Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αρκάς (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Αρκάς (συζήτηση | συνεισφορές) μ διόρθωση error ID: 81 με τη χρήση AWB |
||
Γραμμή 4:
[[File:Konstantinos Kotzias.jpg|thumb|250px|right|Ο Δήμαρχος της Αθηνας [[Κωνσταντίνος Κοτζιάς]]. Είναι θαμμένος και ταριχευμένος στο Α' Νεκροταφειο Αθηνών.]]
Το Πρώτο Νεκροταφείο βρίσκεται στο τέρμα της οδού Αναπαύσεως, σε λόφο νότια του [[Παναθηναϊκό Στάδιο|Παναθηναϊκού σταδίου]] και πέραν του [[Ιλισός|Ιλισού]]. Είναι κατάφυτο με [[πεύκο|πεύκα]] και [[κυπαρίσσι]]α.H συνολική έκτασή του είναι 170 στρέμματα με 10.233 οικογενειακούς τάφους και 2.077 τάφους τριετίας.<ref>Σύμφωνα με καταγραφη του 2011. Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.65,
==Ιστορία==
Με το Βασιλικό Διάταγμα ''Περί των νεκροταφείων και του ενταφιασμού των νεκρών'' καθοριζεται ως χώρος ταφής της νεοσύστατης πρωτεύουσας του Ελληνικού κράτους. Από το 1836 και μετά εγκαθιδρύεται στην περιοχή όπου βρισκόταν το παλιότερο νεκροταφείο του Αγίου Λάζαρου. Η επιλογή του χώρου συνδέεται με την εξουσία: είναι πίσω από το παλάτι. Το κράτος μεριμνώντας για την ποιότητα ζωής των πολιτών, ασχολείται και με τον θάνατο στον βαθμό που επηρέαζει την ζωή των πολιτών. Ο δήμος, προβλέπεται, κι όχι πια η Εκκλησία, να οργανώσει τον νεκροταφειο. Ο Δήμος της Αθήνας είναι αρμόδιος για την ίδρυση και λειτουργία του νεκροταφείου.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.21-22</ref> Το 1841 επί Πετράκη έχουμε τα πρώτα μέτρα καλλωπισμού : εγκαίνια εκκλησίας, διορισμό ιερέα και δεντροφύτευση χώρου. Το 1856 έχουμε καθαρισμό από ξερόχορτα των τάφων με σκοπό την αποφυγή εμπρησμού.<ref name="ReferenceA">Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.34</ref>
Το 1856 επί δημαρχίας Γαλάτη, επίσης, έχει γίνει η πρώτη επέκταση. Το 1858 επί δημαρχίας Σκούφου διατυπώνεται το αίτημα της περίφραξης λόγω της ''ελεεινής κατάστασης'' που επικρατούσε. Δαπανάται το ποσό των 200 δραχμών για την κατασκευή τείχους στη θύρα εισόδου και 70 δραχμές για τη κατασκευή φυλακίου.Το 1859 έχουμε διαμόρφωση δεντρόφυτων οδών του. Το 1867 επί Κυριακού πραγματοποιείται ο διορισμός δύο κηπουρών με 60 δραχμές μισθό,ενω έως τότε ήταν εργαζόμενοι αμισθί και κατά το δοκούν.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.27-28, 34</ref>
Το 1878 επί Κυριακού έχουμε τη δεύτερη επέκταση και το 1884 επί Σούτσου εγκρίνεται αντί του ποσόυ των 7500 δραχμών η περιτείχιση του ανοικτού τμήματός του.Το 1886 επεκτείνεται ξανά και τίθεται στα 1888 επί Σούτσου εκ νέου ζήτημα περιτοίχισης του. Το αίτημα της περίφραξης θεμελιώνεται σε λόγους δημόσιας υγιεινής, αποφυγής άσχημου θεάματος, αποτροπής κλοπών αγαλμάτων, νεκροσυλιών, εξασφάλιση της περιουσίας της μεγαλοαστικής τάξης.Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, στα 1895 εγκρίνεται η περιτείχιση προϋπολογισμού 13.900, 75 δραχμών<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ. 29-30</ref> Το 1885 επί Σούτσου έχουμε δέυτερη δεντροφύτευση αντί 175 δραχμών: 1000 κυπαρίσσια φυτεύθηκαν.<ref
