευρώπης, ευρέθη εκτός αυτής, χωρίς μάλιστα την ελπίδα να επανέλθη».''
 
Η αναγκαστική «αποχώρηση» της χούντας από το Συμβούλιο της Ευρώπης έδωσε την ευκαιρία στον Ανδρέα Παπανδρέου, με μήνυμά του προς τον ελληνικό λαό στις [[27 Δεκεμβρίου]], να εκθέσει τις συνολικές απόψεις του [[Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα|Π.Α.Κ.]], του οποίου ηγείτο, γύρω από το πολιτικό πρόβλημα της χώρας, αναφέροντας μεταξύ άλλων:<br>
''«Θα πρέπει να έχει γίνει σε όλους σαφές πως το Πεντάγωνο που κατευθύνει σε όλα τα ουσιαστικά της σημεία την εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών όσο μεγάλο και αν ήταν το πλήγμα από την απόφαση του Συμβουλίου Ευρώπης δεν προτίθεται να μειώσει την ηθική, στρατιωτική και οικονομική βοήθειά του προς τη χούντα. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει αυτή η διαπίστωση. Η χούντα και το δίκτυο δύναμής της μέσα στο στρατό αποτελούν τη μόνη ασφαλή επέκταση, προέκταση των αμερικανικών στρατιωτικών υπηρεσιών στον ελληνικό χώρο που γεωπολιτικά θεωρείται τόσο κρίσιμος για την ψυχροπολεμική στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών. Γιατί είναι γεγονός πως το παλατιανό κατεστημένο και τα κόμματα της Δεξιάς, που στο παρελθόν είχαν παίξει το ρόλο του τοποτηρητή των Ηνωμένων Πολιτειών, έπαυσαν, ύστερα από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, να αποτελούν συμπαγή φορέα ικανό να εγγυηθεί τα πολυποίκιλα συμφέροντα του ξένου παράγοντα με τρόπο μόνιμο και συνεπή. Το Πεντάγωνο θα συνεχίσει απροκάλυπτα τη συμπαράστασή του προς τη χούντα ως την ώρα που οι ηλεκτρονικοί του εγκέφαλοι το ειδοποιήσουν ότι το κόστος του Παπαδόπουλου και των συνταγματαρχών είναι μεγαλύτερο για τις Ηνωμένες Πολιτείες από τα οφέλη που τους αποδίδουν...''<br>
''Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες είναι τουλάχιστον αφελές να περιμένει κανείς πολιτική λύση του ελληνικού προβλήματος. Η πείρα μας είναι πρόσφατη. Η προσπάθεια του Καραμανλή καμιά δε βρήκε απήχηση στην Ουάσινγκτον. Κι' αυτό γιατί η χούντα και μόνο η χούντα -κάτω από τις σημερινές αντικειμενικά δεδομένες συνθήκες- θεωρείται από το Πεντάγωνο σαν ο ασφαλής εγγυητής των συμφερόντων του σε μακροχρόνια προοπτική...''<br>
''Ο αγώνας σ' αυτή τη νέα του φάση απαιτεί την ενότητα του λαού μας. Απαιτεί ενότητα αντιστασιακή, ενότητα που να στηρίζεται σε ξεκάθαρους, κρυστάλλινους στόχους. Ενότητα που ν' αποβλέπει στην αδέσμευτη λαϊκή κυριαρχία και εθνική ανεξαρτησία. Σ' αυτή την ενότητα δεν έχουν θέση όσοι υπονομεύουν τον αγώνα του λαού μας συνεργαζόμενοι είτε ανοικτά είτε παρασκηνιακά με τις δυνάμεις κατοχής. Γι' αυτό, σ' αυτή την αντιστασιακή ενότητα δεν έχει θέση ο Κωνσταντίνος... Η σαφής, κρυστάλλινη θέση μας για την αβασίλευτη δημοκρατία πρέπει να είναι το ορόσημο της νέας φάσης του απελευθερωτικού αγώνα και είναι μια προειδοποίηση προς όλους τους κρυπτοσυνεργάτες του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών. Και ήλθε η ώρα για όλους τους Έλληνες να πάρουν θέση. Να πουν το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι''».
 
Η κατάληξη της αναγκαστικής αποχώρησης προ της βεβαίας εκδίωξης από το Συμβούλιο της Ευρώπης ήταν σοβαρή πολιτική ήττα της χούντας, τουλάχιστον στο πεδίο των εντυπώσεων. Οι αργόσυρτες διαδικασίες είχαν δημιουργήσει την ελπίδα στο στρατιωτικό καθεστώς ότι ίσως θα κατόρθωνε να παραμείνει στο Συμβούλιο της Ευρώπης, δεδομένης της ανοχής ή και υποστήριξης πολλών σημαντικών δυτικοευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των Η.Π.Α. προς τη χούντα, για λόγους αντιπαράθεσης προς το [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας]]<ref>''Η χούντα "αποχωρεί" από το Συμβούλιο της Ευρώπης'', Ιστορικό Λεύκωμα 1969, σελ. 56-59, Καθημερινή (1998)</ref>.
 
=== Τα γεγονότα του 1970 ===
Το δικτατορικό καθεστώς ήταν εμφανέστατα εδραιωμένο το 1970. Αισθανόταν τόσο ισχυρό, ώστε απεργαζόταν ακόμη και τη δολοφονία του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακαρίου]]. Οι μεμονωμένες πράξεις αντίστασης στο εσωτερικό αδυνατούσαν να το κλονίσουν, ενώ η διεθνής του θέση, παρά το πλήγμα της ουσιαστικής εκδίωξής του από το Συμβούλιο της Ευρώπης, βασίστηκε στη στήριξη των Η.Π.Α. αλλά και της Γαλλίας, πέρα από τη στήριξη που του παρείχε το ΝΑΤΟ. Η άφιξη του νέου πρεσβευτή των Η.Π.Α. στην Αθήνα [[Χένρι Τάσκα]] στις [[9 Ιανουαρίου]] συνοδεύτηκε από δήλωση εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μία εβδομάδα αργότερα, στις [[16 Ιανουαρίου]]. Όπως δήλωσε και ο υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. Ντιν Ρασκ, η μη επανάληψη της στρατιωτικής βοήθειας σε πλήρη κλίμακα δεν απεδείχθη αποτελεσματικός τρόπος άσκησης πολιτικής. Άλλωστε, η Γαλλία επιδίωκε να καλύψει εξοπλιστικά κενά της Ελλάδας. Ο πρόεδρος [[Ζωρζ Πομπιντού]] σε συνέντευξη που έδωσε στους ''[[The New York Times|New York Times]]'' λίγο πριν επισκεφθεί επισήμως τις Η.Π.Α. και η οποία αναμεταδόθηκε στις [[15 Φεβρουαρίου]] από το BBC, δήλωσε ότι «''η Γαλλία είναι πρόθυμη να πωλήσει στρατιωτικά αεροσκάφη στην Ελλάδα''». Σύμφωνα με πληροφορίες του πρακτορείου Ηνωμένος Τύπος, η Ελλάδα διαπραγματευόταν την αγορά από τη Γαλλία 30 Μιράζ, ενώ στις [[15 Απριλίου]] ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών απείχε ψηφοφορίας του Συμβουλίου της Ευρώπης για καταδίκη της ελληνικής χούντας, η οποία κατηγορήθηκε για παραβιάσεις της συνθήκης περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις [[20 Φεβρουαρίου]] ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, από το Παρίσι όπου βρισκόταν, επιχείρησε, μάταια, να πείσει τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Ρίτσαρντ Νίξον ότι η Ουάσινγκτον πρέπει να συμβάλει στην εγκαθίδρυση στην Ελλάδα μιας μεταβατικής εξωκοινοβουλευτικής κυβέρνησης, περιβεβλημένης με δικτατορικές εξουσίες, η οποία έπειτα από ένα χρόνο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Το υπόμνημα του Κ. Καραμανλή προς τον Αμερικανό πρόεδρο μετέφερε ο αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβος, ο οποίος πέρασε από τη γαλλική πρωτεύουσα ακριβώς για να πάρει το υπόμνημα του Κ. Καραμανλή. Ο ιδρυτής της Ε.Ρ.Ε. σημείωνε μεταξύ άλλων στο υπόμνημά του, ότι δεν βλέπει παρά τρεις δυνατές λύσεις στην Ελλάδα:<br>
«''1. Την βιαίαν ανατροπήν της κυβερνήσεως, την οποία ούτε επιθυμεί ούτε συνιστά. Αύτη δεν θα ήτο δυνατόν να είναι απηλλαγμένη αιματοχυσίας και θα είχεν ως συνεπείας όχι μόνον την διαίρεσιν την βαθυτέραν του ελληνικού λαού, αλλά και νέας συμφοράς.''<br>
''2. Την ανάθεσιν εντολής προς σχηματισμόν κυβερνήσεως εις επιλεγομένας προσωπικότητας, πολιτικάς ή μη πολιτικάς. Ταύτην όμως την λύσιν δεν θα θελήσουν οι συνταγματάρχαι και θα αντισταθούν πάση δυνάμει. Είναι όμως η μόνη εκ των πραγμάτων και της λογικής και της δυσμενούς ατμοσφαίρας εις την Ανατολικήν Μεσόγειον επιβαλλομένη λύσις. Η λύσις αυτή θα εξησφάλιζε τα πολιτικά δικαιώματα και την ζωήν όχι μόνον των κυβερνώντων, αλλά και των στηριζόντων αυτήν. Μία τοιαύτη κυβέρνησις θα έδιδεν αμνηστίαν και θα ηγωνίζετο πάση δυνάμει διά την ένωσιν του ελληνικού λαού και την συνένωσιν αυτού περί την αρχήν της εθνικής αξιοπρεπείας και της ελευθερίας.''<br>
''3. Την διενέργειαν εκλογών υπό της παρούσης Κυβερνήσεως, κατερχομένης εις τας εκλογάς ως ιδιαίτερον πολιτικόν κόμμα. Η λύσις όμως αύτη θα εδημιούργει πλέιν ή δυσεπίλυτον πρόβλημα διά τον ελληνικόν λαόν. Εάν αύται διεξαχθούν υπό βίαν και εκφοβισμόν, θα αποβούν αύται υπέρ των νυν κυβερνώντων, ούτοι δε χρησιμοποιούντες την επιτυχία των εις τα εκλογάς ως επιχείρημα, θα ήτο πολύ φυσικόν να αποβούν σκληρότεροι και τυραννικώτεροι εις την προσπάθειαν της επιβολής των ιδικών των αρχών και αντιλήψεων. Εάν πάλιν αι εκλογαί διεξαχθούν ελευθέρως, τότε εν όψει του γεγονότος, ότι ουδέν εθνικόφρον πολιτικόν κόμμα, σεβόμενον εαυτό, θα κατέλθη εις εκλογάς, έχον να αντιμετωπίσει τους συνταγματάρχας ως κόμμα, αι εκλογαί θα απέβαινον υπέρ των κεντροαριστερών και η Ελλάς θα ευρίσκετο και πάλι προ μιας νέας χειροτέρας επαναστάσεως''».
 
