Μυκηναϊκός πολιτισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{Ελληνική ιστορία}}

 

== Χρονολόγηση ==

Οι περίοδοι εξέλιξης του Μυκηναϊκού Πολιτισμού ορίζονται με διάφορα κριτήρια. Από χρονολογική άποψη σημαντική είναι η κεραμική, η οποία, καθώς εξελίσσεται με σχετικά γοργούς ρυθμούς, επιτρέπει την οριοθέτηση σύντομων φάσεων και την κατάρτιση ενός ευέλικτου χρονολογικού συστήματος. Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός καλύπτει χρονολογικά τις κεραμικές φάσεις Υστεροελλαδική (συντ. ΥΕ) Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, με μικρότερες υποδιαιρέσεις. Φαινόμενα που προοιωνίζονται την εμφάνισή του παρατηρούνται ήδη κατά τη Μεσοελλαδική (ΜΕ) ΙΙΙ και παλιότερα. Η [[απόλυτη χρονολόγηση]] αυτών των φάσεων σε ημερολογιακά έτη π.Χ. παρουσιάζει διακυμάνσεις και οι αριθμοί που δίνονται στο διπλανό χρονολογικό πίνακα είναι ενδεικτικοί. Ακολουθούν σε γενικές γραμμές την άποψη της «υψηλής χρονολόγησης», που είναι σήμερα η περισσότερο αποδεκτή, και τοποθετεί τις εξελίξεις μέχρι και 100 χρόνια παλιότερα απ' ό,τι η «χαμηλή χρονολόγηση».

 

 

== Γεωγραφία ==

Σημαντικότερη πηγή για την πολιτισμική γεωγραφία του μυκηναϊκού κόσμου παραμένουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, με δεύτερη σημαντικότερη τα κείμενα της [[Γραμμική Β|Γραμμικής Β]] γραφής. Η μελέτη της μυκηναϊκής γεωγραφίας με βάση την ''[[Ιλιάδα]]'' και την ''[[Οδύσσεια]]'', που κυριάρχησε στην έρευνα τις προηγούμενες δεκαετίες, είναι εν πολλοίς παραπλανητική. Τα ομηρικά έπη στη μορφή που τα έχουμε σήμερα χρονολογούνται τουλάχιστον πέντε αιώνες ή δεκαπέντε γενιές μετά το τέλος του Mυκηναϊκού Πολιτισμού και είναι έργα ποιητικά-μυθολογικά, όχι ιστορικά-γεωγραφικά. Η συντριπτική πλειοψηφία των σύγχρονων ερευνητών αποδέχεται την άποψη του Moses Finley ότι τα ομηρικά έπη αντικατοπτρίζουν την εποχή που γράφτηκαν, καθώς και την αμέσως προηγούμενη περίοδο, και συνεπώς δεν αποτελούν «οδηγό» για τον μυκηναϊκό κόσμο.<ref>T.G. Palaima, "Mycenaean Religion", στο: C.W. Shelmerdine (επιμ.), ''The Cambridge Companion to the Aegean Bronze Age'', Cambridge 2008, σ. 348.</ref> Η αντιπαραβολή των μυκηναϊκών αρχαιολογικών και των ομηρικών λογοτεχνικών δεδομένων είναι θεμιτή στο βαθμό που συνειδητοποιείται ότι από αυτή την αντιπαραβολή φωτίζονται περισσότερο τα ίδια τα ομηρικά έπη και ειδικότερα η ποιητική εκμετάλλευση του παρελθόντος από τον ποιητή τους, παρά ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός ως ιστορικό φαινόμενο. [[Αρχείο:Mycenaean World Greek.png|thumb|260px|left|Χάρτης του Μυκηναϊκού πολιτισμού 1400-1100 π.Χ.]] Με βάση, λοιπόν, τη γεωγραφική εξάπλωση του λεγόμενου «μυκηναϊκού πακέτου» αρχαιολογικών ευρημάτων (ανακτορικό κτήριο τύπου μεγάρου, Γραμμική Β γραφή, θολωτοί και θαλαμοειδείς τάφοι, τροχήλατη στιλβωτή κεραμική μελανού σε ανοικτό βάθος),<ref>B. Feuer, "Being Mycenaean: A View from the Periphery", ''American Journal of Archaeology'' 115, 2011, σσ. 507-536 και ειδικότερα σ. 530.</ref> τον γεωγραφικό πυρήνα του μυκηναϊκού κόσμου συγκροτεί η νότια ηπειρωτική [[Ελλάδα]] με την [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], την ανατολική [[Στερεά Ελλάδα]] ([[Αττική]], [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτία]]) και την [[Εύβοια]].<ref>B. Feuer, "Being Mycenaean: A View from the Periphery", ''American Journal of Archaeology'' 115, 2011, σ. 523 εικ. 3 (χάρτης).</ref> Ιδιαίτερη συγκέντρωση αρχαιολογικών θέσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται και ανακτορικές ακροπόλεις, παρουσιάζουν η [[Νομός Αργολίδας|Αργολίδα]] και η [[Νομός Μεσσηνίας|Μεσσηνία]], που μπορούν να θεωρηθούν τα δύο αρχαιότερα και σημαντικότερα κέντρα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού, αν και η εικόνα αυτή οφείλεται ως ένα βαθμό στο γεγονός ότι αυτές οι περιοχές είναι και οι πιο εντατικά ερευνημένες. Σημαντικά αρχαιολογικά κατάλοιπα έχουν έλθει στο φως τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή του [[Βόλος|Βόλου]], που επιτρέπουν να εντάξουμε και τη [[Θεσσαλία]] στις περιοχές εξάπλωσης του Μυκηναϊκού Πολιτισμού, όπως και την [[Ήπειρος|Ήπειρο]],<ref>Tandy, p. xii. "Figure 1: Map of Epirus showing the locations of known sites with Mycenaean remains"; Tandy, p. 2. "The strongest evidence for Mycenaean presence in Epirus is found in the coastal zone of the lower Acheron River, which in antiquity emptied into a bay on the Ionian coast known from ancient sources as ''Glykys Limin'' (Figure 2-A)."</ref> αλλά και την [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|Μακεδονία]].<ref>[http://aegeobalkanprehistory.net/img_articles/thumbs/tmb_75.jpg Aegeobalkan Prehistory - Mycenaean Sites]</ref>

