Εποχή του Λίθου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ συρραφή κειμένων και παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων από εξωτερικές πηγές... Ετικέτα: Αναίρεση |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 7:
|}
Ως '''Εποχή του Λίθου''' ή '''Λίθινη Εποχή''' ορίζεται η περίοδος πριν από την [[εποχή του χαλκού]], κατά τη διάρκεια της οποίας ο άνθρωπος χρησιμοποίησε λίθινα τεχνουργήματατα και εκτείνεται σε μια μεγάλη περίοδο που ξεκινησε πριν από 2,5 εκατομμύρια χρόνια και τελείωσε μεταξύ του 8700 π.Χ.<ref>Hesse, Rayner, W. (2007). ''Jewelrymaking through History: an Encyclopedia.'' Greenwood Publishing Group. p. 56. {{ISBN|0-313-33507-9}}.</ref> και 2000 π.Χ. με την εμφάνιση της [[μεταλλοτεχνία]]ς<ref name="nhm.ac.uk">[https://web.archive.org/web/20100818123718/http://www.nhm.ac.uk/about-us/news/2010/august/oldest-tool-use-and-meat-eating-revealed75831.html]</ref>. Διαιρείται στην [[Παλαιολιθική περίοδος|Παλαιολιθική περίοδο]] (2,5εκ π.Χ. - 10.000 π.Χ.), στην [[Μεσολιθική περίοδος|Μεσολιθική]] (10.000 π.Χ. - 8.000 π.Χ.) και την [[Νεολιθική περίοδος|Νεολιθική]] (8.000 π.Χ. - 3.300 π.Χ.).
Στον [[Πλανήτης|πλανήτη]] μας έχουν συμβεί μέχρι σήμερα πολύ μεγάλες κλιματολογικές αλλαγές. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η [[γη]] έχει περάσει τέσσερις παγετώνιες περιόδους. Στη διάρκεια τους η Βόρεια και ένα μέρος της Κεντρικής [[Ευρώπη|Ευρώπης]] είχαν σκεπαστεί από παχιά στρώματα πάγου. Ανάμεσα σ' αυτές μεσολάβησαν τρεις μεσοπαγετώνιες περίοδοι, κατά τη διάρκεια των οποίων έλιωσε ένα μεγάλο μέρος των πάγων. Η τελευταία παγετώνια περίοδος πιστεύουμε ότι έληξε γύρω στα 10.000 π.Χ. και δεν αποκλείεται σήμερα να διανύουμε την τέταρτη μεσοπαγετώνια περίοδο.
Ο [[άνθρωπος]] έχει μια συνεχή παρουσία πάνω στη γη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι γνώσεις μας όμως γι' αυτόν αρχίζουν από τη στιγμή που εντοπίζονται ανθρώπινοι [[Σκελετός (ανθρώπου)|σκελετοί]] και διαπιστώνονται υλικά λείψανα των δραστηριοτήτων του, κυρίως λίθινα [[Εργαλείο|εργαλεία]]. Τα παλιότερα απ' αυτά χρονολογούνται γύρω στα 2.000.000 π.Χ. Τη μεγάλη χρονική περίοδο των 2.000.000 περίπου [[Χρόνος|χρόνων]], που εκτείνεται ως την περίοδο γενίκευσης της χρήσης [[Μέταλλα|μετάλλων]] (γεγονός που συντελείται γύρω στα 3.000 π.Χ. στον ελλαδικό χώρο), την ονομάζουμε εποχή του λίθου. Κι αυτό γιατί τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι βασικά κατασκευασμένα από [[πέτρα]].
[[Αρχείο:Πυριτόλιθος.jpg|right|300px|thumb|Ως βασικό [[Υλικό σώμα|υλικό]] για την κατασκευή εργαλείων χρησιμοποιήθηκε από τους παλιότερους ανθρώπους ο λίθος. Εδώ εικονίζονται δύο «λεπίδες» από πυριτόλιθο, που βρέθηκαν στις όχθες του ποταμού [[Πηνειός (Θεσσαλία)|Πηνειού]] και χρονολογούνται στην παλαιολιθική εποχή.]]
Την εποχή του λίθου τη χωρίζουμε σε δύο περιόδους, στην παλαιολιθική, που είναι και η μεγαλύτερη σε διάρκεια (2.000.000 - 9.000 / 8.000 π.Χ.), και στη νεολιθική (για τον ελληνικό χώρο 6.000 - 3.000 π.Χ).