Τη δεύτερη λύση ο Καραμανλής την έκανε, σε προηγούμενη παράγραφο του ίδιου υπομνήματος, περισσότερο συγκεκριμένη ζητώντας από τον πρόεδρο των Η.Π.Α. «''την άσκησιν πειθούς, όπως το παρόν κυβερνητικόν σχήμα δώση την θέσιν εις μίας Κυβέρνησιν προσωπικοτήτων, η οποία περιβαλλομένη από όλως εξαιρετικάς εξουσίας επιληφθή των εσωτερικών προβλημάτων του λαού και του στρατού και οδηγήση την χώραν μετά εν έτος διακυβερνήσεως εις εκλογάς αβιάστους και ελευθέρας''». Ωστόσο, ο Καραμανλής δεν έτρεφε αυταπάτες για την πολιτική της Ουάσινγκτον στο ελληνικό πρόβλημα. Σε επιστολή του προς τον [[Κωνσταντίνος Τσάτσος|Κωνσταντίνο Τσάτσο]] στις [[31 Μαρτίου]] έγραψε για την πολιτική των Αμερικανών έναντι της Ελλάδας: «''Ώρες-ώρες έχω την εντύπωσιν ότι από σκαλί σε σκαλί επέσαμε χαμηλώτερα και από τον Άγιο Δομήνικο''», εννοώντας προφανώς την ανατροπή από τους πεζοναύτες των Η.Π.Α. του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Χουάν Μπος. Από την πλευρά της Κοινής Αγοράς, με την οποία η Ελλάδα ήταν συνδεδεμένη από το 1961, οι πιέσεις προς το καθεστώς του Παπαδόπουλου συνεχίστηκαν, αλλά δεν ήταν αποτελεσματικές, καθώς κάθε κράτος-μέλος από τα έξι που την αποτελούσαν είχε τα δικά του συμφέροντα στην Ελλάδα. Πάντως, στις [[3 Φεβρουαρίου]] 1970 ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δηλαδή των υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών, [[Βέλγιο|Βέλγος]] Πιερ Αρμέλ, απαντώντας σε ερώτηση ευρωβουλευτή, δήλωσε στο [[Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο]] πως το Συμβούλιο δεν πιστεύει ότι είναι δυνατόν να συνεχισθεί η διαδικασία εξέλιξης της συμφωνίας σύνδεσης με την ελληνική κυβέρνηση ενόσω δεν αποκαθίστανται οι δημοκρατικές ελευθερίες στην Ελλάδα. Και συμπλήρωσε πως, όταν θα έχει αποκατασταθεί ομαλή κατάσταση στην Ελλάδα, η Κοινότητα θα είναι έτοιμη να επανεξετάσει τη στάση της. Ωστόσο, διευκρίνισε ότι η συμφωνία σύνδεσης Ελλάδας και Κοινής Αγοράς παρέμενε νομικώς εν ισχύι. Έτσι δεν κόπηκαν τελείως οι δεσμοί των δύο μερών, καθώς μάλιστα η Ε.Ο.Κ. απορροφούσε το 40% των ελληνικών εξαγωγών. Όμως το επίπεδο των σχέσεων Ελλάδας-Κοινής Αγοράς και η προοπτική τους ανησυχούσαν τους Έλληνες βιομήχανους. Στις [[26 Φεβρουαρίου]] συγκάλεσαν συνέντευξη Τύπου και ο πρόεδρος του [[Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών|Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων]] Δ. Μαρινόπουλος χαρακτήρισε ως «''ανυποχώρητον τον δρόμον της Ελλάδος προς την Κοινήν Αγοράν''». Ακόμα ζήτησε επιτάχυνση της πορείας προς την Ευρώπη και την Κοινή Αγορά υπογραμμίζοντας ότι απευθύνεται «''προς όλους εκτός και εντός Ελλάδος''» και εν γνώσει «''όσων συντελούνται εις τον χώρον της Κοινής Αγοράς και όσων γίνονται εις τον τόπον μας προς την κατεύθυνσην αυτήν''». Αυτές οι δημόσιες διακηρύξεις των βιομηχάνων ήταν μία ακόμη πίεση προς τον Παπαδόπουλο να προχωρήσει σε φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος του. Η πίεση αυτή, συνδυαζόμενη με την ανάγκη βελτίωσης της εικόνας της δικτατορίας στο εξωτερικό, προκειμένου να δικαιολογηθεί η έναντί της αμερικανική πολιτική, ώθησαν τον Παπαδόπουλο στην εξέταση κινήσεων που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως μέτρα χαλάρωσης του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Στο μεταξύ τα στρατοδικεία δούλευαν ασταμάτητα. Στις [[27 Μαρτίου]] άρχισε στο Έκτακτο Στρατοδικείο της Αθήνας η δίκη των 35 ατόμων που είχαν συλληφθεί ως μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης Δημοκρατική Άμυνα. Επρόκειτο για 35 άτομα, ενώ χωρίστηκε η δίκη για άλλους 20 που φυγοδικούσαν. Ως αρχηγός φερόταν ο αντιστράτηγος ε.α. [[Γεώργιος Ιορδανίδης]] και μέλη οι καθηγητές Σάκης Καράγιωργας και Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, ο [[Χαράλαμπος Πρωτοπαπάς]], ο φοιτητής [[Νίκος Κωνσταντόπουλος]], ο μηχανολόγος Π. Τσαγκαράκης, ο δικηγόρος Δ. Κόναρης, ο δημοσιογράφος Ιω. Σταράκης, ο χημικός Σπ. Λουκάς, ο πρωτοδίκης Α. Μιχαλακέας κ.ά.
 
[[File:Mikis Theodorakis Fabrik 070004.jpg|thumb|right|upright=0.75|alt=Photo of Mikis Theodorakis|Μίκης Θεοδωράκης]]
Η δίκη προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον και έφτασαν στην Αθήνα για να την παρακολουθήσουν παρατηρητές από τη [[Διεθνής Επιτροπή Νομικών|Διεθνή Επιτροπή Νομικών]], τη Διεθνή Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και από άλλους μεγάλους οργανισμούς του εξωτερικού. Κορυφαίοι πολιτικοί, όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Γεώργιος Μαύρος, ο [[Δημήτριος Παπασπύρου]] κ.ά., προσήλθαν στη δίκη ως μάρτυρες υπεράσπισης. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ανέφερε μεταξύ άλλων στην κατάθεσή του:<br>
«''Την νύκτα της 21ης Απριλίου μπήκαν στρατιώτες με προτεταμένα τα όπλα στην κρεβατοκάμαρά μου και με συνέλαβαν. Ρωτήστε αν θεωρώ μια τέτοια πράξη σαν επιτρεπτή. Η βία μπορεί να δημιουργεί δίκαιο αλλά το ηθικό πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει. Πας τις ώφειλε να γνωρίζει ότι η βία προκαλεί βίαν. Αυτά προκύπτουν από την ιστορίαν, που, ευτυχώς ή δυστυχώς, την γνωρίζω. Όσα συνέβησαν είναι ασήμαντα μπροστά σε όσα μπορούσε να συμβούν ή σε όσα μπορεί να γίνουν. Η ευθύνη συνεπώς δεν πέφτει στους ώμους των κυρίων αυτών αλλά στους ώμους άλλων... Η χρήση βίας δεν είναι επιτρεπτή, δεν είναι νοητή όπου υπάρχουν άλλοι τρόποι εκδηλώσεως του φρονήματος. Είναι αδιανόητη η χρήση βίας στα δημοκρατικά πολιτεύματα γιατί η Δημοκρατία δεν έχει ανάγκη από Αντίσταση. Τα καθεστώτα που δεν είναι δημοκρατικά προκαλούν αναπότρεπτες ενέργειες και μάλιστα Αντιστάσεως που δεν είναι μόνον ηθικής μορφής όπως η δική μου''». Λίγο πριν εκδοθεί η εκ των προτέρων αποφασισμένη καταδικαστική απόφαση, ο Παπαδόπουλος επιχείρησε με συγκεκριμένες κινήσεις να απαλύνει τις εντυπώσεις. Στις [[10 Απριλίου]], ανακοινώθηκε ότι θα τεθούν σε εφαρμογή οι κατά το άρθρο 138 του Συντάγματος της δικτατορίας διατάξεις περί ασύλου της κατοικίας, δικαιώματος του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι και απαγόρευσης της σύλληψης και φυλάκισης πολιτών χωρίς ένταλμα δικαστικής αρχής. Ωστόσο, δεν έγινε άρση του στρατιωτικού νόμου, καθιστώντας τις εξαγγελίες αυτές απλή φενάκη. Η απόφαση του στρατοδικείου για τη Δημοκρατική Άμυνα εκδόθηκε στις [[12 Απριλίου]] του 1970 και επέβαλε τις εξής ποινές: Ισόβια δεσμά στον καθηγητή Σάκη Καράγιωργα, κάθειρξη 18 ετών στον υφηγητή Γ.-Α. Μαγκάκη, ειρκτή 8 ετών στους Ζαν Σταράκη και Σπ. Δούκα, κάθειρξη 15 ετών στον Ι. Κομποτιάτη, κάθειρξη 10 ετών στους Δ. Κωτσάκη και Α. Μιχαλακέα, κάθειρξη 10 ετών στον Χαρ. Πρωτοπαπά, κάθειρξη 8 ετών στους Ν. Κωνσταντόπουλο, Ι. Βασιλείου και Αθ. Φίλια, κάθειρξη 7 ετών στους Κ. Τσακάρεστο και Ι. Παπαδόπουλο, κάθειρξη 5 ετών στους [[Μάνος Δελούκας|Μάνο Δελούκα]], Β. Παπαζήση, [[Θεοχάρης Παπαμάργαρης|Θ. Παπαμάργαρη]] και Π. Καπαγέρωφ, φυλάκιση 3 ετών στον Θ. Πάκο, φυλάκιση 5 ετών με πενταετή αναστολή στους [[Χρήστος Ροκόφυλλος|Χρήστο Ροκόφυλλο]], Κ. Μανιάτη, Βενετία Σταυροπούλου και Β. Ζωγράφου, φυλάκιση 3 ετών με 5ετή αναστολή στους Φωτεινή Μισαηλίδου και [[Μιχάλης Μιχόπουλος|Μιχάλη Μιχόπουλο]] και φυλάκιση ενός έτους στον Π. Παπαδόπουλο. Οι ποινές θεωρήθηκαν διεθνώς πολύ αυστηρές, αλλά επικράτησε γενική ανακούφιση, επειδή δεν έφθασαν μέχρι της επιβολής ποινών θανάτου. Την επομένη όμως, [[13 Απριλίου]], μία είδηση προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση: Ο Μίκης Θεοδωράκης αφέθηκε ελεύθερος από τη χούντα και ήδη βρισκόταν στο Παρίσι. Ο διάσημος συνθέτης, πολιτικός κρατούμενος τότε, ήταν κλεισμένος στο σανατόριο Σωτηρία και δεν ήλπιζε να περιληφθεί στους 332 εκτοπισμένους που θα απολύονταν, σύμφωνα με την επαγγελία του Γ. Παπαδόπουλου, στις 10 Απριλίου. Ούτε πίστευε τις φήμες περί χορήγησης γενικής αμνηστίας την 21η Απριλίου. Ήταν απογοητευμένος και σκεπτόταν να κηρύξει απεργία πείνας. Το ίδιο απογοητευμένη ήταν και η σύζυγός του Μυρτώ, όταν στις 13 Απριλίου ένας Αμερικανός δημοσιογράφος την ειδοποίησε ότι την καλούσε στο ξενοδοχείο [[Hilton Αθηνών]] κάποιος Γάλλος πολιτικός. Όταν έφθασε στο Χίλτον η Μυρτώ, είδε να την υποδέχεται ένας μικρόσωμος, νευρώδης άνδρας, που δεν ήταν άλλος από τον γραμματέα του Ριζοσπαστικού Κόμματος της Γαλλίας και εκδότης του περιοδικού ''Εξπρές'', τον Ζαν-Ζακ Σερβάν-Σρεμπέρ. Είχε φθάσει στην Αθήνα συνοδευόμενος από τον ελληνομαθή γιατρό Ζεράρ Πιερρά, με το ιδιόκτητο αεροπλάνο του και με τη φιλοδοξία να πετύχει την αμνήσευση του καθηγητή Σάκη Καράγιωργα και του Ελληνογάλλου δημοσιογράφου Ζαν Σταράκη. Γρήγορα ο Σρεμπέρ διαπίστωσε ότι η φιλοδοξία του δεν μπορούσε να υλοποιηθεί και τότε στράφηκε σε άλλο στόχο: τον Θεοδωράκη. Ήταν πιο εύκολη η απελευθέρωση ενός πολιτικού κρατουμένου από ενός πολιτικού καταδίκου. Έτσι είχε καλέσει τη σύζυγο του συνθέτη για να συνεννοηθεί μαζί της, ενώ ανέμενε να γίνει δεκτός από τον Γ. Παπαδόπουλο. Η συνάντηση έγινε και το αποτέλεσμα υπήρξε άμεσο. Έπειτα από λίγες ώρες, έκπληκτοι οι Έλληνες, αλλά και το παγκόσμιο κοινό, πληροφορήθηκαν ότι ο Γ. Παπαδόπουλος ενέκρινε να αφεθεί ελεύθερος ο Μίκης Θεοδωράκης και μπορούσε να αποχωρήσει για το Παρίσι με το αεροπλάνο του Σρεμπέρ. Την επομένη δημοσιεύτηκε στις λογοκριμένες αθηναϊκές εφημερίδες η ακόλουθη κυβερνητική ανακοίνωση: «''Εκ του Γραφείου του κ. Πρωθυπουργού ανεκοινώθη ότι, κατόπιν των δηλώσεων εις τας οποίας προέβη ο κ. Θεοδωράκης εις το εξωτερικόν και εν γένει τής, παρά τας δοθείας διαβεβαιώσεις, παραβιάσεως των δοθεισών υποσχέσεων, εθεωρήθη απαραίτητον όπως δοθή εις την δημοσιότητα περίληψις της συνομιλίας την οποίαν είχεν ο κ. Πρωθυπουργός μετά του κ. Σρεμπέρ, ίνα δυνηθή να σχηματίση ακριβή εντύπωσιν η διεθνής κοινή γνώμη''». Ακολούθησε το κείμενο της περίληψης της συνομιλίας, κατά το οποίο ο Σρεμπέρ αφού «ύμνησε» τον Γ. Παπαδόπουλο, εξέφρασε τον θαυμασμό του για «το έργο που επιτελείται στην Ελλάδα», δήλωσε ότι «θεωρεί ηλιθιότητα αν όχι έγκλημα την άποψη πολλών ότι η Ελλάδα πρέπει να αποκοπή από τον κορμό της Ευρώπης» και υποσχέθηκε ότι μ' αυτό το πνεύμα θα μιλούσε ο ίδιος προσεχώς στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Πρόσθεσε όμως ότι μια ανθρωπιστική χειρονομία εκ μέρους του Γ. Παπαδόπουλου θα τον βοηθούσε πολύ. Και το κείμενο συνέχισε: «''Αρχικώς είχε σκεφθεί, είπε ο κ. Σρεμπέρ, να ζητήσει από τον κ. Πρωθυπουργόν όπως του επιτραπή να πάρη μαζί του τον κατηγορηθέντα Ελληνογάλλον (Σταράκη) ή ακόμα και τον Καράγιωργα, δι' ιατρικήν περίθαλψιν των τραυμάτων που υπέστη, σκέφθηκε όμως ότι οι άνθρωποι αυτοί απεδείχθη ότι υπήρξαν συνεπαρμένοι ρομαντικοί και ανίκανοι. Προτίμησε λοιπόν να ζητήσει να του επιτραπή να πάρη εις την Γαλλίαν τον γνωστόν εις όλον τον κόσμον συνθέτην Θεοδωράκην και να φροντίση διά την περίθαλψιν τη; πνευμονικής παθήσεώς του. Είναι έτοιμος, είπε, να δώση τον λόγον της τιμής του εις τον κ. Πρωθυπουργόν ότι θα φροντίση ο Θεοδωράκης να μη αναμιχθή εις την πολιτικήν και ότι θα τον έχη συνεχώς υπό τον έλεγχόν του και, τέλος, ότι θα τον επαναφέρη εις την Ελλάδα μόλις του το επιτρέψουν οι εκεί γιατροί. Κατ' αυτόν τον τρόπον, είπε, θα ηδύνατο ο κ. Πρωθυπουργός να τον βοηθήση εις την προσπάθειάν του, όπως συνηγορήση υπέρ της Ελλάδος εις το Στρασβούργον...''». Ο διάσημος Αμερικανός δημοσιογράφος Σάιρους Σουλτσμπέργκερ έκανε μια αποκάλυψη στο ημερολόγιό του για τους λόγους που ώθησαν τον δικτάτορα στην απελευθέρωση του Μίκη Θεοδωράκη: «''Ο Ζακ Σαμπάν-Ντελμάς, πρωθυπουργός της Γαλλίας, μου είπε πως η ελληνική κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ήδη στο Παρίσι να αφήσει ελεύθερο τον αριστερό συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη και ότι αυτό είχε συμφωνηθεί λίγο προτού γίνει το πολυδιαφημισμένο ταξίδι του Ζαν-Ζακ Σερβάν-Σρεμπέρ, πολιτικού της αντιπολίτευσης, στην Αθήνα. Ο Σρεμπέρ έφερε τον Θεοδωράκη λέγοντας πως τον είχε «απελευθερώσει». Ο Σαμπάν είπε πως η συμφωνία μεταξύ Παρισιού-Αθηνών προέβλεπε την απελευθέρωση του Θεοδωράκη με αντάλλαγμα την υπόσχεση της Γαλλίας να μην ψηφίσει υπέρ της καταδίκης της Ελλάδας στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο Στρασβούργο, αλλά απλώς να απόσχει. Με άλλα λόγια, όπως επέμενε ο πρωθυπουργός, ο Σερβάν Σρεμπέρ προσπαθούσε να επωφεληθεί από κάτι είχε ήδη τακτοποιηθεί από την κυβέρνηση...''». Ο Γ. Παπαδόπουλος, συνεπώς, θέλησε να εξασφαλίσει τη συνηγορία και των δύο Γάλλων (Ντελμάς-Σρεμπέρ), η οποία πράγματι προσφέρθηκε, αν και δεν υπήρξε ικανή να αποτρέψει μια νέα καταδίκη της χούντας. Άλλοι αντίπαλοι του καθεστώτος, λιγότερο διάσημοι, δεν ήταν τόσο τυχεροί. Στις [[5 Φεβρουαρίου]] το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης επέβαλε βαρύτατες ποινές σε νέους που κατηγορήθηκαν ως βομβιστές: Καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά οι [[Αντώνης Λιάκος]], [[Τριαντάφυλλος Μηταφίδης]], Αναστάσιος Δαρβέρης και Σταύρος Κατσαρός. Σε 16 χρόνια κάθειρξη ο Μιχαήλ Αραμπατζόγλου, σε 18,5 ο Ηλίας Οικονόμου, σε 10 ο Παναγιώτης Καϊσίδης, σε 4 ο Πέτρος Έλκας και σε 2,5 ετών εκτόπιση ο Ελευθέριος Καπώνης. Ωστόσο, οι βομβιστικές επιθέσεις δεν σταμάτησαν. Στις 21 Απριλίου τη νύχτα, επέτειο του πραξικοπήματος, ο [[Μιλτιάδης Έβερτ]], βοηθούμενος από τον [[Αναστάσιος Παπαληγούρας|Αναστάσιο Παπαληγούρα]], κατέστρεψε με εκρηκτικό μηχανισμό τη φωτεινή επιγραφή της 21ης Απριλίου στον [[Λυκαβηττός|Λυκαβηττό]]. Στις [[3 Σεπτεμβρίου]] το απόγευμα ο Κύπριος Γ. Τσικουρής και η Ιταλίδα Μαρία-Έλενα Αντζελόνι έφτασαν με αυτοκίνητο στο χώρο στάθμευσης της αμερικανικής πρεσβείας προκειμένου να τοποθετήσουν βόμβα. Η βόμβα εξερράγη και οι δύο νέοι βρήκαν τραγικό θάνατο.
 