 

Στις Βόρειες περιοχές του ελλαδικού χώρου (Ήπειρο, Μακεδονία, Ανατολική και Δυτική Θράκη) οι εγκατάσταση των Μυκηναίων καθυστέρησε κάπως, περίπου 600-800 Π.Κ.Χ.(βλέπε χάρτη).

 

 

Γραπτές πηγές των Χετταίων μιλούν για τo βασίλειo ''Αχιγιάβα'', το οποίο οι σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι ταυτίζεται με τον μυκηναϊκό κόσμο (Αχαιούς) ή τουλάχιστον με τμήμα του.<ref>{{cite journal|last=Beckman Gary Michael, Cline Eric H., Bryce, R Trevor .|title=The Ahhiyawa Texts|journal=Writings from the ancient world / Society of Biblical Literature,|year=2012|issue=28|page=5|url=http://www.sbl-site.org/assets/pdfs/pubs/061528P.front.pdf|issn=1570-7008|quote=}}</ref><ref>Jorrit Kelder. [http://www.academia.edu/3785460/Ahhiyawa_and_the_World_of_the_Great_Kings._A_Re-evaluation_of_Mycenaean_Political_Structures Ahhiyawa and the World of the Great Kings. A Re-evaluation of Mycenaean Political Structures], Talanta XLVI, 2012, X-X, σελ. 1.</ref><ref>[http://www.pi-schools.gr/books/gymnasio/arxai_ist_a/ist_a_bm_1_75.pdf Αρχαία Ιστορία, Α' Γυμνασίου]. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σελ. 32</ref> Επιπλέον, η ''Μιλλάβαντα'' των Χετταιικών πηγών έχει ταυτιστεί με την [[Μίλητος|Μίλητο]], η οποία εμφανίζεται στα σχετικά κείμενα ως τμήμα της επικράτειας Αχιγιάβα.<ref>Ivo Hajnal, [http://www.scribd.com/doc/83921116/Mycenaean-Anatolian-CONTACT-HAJNAL Graeco-Anatolian Contacts in the Mycenaean Period]{{dead link|date=June 2015}}, σελ. 2</ref>

Πληθυσμιακές ομάδες μυκηναϊκής καταγωγής είναι πιθανόν να εγκαταστάθηκαν στην [[Κιλικία]] της Μικράς Ασίας, στη νότια συροπαλαιστινιακή ακτή και στην Ιταλία κατά την ΥΕ ΙΙΙΓ (τέλη 12^ου αι. Π.Κ.Χ.). Το φαινόμενο συνδέεται ίσως με την αναστάτωση και την παρακμή που επικράτησε μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών βασιλείων στη μητροπολιτική Ελλάδα. Μακρινούς απόηχους αυτών των μετακινήσεων μπορεί να διασώζουν και οι αναφορές της Παλαιάς Διαθήκης στους [[Φιλισταίοι|Φιλισταίους]], αν προέρχονται πράγματι από το Αιγαίο. Η «ξαφνική» ίδρυση νέων οικισμών (ή ο εξοπλισμός παλαιών) με οχυρωματικά τείχη μυκηναϊκού τύπου στις [[Κυκλάδες]] και στην Κύπρο είναι άλλη μια ένδειξη αναταραχών στη διάρκεια του 12^ου αι. Π.Κ.Χ.

 

''de-ku-tu-wo-ko''

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.5em 0 0.2em;" |

|-

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.2em 0 0.5em;" |

''i-ja-te''

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.5em 0 0.2em;" |

|-

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.2em 0 0.5em;" |

''to-ko-do-mo''

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.5em 0 0.2em;" |

|-

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.2em 0 0.5em;" |

| style="font-size: 90%; padding: 0.5em 0.5em 0 0.2em;" |

θερμαστής

|}