Το 1898 εγκρίνεται η περιτείχιση τμήματος του νεκροταφείου με σκοπό την ταφή των στρατιωτικών και το 1899 με απαίτηση της βασίλισσας Όλγας η περιτίχειση μεγαλώνει με χρήματα του δήμου.Όπως σημειώνει η Παρασκευοπούλου, ''επιχειρείται η απόκρυψη της ήττας''.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.31</ref> Το 1905 επί Μερκούρη αφαιρούνται τα κιγκλιδώματα και τοποθετούνται στη γέφυρα του Ιλισσού. Το 1914 επί Μπενάκη, λίγο μετά του Βαλκανικούς αγοράζεται αντί 1280 δραχμών ένας μικρός χώρος μπροστά στο νεκροταφείο για να διαμορφωθεί σε πλατεία. Το 1917 επί Τσόχα έχουμε νέα περιτείχιση 15000 δραχμών. Το 1944 επί Γεωργάτου το περιτείχισμα είναι αναγκαίο για το στρατιωτικό τμήμα του νεκροταφείου. Κόστος 800.000.000 πληθωριστικές δραχμές. Το 1998 επί Αβραμόπουλου γίνεται νεά περιτείχιση και συμπληρώνεται με μεταλλική κατασκευή ο πέτρινος τοίχος, κόστους 30.420.688 δραχμών για την ασφάλεια των ταφικών μνημείων.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.31-33</ref> Το 1938 επί Πλυτά εργολαβικώς ανατίθεται η συντήρηση του πρασίνου από ένστολο ημερομίσθιο προσωπικό αντί του ποσού του 1.120.000 δραχμών.<ref name="ReferenceB">Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.36</ref> Το 1946 εγκρίνεται για πρώτη και τελευταία φορά η κατεδάφιση ταφικού μνημείου. Πρόκειται για το μαυσωλείο της οικογένειας Αλβανόπουλου.Αν και εγκρίθηκε η κατεδάφιση του μνημείο ουδέποτε γκρεμίστηκε.
===Οικονομική διάσταση του νεκροταφείου===
Το 1842, επί [[Ανάργυρος Πετράκης|Πετράκη]], μετά την ταφή 530 απόρων ασθενών επανακαθορίζονται οι όροι και οι τιμές πώλησης τάφων.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.55-56</ref> Στα 1892 επί Μελά τα δημοτικά έσοδα από τις πωλήσεις τάφων είναι από 12000 σε 40000 δραχμές ανεβασμένα. Προτείνεται η αύξηση των τιμών αλλά επειδή οι πλούσιοι έχουν ήδη αγοράσει τάφο διαπιστώνενται πως θα επιβαρυνθεί η μεσαία τάξη.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.35</ref> Κέρδη σημειώνονται και από την ενοικίαση κηπαρίων.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.35-36</ref> Το 1893 επί Καλλιφρονά ψηφίζεται νέα τιμολόγηση της γης και αύξηση τιμών: μέχρι 12,5 τ.π πωλούνται 15 δραχμές ο πήχης, ενώ άνω των 20 η τιμή φτάνει τις 200 δραχμές. Απαγορεύεται η μεταπώληση τάφου από ιδιώτη σε άλλο ιδιώτη.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.56</ref> Το 1906 το δημοτικο συμβούλιο απορρίπτει την πρόταση να αναλάβει τη συντήρηση ο Δήμος της Αθήνας τάφων ''μεγάλων ανδρών'' που έχουν εγκαταληφθεί, επειδή ανήκουν σε οικογένειες με οικονομική άνεση.<ref name="ReferenceD">Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.57</ref> Το 1930 επί Μερκούρη απαγορεύεται η μεταπώληση τάφων που έχουν εγκαταληφθεί επειδή έχουν αγοραστεί ως μόνιμοι<ref
Μέχρι το 1950 δεν έχει ταφεί δωρεάν κανένα τιμώμενο πρόσωπο σε προσωρινό τάφο.<ref
