Μπεράτ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}

{{ανακατεύθυνση|Βεράτι|για το σουλτανικό διάταγμα|Βεράτιον}}

Το '''Μπεράτ''', γνωστό και ως '''Βεράτιο''' ή '''Βεράτι''' ([[αλβανική γλώσσα|αλβανικά]]: ''Berati''), είναι πόλη της νοτιοκεντρικής [[Αλβανία]]ς, πρωτεύουσα τόσο της Επαρχίας όσο και του [[Νομός Μπεράτ|Νομού Μπεράτ]]. Ο πληθυσμός της πόλης είναι περίπου 71.000 (εκτίμηση 2009). Toν Ιούλιο του 2008 η παλιά πόλη (συνοικία Μάγκαλεμ) κατεγράφη εντός του [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς|Καταλόγου Παγκόσμιας Κληρονομιάς]] της ΟΥΝΕΣΚΟ.

 

== Όνομα ==

 

==Γεωγραφία==

Το Μπεράτ είναι χτισμένο στη δεξιά όχθη του ποταμού Όσουμ, λίγο πριν την ένωσή του με τον ποταμό Μολίστ. Εχει πολλά όμορφα οικοδομήματα αρχιτεκτονικού και ιστορικού ενδιαφέροντος. Το πευκοδάσος πάνω από την πόλη, στις πλαγιές των βουνών Τομόρ, ομορφαίνει την περιοχή, ενώ ο ποταμός Οσουμ έχει ανοίξει ένα [[φαράγγι]] μέγιστου βάθους 915 μέτρων στα ασβεστολιθικά πετρώματα στα δυτικά της κοιλάδας, δημιουργώντας έτσι φυσικό φρούριο γύρω από το οποίο χτίστηκε η πόλη σε διαφορετικά επίπεδα.

 

==Ιστορία==

=== Aρχαία ===

Οι αρχαιότεροι καταγεγραμμένοι κάτοικοι της πόλης ήταν η Ελληνική φυλή των [[Δεξάροι|Δεξάρων]], η βορειότερη υποομάδα των [[Χάονες|Χαόνων]], και η περιοχή ήταν γνωστή, από αυτούς, ως ''Δεξαρίτις''. Το σημερινό Μπεράτ κταλαμβάνει τη θέση της ''Αντιπάτρειας'', που αρχικά ήταν οικισμός των Δεξάρων και αργότερα Μακεδονικό οχυρό στη νότια [[Ιλλυρία]]. Η χρονολογία ίδρυσής της είναι άγνωστή, όμως αν ιδρυτής είναι ο [[Κάσσανδρος]] θεωρείται ότι η Αντιπάτρεια ιδρύθηκε μετά την κατάληψη της περιοχής από αυτόν γύρω στα 314 π.Χ. Το 200 π.Χ. καταλήφθηκε από το [[Ρωμαϊκή Δημοκρατία|Ρωμαίο]] [[Λεγάτος|λεγάτο]] Λούκιο Απούστιο, που κατεδάφισε τα τείχη και έσφαξε τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης.<ref>[[Γκετζέλ Κοέν|Getzel M. Cohen]], ''The Hellenistic settlements in Europe, the islands, and Asia'', University of California Press, 1996, σ. 76, ISBN 0-520-08329-6</ref>

 

Η [[Βουλγαρία|Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία]] υπό τον Πρεσιάν Α΄ κατέλαβε την πόλη τον 9ο αιώνα, που έλαβε το σλαβικό όνομα ''Μπελ(ι)γκράντ'' («Ασπρη Πόλη»), στα ελληνικά Βελλέγραδα, που διατηρήθηκε καθόλη τη μεσαιωνική περίοδο, για να αλλάξει σε ''Μπεράτ'' υπό την Οθωμανική κυριαρχία. Η πόλη έγινε μια από τις σημαντικότερες της Βουλγαρικής περιοχής Κουτμιτσέβιτσα. Ο Βούλγαρος κυβερνήτης Ελεμάγος παρέδωσε την πόλη στον αυτοκράτορα [[Βασίλειος Β´|Βασίλειο Β´]] το 1018 και η πόλη παρέμεινε στα χέρια των Βυζαντινών μέχρι που η [[Βουλγαρία|Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία]] την κατέλαβε το 1203, επί της βασιλείας του [[Καλογιάν της Βουλγαρίας|Καλογιάν]]. Το 13ο αιώνα ανήκε στο [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]], στο οποίο την προσάρτησε ο [[Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας|Μιχαήλ Α΄ Δούκας]].