<br /><br />
'''Η παλαιολιθική εποχή'''
<br /><br />
Σήμερα πιστεύουμε ότι τα παλιότερα κατάλοιπα ανθρώπινης παρουσίας στον [[Ελλάδα|ελληνικό]] χώρο χρονολογούνται γύρω στα 100.000 π.Χ. Από την εποχή αυτή μας σώθηκαν τα παλιότερα εργαλεία αλλά και το παλιότερο λείψανο ενός ανθρώπινου σκελετού. Πρόκειται για ένα κρανίο που βρέθηκε πριν μερικά χρόνια μέσα σ' ένα σπήλαιο της [[Χαλκιδική|Χαλκιδικής]], κοντά στο χωριό Πετράλωνα.* Το κρανίο ανήκει σ' ένα είδος ανθρώπου που οι [[Επιστήμονας|επιστήμονες]] ονομάζουν <<άνθρωπο του [[Νεάντερταλ]]>>, από την τοποθεσία της Δυτ. Γερμανίας, όπου για πρώτη φορά βρέθηκε ένας σκελετός τέτοιου ανθρώπου. Η κύρια δράση του τοποθετείται από το 120.000 π.Χ. ως το 40.000 π.Χ. περίπου.
Γύρω στο 40.000 π.Χ. εμφανίζεται ένας νέος τύπος ανθρώπου, ο <<[[Σοφία|σοφός]] άνθρωπος>> ([[homo sapiens]]), που [[Ανατομία|ανατομικά]] μοιάζει με το σημερινό. Ο <<σοφός άνθρωπος>> τελειοποιεί τα εργαλεία του και κατασκευάζει καινούργια όπλα, όπως π.χ. το τόξο, που τον διευκολύνουν περισσότερο στο κυνήγι. Αυτός δημιούργησε και τις πρώτες παραστάσεις που διακοσμούν ορισμένα αντικείμενα, π.χ. όπλα, εργαλεία, καθώς επίσης και τα πρώτα αγαλμάτια από διάφορα υλικά. Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι ζωγραφιστές παραστάσεις ζώων κυρίως, που βρέθηκαν στο εσωτερικό σπηλαίων στη Γαλλία, στην Ισπανία κ.α. Πολύ πιθανό ο άνθρωπος αυτός να δημιούργησε και ένα είδος γλώσσας, όπως επίσης και κάποια μορφή θρησκείας.
* Σχετικά με το κρανίο των Πετραλώνων έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Μερικοί μελετητές το θεωρούν πολύ παλιότερο.
Κύριο χαρακτηριστικό της ζωής στην παλαιολιθική εποχή είναι ότι οι άνθρωποι δεν έχουν μόνιμη εγκατάσταση αλλά συνεχώς μετακινούνται για να εξασφαλίσουν την τροφή τους, είτε μαζεύοντας καρπούς είτε κυνηγώντας ζώα (συλλεκτικό και θηρευτικό στάδιο). Μόνο κατά τη διάρκεια του χειμώνα καταφεύγουν σε σπήλαια.
Σημαντικά παλαιολιθικά λείψανα στον ελληνικό χώρο έχουν ανακαλυφθεί στην Ήπειρο, στην κοιλάδα του ποταμού Λούρου, και πολλά απ' αυτά μπορεί να τα δει κανείς στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.
{|class="toccolours" align="center"
|[[Αρχείο:Παλαιολιθικό_κρανίο.jpeg|center|300px|thumb|Το ανθρώπινο κρανίο της εικόνας, που βρέθηκε το 1960 κοντά στο χωριό Πετράλωνα της Χαλκιδικής, αποτελεί μέχρι σήμερα την αρχαιότερη άμεση μαρτυρία για την παρουσία ανθρώπου στον ελληνικό χώρο. Για την χρονολόγηση του δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ερευνητών.]]
|[[Αρχείο:Παλαιολιθική_τοιχογραφία.jpg|center|300px|thumb|Οι τοιχογραφίες που υπάρχουν σε ορισμένα σπήλαια, κυρίως της Δυτικής Ευρώπης, είναι αξιοθαύμαστα επιτεύγματα του παλαιολιθικού ανθρώπου και εντυπωσιάζουν με την εκφραστικότητα και το ρεαλισμό τους. Η εικονιζόμενη παράσταση των δύο ταράνδων βρίσκεται σ' ένα σπήλαιο των Πυρηναίων.]]
|}
'''Η νεολιθική εποχή'''
<br /><br />
Γύρω στο 8.000 π.Χ., στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη της Μεσοποταμίας, σημειώνεται μια πολύ σημαντική αλλαγή στη ζωή των ανθρώπων. Τη διατροφή τους δεν την εξασφαλίζουν πια με το κυνήγι ή τη συλλογή καρπών αλλά μαθαίνουν τον τρόπο να παράγουν οι ίδιοι την τροφή τους καλλιεργώντας τη γη ή εξημερώνοντας χρήσιμα ζώα (παραγωγικό στάδιο). Στην Ελλάδα η αλλαγή αυτή γίνεται κάπως αργότερα, γύρω στο 6.000 π.Χ.