[[File:Costantino Georgakis lapide.JPG|250px|thumb|Αναμνηστική πλάκα στην πλατεία Ματεότι της Γένοβας]]
Όμως το πιο τραγικό πρόσωπο στην ιστορία της δικτατορίας και της εναντίον της αντίστασης ήταν ο [[Κώστας Γεωργάκης]], από την [[Κέρκυρα]]. Φοιτητής στην Ιταλία, εκδήλωσε την αντίθεσή του στη χούντα και τη διαμαρτυρία του για όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα αυτοπυρπολούμενος -στα 22 του χρόνια- στις 3 το πρωί της [[19 Σεπτεμβρίου|19ης Σεπτεμβρίου]] 1970 στην πλατεία Ματεότι της [[Γένοβα|Γένοβας]]. Οι τελευταίες του φράσεις ήταν: «''Το έκανα για χάρη της Ελλάδας - Ζήτω η Δημοκρατία - Όλοι οι Ιταλοί ας αναφωνήσουν: Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα''». Στο αυτοκίνητό του είχε αφήσει ένα σημείωμα στα ιταλικά όπου έγραψε: «''Είμαι βέβαιος ότι αργά ή γρήγορα οι ευρωπαϊκοί λαοί θα συνειδητοποιήσουν ότι ένα καθεστώς όπως το ελληνικό δεν προσβάλλει μόνο την αξιοπρέπειά τους ως ελευθέρων ανθρώπων, αλλά και αποτελεί συνεχή απειλή κατά της Ευρώπης''». Τρεις ημέρες αργότερα, στις [[22 Σεπτεμβρίου]], η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε ότι αποφάσισε «να επαναληφθούν κανονικά οι αποστολές στρατιωτικού υλικού προς την Ελλάδα». Ισχυρή έκρηξη βόμβας τάραξε την Αθήνα στις [[29 Νοεμβρίου]]. Στόχος το [[Άγαλμα του Χάρι Τρούμαν (Αθήνα)|άγαλμα του Χάρι Τρούμαν]]. Ακολούθησε κύμα συλλήψεων. Οι περισσότεροι των συλληφθέντων ήταν Κεντρώοι. Ανάμεσά τους οι: [[Ευάγγελος Γιαννόπουλος]], Αναστάσιος Τάλμποτ-Κεφαλληνός, [[Βασίλης Ιντζές]], [[Φοίβος Κούτσικας]], [[Δημήτρης Ραυτόπουλος]], Λυδία Παπαμάργαρη, Λίλα Φίλια, [[Θεόδωρος Βγενόπουλος]], Θ. Κόκκινος και οι ε.α. αξιωματικοί Ρουγγέρης, [[Ιωάννης Κουτσογιάννης]], [[Γιάννης Παπαδονικολάκης]] και [[Τάκης Παπαγεωργόπουλος]]. Πολλοί από τους παραπάνω ανήκαν στο Π.Α.Κ. του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος στις [[25 Νοεμβρίου]], δηλαδή τέσσερις μέρες πριν από τη βομβιστική επίθεση κατά του αγάλματος Τρούμαν, έστειλε προς τους υπουργούς Εξωτερικών των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ επιστολή στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφερόμενος στη χούντα έγραψε: «''Μια συμμορία τρομοκρατών αυτού του είδους είναι δύσκολο να πολεμηθεί επειδή έχει όλα τα όπλα στη διάθεσή της και όλες τις τεχνικές ενός μοντέρνου αστυνομικού κράτους''». Και πρόσθεσε: «''Παρ' όλα αυτά ο ελληνικός λαός αρνήθηκε να τη δεχθεί και τηρεί μια σκληρή, ήρεμη ηθική αντίσταση. Δε συμφώνησε ούτε ένας πολιτικός άνδρας από την Αριστερά μέχρι τη Δεξιά, με την εξαίρεση του Πιπινέλη, να συνεργασθεί με το καθεστώς. Ωστόσο, η δυναμική αντίσταση δρα και οι συλλήψεις και τα μαρτύρια συνεχίζονται. Η Ελλάδα είναι μια χώρα κάτω από την κατοχή του Πενταγώνου και ζητά από τους κατακτητές της να φύγουν ώστε να μπορέσει να εργασθεί για την ισχύ, την υγεία και την πρόοδο του ελληνικού έθνους χωρίς τη διαβρωτική επιρροή των ξένων εκμεταλλευτών. Πρέπει να καταστεί σαφές πως το Πεντάγωνο μπόρεσε να καταλάβει τη χώρα μας, μόνον επειδή τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ έχουν συναινέσει στην καταπιεστική και ολοκληρωτική πολιτική του Πενταγώνου στην Ευρώπη. Οι Έλληνες δεν παρακαλούν τους συμμάχους Ευρωπαίους να αλλάξουν τη θέση τους, το απαιτούν''».<ref>''Οι μεμονωμένες πράξεις αντίστασης αδυνατούν να κλονίσουν τη χούντα'', Ιστορικό Λεύκωμα 1970, σελ. 86-93, Καθημερινή (1998)</ref>
 
Στις [[10 Απριλίου]] 1970, ο ηγέτης της στρατιωτικής δικτατορίας, ενώ διεξαγόταν η μεγάλη δίκη της Δημοκρατικής Άμυνας και πιεζόμενος από το εξωτερικό, κάλεσε τους δημοσιογράφους και ανακοίνωσε διάφορα μέτρα «φιλελευθεροποίησης». Ανάμεσα σ' αυτά περιλήφθηκε και συγκρότηση Συμβουλευτικής Επιτροπής, της οποίας έργο θα ήταν η συμβουλευτικού χαρακτήρα «επεξεργασία» νομοθετημάτων της εκτελεστικής εξουσίας. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για επίφαση νομοθετικής «εξουσίας» με δύο κύριους στόχους: Πρώτον, να εξοπλίσει με «επιχειρήματα» εκείνες τις ξένες κυβερνήσεις, οι οποίες στήριζαν τη δικτατορία έναντι των επικριτών τους γι' αυτή τους την πολιτική. Δεύτερον, να δείξει στην κοινή γνώμη της χώρας ότι «κάτι κινείται» προς την κατεύθυνση μιας «τεθωρακισμένης δημοκρατίας». Στις [[19 Σεπτεμβρίου]], ο Γιώργος Παπαδόπουλος βρέθηκε στη [[Λάρισα]], στο πλαίσιο επισκέψεών του σε μεγάλες στρατιωτικές μονάδες για να μετρήσει την πίστη του στρατού στο πρόσωπό του. Εκεί απευθυνόμενος σε οργανωμένη συγκέντρωση πολιτών ανακοίνωσε: «''Θα σας καλέσω πολύ σύντομα με απόφασίν μου, βάσει το νόμου, να στείλετε ως αντιπροσώπους σας, και σεις και όλοι οι Έλληνες, εις την Επιτροπήν Συμβουλής επί νομοθετικού έργου τούς καλυτέρους εκ της κοινωνίας σας''». Μόνο που δεν επρόκειτο να ψηφίσουν «όλοι οι Έλληνες» αλλά οι εκλεκτοί, δηλαδή τα ελεγχόμενα Διοικητικά Συμβούλια της [[Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας|ΓΣΕΕ]] (εργαζόμενοι), της ΠΑΣΕΓΕΣ (αγρότες), του ΣΕΒ (βιομήχανοι), της ΑΣΒΕ (βιοτέχνες), της ΣΕΕΣ (έμποροι), της ΠΝΟ (ναυτικοί), του ΤΕΕ (τεχνικοί), της ΣΕΔΣ (δικηγόροι) και του ΠΙΣ (ιατροί), καθώς και αριθμός εκλεκτόρων από την περιφέρεια. Στις [[17 Νοεμβρίου]] ανακοινώθηκαν τα ονόματα των υποψηφίων. Ήταν 526. Στις [[29 Νοεμβρίου|29 του ίδιου μήνα]] οι εκλεκτοί εκλέκτορες εξέλεξαν 92 από τους 526. Από αυτούς, ο Παπαδόπουλος επέλεξε στις [[31 Δεκεμβρίου]] 46, όρισε και ο ίδιος 10 αριστίνδην για να είναι σίγουρος και τους πέρασε στην αθανασία ως μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής επί του Νομοθετικού Έργου. Η θητεία τους ήταν ενιαύσια. Πρόεδρός τους ορίστηκε ο τέως υπουργός Εργασίας Απ. Ηλ. Βογιατζής, α' αντιπρόεδρος ο καθηγητής Κυρ. Β. Σπηλιόπουλος και β' αντιπρόεδρος ο βιομήχανος [[Αλέξανδρος Τσάτσος]]<ref>''Συμβουλευτική: Μια χουντική παρωδία "Βουλής"'', Ιστορικό Λεύκωμα 1970, σελ. 96, Καθημερινή (1998)</ref>.
 