 

 

Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας [[Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος]] έστειλε επιστολές στους Αλβανούς ηγεμόνες του Βερατίου και του [[Δυρράχιο|Δυρραχίου]] το 1272 ζητώντας τους να εγκαταλείψουν τη συμμαχία τους με τον [[Κάρολος ο Ανδεγαυός|Κάρολο Α΄ της Νεάπολης]], ηγεμόνα του Βασιλείου της Αλβανίας, που τα είχε καταλάβει και τα είχε ενσωματώσει εκείνη την περίοδο στο Βασίλειο της Αλβανίας. Εκείνοι όμως έστειλαν τις επιστολές στον Κάρολο ως δείγμα της αφοσίωσής τους σ' αυτόν. Το 1274 ο Μιχαήλ Η΄ ανακατέλαβε το Βεράτιο και, αφού ενισχύθηκε από Αλβανούς που υποστήριζαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, βάδισε ανεπιτυχώς κατά του Δυρραχίου, πρωτεύουσας των Ανδεγαυών. Το 1280-81 οι Σικελικές δυνάμεις υπό τον Ούγο Κόκκινο του Συλί πολιόρκησαν το Βεράτιο. Το 1281 μια ανακουφιστική δύναμη από την [[Κωνσταντινούπολη]], υπό τη διοίκηση του Μιχαήλ Ταρχανειώτη, κατάφερε να εκδιώξει τον πολιορκούντα Σικελικό στρατό. Το 1345 η πόλη πέρασε στους [[Σέρβοι|Σέρβους]]. Το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα η οικογένεια Αλβανών ευγενών Μουζάκα ίδρυσε το Πριγκιπάτο του Βερατίου.

 

Το [[Κάστρο του Βερατίου]], κτισμένο σε βραχώδη λόφο στη δεξιά όχθη του ποταμού Όσουμ, είναι προσβάσιμο μόνο από τον νότο. Μετά την πυρπόληση από τους Ρωμαίους το 200 π.Χ. τα τείχη ενισχύθηκαν τον 5ο αιώνα μ.Χ. από το Βυζαντινό [[Θεοδόσιος Β´|Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄]], ξαναχτίστηκαν τον 6ο αιώνα επί [[Ιουστινιανός Α´|Αυτοκράτορα Ιουστινιανού]] και πάλι τον 13ο αιώνα από τον Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Α΄ Κομνηνό Δούκα, εξάδελφο του βυζαντινού Αυτοκράτορα. Η κύρια είσοδος, στη βόρεια πλετρά, προστατεύεται από ένα οχυρωμένο προαύλιο και υπάρχουν τρεις μικρότερες είσοδοι. Παρότι έχει υποστεί αρκετή φθορά, το φρούριο του Βερατίου παραμένει ένα μεγαλόπρεπο θέαμα. Η έκτασή του είναι αρκετή ώστε μπορούσε να φιλοξενήσει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της πόλης. Τα κτήρια που υπάρχουν σήμερα μέσα του είναι του 13ου αιώνα και ανακηρύχθηκαν διατηρητέα μνημεία εξαιτίας της χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής τους. Ο πληθυσμός του φρούριου ήταν Χριστιανικός και είχε περί τις 20 εκκλησίες, κυρίως του 13ου αιώνα, και μόνο ένα τζαμί, για τη χρήση των μελών της τουρκικής φρουράς (από το οποίο απομένουν μόνο λίγα ερείπια και η βάση του μιναρέ). ΟΙ εκκλησίες του φρουρίου έχουν καταστραφεί με τα χρόνια και διατηρούνται μόνο μερικές.

 

Η πρώτη γραπτή αναφορά του ονόματος του Ονούφρι βρέθηκε το 1951 σε εκκλησία της [[Καστοριά]]ς το 1951. Εκεί υπάρχει μια ημερομηνία 23 Ιουλίου 1547 και μια ναφορά στην καταγωγή του Ονούφρι : ''Είμαι ο Ονούφρι και κατάγομαι από την πόλη του Μπεράτ''. Το στυλ του Ονούφρι στη ζωγραφική κληρονομήθηκε από το γιο του νικόλα, αν και όχι με την ίδια επιτυχία.

Στον ναό-μουσείο υπάρχουν έργα δικά του, του γιου του Νικόλα, και άλλων ζωγράφων. Επίσης, φυλάσσονταιαρκετές εικόνες και εξαιρετικά δείγματα θρησκευτικής αργυροχοΐας (ιερά σκεύη, επενδύσεις εικονισμάτων, καλύμματα Ευαγγελίων, κλπ.). Τα Ευαγγέλια του Βερατίου που βρίσκονται εδώ είναι αντίγραφα (τα πρωτότυπα, που χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα, φυλάσσονται στα Εθνικά Αρχεία στα Τίρανα). Ο ίδιος ο ναός έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο [[τέμπλο]] με δύο πολύ καλές εικόνες του Χριστού και της Παναγίας. Ο επισκοπικός θρόνος και ο άμβωνας είναι επίσης εξαιρετικής ποιότητας.

