Βικιπαίδεια

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Polinasaade (συζήτηση | συνεισφορές)
32 επεξεργασίες
μ Προσθήκη συνδέσμου στην Ιταλία.
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 50:
* Αρχή του Μεσοπολέμου
}}
Ο ''' Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος''', επίσης γνωστός ως ο '''Μεγάλος Πόλεμος''' (αγγλ. ''Great War'', γαλλ. ''Grande Guerre''), όπως λεγόταν πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου Πολέμου, ήταν μια γενικευμένη σύγκρουση των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων που διήρκεσε από τον Ιούλιο του [[1914]] ως τις [[11 Νοεμβρίου]] [[1918]]. Στην ουσία αν και ήταν μία μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη με τα κύρια μέτωπα στη [[Ευρώπη|Γηραιά Ήπειρο]], η επέκτασή της ωστόσο και στη περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων με την εμπλοκή ακόμαακόμη και αμερικανικών προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκόσμιου.
 
Οι Ενωμένες Δυνάμεις, καλούμενες και Δυνάμεις της [[Αντάντ]] (κυρίως οι [[Μεγάλη Βρετανία]], [[Γαλλία]], από το [[1915]] η [[Ιταλία]] και ως τις αρχές του [[1918]] η [[Ρωσία]] και, από το 1917, οι [[ΗΠΑ]]) νίκησαν τις [[Κεντρικές Δυνάμεις]] καλούμενες και [[Τριπλή Συμμαχία]], ([[Γερμανική Αυτοκρατορία|Γερμανία]], [[Αυστροουγγαρία]], [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] και [[Βουλγαρία]]) και οδήγησαν αφενός στην κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και σε ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης, εκ του κατακερματισμού αυτών, αφετέρου στη μεγάλη [[Ρωσική Επανάσταση]] και σε τελική φάση την δημιουργία της [[Κοινωνία των Εθνών|Κοινωνίας των Εθνών]].
Γραμμή 66:
Ο πόλεμος δεν είχε καμιά θέση μέσα σε αυτόν τον ονειρικό παράδεισο. Το 1910 ο [[Νόρμαν Έιντζελ]], ένας φιλελεύθερος δημοσιογράφος, κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «''[[Μεγάλη Χίμαιρα|Η Μεγάλη Χίμαιρα]]''» όπου προανήγγειλε το οριστικό τέλος των πολέμων. Οι ενδοευρωπαϊκές διεθνείς συναλλαγές, υποστήριζε, έχουν κάνει πλέον καθαρή παραφροσύνη για τις άρχουσες τάξεις τον πόλεμο. Οι Άγγλοι βιομήχανοι δεν είχαν κανένα συμφέρον να βομβαρδίσουν τις θυγατρικές τους στη Γαλλία. Οι Γάλλοι τραπεζίτες δεν είχαν κανένα λόγο να ανατινάξουν τα μεγάλα έργα που χρηματοδότησαν στη Γερμανία -και να χάσουν έτσι τους τόκους και τα κεφάλαιά τους.
 
Αλλά δεν ήταν μόνο οι [[φιλελευθερισμός|φιλελεύθεροι]] που αντιμετώπιζαν με τόση αισιοδοξία και τόση βεβαιότητα το μέλλον. Το πνεύμα της [[Μπελ Επόκ]] είχε επηρεάσει ακόμαακόμη και την ίδια την αριστερά. Η αίσθηση ότι ο κόσμος «πήγαινε μπροστά» - και θα συνέχιζε να πηγαίνει μπροστά για πάντα - είχε τρυπώσει βαθιά στα μυαλά ακόμαακόμη και των ηγετών των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, των κομμάτων που είχαν σαν στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού και την εγκαθίδρυση μια σοσιαλιστικής κοινωνίας. Ο [[Καρλ Κάουτσκι]], ο «Πάπας του [[Μαρξισμός|Mαρξισμού]]» είχε αναπτύξει μια θεωρία που θύμιζε πολύ τις απόψεις του [[Νόρμαν Έιντζελ]]. Ο παγκοσμιοποιημένος [[καπιταλισμός]], έλεγε, οδηγείται σιγά-σιγά σε ένα στάδιο «υπεριμπεριαλισμού»: τα συμφέροντα των καπιταλιστών εξυπηρετούνται πλέον σήμερα πολύ καλύτερα από την συνένωση και τη διεθνή συνεργασία παρά από τον ανταγωνισμό και τον πόλεμο.
 