=== Οικονομική πολιτική ===
{{Επέκταση ενότητας}}
{{πηγές|04|07|2016}}
Το δικτατορικό καθεστώς εκμεταλλεύτηκε τους ήδη θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και επενδύοντας κυρίως σε τομείς όπως ο τουρισμός και οι ξένες επενδύσεις, καθώς και σε υδροηλεκτρικά έργα, κατάφερεκατασκευές ναδρόμων τουςκαι συντηρήσει κυρίως μέχρι το 1972άλλων.
 
Ο [[Αθανάσιος Κανελλόπουλος]] σε άρθρο του το 1977 σημειώνει πως ''«... η βραχυχρόνια οικονομική πολιτική της 7ετίας αποδείχτηκε ανερμάτιστη και δυσπροσάρμοστη στις συγκυριακές εξελίξεις, η μακροχρόνια δε διέστρεψε την πολιτικής της οικονομικής αναπτύξεως, νόμισε ότι η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς να υπολογιστούν οι διαρθρωτικοί περιορισμοί της ελληνικής οικονομίας και ακολούθησε την ενθάρρυνση μη παραγωγικών επενδύσεων στην εντυπωσιοθηρική επιδίωξη υψηλών ρυθμών αυξήσεως του εισοδήματος, ανεξάρτητα από το υπέρμετρο κόστος. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι ανάγκασε την οικονομία να ιππεύσει ένα τίγρη την ώρα που είχε ανάγκη από πραϋντικά μέτρα και ταυτόχρονα διέστρεψε την αγορά, ενεθάρρυνε την κερδοσκοπία, ύψωσε τις τιμές και επιδείνωσε το ισοζύγιο πληρωμών επιβαρύνοντας την χώρα αντί ασημάντων επιτευγμάτων με πελώρια και δυσβάστακτα εξωτερικά και εσωτερικά χρέη»''.
Γραμμή 113 ⟶ 318 :
Ο Κανελλόπουλος παρατηρεί πως κατά την περίοδο 1967 - 1973 το εθνικό εισόδημα ανέβαινε με μέσο ετήσιο ρυθμό 8%, όταν το ισόχρονο διάστημα πριν τη δικτατορία ο ρυθμός αύξησης ήταν 7,8%. Η άνοδος του ρυθμού κατά 0,2% προήλθε από επενδύσεις σε κλάδους που δεν ήταν άμεσα παραγωγικοί, όπως η οικοδομή και ο τουρισμός. Αντίθετα, ο ρυθμός αύξησης της γεωργικής παραγωγής από 5% κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική επταετία, επί δικτατορίας έπεσε στο 1,5%.
 
Κατά την διάρκεια της Χούντας, η ανεργία το 1973 ήταν σε επίπεδα 2-2.5%, λόγω της αύξησης βιομηχανίας.<ref>{{Cite journal|url=|title=Ευάγγελου Α. Χεκίμογλου, Ανεργία της Χούντας|last=|first=|date=2014|journal=Ελευθεροτυπία|accessdate=|doi=}}</ref> Η έλλειψη εργατών υποχρέωσε την Δικτατωρία να φέρει φθηνούς εργάτες απο αφρικανικές χώρες.
Στους ισχυρισμούς της χούντας για επίτευξη νομισματικής και οικονομικής σταθερότητας ο Κανελλόπουλος αντιτείνει πως οι τιμές κατά την δικτατορία αυξάνονταν γρηγορότερα από ότι στο προηγούμενο διάστημα. Μάλιστα από το 1971 η άνοδος των τιμών είναι πρωτοφανής, σε σημείο που το διάστημα Αύγουστου 1972 - Αύγουστου 1973 η αύξηση (15,5%) να είναι η μεγαλύτερη από όλες τις χώρες της Ευρώπης και σχεδόν η μεγαλύτερη στην ιστορία της Ελλάδας.
 
Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 40% τα χρόνια της επταετίας της χούντας, έχωντας πτώση την τελευταία χρονιά του 1974 κατά 10%. <ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1007/springerreference_205118|title=Eurostat|journal=SpringerReference|publisher=Springer-Verlag|location=Berlin/Heidelberg}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Ανάλυση Ελληνικής οικονομίας|first=Νίκος|last=Ψυρούκης|isbn=|year=1979|location=|page=}}</ref>
 
Οι δαπάνες σε βιομηχανία αυξήθηκαν κατά 120% και 80% στον τουρισμό.<ref>{{Cite journal|url=|title=Ευάγγελου Α. Χεκίμογλου, στατιστικές Χρηματοδότησης Τουρισμού και Βιοτεχνίας|last=|first=|date=2014|journal=Ελευθεροτυπία|accessdate=|doi=}}</ref> Τα χρήματα αυτά βρέθηκαν από φόρους και από δάνεια που πήρε η χούντα για να μεγαλώσει την οικονομία της χώρας. Η επικέντρωση όμως σε αυτούς τους τομείς χρειάστηκε εμπορικά αγαθά, κάτι που έκανε την χώρα να έχει έλλειμα στις συναλλαγές της. Η χώρα άυξησε τις εισαγωγές τις απο 1.125 Εκατ. Δολλάρια στα 4.509 Εκατ, ενώ οι εξαγωγές απο 452. Εκατ. Δολλάρια στα 1.774. <ref>{{Cite journal|url=|title=Εμπορεικές στατιστικές στην περίοδο 1966-74|last=|first=|date=2014|journal=Ελευθεροτυπία|accessdate=|doi=}}</ref>
 
Στους ισχυρισμούς της χούντας για επίτευξη νομισματικής και οικονομικής σταθερότητας ο Κανελλόπουλος αντιτείνει πως οι τιμές κατά την δικτατορία αυξάνονταν γρηγορότερα από ότι στο προηγούμενο διάστημα. Μάλιστα από το 1971 η άνοδος των τιμών είναι πρωτοφανής, σε σημείο που το διάστημα Αύγουστου 1972 - Αύγουστου 1973 η αύξηση (15,5%) να είναι η μεγαλύτερη από όλες τις χώρες της Ευρώπης και σχεδόν η μεγαλύτερη στην ιστορία της Ελλάδας. Το ισάξιο του δολλαρίου στο τέλος της χούντας ήταν 30 δραχμές, όπως και πριν την Δικτατωρία.
 
Επιπλέον, το εξωτερικό χρέος που από το 1821 έως το 1966 είχε διαμορφωθεί στο ύψος των 1,110 δις δολαρίων, μέσα σε έξι χρόνια ξεπέρασε τα 3,3 δις δολλάρια.<ref>{{Cite news|url=|title=Η σκιά της επταετίας βαρύνει την πορεία της οικονομίας|last=Κανελλόπουλος|first=Αθανάσιος|date=16 Απριλίου 1977|work=|newspaper=Τα Νέα|page=3|access-date=|via=}}</ref> Πάντως, αυτό δεν είχε επιρροή στην οικονομία της χώρας εφόσον δεν ξεπέρασε το 25% του ΑΕΠ. <ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1007/springerreference_205118|title=Eurostat|journal=SpringerReference|publisher=Springer-Verlag|location=Berlin/Heidelberg}}</ref>
 
Ο [[Στυλιανός Παττακός|Παττακός]] συνήθιζε να λέει «Η Ελλάς είναι ένα εργοτάξιον»{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=}}. Εμφανίζοταν σε οικοδομές με ένα μυστρί στο χέρι, πράγμα που του κόλλησε το παρατσούκλι 'Ο άνθρωπος με το μυστρί'.
 
Σε μια προσπάθεια να αποκτήσει λαϊκά ερείσματα, το καθεστώς προχώρησε σε διαγραφή των αγροτικών χρεών. Ο [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλος]] συνήθιζε να αποκαλεί τους αγρότες την «ραχοκοκαλιά του λαού»{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=}}. Γιός αγροτικής οικογένειας, οι αγρότες ήταν πιθανότερο να υποστηρίζουν τον δικτάτωρα απο τις αστικές τάξεις.
 
Στενές ήταν ακόμα οι σχέσεις της δικτατορίας με τους εφοπλιστικούς κύκλους, στους οποίους παραχωρήθηκαν περεταίρωπεραιτέρω προνόμια, κυρίως χαμηλότερη φορολογία, για μετεγκατάσταση στο λιμάνι του [[Πειραιάς|Πειραιά]]. Οι ελαφρύνσεις οδήγησαν σε άυξηση του Εμπορικού στόλου. <ref>{{Cite journal|url=|title=Η Ελληνική Οικονομία κατά τον 20ο αιώνα|last=Μήλιος|first=Γιάννης|date=|journal=Επίσημη Στατιστική εμπορικού Στόλου 1900-2000|accessdate=|doi=}}</ref>
 
=== Σκάνδαλα και διαφθορά ===
Η επταετία της χούντας σημαδεύτηκε από σκάνδαλα και πολλές περιπτώσεις χρηματισμού και ευνοιοκρατίας. Τα πιο γνωστά είναι το σκάνδαλο με τα λεγόμενα θαλασσοδάνεια του συνταγματάρχη Ιωάννη Λαδά<ref>Πολιτικά Θέματα, 8.2.75</ref> που έμεινε κοροϊδευτικά στην ιστορία ως ο κύριος καθαρά χέρια, το σκάνδαλο με τα σάπια κρέατα του συνταγματάρχη Μπαλόπουλου<ref>Λεωνίδας Παπάγος Σημειώσεις 1967-1977</ref> και οι τεράστιες χρηματικές δαπάνες για τους κοσμικούς εορτασμούς και την πολυτελή ζωή του αντισυνταγματάρχη (ο Παπαδόπουλος τον έκανε υποστράτηγο) [[Μιχαήλ Ρουφογάλης|Μιχάλη Ρουφογάλη]], που του είχε ανατεθεί η διεύθυνση της ΚΥΠ, δηλαδή του εθνικά κρίσιμου τομέα των μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος επίσης εξασφάλιζε τη χορήγηση δανείων σε υποστηρικτές της χούντας, επιβαρύνοντας τις ελληνικές δημόσιες τράπεζες.<ref>Ταχυδρόμος, 12.9.74</ref> Η ευνοιοκρατία και το ρουσφέτι επί χούντας γιγαντώθηκαν: ο Μακαρέζος διόρισε τον κουνιάδο του Αλέξανδρο Ματθαίου Υπουργό Γεωργίας, ο Λαδάς έκανε τον ένα ξάδερφό του στρατηγό και διοικητή της ΑΣΔΕΝ και έναν άλλο ξάδερφό του Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, και ο γαμπρός του Παττακού Ανδρέας Μεϊντάσης έγινε βαθύπλουτος παίρνοντας χαριστικά δουλειές από το Δήμο Αθηναίων. Ο στρατηγός [[Βασίλειος Καρδαμάκης]] διορίστηκε διοικητής της ΔΕΗ και ο στρατηγός Αλέξανδρος Νάτσινας (πρώην αρχηγός ΚΥΠ με τεράστιες ευθύνες για το σχέδιο ΠΕΡΙΚΛΗΣ και το παρακράτος) διορίστηκε Πρόεδρος στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.<ref>Αλέξανδρος Δρεμπέλας ο θρήνος του Χωροφύλακα 1998</ref> Ανάμεσα στα σκάνδαλα της περιόδου της στρατιωτικής δικτατορίας συγκαταλέγεται και το «[[Τάμα του Έθνους]]».<ref>{{cite news|title=Το «Τάμα του Έθνους»|url=https://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=186647|accessdate=31-03-2018|newspaper=[[Ελευθεροτυπία]]|date=25-07-2018|author=Ο Ιός}}</ref>
 
===Το εκπαιδευτικό σύστημα===
Γραμμή 138 ⟶ 349 :
Στις 10 Μαΐου [[1967]] εκδόθηκε ο Α.Ν. 3/1967 που συγκρότησε με συγκεκριμένη θητεία «Ιερά Σύνοδο αριστίνδην».<ref>Αυτή αποτελείτο από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών ως πρόεδρο και οκτώ συνέδρους κατά σειρά των πρεσβείων της αρχιεροσύνης και ανά τέσσερις από τους Μητροπολίτες της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος και των «Νέων Χωρών».</ref> Επρόκειτο για μια αντικανονική επέμβαση στα εσωτερικά της εκκλησίας διότι εθίγετο το επισκοποσυνοδικό πολίτευμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.<ref>Ιωάννης Κονιδάρης, Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 2000,σελ 84</ref> Στη συνέχεια ο τότε αρχιεπίσκοπος απομακρύνθηκε αναγκαστικώς με την κατάργηση της διάταξης του Ν.Δ.4589/1966 η οποία εξαιρούσε από την αυτοδίκαιη αποχώρηση των μητροπολιτών, από τα καθήκοντά τους μετά τη συμπλήρωση του ογδοηκοστού έτους της ηλικίας τους τον εκάστοτε αρχιεπίσκοπο<ref>Σε επιστολή του προς τον τότε βασιλιά, ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος δήλωνε την πλήρη άρνησή του να παραιτηθεί, «Αρνούμαι διαρρήδην να γίνω παραβάτης θείων προσταγμάτων, διότι θα είμαι ρίψασπις και προδότης και επίορκος», στο Ιωάννης Κονιδάρης, ''Η δικτατορία του 1967 και η μεταπολίτευση στην Εκκλησία'',στο: Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα στο ΄΄Βήμα της Κυριακής΄΄ 1993-1998, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 1999, σελ.187</ref>.
 