[[File:LEAD MOSQUE IN DOWNTOWN BERAT, ALBANIA.jpg|thumb|right|Tο Μολυβένιο Τζαμί]]

 

 

Ο [[Τεκές]] Χαλβετί (Teqe e Helvetive) πιστεύεται ότι χτίστηκε το 15ο αιώνα. Ξαναχτίστηκε από τον Αχμέτ Κουρτ Πασά το 1782. Ανήκει στο τάγμα των [[Σούφι]] Χαλβατί. Αποτελείται από την αίθουσα προσευχής με σχήμα τετράγωνο, ένα μικρό χώρο για ιδιαίτερες θρησκευτικές τελετές και ένα ωραίο πρόστωο, μπροστά από την είσοδο της αίθουσας προσευχής. Στην αίθουσα προσευχής υπάρχει ένα ξυλόγλυπτο διακοσμημένο μαφίλ. Στην ανατολική πλευρά της είναι το [[μιχράμπ]] διακοσμημένο με [[Σταλακτίτης|σταλακτίτες]]. Οι εσωτερικοί τοίχοι είναι διακοσμημένοι με οκτώ [[Νωπογραφία|νωπογραφίες]], που απεικονίζουν κατοικίες, Μουσουλμανικά θρησκευτικά κτίρια και τοπία. Οι τοίχοι κάτω από τις νωπογραφίες καλύπτονται από τρύπες που βελτιώνουν την ακουστική της αίθουσας προσευχής. Η οροφή της είναι απο ξύλο και διακοσμημένη με ζωγραφική που θεωρείται η ωραιότερη της εποχής. Η οροφή έχει διακοσμηθεί σε [[Μπαρόκ|ρυθμό Μπαρόκ]], όπως υιοθετήθηκε στην Ισλαμική τέχνη, και είναι επιχρυσωμένη. Οι εσωτερικές διακοσμήσεις έγιναν από το Μάστορα Ντους Μπάρκα. Δίπλα στην αίθουσα προσευχής υπάρχει ένα δωμάτιο που κάποτε ήταν [[μαυσωλείο]] του Αχμέτ Κουρτ Πασά και του γιου του. To πρόστωο του τεκέ έχει πέντε πέτρινους κίονες, που πάρθηκαν από την Αρχαία Ελληνική πόλη της [[Απολλωνία η Ιλλυρική|Απολλωνίας]]. Πάνω από την κύρια πύλή στο πρόστωο υπάρχει μια επιγραφή, αφιερωμένη προς τιμή του τεκέ και στον Αχμέτ Κουρτ Πασά. Κοντά στον τεκέ φαίρεται να υπάρχει ο τάφος του Σαμπατάι Τζβι, Εβραίου από τη [[Σμύρνη]], που το 1660 ανακήρυξε τον εαυτό του Μεσσία και ηγήθηκε κινήματος που οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες φτωχούς Εβραίους της Ευρώπης σε μια προσπάθεια μετανάστευσης στη Γη της Επαγγελίας. Οι οθωμανικές αρχές τον δίκασαν για διατάραξη της αυτοκρατορικής ειρήνης και τον φυλάκισαν για λίγο στην Κωνσταντινούπολη. Υποχρεώθηκε να γίνει Μουσουλμάνος και εξορίστηκε στην Αλβανία.

 

 

== Αξιοθέατα ==

[[File:Berat Albania 5.jpg|thumb|left|250px|Χαρακτηριστικό σοκάκι στο Μπεράτ.]]

Η πόλη είναι ακόμα γνωστή για την ομορφιά και την ιστορική αρχιτεκτονική της. Η προσωνυμία «Πόλη των Χιλίων Παραθύρων» οφείλεται στα πολλά μεγάλα παράθυρα των παλαιών διακοσμημένων σπιτιών που κοιτούν από ψηλά την πόλη. Ωστόσο είναι αβέβαιο αν πράγματι σημαίνει «χίλια» (një mijë) ή «το ένα πάνω στο άλλο» (një mbi një) παράθυρα. Πραγματικά, εξαιτίας της μεγάλης κλίσεως του εδάφους, τα παράθυρα μοιάζουν να είναι το ένα πάνω στο άλλο. Παρόμοιες εικόνες μπορούμε να δούμε στο Αργυρόκαστρο, καθώς και στο [[Καταντζάρο]] στην Ιταλία, όπου ζούσε κάποτε μια Αλβανική μειονότητα.