ΑκόμαΑκόμη και την τελευταία στιγμή, τον Ιούλιο του [[1914]], όταν η Αυστρία είχε πλέον κηρύξει τον πόλεμο στην Σερβία, γράφει ο Xόμπσμπάουμ, οι ηγέτες των σοσιαλιστικών κομμάτων «ήταν πεισμένοι ότι ένας γενικευμένος πόλεμος ήταν αδύνατος και ότι σίγουρα θα βρισκόταν κάποια ειρηνική λύση στην κρίση». «Εγώ προσωπικά», δήλωνε στις [[29 Ιουλίου]] ο [[Bίκτορ Άντλερ]], ο σημαντικότερος αυστριακός μαρξιστής, «δεν πιστεύω ότι θα γίνει ένας γενικευμένος πόλεμος». Λίγες μέρες αργότερα οι Μεγάλες Δυνάμεις θα έριχναν 19 εκατομμύρια στρατιώτες στη μάχη.
 
=== Πολιτικοί ανταγωνισμοί και επιδιώξεις ===
Γραμμή 89:
Το 1907 η [[Γαλλία]], η [[Ρωσία]] και η [[Μεγάλη Βρετανία]] συνέστησαν την «Τριπλή Συνεννόηση» την λεγόμενη [[Αντάντ]]. Οι συμμαχίες και τα στρατόπεδα που αιματοκύλησαν την Ευρώπη το 1914-1918 είχαν διαμορφωθεί χρόνια πριν.
 
Στο [[Λονδίνο]], το [[Παρίσι]], τη [[Μόσχα]] και το [[Βερολίνο]] οι άρχουσες τάξεις προσπάθησαν να ρίξουν το φταίξιμο απλά στην άλλη πλευρά. Και οι ηγέτες της αριστεράς, που τα προηγούμενα χρόνια υιοθετούσαν τις αναλύσεις των φιλελεύθερων αστών για την «παγκοσμιοποίηση» και τις «μεγάλες χίμαιρες», (= μελλοντικοί πόλεμοι), έτρεξαν, για μια ακόμαακόμη φορά, να συμφωνήσουν μαζί τους: στη Γερμανία οι βουλευτές του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος -με μοναδική εξαίρεση τον [[Καρλ Λίμπκνεχτ]] υπερψήφισαν τον προϋπολογισμό για τον πόλεμο. Στη Ρωσία ο μαρξιστής [[Γκεόργκι Πλεχάνοφ|Πλεχάνοφ]] και ο αναρχικός [[Πέτρος Κροπότκιν|Κροπότκιν]] τάχθηκαν ανεπιφύλακτα στην πλευρά του Τσάρου. Στη Βρετανία το Εργατικό Κόμμα στήριξε ανεπιφύλακτα την «εθνική υπόθεση».
 