Έτσι, ο υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Χούντας κήρυξε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο εν χηρεία, παρόλο που ο κανονικός [[Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄|αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος]] ζούσε. Ο αρχιμανδρίτης των ανακτόρων και καθηγητής Πανεπιστημίου [[Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α´|Ιερώνυμος Κοτσώνης]] αποτέλεσε τον εκλεκτό του καθεστώτος. Ο Ιερώνυμος αφού χειροτονήθηκε [[επίσκοπος]], επιλέχθηκε από τον [[Κωνσταντίνος Β΄ των Ελλήνων|Κωνσταντίνο]] στις 14 Μαΐου 1967 μεταξύ των τριών που πρότεινε η οκταμελής Ιερά Σύνοδος. Η προδιαγεγραμμένοπροδιαγεγραμμένη «εκλογή» του έγινε υπό την εποπτεία του ίδιου του ισχυρού άνδρα του καθεστώτος [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεωργίου Παπαδόπουλου]] και του [[Στυλιανός Παττακός|Στυλιανού Παττακού]]<ref>{{Cite journal|title=Διαπάλη και εναρμόνηση (Ι). Το πραξικόπημα στην Εκκλησία|last=Κονιδάρης|first=Ιωάννης|date=1999|journal=Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα, Βήμα της Κυριακής|publisher=εκδόσεις Αντ.Ν. Σάκκουλα|page=94}}</ref>. Ενδεικτικό της αντικανονικότητας της κατάστασης είναι το γεγονός πως η χειροτονία του Ιερώνυμου έγινε στις 4 Μαΐου 1967, χωρίς να έχει παραιτηθεί ο κανονικός αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄, του οποίου η εξαναγκασμένη παραίτηση έφερε τελικά ημερομηνία 11 Μαΐου 1967<ref>{{Cite web|url=http://www.xristianiki.gr/poreia-mas/khristianoi-kai-politike-drase/1967-1973-ekklesia-kai-khounta-oi-duo-opseis.html|title=1967 - 1973 Εκκλησία και Χούντα οι δύο όψεις - ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ|date=16-11-2009|website=www.xristianiki.gr|accessdate=2016-07-06}}</ref><ref>Ιωάννης Κονιδάρης, ''Διαπάλη και εναρμόνηση (Ι). Το πραξικόπημα στην Εκκλησία'',στο: Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα στο ΄΄Βήμα της Κυριακής΄΄ 1993-1998, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 1999, σελ.94</ref>. Η ανάρρηση του Ιερώνυμου Κοτσώνη στον αρχιεπισκοπικό θρόνο αποτελεί την πρώτη και κυριότερη φάση του πραξικοπήματος στην Εκκλησία της Ελλάδος.
 
Η εκλογή του προξένησε επιθέσεις και σχόλια, καθώς θεωρήθηκε ευθέως ευνοούμενος της χούντας των συνταγματαρχών και χαρακτηρίστηκε χουντικός, βασιλικός και αντικανονικός. Για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε η ενθρόνιση του Ιερωνύμου, είναι χαρακτηριστική η εισήγηση του μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονος στην Έκτακτη Πολυμελή Σύνοδο στις 5 Μαρτίου του 1974: «''Εκ των μέχρι τούδε λεχθέντων συνάγεται ότι η άνοδος του Ιερωνύμου εις τον αρχιεπισκοπικόν θρόνον υπήρξε πάντη ανώμαλος και άκρως αντικανονική, επί πλέον πάσχουσα και εκ της χρησιμοποιήσεως δι’ αυτήν κοσμικών αρχόντων''».<ref>Αγγελοπούλου (1998). σελ. 108.</ref><ref>[http://www.efsyn.gr/arthro/o-gklixmpoyrgk-kai-i-ekklisia ''Ο Γκλίξμπουργκ και η Εκκλησία'' - εφημερίδα των Συντακτών 18.01.2016]</ref>
Κατά την περίοδο της αρχιερατείας του Ιερώνυμου -ευθέως ευνοούμενου του δικτατορικού καθεστώτος- απομακρύνθηκαν αντικανονικά πολλοί επίσκοποι από τις μητροπόλεις τους όπως οι Μητροπολίτες Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Παπαγεωργίου και [[Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος|Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβος Βαβανάτσος]] ενώ εξωθήθηκαν σε παραιτήσεις ο Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Κύριλλος Καρμπαλιώτης, ο Δημητριάδος Δαμασκηνός Χατζόπουλος, ο [[Μητροπολίτης Ελασσώνος Ιάκωβος Μακρυγιάννης|Ελασσόνος Ιάκωβος Μακρυγιάννης]], ο Παραμυθίας Τίτος Ματθαιάκης και ο Λαρίσης Ιάκωβος Σχίζας.<ref>[http://www.kar.org.gr/2013/06/20/%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-21%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CF%8E%CF%81%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CF%83/ Εκκλησία και 21η Απριλίου: Ώρα για μια «συγγνώμη»]</ref> Με αυτόν τον τρόπο το δικτατορικό καθεστώς κατάφερε να απομακρύνει αφενός επισκόπους που δεν είχαν διάθεση συνεργασίας με το δικτατορικό καθεστώς και αφετέρου, στις κενές θέσεις που δημιουργήθηκαν, να τοποθετήσει νέους μητροπολίτες φιλικά διακείμενους προς αυτήν. Μάλιστα, όλοι σχεδόν οι νέοι μητροπολίτες που εξελέγησαν από την αντικανονική Σύνοδο, είχαν δύο κοινά χαρακτηριστικά: προέρχονταν από την Αδελφότητα Θεολόγων «Ζωή» και στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου είχαν υπηρετήσει ως στρατιωτικοί ιερείς-ιεροκήρυκες.<ref>[http://e-theologia.blogspot.gr/2012/11/1967-1974_16.html?m=1 Η Θεολογία μεσοπέλαγα: Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της Δικτατορίας 1967-74]</ref> Η αντικανονική αυτή κατάσταση στην Εκκλησία της Ελλάδος, καταδικάστηκε από τον τότε επίσκοπο Βρεσθένης [[Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος|Δημήτριο]] (μετέπειτα [[Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος|Αρχιεπίσκοπο Αμερικής]]), ο οποίος αν και εξελέγη Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος, αρνήθηκε τη θέση.
 
Κατά την περίοδο της αρχιερατείας του Ιερώνυμου ευθέως ευνοούμενου του δικτατορικού καθεστώτος απομακρύνθηκαν αντικανονικά πολλοί επίσκοποι από τις μητροπόλεις τους όπως οι Μητροπολίτες [[Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Α΄|Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Παπαγεωργίου]] και [[Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος|Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβος Βαβανάτσος]] ενώ εξωθήθηκαν σε παραιτήσεις ο Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Κύριλλος Καρμπαλιώτης, ο Δημητριάδος Δαμασκηνός Χατζόπουλος, ο [[Μητροπολίτης Ελασσώνος Ιάκωβος Μακρυγιάννης|Ελασσόνος Ιάκωβος Μακρυγιάννης]], ο Παραμυθίας Τίτος Ματθαιάκης και ο Λαρίσης Ιάκωβος Σχίζας.<ref>[http://www.kar.org.gr/2013/06/20/%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-21%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CF%8E%CF%81%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CF%83/ Εκκλησία και 21η Απριλίου: Ώρα για μια «συγγνώμη»]</ref> Με αυτόν τον τρόπο το δικτατορικό καθεστώς κατάφερε να απομακρύνει αφενός επισκόπους που δεν είχαν διάθεση συνεργασίας με το δικτατορικό καθεστώς και αφετέρου, στις κενές θέσεις που δημιουργήθηκαν, να τοποθετήσει νέους μητροπολίτες φιλικά διακείμενους προς αυτήν. Μάλιστα, όλοι σχεδόν οι νέοι μητροπολίτες που εξελέγησαν από την αντικανονική Σύνοδο, είχαν δύο κοινά χαρακτηριστικά: προέρχονταν από την Αδελφότητα Θεολόγων «Ζωή» και στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου είχαν υπηρετήσει ως στρατιωτικοί ιερείς-ιεροκήρυκες.<ref>[http://e-theologia.blogspot.gr/2012/11/1967-1974_16.html?m=1 Η Θεολογία μεσοπέλαγα: Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της Δικτατορίας 1967-74]</ref> Η αντικανονική αυτή κατάσταση στην Εκκλησία της Ελλάδος, καταδικάστηκε από τον τότε επίσκοπο Βρεσθένης [[Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος|Δημήτριο]] (μετέπειτα [[Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος|Αρχιεπίσκοπο Αμερικής]]), ο οποίος αν και εξελέγη Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος, αρνήθηκε τη θέση.
 
Επίσης, στις [[31 Μαρτίου]] του [[1968]], χειροτονήθηκε στη [[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών|Μητρόπολη Αθηνών]] ο πρώτος μητροπολίτης Ενόπλων Δυνάμεων, Νικόλαος<ref>Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 138, Καθημερινή (1998)</ref>.
Γραμμή 154 ⟶ 367 :
Η αλλαγή της ηγεσίας της δικτατορίας και η άνοδος του [[Δημήτριος Ιωαννίδης|Ιωαννίδη]] δεν αφήνει ανεπηρέαστη και την Εκκλησία. Τους [[Φαίδων Γκιζίκης|Φαίδωνα Γκιζίκη]] και [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο]] ορκίζει ο μητροπολίτης Ιωαννίνων [[Σεραφείμ Τίκας]], κάτι που έδειχνε πως «de facto έθετε σε αμφισβήτηση»<ref>Ιωάννης Κονιδάρης, Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 2000, σελ.86</ref> τον Αρχιεπίσκοπο η νέα ηγεσία του καθεστώτος. Μετά την παραίτηση του Ιερώνυμου, εκδίδεται η συντακτική πράξη 3 /1974, η οποία χαρακτήριζε αντικανονική την εκλογή του προηγούμενου αρχιεπισκόπου, και οριζόταν ο τρόπος εκλογής του νέου αρχιεπισκόπου επιδιώκοντας την αποκατάσταση της κανονικής τάξης. Από την εκλογική διαδικασία αποκλείονταν όσοι συνέπραξαν στην αντικανονική εκλογή του Ιερωνύμου και όσοι είχαν εκλεγεί την ίδια περίοδο. Κάθε πράξη που θα εκδιδόταν κατ’ εφαρμογή της προηγούμενης πράξης δεν μπορούσε να ακυρωθεί στο Συμβούλιο Επικρατείας. Από τριπρόσωπο δελτίο που εξέλεξαν εικοσιοκτώ μητροπολίτες, εξελέγη ο Σεραφείμ. Με το Ν.Δ. 411/1974 ιδρύθηκαν οκτώ νέες μητροπόλεις που αποσπάσθηκαν από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών και τις μητροπόλεις Αττικής και Θεσσαλονίκης, ενώ επετράπη η πλήρωση προνομιούχων Μητροπόλεων με μετάθεση.<ref>Ιωάννης Κονιδάρης, Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 2000,σελ.88 και Γιώργος Καραγιάννης, , όπ.π., σελ.177,179</ref> Τέλος η καθιέρωση ενός νέου αδικήματος, της «διατάραξης της ειρήνης και της ενότητας της Εκκλησίας» έπληξε καίρια την όλη προσπάθεια αποκαταστάσεως της κανονικής τάξης εντός της Εκκλησίας.
 