==Το προτεσταντικό νεκροταφείο==
Γραμμή 31:
== Γλυπτά και λοιπά έργα τέχνης==
Ο συνολικός αριθμός γλυπτών που βρίσκονται στο νεκροταφείο είναι 768.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.23</ref>
Στο νεκροταφείο φιλοξενούνται ταφικά μνημεία σχεδιασμένα από διάσημους γλύπτες όπως οι [[Γιαννούλης Χαλεπάς]], [[Ιωάννης Βιτσάρης ]], [[Δημήτριος Φιλιππότης]], [[Γεώργιος Μπονάνος]], [[Νικόλαος Γεωργαντής]], [[Δημήτρης Αρμακόλας]], [[Κοσμάς Ξενάκης]], [[Κώστας Βαλσάμης]], [[Μιχάλης Τόμπρος]] κ.ά.<ref>Στέλιος Λυδάκης, ''Η Νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία – Τυπολογία'', εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 1981.</ref> Με τον κανονισμό του 1934 προβλέπεται πως όσοι φτιάχνουν τάφους οικογενειακούς στη ζώνη πολυτελείας να διαμορφώνουν καλλιτεχνικά τους τάφους αυτούς με έργα όχι μικρότερης αξίας των 100.000 δραχμών. Αν δεν γίνει αυτό εντός τριετίας ανακαλείται η χορήγηση του τάφου, του επιστρέφεται το ποσό που έδωσε μειωμένο κατά 10% και ο χώρος επιστρέφει στον δήμο για μελλοντική νέα χρήση.<ref name="ReferenceE">Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.60</ref>
Το 1946 αποφασίζεται η κατεδάφιση μαυσωλείου με τοιχογραφίες του Φώτη Κόντογλου.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.66</ref>
Η Κοιμωμένη του Τήνιου Γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά στον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη (πέθανε στα 1878) έγινε αντικειμενο διαμάχης μεταξύ του ανιψιού της νεκρής αντιστράτηγου Μ. Χατζημιχάλη, και του δήμου. Ο Χατζημιχάλης θέλησε να το μετακινήσει και να το πουλήσει σε Αμερικανούς. Ο Χατημιχάλης αξίωνε ότι η Κοιμωμένη δεν ανήκε στον Χαλεπά, ούτε στο Α΄Νεκροταφείο, αλλά στον νόμιμο δικαιούχο της ταφικής έκτασης. Το 1951 με απόφαση του υπουργειου πολιτισμού η Κοιμωμένη είναι το πρώτο γλυπτό του Α' Νεκροταφείου που κρίθηκε διατηρητεό. Το 1952 επί δημαρχίας Νικολόπουλου κρίνεται αναγκαία η κατασκευή υαλοφράγματος για την προστασία του γλυπτού.<ref>Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015, σελ.79-80</ref>
Γραμμή 40:
==Εύρεση αρχαιοτήτων==
Το 1937 βρέθηκε επιτύμβιο του 2ου αι. μ.Χ στον λόφο αριστερά της εισόδου κάτω από υφιστάμενο τάφο όταν ιδιώτες ήθελαν να τον βαθύνουν περισσότερο.<ref
==Πηγές==
Γραμμή 46:
*Ηλίας Μυκονιάτης, ''Νεοελληνική Γλυπτική'', Εκδοτική Αθηνών (Ελληνική Τέχνη), Αθήνα1996
*Γ. Λιβαθυνόπουλος, «Τα Αθηναϊκά νεκροταφεία», Τα Αθηναϊκά τχ.29 (Χριστούγεννα 1964), σελ.56-57
*Λόντος Σπυρίδων, Πρωτ. Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών, Ιστορία - Ι. Ναοί - Ταφικά μνημεία, 2008.
*Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Το Α' Νεκροταφείο της Αθήνας. Ιστορικά οράματα 1834-2013,εκδ.Πόλις, Αθήνα, 2015
*Μαρία Δανιήλ, «Η εξέλιξη του Α' Κοιμητηρίου της Αθήνας μέχρι τα χρόνια του μεσοπολέμου», Αρχαιολογία και τέχνες, τχ. 100 (2006), σελ.96-102 [https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/100-20.pdf]
==Επιπλέον βιβλιογραφία==
| |||