Μόνο μια μειοψηφία επαναστατών τάχθηκε ανοιχτά και δυναμικά ενάντια στον πόλεμο: Η [[Ρόζα Λούξεμπουργκ]], ο [[Καρλ Λίμπκνεχτ]], ο [[Λέων Τρότσκι|Τρότσκι]], ο [[Λένιν]] και οι σύντροφοί τους. Παρά τις μικρές διαφορές στις απόψεις τους όλοι τους συμφωνούσαν ότι ο πόλεμος δεν οφειλόταν σε κάποια «εξωτερικά» ή «τυχαία» γεγονότα: ο πόλεμος ήταν παιδί του καπιταλισμού. Το σύστημα δεν πήγαινε συνεχώς «μπροστά», όπως έλεγαν οι ηγέτες της επίσημης αριστεράς: αντίθετα πήγαινε ολοταχώς προς τα πίσω. Ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν μόνο η αρχή. Όσο περισσότερο σάπιζε το σύστημα τόσο μεγαλύτερες θα ήταν οι καταστροφές που θα επιφύλασσε για την ανθρωπότητα.
Γραμμή 103:
Έχοντας η Αυστροουγγαρία την υποστήριξη της Γερμανίας διέταξε [[γενική επιστράτευση]], κήρυξε τον πόλεμο (28 Ιουλίου) κατά της Σερβίας και βομβάρδισε το [[Βελιγράδι]]. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ο πόλεμος γενικεύτηκε. Στην [[επιστράτευση]] της Ρωσίας (30 Ιουλίου) απάντησε η Γερμανία με κήρυξη πολέμου εναντίον της ([[1 Αυγούστου]]) καθώς και εναντίον της Γαλλίας (3 Αυγούστου). Θέλοντας να εισβάλει στη Γαλλία, παραβίασε την [[ουδετερότητα]] του Βελγίου. Το γεγονός αυτό ενέπλεξε στον πόλεμο την Αγγλία, σύμμαχο του Βελγίου, που κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας ([[4 Αυγούστου]]). Στη συνέχεια, η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας ([[5 Αυγούστου]]), η [[Σερβία]] κατά της Γερμανίας ([[6 Αυγούστου]]), το [[Μαυροβούνιο]] κατά της Αυστροουγγαρίας ([[7 Αυγούστου]]) και κατά της Γερμανίας ([[12 Αυγούστου]]), η Γαλλία και η Αγγλία κατά της Αυστροουγγαρίας ([[10 Αυγούστου]]), η [[Ιαπωνία]] κατά της Γερμανίας ([[28 Αυγούστου]]), η Αυστροουγγαρία κατά της Ιαπωνίας ([[25 Αυγούστου]]) και κατά του [[Βέλγιο|Βελγίου]] ([[28 Αυγούστου]]).
 
Η σύγκρουση ξεκίνησε στις [[28 Ιουλίου]] [[1914]] με την κήρυξη πολέμου από την Αυστροουγγαρία στη Σερβία. Στις [[30 Ιουλίου]] κάλεσε η Ρωσία τις δυνάμεις της σε γενική επιστράτευση για να υποστηρίξει τη Σερβία. Σε απάντηση η Γερμανία, που ήταν σύμμαχος της Αυστροουγγαρίας και είχε ανανεώσει την υποστήριξή της ακόμαακόμη και σε περίπτωση πολέμου, κάλεσε με τελεσίγραφό της τη Ρωσία να σταματήσει την επιστράτευση εντός 12 ωρών και της κήρυξε τον πόλεμο την [[1 Αυγούστου]]. Το βράδυ της ίδιας ημέρας τμήματα του ρωσικού ιππικού παραβίασαν τα σύνορα της ανατολικής [[Βασίλειο της Πρωσίας|Πρωσίας]].
[[Αρχείο:Schieramenti WWI.png|thumb|left|380px|Χώρες που συμμετείχαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (κόκκινο: Κεντρικές Δυνάμεις, μπλε: Αντάντ και σύμμαχοί της)]]
 