== Η νέα αρχιτεκτονική ==
==Η αποπομπή από την Ευρώπη==
[[File:Athens Tower as seen from street level.jpg|thumb|250px|Ο Πύργος Αθηνών]]
Η εσωστρέφεια της πολιτικής ζωής τα χρόνια που προηγήθηκαν της δικτατορίας είχε ωθήσει στο περιθώριο όλα τα ζητήματα που σχετίζονταν με τη [[Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδας- ΕΟΚ|Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδος-ΕΟΚ]], η οποία προέβλεπε τη μεθοδευμένη και σταδιακή ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας στην ευρωπαϊκή και απαιτούσε δραστικές προσαρμογές σε διοικητικούς μηχανισμούς, οικονομικούς θεσμούς και δομές της χώρας. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας μόνο οι υποχρεώσεις που είχαν σχέση με το μέρος της Συμφωνίας που αφορούσε την τελωνειακή ένωση εφαρμόστηκαν. Η Ελλάδα και η Κοινότητα προσκολλήθηκαν στα συμφωνημένα χρονοδιαγράμματα για την εξάλειψη των δασμών. Όλοι οι άλλοι όροι, όπως αγροτική εναρμόνιση, και οικονομική βοήθεια, είχαν «παγώσει». Αυτή η επιλεκτική εφαρμογή της Συμφωνίας Σύνδεσης άλλαξε κατά έναν τρόπο την ισορροπία των μειονεκτημάτων και πλεονεκτημάτων υπέρ της Κοινότητας. Με τη δικτατορία, οι σχέσεις της Ελλάδος και της Ευρώπης περιήλθαν σε μια κατάσταση, όπως την αποκαλεί ο καθηγητής Πάνος Καζάκος, ''ελεγχόμενης κρίσης''.<ref>Πάνος Καζάκος, «Από κρίση σε κρίση. Οικονομία και δικτατορία, 1967-1974 », Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών,τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ. 291</ref>
[[File:Pyrgos Apollon.jpg|thumb|250px|Ο [[Πύργος «Απόλλων»]]]]
 
Η χούντα προέβη σε κατεδαφίσεις παλιών αρχοντικών της Αθήνας, με σκοπό την κατασκευή πανύψηλων εμπορικών κέντρων, γκαράζ, συγκροτημάτων γραφείων και άλλων μοντέρνων κατασκευών. Ο υπό καθεστώς λογοκρισίας Τύπος της εποχής υποδέχθηκε με μελαγχολικές διαπιστώσεις τις αναγγελίες: «Κατεδαφίσεις, κατεδαφίσεις, κατεδαφίσεις... Η σκαπάνη δεν έχει αφήσει μέσα στην Αθήνα τίποτα σχεδόν όρθιο από τα παληά, όμορφα αρχοντικά τα οποία στα «νειάτα» τους ήταν κόσμημα για την πρωτεύουσα». Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το παλιό Ωδείο που, αν και χτίστηκε το [[1836]], διατηρούσε, παρά την εγκατάλειψή του, μια ωχρή έστω ανάμνηση της παλιάς του δόξας. Ό,τι έμεινε όρθιο από την οικοδομική δράση των δύο προηγούμενων δεκαετιών της άναρχης βιομηχανικής ανάπτυξης και της αντιπαροχής, γκρεμίστηκε από τις μπουλντόζες<ref>''Αθήνα: Μετά τα τανκς, οι... μπουλντόζες!'', Ιστορικό Λεύκωμα 1969, σελ. 132-137, Καθημερινή (1998)</ref>. Στις [[17 Ιανουαρίου]] του 1969, κατεδαφίστηκε το σπίτι του [[Κωνσταντίνος Κανάρης|Κωνσταντίνου Κανάρη]], στην οδό Κυψέλης, όπου ο «μπουρλοτιέρης» της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Ελληνικής Επανάστασης]] έζησε από το [[1840]] ως το [[1877]]. Στις [[6 Φεβρουαρίου]] της ίδιας χρονιάς, δημοτικά συνεργεία εισέβαλαν στην [[Πλατεία Αβησσυνίας]], στο [[Μοναστηράκι (Αθήνα)|Μοναστηράκι]], και άρχισαν να κατεδαφίζουν το θρυλικό Γιουσουρούμ, την πασίγνωστη αγορά των παλαιοπωλείων, που κάθε Κυριακή πρωί φιλοξενούσε ένα γραφικό πανηγύρι χιλιάδων Αθηναίων προσελκύοντας ταυτόχρονα και πολλούς τουρίστες. Κατεδαφίστηκε επίσης το ιστορικό αρχοντικό της [[Αθηναϊκή Λέσχη|Αθηναϊκής Λέσχης]], στη διασταύρωση των οδών [[Οδός Πανεπιστημίου|Πανεπιστημίου]] και Αμερικής, και ανεγέρθηκε, στη θέση του, ένα πολυώροφο συγκρότημα γραφείων. Την ίδια περίοδο, ο χουντικός [[δήμαρχος Αθηναίων]] [[Δημήτριος Ρίτσος]] αποφάσισε να φτιάξει ένα τεράστιο σούπερ μάρκετ στη θέση της [[Βαρβάκειος Αγορά|Βαρβακείου Αγοράς]], ενώ ο [[δήμαρχος του Δήμου Πειραιώς]] [[Αριστείδης Σκυλίτσης]] (ο οποίος είχε ήδη φιλοτεχνήσει το διαβόητο «πουλί» της χούντας) προώθησε το κλείσιμο της παραδοσιακής αγοράς με στόχο την οικοδόμηση γιγαντιαίου εμπορικού κέντρου 26 ορόφων. Καύχημα της νέας αρχιτεκτονικής ήταν ο [[Πύργος Αθηνών]] στην αρχή της [[Λεωφόρος Μεσογείων|λεωφόρου Μεσογείων]], στους [[Αμπελόκηποι (συνοικία της Αθήνας)|Αμπελόκηπους]], ύψους 103 μέτρων, που δοξάστηκε με διθυραμβικούς τόνους από τον φιλοχουντικό Τύπο: «''Όταν, πριν από μερικά χρόνια οι πολυκατοικίες έκαναν δειλά την εμφάνισή τους, οι Αθηναίοι εντυπωσιάστηκαν. Τώρα, η νέα μόδα της οργανωμένης δομήσεως επιβάλλει το σύνθημα: Όσο ψηλότερα, τόσο καλύτερα!''». Η χούντα είχε την πρόθεση να χτίσει και δύο μεγάλα ξενοδοχεία στο άλσος της Ριζαρείου, στον Ευαγγελισμό. Προκήρυξε για το σκοπό αυτό διεθνή διαγωνισμό, ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο το οποίο δεν προχώρησε. Στο μεταξύ, πολλαπλασιάστηκαν οι πολυκατοικίες χωρίς μπαλκόνια, με τα χαρακτηριστικά αλουμινένια παράθυρα. Ήδη από τον Ιανουάριο του 1968 ο [[Στυλιανός Παττακός]] είχε ανακοινώσει στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης την απεριόριστη αύξηση του ύψους των οικοδομών. «''Εύχομαι να μας χειροκροτήσουν αι επερχόμεναι γενεαί διά την σημερινήν μας απόφασιν''», είχε πει τότε.
Υπό την πίεση κυρίως των σκανδιναβικών κυβερνήσεων -η πρωτοβουλία είχε δρομολογηθεί από τις αρχές του [[1969]] από τον Ολλανδό αντιπρόσωπο Μαξ Βαν Ντερ Στουλ<ref>Θανάσης Διαμαντόπουλος, «Προσωποκεντρισμός και αποσάθρωση», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΣΤ, 2000, σελ. 274</ref> - η Ελλάδα (μετά από προτροπή της Βρετανίας<ref>{{cite book|last=Αλέξανδρος Ναυπλιώτης|title=Britain and the Greek Colonels: Accommodating the Junta in the Cold War|publisher=I.B. Tauris, 2012|location=Λονδίνο|isbn=978-1848859524|pages=46|url=http://books.google.gr/books?id=Px2buAAACAAJ&dq=alexandros+nafpliotis&hl=en&sa=X&ei=ixiWUdDNAYTiOqudgZgK&redir_esc=y}}</ref>) αποχώρησε από το [[Συμβούλιο της Ευρώπης]] τον Δεκέμβριο του [[1969]] για να προλάβει καταδίκη της για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
 
== Το κίνημα του Ναυτικού ==
Γραμμή 179 ⟶ 393 :
Το 1973 ο Παπαδόπουλος αποφάσισε να καταργήσει την Αντιβασιλεία και να εγκαθιστήσει [[Προεδρική δημοκρατία|Προεδρική Δημοκρατία]], με τον ίδιο Πρόεδρο. Το καθεστώς προχώρησε μάλιστα σε [[Ελληνικό δημοψήφισμα του 1973|Δημοψήφισμα]], ώστε να καταργηθεί η μοναρχία και να λάβει χώρα η πολιτειακή μεταβολή.
 
Σε μια προσπάθεια επιφανειακής "«φιλελευθεροποίησης"» του καθεστώτος, ο Παπαδόπουλος προανήγγειλε άνοιγμα στις πολιτικές δυνάμεις ορίζοντας πρωθυπουργό τον [[Σπυρίδων Μαρκεζίνης|Σπυρίδονα Μαρκεζίνη]], καθώς και λειτουργία [[Συνταγματικό δικαστήριο 1973|Συνταγματικού δικαστηρίου]]. Η όλη διαδικασία θα τερματιστεί με την [[εξέγερση του Πολυτεχνείου]] και τη [[Χούντα του Ιωαννίδη]].
 
== Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ==
Γραμμή 196 ⟶ 410 :
Την Πέμπτη 16 Νοεμβρίου κόσμος παρέμεινε στο πλευρό των φοιτητών ενώ οδοφράγματα άρχισαν να στήνονται στους δρόμους. Οι αστυνομικοί και τα τανκ ([[τεθωρακισμένα]]) άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Οι πρώτες συγκρούσεις με την αστυνομία δεν άργησαν να γίνουν ενώ στις 7 μ.μ. ανακοινώθηκε και ο πρώτος νεκρός των συγκρούσεων ([http://www.tovima.gr/files/1/2012/11/14/porismatseva14.pdf πόρισμα του εισαγγελέα Δ. Τσεβά]).
 
Τα μεσάνυχτα και ενώ οι φοιτητές επέμεναν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου<ref>http://www.huffingtonpost.gr/thanasis-skroumpelos/blog-thanasis-skroumpelos_b_18571568.html?utm_hp_ref=greece&utm_source=Sport24&utm_medium=huffpost_homebig&utm_campaign=24MediaWidget&utm_term=Pos1</ref>, έκαναν την εμφάνιση τους τα πρώτα τανκ. Ο κόσμος είχε διαλυθεί βίαια ενώ ο καπνός από τα [[Δακρυγόνο|δακρυγόνα]] έκανε την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Στη 1:30 μ.μ. ο επικεφαλής του τάγματος του στρατού έδωσε διορία να εγκαταλείψουν το κτήριο. Οι φοιτητές αρνήθηκαν και παρέμειναν φωνάζοντας συνθήματα όπως «Κάτω η Χούντα και οι Αμερικάνοι». Στις 2:50 π.μ. ο επικεφαλής διέταξε το τανκ να γκρεμίσει την πύλη του Πολυτεχνείου.<ref name="tovima20031103">{{cite news |url=http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=155079 |title=Συνέντευξη με τον οδηγό του τανκ της πύλης Α. Σκευοφύλακα |publisher=εφημερίδα [[Το Βήμα]] |date=2003-09-11 |accessdate=2011-08-06}}</ref><ref>Οι νεκροί εκείνων των ημερών έφτασαν επίσημα τους 18 εώς 22 (Σύμφωνα με σημερινά δεδομένα). Στην προανάκρισή του ο εισαγγελέας Τσεβάς διαπιστώνει από καταθέσεις την ύπαρξη και άλλων 16 τουλάχιστον νεκρών, τα στοιχεία των οποίων είναι άγνωστα. Σε νεώτερή έρευνά του το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών καταλήγει στον αριθμό των 23 επώνυμων και 16 ανώνυμων νεκρών</ref> Ο στρατός υποσχέθηκε ελεύθερη δίοδο και άφησε πραγματικά τον κόσμο να φύγει τουλάχιστον από την πύλη της Στουρνάρη με κατεύθυνση πλατεία Εξαρχείων, αν και η αστυνομία περίμενε πιο πάνω στα στενά για να δείρει ή/και να συλλάβει όσους μπορούσε.<ref name="tovima20031103"/> Μέσα σε λίγη ώρα το κτήριο είχε αδειάσει. Παρόλαυτα μέσα στο χώρο του Πολυτεχνείου δεν υπήρξε κανένας θάνατος σύμφωνα και με το [http://www.tovima.gr/files/1/2012/11/14/porismatseva14.pdf πόρισμα του εισαγγελέα Δ. Τσεβά] αλλά και με το [http://www.tovima.gr/files/1/2012/11/14/porismatseva14.pdf 33437/11.10.74] έγγραφον της Συγκλήτου του Πολυτεχνείου προς την Εισαγγελία το οποίο επιβεβαίωνεται από τον εισαγγελέα Δ. Τσεβά. Εξάλου αυτό παραδέχεται και στην συνέντευξή του ο έφεδρος στρατιώτης οδηγός του τεθωρακισμένου άρματος [http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=155079 A. Σκευοφύλαξ].
 
==Η χούντα του Ιωαννίδη==
===Το πραξικόπημα του Ιωαννίδη===
Η [[εξέγερση του Πολυτεχνείου]] προκάλεσε μια σειρά γεγονότων που έβαλαν ένα απότομο τέλος στις προσπάθειες του [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεώργιου Παπαδόπουλου]] για επιφανειακή [[Σχέδιο φιλελευθεροποίησης (Χούντα)|φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος της Χούντας]]. Ο ταξίαρχος [[Δημήτριος Ιωαννίδης]], ένας δυσαρεστημένος αδιάλλακτος χουντικός, χρησιμοποίησε την εξέγερση ως πρόφαση για να αποκαταστήσει τη δημόσια τάξη<ref>http://www.elkosmos.gr/i-mirea-anatropi-tou-73/</ref>, και οργάνωσε [[πραξικόπημα]] με το οποίο ανατράπηκε ο Παπαδόπουλος και η κυβέρνηση [[Σπυρίδων Μαρκεζίνης (πρωθυπουργός)|Μαρκεζίνη]], στις 25 Νοεμβρίου 1973.
 