Συνέπεια της τόσο σημαντικής αυτής μεταβολής είναι να δημιουργηθεί τώρα μόνιμη κατοικία, ενώ σιγά σιγά σχηματίζονται μικρά χωριά και αργότερα μικρές πόλεις. Η κυρία απασχόληση των κατοίκων τους είναι η καλλιέργεια της γης και η κτηνοτροφία. Οι άνθρωποι της νεολιθικής εποχής καλλιεργούν δημητριακά και όσπρια και τρέφουν αιγοπρόβατα, βόδια, γουρούνια. Στα είδη της διατροφής τους συχνά προσθέτουν και ψάρια.
Η μόνιμη εγκατάσταση και η αύξηση του πληθυσμού δημιουργούν νέους θεσμούς. Τώρα εμφανίζεται μια πρώτη μορφή εξουσίας, αρκετά περιορισμένη ακόμη. Σε μερικούς νεολιθικούς οικισμούς έχουμε μια οικία χτισμένη σε εμφανές μέρος, που πιθανώς ανήκει σε κάποιον αρχηγό. Για την αντιμετώπιση εχθρικών επιδρομών σε ορισμένα μέρη χτίζουν και οχυρώσεις. Οι άνθρωποι μένουν σε μικρά σπίτια με έναν ή δύο χώρους. Διάφορες εκδηλώσεις της τέχνης γνωρίζουν ιδιαίτερη άνθηση, όπως η κατασκευή πήλινων κυρίως αγαλματίων ή η δημιουργία πήλινων αγγείων διάφορων σχημάτων, που είναι συχνά διακοσμημένα με γεωμετρικά μοτίβα. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι οι άνθρωποι τώρα ειδικεύονται σε ορισμένες εργασίες, όπως π.χ. στην κεραμική. Ίσως αναπτύσσεται και η υφαντική, ενώ διαπιστώνεται και ένα είδος εμπορίου, με την ανταλλαγή π.χ. αγγείων.
Σημαντικά νεολιθικά κέντρα στον ελληνικό χώρο έχουν ανασκαφεί στη Ν. Νικομήδεια (κοντά στη Βέροια), στο Σέσκλο και το Διμήνι (κοντά στο Βόλο), στους Σιταγρούς (κοντά στη Δράμα), στο νησάκι Σάλιαγκο (κοντά στην Αντίπαρο των Κυκλάδων), στην Κνωσό της Κρήτης κ.α. Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου περιέχει πολύ χαρακτηριστικά δείγματα της νεολιθικής εποχής από το χώρο της Θεσσαλίας.
{|class="toccolours" align="center"
|[[Αρχείο:Αγγείο Νεολιθικής Εποχής.jpg|right|300px|thumb|Ιδιαίτερα αξιόλογες είναι οι δημιουργίες του νεολιθικού ανθρώπου και στην κεραμική. Το αγγείο της εικόνας, που χρονολογείται προς το τέλος της νεολιθικής εποχής, είναι διακοσμημένο με μαιανδροειδή και αβακωτά κοσμήματα. Προέρχεται από το Σέσκλο της Θεσσαλίας και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου.]]
|[[Αρχείο:Πήλινο Νεολιθικό Ειδώλιο.jpg|right|300px|thumb|Χαρακτηριστικό πήλινο νεολιθικό είδωλο, από τα παλιότερα αυτής της εποχής. Βρέθηκε στη Ν. Νικομήδεια του νομού Ημαθίας και φυλάγεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βέροιας. Εικονίζει μια όρθια γυναικεία μορφή, που φέρνει τα χέρια κάτω από το στήθος της. Αποδίδεται με πολύ σχηματοποιημένο πρόσωπο, ψηλό λαιμό, λεπτή μέση και υπερβολικά τονισμένους γοφούς.]]
|[[Αρχείο:Απανθρακωμένοι κόκκοι σιτηρών της Νεολιθικής Εποχής.jpg|right|300px|thumb|Απανθρακωμένοι κόκκοι σιτηρών που βρέθηκαν σε ανασκαφές της Θεσσαλίας. Η αρχή της καλλιέργειας της γης αποτελεί σταθμό στην εξέλιξη της ζωής του ανθρώπου, γιατί δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη υψηλών πολιτισμών. Σημαδεύει το πέρασμα από την παλαιολιθική στην νεολιθική εποχή.]]
|}
<ref> Λάμπρος Τσακτσίρας - Μιχάλης Τιβέριος (2004). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΩΣ ΤΟ 30 Π.Χ. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ (ΟΕΔΒ) - I.S.B.N. 960-06-0248-4.</ref>
==Παραπομπές==
| |||