Γραμμή 123:
Η επίθεση, που ξεκίνησε στις 1 Ιουλίου, υπό τις διαταγές του Στρατηγού [[Σερ Ντάγκλας Χέιγκ]], στοίχισε στους Βρετανούς απώλειες 60.000 ανδρών την πρώτη ημέρα. Παρά την αυτοθυσία των Βρετανών κληρωτών, την πρωτοφανή συγκέντρωση πυροβολικού, την καινοτόμο χρήση των [[άρμα μάχης|τανκς]], και την σχετική γερμανική αδυναμία, η επίθεση, που συνεχίστηκε μέχρι τον Νοέμβριο, απέφερε μόνο μια στενή λωρίδα εδάφους, με αντίτιμο συνολικές απώλειες πάνω από ένα εκατομμύριο. Από γερμανικής πλευράς, οι εκατόμβες του Βερντέν και του Σομμ οδήγησαν στην παραίτηση του Φάλκενχαϊν και την ανάληψη της συνολικής διεύθυνσης του πολέμου από το περίφημο δίδυμο [[Πάουλ φον Χίντενμπουργκ|Χίντενμπουργκ]]-[[Έριχ Λούντεντορφ|Λούντεντορφ]]. Το γερμανικό επιτελείο, μετά τις απώλειες του 1916, προσανατολίστηκε σε μια αμυντική τακτική για το νέο έτος, και άρχισε την κατασκευή μιας ισχυρής οχυρωματικής γραμμής, της «[[Γραμμή Χίντενμπουργκ|Γραμμής Χίντενμπουργκ]]».
 
Από τη γαλλική πλευρά, ο Ζοφρ αντικαταστάθηκε τον Δεκέμβριο του 1916 από τον Στρατηγό [[Ρομπέρ Νιβέλ]], ο οποίος επέμεινε και επέβαλε την διεξαγωγή μιας ακόμαακόμη μεγάλης επίθεσης, στην περιοχή ''Chemin-des-Dames'', τον Απρίλιο του 1917. Η επίθεση, που έμεινε στην Ιστορία ως η «Επίθεση του Νιβέλ», αποδείχθηκε καταστροφική. Οι Γερμανοί είχαν πληροφορηθεί τα γαλλικά σχέδια, και οι οχυρώσεις τους αποδείχθηκαν πολύ ισχυρές. Οι απώλειες έφτασαν τους 187.000 άνδρες και στάσεις σημειώθηκαν σε πολλές γαλλικές μονάδες. Ο Νιβέλ απολύθηκε εσπευσμένα και αντικαταστάθηκε από τον ήρωα του [[Μάχη του Βερντέν|Βερντέν]], Στρατηγό [[Φιλίπ Πεταίν]], ο οποίος κατάφερε να επαναφέρει τάξη στο στράτευμα με την υπόσχεση ότι θα περιοριζόταν στην άμυνα (''«Θα περιμένουμε τα τανκς και τους Αμερικανούς»''). Έτσι, η πρωτοβουλία αφέθηκε στις δυνάμεις της Βρετανίας και των αποικιών της. Οι βρετανικές δυνάμεις ανέλαβαν μια ακόμαακόμη κολοσσιαία επίθεση κατά την [[Τρίτη Μάχη του Υπρ]] από τον Ιούλιο ως τον Νοέμβριο, όπου κατάφεραν να κατακτήσουν μερικά τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους, αλλά απέτυχαν να διασπάσουν το γερμανικό μέτωπο. Περισσότερη επιτυχία σημείωσε η [[Μάχη του Καμπραί|επίθεση στο Καμπραί]], όπου η πρωτοφανής μαζική χρήση 400 τανκς επέτρεψε στους Βρετανούς να σημειώσουν γρήγορη πρόοδο. Λόγω, όμως, των απωλειών από τις τετράμηνες μάχες στο [[Υπρ]], δεν διέθεταν εφεδρείες για να εκμεταλλευτούν την αρχική τους επιτυχία, με αποτέλεσμα οι γερμανικές δυνάμεις, ενισχυμένες με εφεδρείες, να αντεπιτεθούν και να ανακαταλάβουν το απωλεσθέν έδαφος.
 
=== Ανατολικό Μέτωπο ===
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Α΄_Παγκόσμιος_Πόλεμος"