Με την επιβολή [[Στρατιωτικός νόμος|στρατιωτικού νόμου]], η νέα χούντα διόρισε τον στρατηγό [[Φαίδων Γκιζίκης|Φαίδωνα Γκιζίκη]] Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον οικονομολόγο [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο]] Πρωθυπουργό, αν και ο Ιωαννίδης παρέμεινε ο ισχυρός άνδρας των παρασκηνίων. Η καιροσκοπική επέμβαση του Ιωαννίδη είχε αποτέλεσμα την κατάρρευση του μύθου ότι η χούντα ήταν ιδεαλιστική ομάδα ανώτερων στελεχών του στρατού.
 
Το νέο καθεστώς κατηγόρησε την προηγούμενη φατρία για παρέκκλιση από τις «Αρχές της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου» και διακήρυξε ότι έσωσε την «Επανάσταση» από τη φατρία Παπαδόπουλου.{{πηγή}}
 
Την ημέρα του κινήματος αναπτύχθηκαν τεθωρακισμένα σε κεντρικά σημεία των πόλεων ενώ μέσω ραδιοφώνου, με μουσική υπόκρουση τα κλασικά στρατιωτικά εμβατήρια, ανακοινώθηκε απαγόρευση της κυκλοφορίας, καθώς και ότι ο στρατός έπαιρνε πίσω τα ηνία της εξουσίας προκειμένου «να σωθούν οι αρχές της Επανάστασης<ref>[http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=124&dc=27&db=11&da=1973 Φύλλο εφημερίδας "Μακεδονία" της [[27 Νοεμβρίου]] 1973, σελ. 1: "''Η φωνή του καθήκοντος''"]</ref>».
 
===Δράση της Χούντας του Ιωαννίδη===
Ο Ανδρουτσόπουλος δήλωσε σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στις [[26 Νοεμβρίου]] 1973 ότι ''καταργούνται το [[ΑΣΔΥ]], το [[Συνταγματικό δικαστήριο|Συνταγματικόν Δικαστήριον]], αι [[Διοικητική μεταρρύθμιση 1971|Περιφερειακαί Διοικήσεις]]'', και ότι ''η χώρα θα οδηγηθή εις εκλογάς όταν θα είναι ετοίμη''. Στις [[17 Δεκεμβρίου]] 1973 η κυβέρνησή του ψήφισε νέο Σύνταγμα που προέβλεπε περιορισμό των προεδρικών αρμοδιοτήτων{{πηγή}}.
 
Ο Ιωαννίδης επέβαλε σκληρότερη δικτατορία από εκείνη του Παπαδόπουλου{{πηγή}}. Όλοι οι αμνηστευμένοι πολιτικοί εξορίστηκαν εκ νέου, ακόμα και αριστεροί πολίτες και ηθοποιοί, όπως ο [[Σταύρος Παράβας]], που δεν αποτελούσαν κίνδυνο για το νέο καθεστώς. Επίσης επέφερε μερικές επιφανειακές αλλαγές σε ορισμένους τομείς{{πηγή}}. Εξήγγειλε πως ήταν μαζί με τον λαό, μαζί με τον αγρότη, και ότι ήταν υπέρ των ''ελληνοχριστιανικών αρχών''{{πηγή}}.
 
Ο Ιωαννίδης προτιμούσε να εργάζεται παρασκηνιακά και δεν κράτησε ποτέ οποιαδήποτε επίσημη θέση στη χούντα, ενώ προσπαθούσε πάντα να αποφύγει την περιττή δημοσιότητα. Ήταν ο [[de facto]] ηγέτης ενός καθεστώτος μαριονετών.
 
== Το τέλος της Χούντας ==
Γραμμή 206 ⟶ 437 :
Την 24η Ιουλίου έφθασε στην Αθήνα ο [[Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής|Κωνσταντίνος Καραμανλής]] με το προεδρικό αεροπλάνο της [[Γαλλία|γαλλικής]] Προεδρίας, το οποίο έθεσε στη διάθεση του ο Γάλλος πρόεδρος [[Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εσταίν]]. Το βόρειο τμήμα της Κύπρου (36,4% του εδάφους της) που μέχρι σήμερα βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή, καταλήφθηκε με τον «Αττίλα ΙΙ» ο οποίος ξεκίνησε στις 14 Αυγούστου του 1974, δηλαδή 20 ημέρες αφότου είχε αναλάβει η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, και ενώ Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις στην Ελβετία. Οι πραξικοπηματίες αφού τιμήθηκαν προαχθέντες, όπως ο Ιωαννίδης που προήχθη σε υποστράτηγο από τον υπουργό Ε. Αβέρωφ, αργότερα συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν σε δίκη για τη δράση τους στην [[Εξέγερση του Πολυτεχνείου]].
 
Η ένοπλη κατάληψη της εξουσίας στις 21 Απριλίου 1967 και η περίοδος μέχρι και τις 24 Ιουλίου 1974 χαρακτηρίστηκε στιγμιαίο αδίκημα.<ref>{{Cite news|title = Ατιμώρητοι οι υπουργοί της Χούντας|date = 3 Ιουλίου 1975|url = http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=124&dc=3&db=7&da=1975|newspaper = Μακεδονία|page = 1}}</ref> Επίσης δεν ασκήθηκε δίωξη για την απόπειρα κατά της ζωής του Μακαρίου και το πραξικόπημα που ακολούθησε στην Κύπρο, με συμμετοχή Ελλήνων αξιωματικών που οδήγησαν τη χώρα σε κίνδυνο ανοιχτού ελληνο-τουρκικού πολέμου, αλλά ούτε και ανοίχθηκε ποτέενώ ο «Φάκελος της Κύπρου» ήρθε στην δημοσιότητα τον Οκτώβριο του 2018, έπειτα από 43 χρόνια.<ref>{{Cite news|title = ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΥΠΡΟΥ|url = http://www.parliament.cy/el/significant-papers/%CF%86%CE%AC%CE%BA%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%85}}</ref>
 
== Δίκες της Χούντας ==
Γραμμή 219 ⟶ 450 :
===1968===
* [[23 Ιανουαρίου]]: Οι ΗΠΑ δια του πρέσβη τους στην Αθήνα Φίλιπ Τάλμποτ, κάνοντας δημόσια δήλωση «...''νόμιμο το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα''», ουσιαστικά είναι η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει το καθεστώς μετά την αποτυχία του βασιλικού πραξικοπήματος.
* [[27 Ιανουαρίου]]: Τέσσερις ημέρες μετά τη δήλωση του Τάλμποτ, ο ΆγγλοςΒρετανός πρέσβης στην Αθήνα Μάικλ Στιούαρτ δήλωσε: «''...Ναι, είναι αναγνώρισις, δεδομένου ότι η παρούσα ελληνική κυβέρνησις πληροί όλες τις προϋποθέσεις τις οποίες απαιτεί η κυβέρνησίς μου προκειμένου να αναγνωρίσει ξένες κυβερνήσεις. Δηλαδή ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο στην χώρα.''» ΚαθιστάμενηΚαθίστατο έτσι ητο Ηνωμένο ΑγγλίαΒασίλειο η 2η χώρα που αναγνώρισε το καθεστώς της Αθήνας όπως αυτό είχε διαμορφωθεί.<ref>{{cite book|last=Ναυπλιώτης|first=Αλέξανδρος|title=Britain and the Greek Colonels: Accommodating the Junta in the Cold War|year=2012|publisher=I.B. Tauris|location=Λονδίνο|isbn=978-1848859524|pages=31|url=http://books.google.gr/books?id=Px2buAAACAAJ&dq=nafpliotis&hl=el&sa=X&ei=vZkpUoO6AtHHswa-v4GIBQ&redir_esc=y}}</ref> Των δηλώσεων αυτών ακολούθησαν στη συνέχεια παρόμοιες αναγνωρίσεις και από άλλες χώρες όπως από Αυστραλία, Νότια Αφρική, Πορτογαλία, Εθνικιστική Κίνα, Ιταλία και Καναδά μέχρι και τη «λαϊκή δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης».
* [[2 Μαΐου]]: Η [[Ακαδημία Αθηνών]] τιμά με πανηγυρική συνεδρία και ορίζει την «21 Απριλίου 1967» εθνική επέτειο της Ελλάδος. Ο πρόεδρος της Ακαδημίας Ερρίκος Σκάσσης τόνιζε στον πανηγυρικό του λόγο για την 21η Απριλίου: «''Η ημέρα αύτη αποτελεί ασφαλώς ορόσημον εις την ιστορίαν της Νεωτέρας Ελλάδος. Αι προσπάθειαι της Εθνικής Κυβερνήσεως εις πλείστους τομείς έσχον αξιόλογα και εν πολλοίς σωτήρια αποτελέσματα, ώς της Παιδείας με την αποσόβησιν του κινδύνου ανεπανορθώτου εξανδραποδισμού της Ελληνικής νεότητος. Η Ακαδημία Αθηνών εύχεται εις τάς αόκνους προσπαθείας της επαναστάσεως της 21ης Απριλίου και της ενσαρκούσης το πνεύμα ταύτης Κυβερνήσεως καλήν μέχρι τέλους επιτυχίαν εις τους σκοπούς αυτής επ’ αγαθώ του Έθνους και του λαού''».
* [[13 Αυγούστου]]: Ο [[Αλέκος Παναγούλης]] αποπειράται να δολοφονήσει τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο στη παραλιακή λεωφόρο Βάρκιζας - Λαγονησίου. Ακολούθησε η σύλληψή του και της ομάδας του.
Γραμμή 264 ⟶ 495 :
* [[28 Απριλίου]]: Η Ακαδημία Αθηνών σε πανηγυρική συνεδρίαση τιμά για πέμπτη χρονιά την «21η Απριλίου 1967».
* [[4 Μαΐου]]: Καταδικάζεται ο [[Μήτσος Παρτσαλίδης]], (πρώην γραμματέας του ΚΚΕ), σε ισόβια για τη δράση του στον εμφύλιο, πριν 25ετία.
* [[11 Μαΐου]]: Η "«εν Αθήναις"» οργάνωση Κυπρίων φοιτητών [[ΟΕΦΕΚ]] (Ομοσπονδία Εθνικών Φοιτητικών Ενώσεων Κύπρου) καταγγέλλοντας το καθεστώς για παραβίαση ακαδημαϊκών ελευθεριών προβαίνει στην ακόλουθη ανακοίνωση: «''Ημείς οι Κύπριοι φοιτηταί αξιούμεν την άμεσον διεξαγωγήν εκλογών. Αναλαμβάνομεν τον ανένδοτον αγώνα για την αποκατάστασιν των ακαδημαϊκών ελευθεριών. Εις τον δημοκρατικόν και φιλελεύθερον τούτον αγώνα μας έχομεν συμπαραστάτες τόσον τον φοιτητικόν κόσμον της Ελλάδος, όσο και του εξωτερικού». Η ανακοίνωση αυτή θεωρείται η απαρχή του αντιδικτατορικού φοιτητικού αγώνα.''
* [[13 Μαΐου]]: Το καθεστώς της Αθήνας απελαύνει 6 Κυπρίους φοιτητές κεντρικά μέλη της ΟΕΦΕΚ.
* [[22 Μαΐου]]: Με απόφαση Πρωτοδικείου Αθηνών διαλύεται η «Εταιρεία Μελετών Ελληνικών Προβλημάτων» καθώς και η «Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων».
Γραμμή 287 ⟶ 518 :
* [[22 Μαΐου]]: Συλλαμβάνεται ο αξιωματικός Σπύρος Μουστακλής όπου και θα υποστεί άγριους βασανισμούς στο ΕΑΤ/ΕΣΑ.
* [[23 Μαΐου]]: Εκδηλώνεται το κίνημα του Ναυτικού (1973).
* [[1 Ιουνίου]]: Η Χούντα των Συνταγματαρχών προχωρεί στην κατάργηση της μοναρχίας στην Ελλάδα. Ο Γ. Παπαδόπουλος σε διάγγελμά του προαναγγέλλει την εγκαθίδρυση "«Κοινοβουλευτικής Προοδευτικής Δημοκρατίας"» μετά από πολιτειακό δημοψήφισμα καταλήγοντας με τη φράση «'''Ζήτω η Δημοκρατία'''».
* [[4 Ιουλίου]]: Συλλαμβάνεται ο Ε. Αβέρωφ ως υποκινητής και πολιτικός σύμβουλος του «Κινήματος του Ναυτικού 1973».
* [[14 Ιουλίου]]: Η Μείζων σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου καθαιρεί τους τρεις στασιαστές μητροπολίτες.
* [[29 Ιουλίου]]: Το καθεστώς διενεργεί δημοψήφισμα μεταβολής πολιτεύματος σε προεδρευομένη δημοκρατία με χαλκευμένο αποτέλεσμα "«ΝΑΙ"» 78,4% και "«ΟΧΙ"» 21,6%.
* [[9 Αυγούστου]]: Συλλαμβάνεται στην Κύπρο ο Έλληνας χουντικός ταγματάρχης και υπαρχηγός του Γρίβα, Σταύρος Σταύρου, στη κατοχή του οποίου βρέθηκε σχέδιο δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.
* [[10 Αυγούστου]]: Δίκη βομβιστών της ΕΑΝ που ξεκίνησε την προηγουμένη, καταδικάζονται 6 μέλη σε ποινές φυλάκισης μέχρι 18 χρόνια.
Γραμμή 305 ⟶ 536 :
* [[16 Οκτωβρίου]]: Σε έκτακτη σύσκεψη του προεδρείου της Επιτροπής Συντονισμού Ενωτικού Αγώνος (ΕΣΕΑ) που αποτελούσε το πολιτικό σκέλος της ΕΟΚΑ-Β΄ στην Κύπρο, ο Παντελής Δημητρίου, επιστήθιος φίλος του Δ. Ιωαννίδη, δηλώνει δημόσια μεταξύ άλλων «''ο ελληνικός στρατός θα δώσει σύντομα λύση στο Κυπριακό υψώνοντας την ελληνική σημαία σε ολόκληρο το νησί και ως εκ τούτου η Ένωση θα είναι πραγματικότητα στο προσεχές μέλλον, αρκεί να έχουν όλοι πίστη στο στρατό και να συμμορφώνονται με τις εντολές «της Ηγεσίας»''».
* [[17 Οκτωβρίου]]: Ξεσπά η διεθνής πετρελαϊκή κρίση 1973 όπου ο [[ΟΠΕΚ]] περιορίζει προοδευτικά την πετρελαϊκή παραγωγή. Σ΄ ένα μήνα η τιμή του πετρελαίου διπλασιάζεται.
* [[4 Νοεμβρίου]]: Αθήνα - Συγκρούσεις Αστυνομίας και διαδηλωτών μετά το μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου. Ξένοι "«δημοσιογράφοι"» και Έλληνες προσεγγίζουν κάποιους εκ των διαδηλωτών.
* [[6 Νοεμβρίου]]: Αρχίζει διήμερη [[Σύνοδος υπουργών ΝΑΤΟ (Χάγη - 1973)|σύνοδος υπουργών του ΝΑΤΟ στη Χάγη]] με κύριο θέμα τον πυρηνικό σχεδιασμό και θέματα κρίσης Μέσης Ανατολής. ([[πόλεμος του Γιομ Κιπούρ]]). Την Ελλάδα εκπροσωπεί ο τότε υπουργός Εθνικής Αμύνης Νικόλαος Εφέσιος, ενώ παρευρίσκεται και ο υπουργός Εξωτερικών Χ. Ξανθόπουλος Παλαμάς.
* [[7 Νοεμβρίου]]: Με τη λήξη της παραπάνω Συνόδου οι Έλληνες εκπρόσωποι δέχονται φραστική απειλή από τον [[Χένρυ Κίσινγκερ]] για την αρνητική στάση της Ελλάδας σε αίτημα των ΗΠΑ. Την αυτή ημέρα στην Αθήνα, ο τότε διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος «Βασιλεύς Παύλος», απόστρατος υποστράτηγος Μιχαήλ Ξένος, παλαιότερα καθηγητής πυροβολικής του Γ. Παπαδόπουλου, επικαλούμενος διασυνδέσεις του με το εξωτερικό δηλώνει ευρύτατα σε στρατιωτικούς κύκλους και χωρίς καμία προφύλαξη ότι "«επίκειται η πτώση του Γ. Παπαδόπουλου"». Αν και οι δηλώσεις του αυτές έγιναν αμέσως γνωστές δεν συνελήφθη.
* [[14 Νοεμβρίου]]: Από ώρα 20:30 ξεκινά η κατάληψη του Πολυτεχνείου και η καλούμενη [[Εξέγερση του Πολυτεχνείου]]. Δεν επιχειρήθηκε αστυνομικός αποκλεισμός.
* [[17 Νοεμβρίου]]: Πρώτες πρωινές ώρες (03:20), μετά από ολιγόλεπτη προθεσμία εκκένωσης της εισόδου του κτιρίου σε επιτροπή φοιτητών (από περίπου 02:50), άρμα μάχης κατά διαταγή ιλάρχου, εισέρχεται αναίμακτα στο Πολυτεχνείο θραύοντας την καγκελόπορτα της κυρίας εισόδου, χωρίς να υπάρξει θύμα εντός του Πολυτεχνείου από της εξέγερσης, σύμφωνα με μεταγενέστερη έκθεση της Συγκλήτου. Στη συνέχεια εισήλθαν λοκατζήδες που ολοκλήρωσαν την εκκένωση. Ακολούθησαν πυροβολισμοί στις πέριξ οδούς. Κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Γραμμή 319 ⟶ 550 :
* 15 Ιουλίου: Διενεργείται στρατιωτικό πραξικόπημα στην Κύπρο υποκινούμενο από την χούντα στο οποίο συμμετέχουν Ελλαδίτες και Κύπριοι στρατιωτικοί με σκοπό την ανατροπή του Μακαρίου.
* [[20 Ιουλίου]]: Πρωινές ώρες αρχίζει η αποβατική Επιχείρηση Αττίλας Ι, που θα αποτελέσει το προγεφύρωμα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και που θα ολοκληρωθεί ένα μήνα μετά με τη φάση Αττίλας ΙΙ.
* [[24 Ιουλίου|24 Ιουλίου:]] Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Φαίδων Γκιζίκης προσκαλεί από το εξωτερικό και διορίζει Πρωθυπουργό τον Κ. Καραμανλή ο οποίος σχηματίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και δρομολογεί την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα.
 
* [[24 Σεπτεμβρίου]]: Με νομοθετικό διάταγμα της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας νομιμοποιείται το [[ΚΚΕ]] μετά από 27 χρόνια παρανομίας.
 
Γραμμή 336 ⟶ 569 :
* [[Μιχάλης Παπακωνσταντίνου|Παπακωνσταντίνου Μιχάλης]], ''H ταραγμένη εξαετία (1961-1967)'', Εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα 1997-1998
* [[Αλέξης Παπαχελάς|Παπαχελάς Αλέξης]], ''Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας'', Εκδόσεις Εστία, Αθήνα 1997 ISBN 960-05-0748-1
*{{cite journal|last=Καλλιβρετάκης|first=Λεωνίδας|title=Χούντα: σημαίνον και σημαινόμενα. Οι περιπέτειες μιας λέξης|journal=Αρχειοτάξιο|year=2013|volume=15|url=http://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/13629/3/LK_2013_01_TEXT.pdf|pages=109-132|ref=harv}}
* Γιώργος Καραγιάννης, ''Εκκλησία και κράτος 1833-1997. Ιστορική επισκόπηση των σχέσεών τους'', εκδ. Το Ποντίκι, Αθήνα 1997, σελ. 159-176
* [[Ιωάννης Κονιδάρης]], ''Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου'', εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2000, σελ. 83-89
* Ιωάννης Κονιδάρης, «Η δικτατορία του 1967 και η μεταπολίτευση στην Εκκλησία», στο: "«Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα"» στο ''Βήμα της Κυριακής 1993-1998'', εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 1999, σελ. 186-189
* Ιωάννης Κονιδάρης, «Διαπάλη και εναρμόνηση (Ι). Το πραξικόπημα στην Εκκλησία», στο: Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα στο ''Βήμα της Κυριακής'' 1993-1998'', εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 1999, σελ. 91-97
* Νικόλαος Ζαχαρόπουλος, «Πτυχή των σχέσεων Εκκλησίας Ελλάδος και Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στην περίοδο της Δικτατορίας των συνταγματαρχών», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιον, ''Αντιχάρισμα στη μνήμη Ιωάννου Κ. Παπαζαχαρίου'', τομ. Α', Αθήνα 1994, σελ. 173-190
Γραμμή 345 ⟶ 579 :
* Σήφης Μπουζάκης, Τριαντάφυλλος Δούκας, «Η διοίκηση της εκπαίδευσης κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Έλλάδα (1967-1974): από τον Α.Ν.129/67 στο Ν.Δ.651/70», στο συλλογικό τόμο Πανεπιστήμιο Κύπρου-Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, ''Τιμής Ένεκεν Μιχαλάκη Ι. Μαραθευτή'', Λευκωσία 2009, σελ. 335-358
 
== Σχετική Βιβλιογραφίαβιβλιογραφία ==
* Jean Meynaud, ''Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα-Βασιλική εκτροπή και στρατιωτική δικτατορία'', μτφρ. Π. Μερλόπουλος, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2002, σελ. 269-716.
* Δημήτρης Χαραλάμπης, ''Στρατός και πολιτική εξουσία. Η δομή της εξουσίας στην μετεμφυλιακή Ελλάδα'', εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1985
Γραμμή 353 ⟶ 587 :
* Κάτρης Γιάννης, ''Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα 1960-1970'', Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1974
* [[Μιχάλης Παπακωνσταντίνου|Παπακωνσταντίνου Μιχάλης]], ''H ταραγμένη εξαετία (1961-1967)'', Εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα 1997-1998
* [[Οδηγητής]], "«Παράνομα υλικά της ΚΝΕ 1968 - 1974'', Αθήνα 1974
* [[Ανδρέας Λεντάκης|Λεντάκης Α]]., ''Παρακρατικές οργανώσεις και 21η Απριλίου'', Αθήνα 1975
* Ροδάκης Π., ''Δίκη πρωταιτίων της 21ης Απριλίου 1967. Πλήρη Πρακτικά'', τόμ. 4, Εκδ. ιδίου, Αθήνα 1975
Γραμμή 370 ⟶ 604 :
* Πετρίδης Π., ''Εξουσία και Παραεξουσία στην Ελλάδα, 1957-1967. Απόρρητα ντοκουμέντα'', Αθήνα 2000
* [[Θάνος Βερέμης|Βερέμης Θάνος]], ''Ο στρατός στην Ελληνική Πολιτική'', εκδ. Κούριερ Εκδοτική, Αθήνα 2000
* Σωτήρης Ριζάς, "«Η κρίση του κοινοβουλευτισμού και το στρατιωτικό πραξικόπημα, 1965-67. Ο αμερικανικός παράγοντας και η εσωτερική δυναμική"», ''Κλειώ-ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ'', τχ. 1 (φθινόπωρο 2004), σελ. 89-121.
* [[Νικόλαος Μακαρέζος|Μακαρέζος Ν.]], ''Πως οδηγηθήκαμε στην 21η Απριλίου 1967'', Αθήνα 2005
* Βασιλειάδης Δαμιανός, ''ΠΑΚ-ΠΑΣΟΚ μύθος και πραγματικότητα'', εκδ. Διάλογος, Αθήνα 2007
Γραμμή 387 ⟶ 621 :
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Απόσπασμα από τη συνέντευξη Τύπου για την απόφαση καταδίκης των Συνταγματαρχών και τη μετατροπή της θανατικής ποινής τους σε ισόβια κάθειρξη|αριθμός = 10359}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Συνέντευξη Τύπου για την απόφαση καταδίκης των Συνταγματαρχών και τη μετατροπή της θανατικής ποινής σε ισόβια κάθειρξη|αριθμός = 10365}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Η ιστορική σύσκεψη των πολιτικών υπό τον Φαίδωνα Γκιζίκη, στην οποία αποφαίστηκε η ανάθεση της Πρωθυπουργίας της Ελλάδας στον Κωνσταντίνο Καραμανλή|αριθμός= 18504}}
* Ιωάννα Βόγλη, ''Ο επίσημος λόγος του καθεστώτος της 21ης Απριλίου: Το Πιστεύω μας του Γεώργιου Παπαδόπουλου'', Διπλωματική Εργασία, Πάντειο Πανεπιστήμιο-τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Αθήνα, 2007 [https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:g2UU6dIwXNgJ:library.panteion.gr:8080/dspace/bitstream/123456789/281/1/Vogli%2BIo..pdf+%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%82+%CE%BA%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%82+%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1&hl=el&gl=gr&pid=bl&srcid=ADGEESj6pmCs_dVnplWvjNkD9sXZNAnfj839CCAKQrbKx6KeSE51rLkv8RWwOSz_INe6lx2d8tV_J_txk6gTqwlv0tdns8yu1QAf0RPF28AmmH3YWAK7O1wLyF-KYafxTzz27PzInqbF&sig=AHIEtbSUWD1ciHMKp0eZhN_EjQEuRY6EHA]
*{{cite news
Γραμμή 398 ⟶ 633 :
|accessdate = 16/02/2012
}}
* [http://mam.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=3391 Ορκωμοσία της κυβερνήσεως Ανδρουτσοπούλου]. Αρχείο [[Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο]]
* [http://mam.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=3392 Συνεδρίαση του Υπουργικού συμβουλίου του Ανδρουτσόπουλου]. Αρχείο [[Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο]].
 
[[Κατηγορία:Χούντα των Συνταγματαρχών|*]]
[[Κατηγορία:Νεότερη ελληνική ιστορία]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Στρατιωτική_δικτατορία_στην_Ελλάδα_(1967_-_1974)"